Warmwate geen nattevingerwerk De keuze van een systeem om water op te warmen hangt af van heel wat factoren: plaats, comfort, rendement... Laat de juiste de doorslag geven en bespaar een flinke som per jaar. U staat voor een vrij belangrijke keuze: op welke manier gaat u de volgende jaren uw water verwarmen? Wordt het een geiser, een wandketel of toch een boiler? En welke brandstof zult u hiervoor gebruiken: aardgas, stookolie, elektriciteit of misschien wel de zon? Bij deze afwegingen gaat u het best niet over één nacht ijs. Bij sommige factoren is de afweging snel gemaakt, bij andere wordt het al moeilijker. 25 liter warmwaterverbruik douche 80 liter warmwaterverbruik bad De keuze is (niet helemaal) aan u Bij de keuze van een warmwatersysteem begint u meestal niet van nul. Zo kunnen er brandstoffen zijn die niet in aanmerking komen omdat u er geen beroep op kunt doen. Ligt er in uw straat een leiding voor aardgas, dan zult u er misschien voor kiezen om zowel uw huis als uw water op aardgas te verwarmen. Ligt zo'n leiding er niet, maar wilt u toch gebruik maken van gas, dan kunt u kiezen voor propaangas. In deze twee gevallen kunt u opteren voor een systeem van directe doorstroming: een geiser of een wandketel. Bij de geiser werken het warmwatersysteem en de verwarmingsinstallatie onafhankelijk van elkaar, bij een wandketel zijn ze geïntegreerd. Wie in de plaats van een systeem met directe doorstroming kiest voor een boiler, kan naast aardgas en propaangas ook terugvallen op stookolie en elektriciteit. Een boiler is de meest voorkomende manier om stookolie te gebruiken als brandstof voor warm water: het opslagvat is dan aangesloten op de verwarmings- installatie. Een boiler kan ook op een verwarmingsinstallatie met vloer- of wandketel worden aangesloten. 44 Test-Aankoop 541 april 2010 www.test-aankoop.be
Olivier Lesage en Paul Nies rsystemen En een boiler op gas kan ook onafhankelijk werken met een eigen brander. Wie geen aardgasleiding dichtbij heeft en geen plaats om een stookolietank, een propaantank of -flessen te stockeren, kan kiezen voor een elektrische boiler. Ook de zon kan energie leveren om water op te warmen. Zonnepanelen worden doorgaans aangesloten op een systeem met boiler. Er is wel steeds een brandstof nodig om bij te verwarmen op dagen dat de zon onvoldoende schijnt. Directe doorstroming betekent soms koude douche Toestellen met directe doorstroming zijn het efficiëntst, omdat zij het water enkel en alleen opwarmen op het moment dat het nodig is. De hoeveelheid warm water is ook onuitputtelijk, zolang er water uit de kraan komt dus. Maar tegenover deze voordelen staan enkele nadelen, die de balans vaak in het voordeel van andere systemen doen overhellen. Zo ligt het debiet van een geiser lager dan bij een boiler. Ook zal de temperatuur van het water niet altijd op hetzelfde niveau liggen. Om een bad of een afwasbak te vullen is dit geen probleem, wie onder de douche staat zal af en toe voor korte tijd in de kou komen te staan. Een ander nadeel bij deze systemen is dat er geen warm water kan worden genomen op meerdere punten tegelijkertijd. Ten slotte hangt een wandketel of een geiser het best zo dicht mogelijk bij de plaats waar het warme water wordt afgenomen: bij de badkamer, de keuken Ook dat is niet altijd vanzelfsprekend. Boiler: niet rendabel, wel comfortabel De comfortproblemen waarmee een systeem met directe doorstroming kampt, kunnen worden opgevangen door een boiler te installeren. In een opslagvat wordt dan een bepaalde hoeveelheid warm water opgeslagen die te allen tijde kan worden aangesproken. Om te bepalen welk volume van boiler u nodig hebt, gaat u het best eerst na hoe groot de behoefte aan warm water is. Als u weet dat een bad gemiddeld gevuld is met 80 liter warm Sommige boilers zijn op een kwartier opgewarmd, andere pas na drie uur water, een douche 25 liter verbruikt en er ook nog eens 15 liter nodig is voor de afwas, dan weet u ook dat een gezin van vijf personen waar gemiddeld twee mensen per dag een bad nemen en er elke dag wordt afgewassen, een grotere boiler nodig heeft dan een koppel dat genoegen neemt met twee douches per dag. Maar ook als de voorraad warm water even is uitgeput, is dat niet echt een probleem. De zon is gratis, de BOILER helaas niet Ze verschijnen alsmaar vaker op de daken: vlakkeplaatcollectoren of vacuümbuizen die met behulp van zonne-energie water opwarmen. De zonneboiler neemt langzaam maar zeker zijn plaats in bij de warmwatersystemen. Maar vooral langzaam, want de prijzen liggen nog steeds (te) hoog. In de strijd tegen de uitstoot van CO2 is een zonneboiler een goede zaak. Vooral in de zomer zal deze installatie volledig instaan voor uw warm water. Toch lijkt zo'n zonne-installatie voorlopig vooral weggelegd voor de mensen die het zich kunnen veroorloven. De prijzen schommelen sterk, tussen 4 000 en 8 000, maar sowieso is het een hele investering. Zelfs met subsidies is het vaak moeilijk om het systeem rendabel te krijgen. Als u een zonneboiler op een verwarmingsketel wilt aansluiten, zou dat voor een dagelijks verbruik van 120 liter in principe slechts 1 200 mogen kosten, na aftrek van de premies. Maar die prijs is voorlopig nog niet in zicht, en de prijzen lijken zelfs helemaal niet te dalen. Niet meteen een aansporing dus om in duurzaamheid te investeren. Zeker niet als de boiler is aangesloten op de verwarmingsketel. Dan duurt het maar een kwartiertje vooraleer een nieuwe lading klaarstaat. Een boiler op gas doet er iets langer over: ongeveer drie kwartier. Met een elektrische boiler moet u meer op uw tellen passen: om ongeveer 100 liter water op te warmen heeft hij zo'n drie uur nodig. Het grote nadeel is dat de hoeveelheid water in het opslagvat voortdurend op temperatuur moet worden gehouden. En om legionella te voorkomen, ligt die temperatuur het best boven de 55 C. Dit constant verwarmen drijft het energieverbruik vanzelfsprekend op. Een zonneboiler kan een deel van de energie daarvoor leveren en zal zeker de uitstoot van CO2 beperken. Maar rendabel zal zo'n systeem niet gemakkelijk worden, gezien de hoge prijs.» Met een zonneboiler worden zonnestralen zonder problemen omgezet in warm water www.test-aankoop.be april 2010 541 Test-Aankoop 45
DE BELANGRIJKSTE WARMWATERSYSTEMEN: VOOR EN TEGEN Wat is voor u het belangrijkste bij de keuze van een warmwatersysteem? De prijs, het comfort, het verbruik...? Om de vergelijking te vergemakkelijken, zetten we de voor- en nadelen van elk systeem even op een rijtje. VERWARMINGSKETEL + BOILER Installatie en onderhoud van ketel en boiler kunnen tegelijkertijd. Brandstof (aardgas, stookolie...) tegen een redelijke prijs. Moet niet noodzakelijk vlak bij de badkamer staan. Grote hoeveelheid water, die op meerdere punten tegelijkertijd kan worden afgenomen. Hoger energieverbruik, vooral in de zomer. Zware investering. Neemt behoorlijk veel plaats in. ELEKTRISCHE BOILER R R R Relatief lage aankoopprijs. Goedkope installatie: geen schoorsteen nodig voor afvoer van verbrandingsgassen. Zelf te plaatsen door een handige doe-het-zelver. Op is op: als het warm water is uitgeput, dan duurt het uren vooraleer de boiler opnieuw is opgewarmd. Neemt behoorlijk wat plaats in, afhankelijk van de grootte. Elektriciteit als brandstof is heel wat duurder dan stookolie of aardgas. GASBOILER Grote hoeveelheid water, die op meerdere punten tegelijkertijd kan worden afgenomen. Laag rendement. Neemt veel plaats in. Afvoer nodig voor de verbrandingsgassen: een schoorsteen of een andere verluchting. 700-800 (120 l), 800-950 (150 l) 600-2 000 (voor de boiler, zonder verwarmingsketel) 480 (75 l) - 660 (200 l) GASGEISER R Onbeperkte hoeveelheid warm water. Hoog rendement: prijs per liter warm water is veeleer laag. Minder comfort als er op verschillende punten water wordt afgenomen. Temperatuur van het water kan schommelen, wat vervelend is onder de douche. Een thermostatische kraan kan dan soelaas brengen. Wordt het best dicht bij de badkamer geplaatst. Grote afstanden zijn alleszins te vermijden. Afvoer nodig voor de verbrandingsgassen. Wie geen aardgasaansluiting heeft, kan propaangas kiezen. Dat systeem is wel iets duurder. 500-600 (met waakvlam), 550-800 (zonder waakvlam) GASWANDKETEL met directe doorstroming R Onbeperkte hoeveelheid warm water. Installatie en onderhoud van warmwatersysteem en verwarming kunnen tegelijkertijd. Hoog rendement: lage prijs per liter warm water. Minder comfortabel als u op meerdere punten tegelijkertijd water moet afnemen. Temperatuur is niet altijd constant. Grote afstanden worden het best vermeden. Meerkost voor een systeem van directe doorstroming op een wandketel: 70-250 46 Test-Aankoop 541 april 2010 www.test-aankoop.be
» Elektrische boiler: populair, maar duur op termijn Het populairste warmwatersysteem in België is de elektrische boiler: bijna een kwart van de Belgen heeft er één in huis. Ergens is dit logisch, want dit toestel heeft zeker voordelen: het is niet te duur in aankoop en iedereen heeft toegang tot elektriciteit. Bovendien hebt u geen schoorsteen nodig voor de verbrandingsgassen en spaart u de plaats van bijvoorbeeld propaangasflessen uit. Maar eenmaal de elektrische boiler is gekocht en geïnstalleerd, dan volgt vaak de Een elektrische boiler op enkel dagtarief is absoluut te mijden ontnuchtering. Water verwarmen op elektriciteit is immers niet goedkoop, om niet te zeggen duur. Als u geen andere keuze hebt, probeer het financiële verlies dan binnen te perken te houden door het water zo veel mogelijk in de daluren op te warmen. U kunt hiervoor ofwel op tweevoudig uurtarief, ofwel op exclusief nachttarief overschakelen. Voor dat laatste hebt u wel een extra teller nodig. Het nadeel van het exclusief nachttarief is natuurlijk dat u overdag niet kunt bijverwarmen. Zit u, door omstandigheden, die u misschien niet zelf in de hand had, opgescheept met een elektrische boiler die op dagtarief werkt, laat dan zo snel mogelijk een tweevoudige teller installeren. Anders ziet u het geld, bij wijze van spreken, door de afvoer weglopen.» Jaarlijkse kosten (120 liter warm water per dag) Wat kost dat nu, water verwarmen? Dat hangt ervan af of u het op korte of lange termijn bekijkt. Een systeem kan misschien duur zijn in aankoop, maar het verwarmen van het water kan dan minder kosten. Andersom kan een goedkoop systeem in aankoop u later met een torenhoge energiefactuur opzadelen. Wandketel op aardgas, met directe doorstroming 54 154 Geiser op aardgas zonder waakvlam Wandketel op propaangas in bulk, met directe doorstroming Boiler op aardgasketel Geiser op propaan in bulk zonder waakvlam Boiler op stookolieketel Gasboiler op aardgas Elektrische boiler op tweevoudig uurtarief Boiler op gasketel met propaan Gasboiler op propaan in bulk Geiser op propaan in flessen zonder waakvlam Elektrische boiler op dagtarief 53 90 83 204 254 222 269 241 316 351 363 415 444 491 Zonneboiler + elektrische boiler op tweevoudig uurtarief Zonneboiler + boiler op aardgasketel Zonneboiler + boiler op stookolieketel Zonneboiler + boiler op gasketel met propaan 423 185 152 162 241 Gasboiler op propaan in flessen 685 0 100 200 300 400 500 600 700 800 Aankoopprijs en installatiekosten, afgeschreven op 15 jaar, met een interest van 3 %. De kosten van het brandstofverbruik per jaar, afhankelijk van het rendement en de energieprijs. Prijs en installatiekosten van een systeem met zonneboiler, op 20 jaar, met 3 % interest. De verbruikskosten van de bijverwarming met zonneboiler, afhankelijk van het rendement en de energieprijs. www.test-aankoop.be april 2010 541 Test-Aankoop 47
Als uw water veel energie opslorpt... De opwarming van water maakt een niet te onderschatten deel uit van de energiefactuur. En het wordt zelfs steeds groter aangezien we, door isolatie, steeds minder aan verwarming betalen. Géén warm water gebruiken is geen optie. Daarom geven we enkele tips om het energieverbruik enigszins te beperken. Een boiler is vooral interessant voor wie veel water verbruikt J Gebruik zo weinig mogelijk water. Het goedkoopste water is het water dat u niet moet opwarmen. Neem daarom al eens een douche in de plaats van een bad, installeer een spaardouchekop, doe de kraan dicht terwijl u zich inzeept, vul geen afwasbak voor enkele vuile borden J Vermijd een systeem met kringloop. Als het warme water voortdurend circuleert tussen het verwarmingselement (boiler, geiser of wandketel) en het punt van afname, moet het ook steeds op temperatuur worden gehouden, wat een enorme energiefactuur met zich meebrengt. De enige reden om een dergelijk systeem te plaatsen is dat u geen warmwatersysteem binnen de 10 à 15 meter van uw badkamer kunt plaatsen. Als dat zo is, isoleer dan de leidingen van de kringloop, zodat zo weinig mogelijk warmte verloren gaat. J Een elektrische boiler? Vanuit ecologisch en financieel oogpunt is een elektrische boiler in elk geval af te raden. Maar mogelijk hebt u gewoon geen andere optie. Dan kunt u uw CO2-uitstoot beperken door op groene stroom over te schakelen. J Isoleer uw boiler. Een boiler is niet echt rendabel qua energieverbruik: tientallen of zelfs honderden liters water moeten constant op temperatuur worden gehouden, ongeacht het feit of er warm water gebruikt wordt of niet. Doordat de boilers vaak onvoldoende geïsoleerd zijn, kan het warmteverlies behoorlijk oplopen. Dit kunt u enigszins beperken door zelf een extra laag isolatie rond het opslagvat aan te brengen. Hierdoor kunt u jaarlijks meer dan 30 besparen. Zie ook het artikel in TA 533 op www.test-aankoop.be/tadoc.» Maak de rekening op lange termijn Om de prijs van de warmwatersystemen te bepalen, nemen we verschillende factoren op in de berekening. Er is natuurlijk de aankoopprijs van het systeem zelf. Hierbij gingen we steeds uit van veel verkochte basissystemen, zonder al te veel opties. Bij de aankoopprijs rekenden we 21 % btw, al is die verlaagd tot 6 % voor wie een nieuw warmwatersysteem door een professional laat plaatsen in een woning ouder dan vijf jaar. Ook nemen we de installatiekosten mee op in de eindafrekening, hiervoor tellen we een forfaitair bedrag. De variabele kosten hangen af van de gebruikte brandstof en van het rendement van het systeem. Wandketel veruit goedkoopst Onbetwistbaar het meest rendabel is de wandketel op aardgas, gevolgd door de geiser op aardgas, de systemen met directe doorstroming dus. Hun jaarlijkse kosten liggen tot twee keer lager dan andere courante systemen. De kosten van geiser of wandketel op propaangas lopen iets hoger op, maar zijn, zeker voor een klein verbruik, nog voordelig. Dat er uiteindelijk toch nog heel wat mensen voor een boiler kiezen, heeft natuurlijk ook zijn redenen. Dit systeem is voordeliger voor wie grotere hoeveelheden warm water nodig heeft en biedt voordelen op het vlak van comfort. De kosten zullen ook beduidend lager liggen als de boiler kan worden aangesloten op de verwarmingsketel op stookolie of (aard)gas. De elektrische boiler is, zoals eerder al aangegeven, alleen aan te raden voor wie echt geen andere keuze heeft of voor mensen met een erg klein verbruik. En dan nog alleen als de boiler kan werken op tweevoudig of exclusief nachttarief. Laat u dus niet te snel verleiden door de lage aankoopprijs van dit systeem. Doorstroom of opslag? Een warmwatersysteem is een aankoop waar u een heel aantal jaren mee verder moet. De beslissing wordt dus het best niet snel snel genomen. U moet eerst en vooral zien wat er mogelijk is, daarna wat u zelf wenst. Bovendien moet u rekening houden met mogelijke wijzigingen in de toekomst: misschien welk systeem voor uw warm water? Bereken het voordeligste warmwatersysteem voor uw verbruik met onze module. Meer info op www.test-aankoop.be/warmwater of via 02 542 32 32 is een bepaald systeem nu wel goed, maar hebben u en uw gezin later meer water nodig. Wat niet wil zeggen dat u automatisch voor een systeem met boiler moet kiezen. Een systeem met directe doorstroming mag dan wel enkele nadelen hebben, het zal u onbeperkt van warm water voorzien en is ontegensprekelijk het meest rendabel. 48 Test-Aankoop 541 april 2010 www.test-aankoop.be