EHBO Vóór vertrek ouders: -langs waar kunnen we buiten (speciale sleutels enzo nodig?) -belangrijke medische feiten over kinderen (asthma, in te nemen medicatie,... ) -waar is de verbandtrommel en ontsmettingsgerief/hoofdschakelaar -telefoonnummers van ouders/grootouders, contactpersonen, huisarts Welke nummers kennen Dringende medische hulp 112 Antigifcentrum 070/245 245 Omgaan met EHBO ~leeftijd kind. Andere reactie volgens leeftijd: -6-10 denken dat het hun eigen schuld is, gestraft worden -11-12 denken veel sneller aan dood, angst -12+ het esthetische, blijvende littekens, misvorming Soorten ongevallen ~leeftijd kind 5-6 maanden: vallen van tafel/bed/maxi-cosi, verslikken 7-9 maanden: omvallen, verbranden aan hete vloeistoffen/voorwerpen, botsen tegen meubels 10-12 maanden: inslikken van medicatie/javel/plant, verbranden aan hete vloeistoffen/voorwerpen, snijden of prikken aan scherpe voorwerpen 18 maanden: inslikken van medicatie/javel/plant, verbranden aan hete vloeistoffen/voorwerpen,in ondiep water belanden, vallen uit raam 2 jaar: inslikken van medicatie/javel/plant, vallen, elektrische stroom, in ondiep water belanden, vallen uit raam 3 jaar: vallen, botsen, snijden, inslikken van medicatie/javel/plant, elektrische stroom, in ondiep water belanden 4 jaar: vallen van grote hoogte, in ondiep water belanden, verbranden aan vuur, vingers in vastknellen, snijden aan scherpe voorwerpen 5-9 jaar: vallen al spelend, met de vingers ergens vastzitten, snijden, prikken, verbranden aan vuur, verkeersongeval 10-14 jaar: vallen van grote hoogte, prikken, snijden, verkeersongeval 1
Wat doen in elke noodsituatie? Elke noodsituatie vraagt om dezelfde aanpak, die volgens vier stappen verloopt. De vier stappen in eerste hulp Stap 1: Zorg voor veiligheid Stap 2: Beoordeel de toestand van het slachtoffer Stap 3: Alarmeer de hulpdiensten Stap 4: Verleen verdere eerste hulp 1. Zorg voor veiligheid Dode helden zijn slechte helpers. Daarom is veiligheid bij de hulpverlening de eerste prioriteit voor een eerstehulpverlener. Handel in deze volgorde om de veiligheid te verzekeren: Ga na wat er gebeurd is en wat de gevaren zijn voor jezelf, het slachtoffer en de omstaanders. Zorg voor de veiligheid: plaats een gevarendriehoek, zorg voor verluchting in een gesloten ruimte, Als je alleen bent met het slachtoffer, roep dan onmiddellijk luid om hulp. Doe een fluovestje aan, doe nitrilhandschoenen aan 2. Beoordeel de toestand van het slachtoffer Bewust? Luid en duidelijk kind aanspreken. Voorzichtig aan schouder duwen. Kijk naar kind: reactie? Suf/alert, beweging/stil, reactie op schouderschudden Luister naar kind: huilen/kreunen, indien spreken: normaal/wartaal? Reageert het slachtoffer niet op die prikkels, dan mag je besluiten dat het bewusteloos is. Ademhaling? Controleer de ademhaling door gedurende maximaal 10 seconden te kijken, te luisteren en te voelen of het slachtoffer nog normaal ademt. Kijk of de borstkas op en neer gaat. Luister aan de mond en de neus naar ademhalingsgeluiden. Voel met je wang of er luchtstroom is. Ademweg vrij -> vrijhouden -kinliftmethode (kantel het hoofd achterover en til de kin omhoog) -knellende kledij los maken -stabiele zijlig -mond reinigen indien bij mondinspectie zichtbaar materiaal aanwezig en bereikbaar, maar let op dat je niets verder induwt! Kind = bleek/blauw/wit/slap Geen circulatie -> reanimatie Circulatie? Stelpen uitwendige bloeding kind laten eten of drinken 112 bellen kind overeind helpen Beschermen tegen afkoeling laten bewegen of opwarmen met kruiken 2
3. Alarmeer de hulpdiensten Verwittig de hulpcentrale 112. Stuur liefst iemand anders weg om te alarmeren en indien beschikbaar- een automatische externe defibrillator (AED) te halen. Blijf zelf bij het slachtoffer. Als het niet anders kan, ga dan zelf alarmeren. Vermeld bij de alarmering steeds: Wat er is gebeurd en wat de gevaren zijn. Waar de hulpdiensten juist worden verwacht. Wie de slachtoffers zijn en in welke toestand ze zich bevinden. 4. Verleen verdere eerste hulp Verleen na de alarmering gepaste eerste hulp tot aan de komst van gespecialiseerde hulp. Controleer geregeld bewustzijn en ademhaling. Vermeld jouw bevindingen bij de komst van gespecialiseerde hulp. Handel steeds volgens de basisprincipes van eerste hulp : Blijf rustig in een noodsituatie. Vermijd besmetting: trek indien mogelijk wegwerphandschoenen aan. Handel als eerstehulpverlener Zorg voor het comfort van het slachtoffer: bescherm het bijvoorbeeld tegen koude of warmte. Wanneer 112 bellen? Geen ademhaling, geen circulatie, geen bewustzijn 3
4
5
bloedneus Kind in schrijfhouding Knijp met duim en wijsvinger neusvleugels tegen tussenschot (10 minuten) -> niet gedaan? Herhalen. Nog niet gedaan? Huisarts bellen. Achterover laten leunen, kind aan neus laten wrijven botbreuk Symptomen: pijn/zwelling/abnormale stand/ compenseren Laat kind zelf gemakkelijkste positie zoeken, voor comfort zorgen Bij hand, pols, onderarm -> mitella aanleggen Bot zichtbaar = open beenbreuk = wonde afdekken met steriel gaas. 112 bellen. Gebroken bot bewegen, kind optillen Elektriciteitsongeval Symptomen: spierkramp (arm, hart) Stop contact met stroombron (hoofdschakelaar af, stekker uit topcontact). Isolerende laag tussen jezelf en aarde en jezelf en kind (houten stoel, boeken, rubberen zolen). 112 bellen Controle bewustzijn, ademhaling, circulatie Brandwonde koelen met zacht stromend lauw water Kind aanraken vóór stroom is uitgeschakeld 6
hoofd/hersenletsel na trauma Aanwijzingen hersenschudding of erger hoofdletsel: -Niet normaal reageren op aanspreken, niet schrikken van luide stem -niet huilen, maar kreunen -niet helder aankijken -slaperig zijn, veel geeuwen -ogen die wegdraaien -braken na incident/ misselijk, toenemende hoofdpijn -spierspasmen -brilvormige blauwe plekken rond de ogen -bloed/vocht uit neus/oren: kan wijzen op schedelbasisbreuk Kind observeren: hoe gedraagt het zich? -> Twijfel? Huisarts contacteren! Kind staat niet uit zichzelf recht, heeft stuiptrekkingen, is bewusteloos -> laat 112 bellen Opvolgen bewustzijn, ademhaling, circulatie (handelen naar wat nodig is qua reanimatie) Veel praten tegen kind (verbetert het bewustijn, kind moet niet antwoorden (vraagt energie)) -bewusteloos (en ademhaling en circulatie in orde): kind in stabiele zijlig leggen -bewusteloos en bloed uit één oor (en ademhaling en circulatie in orde): kind in stabiele zijlig leggen op kant van het bloedende oor. Geen watten of gaas in oor doen. Toestand kan initieel ok zijn, maar na verloop van tijd verslechteren: geregeld simpele vragen stellen waarop kind alert moet reageren. Suf? Niet in staat om simpele opdrachten uit te voeren? -> 112 Na val kind direct optillen: eerst observeren Kind schudden om bewusteloosheid vast te stellen Insectensteek wesp Symptomen: kind huilt plots, rode bult zichtbaar met witte rand, kind heeft pijn/jeuk Indien nodig angel verwijderen met pincet Pijn en jeuk verzachten met zalf (calaminelotion, Nestosyl, lidocaïnezalf, Prikweg) Eventueel koud nat gaasje gedurende 10 minuten op de steekwond leggen Indien steek in de mond: op ijs laten zuigen, spoelen met koud water Huisarts waarschuwen als: -kind jonger is dan 3 jaar en meerdere steken heeft -kind is gestoken in mond/keel/hals/vlak bij oog -allergische reactie: uitslag, roodheid, zwelling, benauwdheid, verminderd bewustzijn, algemene roodheid -pijnlijke rode streep verschijnt (= ontsteking van het lymfevat) 7
In bult knijpen Met naald in bult peuteren Gif met mond uitzuigen teek Symptomen: lijkt op kleine korstjes op huid thv lies, enkel, hals, knieplooi, achter oren Teken draaien zich tegenwijzerszin in de huid -> teek vastnemen en tegenwijzerszin eruit draaien (al dan niet met pindet of tekentang). Teek eruit? Controleren op 8 poten en kop er mee uit. Daarna huid ontsmetten met isobetadine of alcohol. Ontsmetten vóór de teek eruit is, dan braakt ze. kneuzing Symptomen: gekneusde lichaamsdeel is deels gezwollen, soms blauwe verkleuring, kind huilt en heeft pijn, kind gebruikt lichaamsdeel minder, bewegen is pijnlijk, maar beperkt mogelijk. Gekneusde lichaamsdeel afkoelen onder kraan met koud water of cold pack in dunne handdoek gedurende 10-15 minuten ertegen houden Hou lichaamsdeel stil en hoog Leg na koelen een drukverband aan van synthetische watten en elastische zwachtel Bij twijfel kneuzing vs botbreuk: radiografsche foto laten maken Kind stimuleren het lichaamsdeel te bewegen Drukverband te strak aanleggen/vette watten of ander warm materiaal 8
ontwrichting Symptomen: kind gebruikt lichaamsdeel minder of helemaal niet. Abnormale stand of beweeglijkheid van lichaamsdeel is zichtbaar. Zwelling/bult op plaats ontwrichting en eventueel blauwe verkleuring van de huid (door bloeding). Kind observeren, kijken hoe het zich beweegt: laat kind zelf de houding bepalen van het ontwrichte lichaamsdeel Verdenking ontwrichting -> huisarts contacteren. Bij ontwrichte schouder of elleboog brede das aanleggen. Kind optillen, proeberen lichaamsdeel in normale stand te brengen (kan omliggende weefsels beschadigen) oogletsel Symptomen: soms pijn, oogwit lijkt meestal rood en geïrriteerd, kind huilt en houdt soms hand voor oog of wil erin wrijven, soms kan oog erg tranen en knippert het kind veel, minder goed zien (zeker als vreemd voorwerp in oog zit) Oorzaak letsel vinden Bijtende vloeistof/verbranding oog: minimum 10 minuten zacht stromend lauw water over het door jou geopende oog laten stromen (kan ook onder douche).!!!! bij uitspoelen bijtende stof ervoor zorgen dat het niet in het andere oog loopt. Kind moet daarna zittend naar de huisarts. Vreemd voorwerp: vervoer kind zittend naar huisarts en zorgen dat het niet aan het oog kan komen Zand in het oog: minimum 10 minuten zacht stromend lauw water over het door jou geopende oog laten stromen. Huisarts waarschuwen als klachten aanhouden. 9
Zelf proberen voorwerp te verwijderen (tenzij duidelijk op het oogwit zichtbaar onschuldig vuiltje of wimperhaartje) Bij vreemd voorwerp druk uitoefenen op het oog oververhitting Symptomen: temperatuur hoger dan 38 C (bij kind dat op zonnig en windvrije plek speelde, in auto zat die in de zon staat, te warm gekleed), kind is huilerig en wil niet of slecht drinken, huid is rood, voelt warm en klam aan, kind heeft verminderd bewustzijn, kind kan braken en klagen over misselijkheid, kind heeft dorst, heeft diepe snelle ademhaling en plast weinig donkere urine. > 38 C kind onbedekt uit zon laten liggen en dun aankleden > 39 C kind deppen met lauw water aan polsen, enkels en gezicht en dun kleden Kind goed laten drinken als het goed bij bewustzijn is Temperatuur rectaal opvolgen (moet dalen). Geen daling -> huisarts bellen Verminderd bewustzijn -> 112 bellen Kind proberen afkoelen met koud water of helemaal natmaken (risico op onderkoeling) rugletsel Symptomen: stekende pijn in rug of benen, benen kunnen stijf aanvoelen met tintelingen, benen kunnen gevoelloos of verlamd zijn, soms stoornissen in bewustzijn/ademhaling/circulatie. Laat kind op plaats van val in dezelfde houding liggen Controleer bewustzijn/ademhaling/circulatie 112 bellen Rug buigen, kind laten zitten of laten opstaan tandletsel Symptomen: loszittende tand, tand uit mond, tand door lip, bloedverlies Losse tanden zoeken, NIET bij wortel of hals vastnemen. Eerst de tand tien seconden spoelen met melk, nadien in plastic zakje met koude melk in plaatsen (kan misschien teruggeplaatst worden) Mond spoelen met water Tandarts contacteren Hevige bloeding: steriel gaasje tegen wond duwen en kind erop laten bijten (! Opletten dat ze het gaasje niet inslikken) Tand door lip: iets kouds (ijs altijd omgeven met dunne stof) tegen lip Zelf tand uit mond trekken of tanden terugduwen 10
vergif Symptomen: abnormaal gedrag, irritatie rond mond en huid Mond controleren: zit er nog iets in, aan mond ruiken Indien verpakking uitgehaald: controleren of er iets mist ALTIJD huisarts bellen voor informatie, antigifcentrum 070/245 245 vinger ergens in vast Lichaamsdeel met voorwerp zo hoog en ontspannen mogelijk houden: meestal komt het dan na enkele minuten vanzelf los. Indien niet, vloeibare zeep of olie langs lichaamsdeel laten lopen en vb fles voorzichtig rond draaien. Lukt dit niet -> naar ziekenhuis gaan of 112 bellen Kind rustig houden en ongecontroleerde bewegingen vermijden Er aan trekken -> extra schade -> extra zwelling vreemd voorwerp oor Symptomen: kind grijpt naar oor, huilt, heeft pijn Met kind naar huisarts Zelf in oor prutsen neus Kind doen snuiten en het niet-verstopte neusgat dichthouden Voorwerp laten zitten en met kind naar huisarts, voorkomen dat kind met vinger in neus peutert Zelf in neus prutsen wonde Grote wond: proberen bloeding te stoppen door de wond steriel af te dekken en druk uit te oefenen op de wonde dmv een drukverband en zo nodig het lichaamsdeel hoog houden. Bel bij ernstig bloedverlies 112 (kans op shock). Wond niet aanraken of schoonmaken. Schaaf Symptomen: enkel bovenste laag van de huid is beschadigd, geschaafde wond toont puntbloedingen, is meestal vuil, kind heeft pijn. Eigen handen wassen (proper water, zeep) om wonde niet te besmetten Wond schoonspoelen met lauw leidingwater Laat wonde drogen aan de lucht Indien vuil er niet uit door stromend water: wonde reinigen met washandje: eerst rond de wonde, dan vuil van binnen naar buiten. 11
Ontsmettingsmiddelen zijn toxisch en vertragen genezingsproces (wel geschikt als er geen water in de buurt is). Zuurstofwater enkel om zand uit wonde te bruisen en tetanusbacteriën te doden. Na het gebruik van zuurstofwater steeds naspoelen met water alvorens er zalven op aan te brengen. Ether enkel voor ontsmetten materiaal, eosine (kleurloze!) droogt wonde uit, ontsmet niet, wel isobetadine. Wond luchtdicht afdekken Pluizend materiaal met de wond in contact brengen (geen watten dus) Wrijven of deppen: duwt vuil in wonde Snijwond Symptomen: duidelijk begrensd erg bloeden, kind heeft pijn, wondranden wijken Wond even onder zacht stromend, lauw leidingwater houden Indien klein: afplakken met pleister Indien groter (maar < 1 cm): afdekken met gaasje waarvan je de randen afplakt Indien groot (> 1 cm): wondranden staan uit elkaar. Via pleister in afbeelding (zwaluwstaartje) de wondranden bij elkaar brengen. Daarover wonddrukverband. Stopt het bloeden niet -> huisarts. Topje vinger eraf Lichaamsdeel hoog houden(hoger dan hart) Stomp verbinden met steriel gaas, daarover synthetische watten en daarna een elastisch verband. Verpak afgesneden lichaamsdeel in steriel gaasje (zo proper mogelijk!) in een waterdicht zakje. Hang dit zakje in een bakje koud water met smeltend ijs. Indien ernstig -> 112, indien vingertopje -> huisarts. Afgesneden lichaamsdeel direct met water of ijs in contact brengen Verband te strak aanleggen Bijtwonde Kind verwijderen van dier/ander kind Wonde schoonmaken met leidingwater Altijd naar huisarts (infectiegevaar, eventueel tetanusrappel nodig) Afgescheurd weefsel? Afgescheurd weefsel in gesloten plastic zak op smeltend ijs. Wonde niet proper maken, maar steriel afdekken 12
Brandwonde Er zijn 3 gradaties -Eerste graad: huid is rozerood, gezwollen en zeer pijnlijk. Geen blaren. Deze wonden genezen binnen een paar dagen. -Tweede graad: huid is rood, gezwollen, pijnlijk, blaren. Altijd te behandelen door een arts. -Derde graad (diepe lagen zijn verbrand): huid is witgeel of bruinzwart. Kind voelt geen pijn op deze plekken. Omliggende huid wel pijnlijk. Altijd te behandlen door arts. Lang (minimum 15 min (zinvol tot 1 uur na verbranding)) afkoelen, ook al voelt bovenhuid niet meer warm aan. Niet rechtstreeks op wonde, laat water erover lopen. Kind verhinderen aan wonde te komen. Na koelen verbrande lichaamsdeel hoog houden en omwikkelen met schoon laken (om brandwonden te beschermen tegen infecties) Blaren intact laten Vanaf >3% lichaamsopp tweede/derdegraadsverbrand bij kind = 112 (hand + vingers is 1 % vn totale lichaamsoppervlak Gelaatsverbranding -> 112 (luchtwegen kunnen beschadigd zijn) Vastgebrande kleren op de huid lostrekken Zalf op wonde smeren Wonden aanraken met de hand Kind laten eten/drinken Kind in koud bad/douche zetten 13
Noodnummers Op deze pagina vind je niet alleen dringende telefoonnummers, maar ook enkele nuttige contacten in minder dringende noodsituaties. Dringende medische hulpverlening Noodnummer 112 Niet-dringend ziekenvervoer Ambulancedienst Rode Kruis-Vlaanderen 105 Antigifcentrum Noodnummer 070 245 245 Brandweer Noodnummer 112 Politie Noodnummer 101 (Uitsluitend voor dringende politiehulp) Vermiste kinderen Europees meldingsnummer 116 000 Wachtdienst apotheek 0900 10 500 www.apotheek.be of www.mediwacht.be Wachtdienst huisarts De telefoonnummers zijn streekgebonden www.huisarts.be of www.mediwacht.be Wachtdienst tandarts 0903 39 969 www.tandarts.be of www.mediwacht.be (Bronnen : Eerste hulp aan kinderen : een handleiding bij kinderongevallen en kinderziekten Opleidingsinstituut Rescue(auteur), http://www.rodekruis.be/nl/_headernavigatie/hulptips/noodnummers/) 14