Op stapel 2013-05 18 juli 2013 Sector Coördinatie Regelgeving Afdeling Onderwijsorganisatie- en personeel GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Op Stapel 2013-05 Emile Jacqmainlaan 20 1000 Brussel 1
In de rubriek Op stapel geven de collega's van de afdeling Onderwijsorganisatie en -personeel kort toelichting bij ontwerpregelgeving die eerstdaags wordt behandeld in het Vlaams Parlement (decreten) of door de Vlaamse Regering wordt goedgekeurd (besluiten). De toelichting geeft de stand van zaken weer bij het afsluiten van de onderhandelingen in Sectorcomité X. Definitief uitsluitsel kan uiteraard alleen de tekst geven die in het Belgisch Staatsblad wordt gepubliceerd. Voor bijkomende inlichtingen kunt u terecht bij: GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Onderwijsorganisatie en -personeel Guido Liessens E-mail: guido.liessens@g-o.be Tel: 02/790 93 51 Een exemplaar van de teksten van de (voor)ontwerpen kunt u aanvragen bij Willy Dessers E-mail: willy.dessers@g-o.be Tel: 02/790 93 57 Jan Brewée E-mail: jan.brewee@g-o.be Tel: 02/790 93 60 In deze aflevering: - Buitengewoon onderwijs: hervorming; - Onderwijsdecreet XXIII: amendementen; - HBO 5 : amendementen. Op Stapel 2013-05 2
Ontwerp-decreet betreffende belangrijke en noodzakelijke maatregelen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften Met dit decreet wordt een eerste voorzichtige stap gezet naar een hervorming van het buitengewoon onderwijs. We geven beknopt de krachtlijnen weer van wat wijzigt: - de definities van de types en (in het secundair onderwijs) de opleidingsvormen worden geactualiseerd. Zo wordt type 2 toegankelijk voor leerlingen met een IQ tot 60, maar moet de leerling náást beperkingen in het intellectueel functioneren ook een significante beperking hebben in het sociaal aanpassingsgedrag; type 7 vangt, naast leerlingen met een auditieve beperking, voortaan ook leerlingen op met een spraak- en taalstoornis die niet in aanmerking komen voor type 2; type 3 staat open voor leerlingen met een emotionele of gedragsstoornis die niet in aanmerking komen voor type 2, type 5 voor leerlingen die opgenomen zijn in een ziekenhuis of verblijven in een preventorium of in een residentiële setting; - type 1 en 8 verdwijnen; ze gaan op in een type basisaanbod, dat enkel bestaat in het lager en het secundair onderwijs; - er komt een type 9 voor leerlingen met een autismespectrumstoornis die niet in aanmerking komen voor type 2. De omkadering is dezelfde als die voor type 3- leerlingen; - rechtstreekse instroom in het buitengewoon onderwijs kan alleen als wordt aangetoond dat aanpassingen (remediërende, differentiërende, compenserende en dispenserende) niet zullen volstaan om de leerlingen in het gemeenschappelijke curriculum van het gewoon onderwijs mee te nemen, of disproportioneel zouden zijn. Rechtstreekse toegang tot het basisaanbod is niet evident: er moet worden aangetoond dat de fasen van het zorgcontinuüm werden doorlopen. Een inschrijving in het type basisaanbod geldt bovendien maar voor twee jaar (lager onderwijs) of tot het einde van de opleidingsfase (secundair onderwijs). Daarna volgt (telkens) een evaluatie; - de CABO verdwijnt. De taken die zij nog had, worden overgenomen door de inspectie. Een enkele uitzondering: de keuze van de (dichtstbijzijnde) school voor buitengewoon onderwijs die permanent onderwijs aan huis verzorgt het zijn voortaan de ouders zelf die, in overleg met het CLB, de dichtstbijzijnde school van hun vrije keuze kiezen; over het verblijf van een leerling van het BuSO na de leeftijd van 21 jaar beslist voortaan de klassenraad (overigens zijn de gevallen waarin en onder welke voorwaarden dat kan of eventueel moét, nauwkeurig vastgelegd); - zoals voor de andere types, kan in het buitengewoon basisonderwijs per provincie een vrije-keuzetype 6, 7 en 9 (met verlaagde programmatienormen) worden georganiseerd; Op Stapel 2013-05 3
- middelen die zouden vrijkomen, doordat relatief méér leerlingen in het gewoon onderwijs blijven, of in een goedkoper omkaderd type in het buitengewoon onderwijs, worden geherinvesteerd voor uitbreiding van zorg in scholen van het gewoon onderwijs of voor versterking van onderwijs op maat in scholen voor buitengewoon onderwijs. De bepalingen treden in werking op 1 september 2014 wat de gevolgen betreft voor de inschrijvingen voor het schooljaar 2014-2015, hebben ze uitwerking vanaf 1 januari 2014. ooo Het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap gaat akkoord met de krachtlijnen van het ontwerp. Het GO! heeft bij herhaling aangegeven het concept genegen te zijn. Het GO! maakt wél nadrukkelijk voorbehoud bij de artikelen II.20 en III.56, met betrekking tot het inzetten van de middelen die zouden vrijkomen, mocht een relatieve minderkost worden gerealiseerd. Het GO! blijft bij de overheid aandringen op overgangsmaatregelen voor het grote verlies aan expertise en ondersteuning door de de facto inkrimping van de organieke omkadering, De omkadering van type 9 wordt afgestemd op die van type 3. In het verleden werd al herhaaldelijk aangetoond dat de omkadering voor type 3 ontoereikend is. Dat is ze ook voor type 9. Type 9-leerlingen konden tot nog toe in veel zwaarder omkaderde types terecht. Een en ander zal nefaste gevolgen hebben voor de tewerkstelling. Het verlies aan omkadering en aan expertise zal ook niet voor elk net éven groot zijn. Daarover bestaat ongerustheid in de scholen. Er is bovendien ook twijfel over de mogelijkheden om het nieuwe type 9 te programmeren: met welke dichtheid zal dat kunnen? Veel daarvan blijft onduidelijk. Het engagement van de overheid over de heraanwending van de middelen biedt onvoldoende garanties en laat nog te veel vragen open. Het zou zonder voorgaande zijn, mocht de overheid niet voorzien in compensatie voor het teloorgaan van zo n substantieel aandeel aan organieke omkadering. Het GO! vraagt een concrete waarborgregeling gedurende een transitieperiode: minimaal 80 % van de omkadering (in scholen, internaten en CLB s ) die verloren gaat ten opzichte van het voorgaande schooljaar, moet door het net kunnen worden gerecupereerd om in te zetten in het kader van een gerichte en kwaliteitsvolle implementatie van het decreet en voor de verbreding en verdieping van het aanbod binnen het net. -ooo- Op Stapel 2013-05 4
Begin juli heeft het Vlaams parlement Onderwijsdecreet XXIII en het decreet betreffende de versterking van het hoger beroepsonderwijs in Vlaanderen goedgekeurd. We geven u de belangrijkste wijzigingen mee: Onderwijsdecreet XXIII (zie Op Stapel 2013-03) - Lager onderwijs: tot nog toe kon de Vlaamse regering op individuele basis afwijken van de minimumduur van 4 jaar die een leerling in het lager onderwijs moet doorbrengen. Die mogelijkheid wordt geschrapt. - Gewoon basisonderwijs: bij de invoering van de geïntegreerde omkadering was de omschrijving in het decreet basisonderwijs van wat een zorgbeleid moet inhouden, zeer summier gehouden. Dat betekende dat de inspectie tijdens schooldoorlichtingen weinig concrete aanknopingspunten had om het zorgbeleid effectief door te lichten. Er wordt nu gepreciseerd dat elke school een zorg- en GOK-beleid moet voeren met het oog op de optimale leer- en ontwikkelingskansen van alle leerlingen. Binnen haar middelen moet ze zorgen voor: 1) de coördinatie van alle zorg- en GOK-initiatieven op het niveau van de school (en de scholengemeenschap), 2) het ondersteunen van het handelen van het onderwijzend personeel, 3) het begeleiden van leerlingen, 4) de bevordering van de kleuterparticipatie. - Gewoon basisonderwijs: om in aanmerking te komen voor capaciteitslestijden, moet de gemeente waarin de school is gelegen (1) in een arrondissement liggen waarvan de bevolking het jongste jaar met meer dan 4.000 inwoners is aangegroeid en (2) moet het aantal regelmatige leerlingen dat in de scholen van het gewoon basisonderwijs in de gemeente is ingeschreven, met minstens 240 zijn gestegen over de laatste vijf jaar. (Aan die voorwaarden moet voldaan zijn op 1 februari van het vorige schooljaar). (Als de school dan bovendien op de eerste schooldag van oktober, ten opzichte van de eerste schooldag van februari van het vorige schooljaar, minstens twaalf lagere schoolleerlingen méér of minder telt, wordt er herteld. Als op de eerste schooldag van oktober de scholengroep minstens twaalf kleuters meer telt dan de eerste schooldag van oktober van het jaar voordien en de school minstens twaalf kleuters meer dan de eerste schooldag van februari van het vorige schooljaar, wordt er herteld.) Het Vlaams parlement heeft nu bepaald dat de mogelijke hertelling ook gebeurt als voor de gemeente niet langer aan de beide voorwaarden voldaan is, maar er wél aan voldaan was het jaar voordien. Op Stapel 2013-05 5
- Basis- en secundair onderwijs: de projecten buitengewone onderwijsontwikkelingen die tot doel hadden samenwerkingsverbanden te ontwikkelen tussen het gewoon en buitengewoon basisonderwijs, specifieke doelgroepen via GON in het gewoon basisonderwijs te integreren, de werking ten overstaan van autistische leerlingen in het basisonderwijs te optimaliseren en de opvang van interne leerlingen te verbeteren (art. 172bis decreet basisonderwijs), worden geschrapt. De 50,5 voltijdsequivalenten (FTE s) die er voor werden ingezet, worden samengevoegd met het extra begeleidingscorps autismespectrumstoornissen (58,5 FTE s). 105 van die FTE s vormen een extra begeleidingscorps voor de ondersteuning van leerkrachten in scholen voor gewoon en buitengewoon basis- en secundair onderwijs. Ze zullen tijdens het schooljaar 2013-2014 instaan voor de ondersteuning van scholen in het buitengewoon onderwijs bij de verbreding en verdieping van hun aanbod voor jongeren met een autismespectrumstoornis, de ondersteuning van scholen bij de programmatie van het nieuwe type 9, de uitbouw van een professionaliseringstraject en -structuur voor de leerkrachten van het gewoon basis- en secundair onderwijs inzake het onderwijs aan leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften en de uitbouw van een tweedelijnsinclusienetwerk. 45 ervan worden netoverstijgend ingezet. De rest wordt verdeeld over de netten het GO! krijgt er twaalf van. 4 FTE s zullen instaan voor de ontwikkeling en ondersteuning van de implementatie van handelingsgerichte diagnostische protocollen in de CLB s. Het corps wordt geworven uit het onderwijs en de CLB s via een verlof wegens bijzondere opdracht. - Gewoon basis- en secundair onderwijs, volwassenenonderwijs: de decretale basis voor de speciale onderwijsleermiddelen voor regelmatige leerlingen/cursisten met speciale onderwijsbehoeften wordt gewijzigd. Vanaf 1 september 2013 is tolkenondersteuning (tolk Vlaamse gebarentaal, schrijftolk) overigens ook mogelijk in het basisonderwijs. Er worden criteria vastgelegd: enkel die leerling of cursist komt voor tolkenondersteuning in aanmerking, die 70 db of meer verlies heeft aan beide oren voor de zuivere toonstimuli van 500, 1000 of 2000 Hz; die 70 db of meer verlies heeft aan het beste oor voor de zuivere toonstimuli van 1000, 2000 en 4000 Hz; of die bij een vocaal audiometrische test, bij optimale versterking, geen 30% van de woorden herkent. De leerling moet uiteraard de Vlaamse Gebarentaal voldoende beheersen of over voldoende leesvaardigheden beschikken om op een zinvolle manier van de ondersteuning door een tolk Vlaamse gebarentaal/schrijftolk gebruik te kunnen maken. - Buitengewoon basis- en secundair onderwijs: Op de bepaling dat schoolbesturen voorafgaand aan een inschrijvingsperiode voor al zijn scholen de capaciteit moet bepalen, komt een uitzondering voor type 5-scholen. Op Stapel 2013-05 6
- Gewoon secundair onderwijs: in onze toelichting in Op Stapel 2013-03 kon u lezen dat er, hoewel de codex secundair onderwijs het geven van namen aan de vakken in het gewoon voltijds secundair onderwijs aan de Vlaamse Regering delegeert, expliciet zou worden ingeschreven dat de officiële talen van de Europese Unie, Chinees (Standaardmandarijn), Hindi en Russisch, alvast benamingen zijn van algemene vakken. Dat wordt nu uitgebreid tot alle levende talen. De maatregel gaat in op 1 september 2014. - Deeltijds beroepssecundair onderwijs: In Op Stapel 2013-03 kon u lezen dat de programmatie in het DBSO vanaf het schooljaar 2014-2015 vrij is en op elk moment in het schooljaar kan. Om misverstanden te vermijden, willen we daarbij toch preciseren dat de programmatie, zoals bij het voltijds secundair onderwijs, in overeenstemming moet zijn met de afspraken binnen de scholengemeenschap en dat ze vooraf moet zijn besproken in het regionaal overlegplatform. Er moet uiteraard ook over onderhandeld zijn in het tussencomité. - Buitengewoon secundair onderwijs: in de artikelen 314/1 tot 314/4 van de codex secundair onderwijs was voorzien in de mogelijkheid om ten bate van leerlingen met zware gedrags- en emotionele problemen in onderwijsvorm 1 van type 3 in het buitengewoon secundair onderwijs 30 afwijkingsuren en -lesuren over te dragen naar een centrum voor deeltijdse vorming of een andere instelling en, voor het huidige schooljaar, nog eens 31 lesuren en uren uit het reguliere pakket. Dat wordt voor de komende twee schooljaren: 61 lesuren en uren uit het reguliere pakket. - Personeel: de ordemaatregel van de terbeschikkingstelling wegens ambtsontheffing in het belang van de dienst verdwijnt voorgoed vanaf volgend schooljaar. De maatregel was vorig jaar al opgeschort, in afwachting van zijn afschaffing. - Personeel: er is nog altijd geen definitieve oplossing voor de toekomstige Medex- en re-integratiedossiers. Daarom wordt de regeling die dit schooljaar gold (zie Op Stapel 2012-08), voor onbepaalde duur verlengd. Dat betekent dat voor de Medex- en reintegratiedossiers de inrichtende macht niet hoéft ter beschikking te stellen, maar het kán, als zij meent het personeelslid te kunnen herplaatsen. Het personeelslid wordt dan in een organieke betrekking gereaffecteerd of weder tewerkgesteld (dat kan ook een betrekking in een ambt van het ondersteunend of beleids- en ondersteunend personeel zijn) en blijft in principe in die betrekking voor de rest van zijn loopbaan. Als de inrichtende macht het personeelslid niét kan herplaatsen en het dus niet ter beschikking stelt, dan put het (eventueel) zijn ziekteverlof verder uit, komt het ten slotte in terbeschikkingstelling wegens ziekte en wordt het na een jaar gepensioneerd. Op Stapel 2013-05 7
Voor personeelsleden die na een arbeidsongeval of door een beroepsziekte niet langer geschikt zijn om hun ambt uit te oefenen, blijft de terbeschikkingstelling wél verplicht, als het personeelslid er om verzoekt. Voor de personeelsleden die uiterlijk op 1 augustus 2012 ter beschikking gesteld waren, blijven de regels van toepassing die golden in 2011-2012. De oude gevallen, (personeelsleden die aan de slag zijn als extra administratieve ondersteuning in een niet-organieke betrekking bovenop ), blijven dus waar ze waren. - Personeel: het is een algemene regel dat overdracht of overheveling van omkaderingsmiddelen, of het in dienst houden van een personeelslid boven de leeftijd van 65 jaar enkel kan, voor zover daardoor niemand (op het niveau van, naargelang, de school of de scholengemeenschap) ter beschikking gesteld wordt of blijft wegens ontstentenis van betrekking. Er wordt nu gepreciseerd dat terbeschikkingstellingen na een beslissing van ongeschiktverklaring door de pensioencommissie of na een arbeidsongeval, of terbeschikkingstellingen van zieke personeelsleden die in een re-integratieprocedure zitten, daarbij buiten beschouwing blijven. - Rand en Taal: In Op stapel 2013-01 kon u lezen dat de overheid een nieuwe VZW ging oprichten met een expertise- en vormingsopdracht met betrekking tot onderwijs in een meertalige context en een begeleidingsopdracht ten aanzien van Brusselse scholen. De bestaande initiatieven van de Vlaamse Gemeenschapscommissie VVB (Voorrangsbeleid Brussel) en BROSO (Brussels Ondersteuningspunt Secundair Onderwijs) zouden in de nieuwe structuur opgaan. Blijkbaar was het water tussen beide bestaande VZW s dan toch te diep: de nieuwe VZW komt er niet. Voor de schooljaren 2013-2014 en 2014-2015 wordt de VZW Voorrangsbeleid Brussel verder gesubsidieerd. Haar taak blijft beperkt tot de ondersteuning van het Nederlandstalige basisonderwijs in het tweetalig gebied Brussel Hoofdstad. De VZW BROSO zou samengaan met de VZW Samenwerkingsverband Netgebonden Pedagogische Begeleidingsdiensten om te werken rond het taalvaardigheidsonderwijs in de basisscholen van de rand- en taalgrensgemeenten en van de gemeenten uit de brede rand rond Brussel, evenals voor het secundair onderwijs. Tenzij anders vermeld, gaan de bepalingen in op 1 september 2013. -ooo- Op Stapel 2013-05 8
Decreet betreffende de versterking van het hoger beroepsonderwijs in Vlaanderen (zie Op Stapel 2013-02) - De meeste amendementen hebben betrekking op de kwaliteitszorg voor de HBO 5 - opleidingen, die wordt gealigneerd op die voor het hoger onderwijs. - De ingangsdatum voor de nieuwe regels voor overheveling wordt verschoven (van 1 september 2013) naar 1 januari 2014. Op 1 september 2013 kan dus niét volgens die nieuwe regels worden overgeheveld. - Vanaf 2014 krijgen de hogescholen extra middelen om hun taken binnen de samenwerkingsverbanden op te nemen: vanaf 2015 wordt dat een vaste sokkel van 35 000 per hogeschool en een variabel deel afhankelijk van het aandeel van het samenwerkingsverband in het globale HBO 5 -aanbod in Vlaanderen. De middelen worden genomen uit de middelen die voorzien zijn voor de groei van het hoger beroepsonderwijs. - De niet-graduaatsopleidingen (opleidingen van minder dan 90 studiepunten die wel naar een beroepskwalificatie van niveau 5 leiden, maar niet tot een onderwijskwalificatie van niveau 5) worden ingedeeld bij het secundair volwassenenonderwijs. Dat betekent dat zij niét meetellen om de instapnorm (60 000 LUC s) te halen bij de start van een samenwerkingsverband (ze blíjven ook buiten het samenwerkingsverband). Overigens kan de Vlaamse Regering (zoals voor andere opleidingen uit het secundair volwassenenonderwijs of HBO 5 -opleidingen) bepalen dat zo n opleiding in combinatie met AAV tot een diploma secundair onderwijs leidt. - Een onderwijskwalificatie van niveau 5 kan gebaseerd zijn op meer beroepskwalificaties. In zo n geval kunnen cursisten die beroepskwalificaties ook afzonderlijk behalen. -ooo- Op Stapel 2013-05 9