Ontwikkelingen in het Cultureel-erfgoedbeleid Departement CJSM Afdeling Cultureel Erfgoed Katrijn Van Kerchove Cultureel-erfgoedbeleid Vlaamse Overheid: 1. Erkennen en subsidiëren 2. Beschermen roerend cultureel erfgoed van uitzonderlijk belang 3. Borgen van immaterieel cultureel erfgoed Collectie van de Vlaamse Gemeenschap 1
1. Erkennen en subsidiëren Complementair beleid = afstemming tussen Vlaamse overheid, provincies en steden en gemeenten. een protocol Cultureel-erfgoeddecreet 2012 Erkenning van organisaties - een kwaliteitslabel Minimale internationale standaarden voor een kwaliteitsvolle collectiebeherende werking. Op dit ogenblik: Musea: 69 Culturele archiefinstellingen: 16 Erfgoedbibliotheken: 9 Gebaseerd op 4 basisfuncties: Verzamelen Behoud en beheer Onderzoek Publiekswerking Wordt toegekend door drie bestuursniveaus samen Vormt de basis voor het complementair subsidiebeleid 2
Subsidiëren van instellingen en organisaties Werkingssubsidies aan professionele bewaarinstellingen met een collectie en werking op landelijk niveau: 23 musea 5 culturele archiefinstellingen, Vlaamse Erfgoedbibliotheek aan FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed aan landelijke expertisecentra en organisaties volkscultuur: Thematisch: ETWIE, CRKC, CAG, LECA, Technisch/methodisch: PACKED, tapis plein Volkscultuur: Heemkunde Vlaanderen, Familiekunde,,, Projectsubsidies Ondersteuning regionaal cultureel-erfgoedbeleid Ondersteuning lokaal cultureel-erfgoedbeleid Subsidies van de Vlaamse overheid aan de 5 provincies: regionaal netwerk van cultureel-erfgoeddepots een dienstverlening voor cultureel-erfgoedbeheerders met betrekking tot het duurzaam bewaren van cultureel erfgoed regionale aggregatie- en preservatie-initiatieven voor digitaal cultureel erfgoed - erfgoeddatabanken Subsidies van de Vlaamse overheid aan steden en gemeenten: instrument van cultureel-erfgoedconvenant voor intergemeentelijke samenwerkingsverbanden de steden Antwerpen, Brugge, Gent, Leuven en Mechelen 3
Eén steunpunt voor cultureel erfgoed: FARO Kernwoorden: dienstverlenend intermediair landelijk / internationaal ondersteunen van cultureel-erfgoedorganisaties, cultureel-erfgoedbeheerders en lokale en provinciale besturen Kerntaken: Praktijkondersteuning Praktijkontwikkeling Beeldvorming en communicatie Zie: www.faronet.be FARO-tijdschrift 4
2. Beschermen van cultuurgoederen van uitzonderlijk belang Topstukkendecreet van 24 januari 2003, gewijzigd in 2014 Topstukkenlijst: Opstellen van een Lijst van cultuurgoederen van uitzonderlijk belang voor de Vlaamse Gemeenschap Op dit ogenblik: 530 objecten en 51 verzamelingen. 12 beschermde topstukken agrarisch erfgoed 5
3. Borgen van immaterieel cultureel erfgoed Borgen immaterieel cultureel erfgoed - UNESCO Unesco-conventie voor het borgen van immaterieel cultureel erfgoed (2003) (tegenhanger Unesco-conventie 1972 onroerend erfgoed - Werelderfgoed) Representatieve Lijst van ICE (art. 16): H. Bloedprocessie, Carnaval, de traditie van de Valkerij, de Leuvense Jaartallen, Lijst van bedreigd immaterieel erfgoed (art. 17) Register van Voorbeeldpraktijken (art. 18): Ludodiversiteit (traditionele volkssporten), Beiaardcultuur Immaterieel cultureel erfgoed is dynamisch; door evolutie in de tijd en door interactie met de omgeving krijgt het nieuwe betekenissen en verandert het gebruik of de functie 6
Immaterieel cultureel erfgoed - Vlaanderen Visienota Een beleid voor immaterieel cultureel erfgoed in Vlaanderen (2010) Doel: het vrijwaren van het ICE in Vlaanderen Erfgoedgemeenschappen moeten de kans krijgen om ICE te herkennen, benoemen, ontwikkelen, door te geven en te delen. Ondersteuning bij het borgen van ICE, o.m. via ontwikkeling van praktijkgerichte instrumenten: het platform www.immaterieelerfgoed.be een netwerk van professionele actoren die ondersteunend, begeleidend, verbindend en adviserend optreden ten behoeve van ICE-gemeenschappen. de Inventaris Vlaanderen 4. Beheer Collectie Vlaamse Gemeenschap een collectie van een 18.000-tal kunstwerken, waarvan 8.000 eigendom Vlaamse overheid verspreid over tal van musea en diverse openbare instellingen in Vlaanderen en Brussel aankoopbeleid (van hedendaagse beeldende kunst tot sleutelwerken en topstukken) 7
5. Recente ontwikkelingen Conceptnota Naar een duurzame cultureel-erfgoedwerking in Vlaanderen (maart 2016) Recente ontwikkelingen: voorontwerp van een nieuw cultureel-erfgoed Waarom? Bevindingen/nieuwe accenten uit traject Conceptnota Herverdeling taken en bevoegdheden provincies Hertekenen complementair cultureel-erfgoedbeleid met steden Nood aan afstemming: 1 indiendatum voor alle cultureel-erfgoedorganisaties 1 indiendatum voor cultureel-erfgoedconvenants Focussen/accenten in nieuw CED: op cultureel-erfgoedwerking ondersteuning collectiebeherende organisaties: uitvoering functies (basistaken) ondersteuning dienstverlenende rol op landelijk niveau: ondersteuning aan derden op clustering en samenwerking > schaalgrootte projectsubsidies ondersteuning intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en steden Opstart experimentele reglementen: waarderingstrajecten en cultuurbrede partnerprojecten 8
Recente ontwikkelingen: borgen Immaterieel erfgoed: actualisering beleid 2017: Aandacht voor ambachten en living human treasures Verfijnen en dynamisch maken van inventaris met focus op goede praktijkvoorbeelden inzake borging Verbreding platform www.immaterieelerfgoed.be Vragen? Meer info: www.vlaanderen.be/erfgoed 9