Auteursrechten in de praktijk van erfgoedinstellingen Marco de Niet (Digitaal Erfgoed Nederland) Congres Archiefinnovatie Nieuwegein, 07-04-2015
Nieuwsuur, 4-3-2016
Data van erfgoedinstellingen waarop auteursrecht berust 1. Metadata 2. Born-digital erfgoed 3. Gedigitaliseerde collecties 4. Contextuele informatie (bijv. verhalen via crowdsourcing) 5. Databases (bijv. collectiedatabases)
Digitaliseert of heeft digitale collecties (n = 141) Ja Nee Verzamelt uw instelling born digital erfgoed? (n=133) Ja Nee 9% 47% 53% 91% Bron: ENUMERATE-NL
Meest voorkomende typen digitale collecties (n=139) % instellingen met digitale collectie Foto s Tekeningen Graveerwerk / prenten Databases (met erfgoedinformatie) Video-opnamen Film Archieven: Overige archivalia Kaarten en plattegronden Schilderijen (Onderdelen van) websites Posters Archieven: Overheidsdocumenten Audio-opnamen: spraak Overige gebruiksvoorwerpen Kranten Overige visuele (2D) objecten Overige tekstuele materialen Digitale onderzoeksbestanden (incl. GIS) 3-dimensionale kunstwerken Overige 3-dimensionale door de mens gemaakte objecten Munten en penningen Overige gedrukte boeken Zeldzame (gedrukte) boeken Microforms en/of microfiches Software (incl. maakwerk) Audio-opnamen: muziek Overige handschriften E-books Overige digitaal interactieve bronnen Middeleeuwse handschriften Archaeologische gebruiksvoorwerpen Overige tijdschriften Overig time-based Bladmuziek Wetenschappelijke tijdschriften Digitale 3D-ontwerpen/reconstructies Born-digital kunstwerken 6 9 9 9 8 12 12 12 11 11 26 25 24 24 22 22 21 19 18 17 17 17 17 15 15 15 29 34 32 44 44 42 40 40 39 39 65
50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Toegankelijkheid digitale collectie via diverse kanalen (n=90) nu over 2 jaar Bron: ENUMERATE-NL
Vermenigvuldiging digitaal erfgoed taakstelling Maatschappelijke waarde doelgroepen Collectievorming Dienstverlening
Vermenigvuldiging Knelpunten voor erfgoedinstellingen Makers grotendeels onbekend Tijdrovende due diligence Lange doorwerking auteursrecht (Te) hoge verwachtingen m.b.t. vermarkting Moeizame verhouding publiek-privaat Administratieve last registratie van rechten Met vrijwaring wordt wettelijk probleem niet opgelost Jaarlijkse incrementeel oplopende kosten bij collectieve overeenkomsten taakstelling digitaal erfgoed 20 e -eeuwse zwarte gat Geen correctie op oude kennis Maatschappelijke waarde doelgroepen Onvoldoende aansluiting op behoeften Gebrekkige modernisering van taakuitoefening Nog geen breed-gedragen businessmodellen Weinig harde gegevens Collectievorming Dienstverlening
Vier handelingsperspectieven Collectieve lobby Individueelof collectief Individueel Individueel Bron: DEN & Kennisland, BMICE (2009)
Collectief - 1 Extended Collective Licensing haalt de inbreuk op de auteurswet weg, maar is geen panacee, want: Kosten (publiek > privaat) kunnen incrementeel en onbeheerst oplopen, waarbij onduidelijk is hoeveel daadwerkelijk bij de rechthebbenden terecht komt. De overeenkomsten met de CBO s zijn gebaseerd op onderhandelingskracht van individuele instellingen (ook de hele kleine). Relatie met regeling voor verweesde werken is onduidelijk.
Collectief - 2 Erfgoedinstellingen stellen scenario s op om ook als collectief op te treden: Eenmalige collectieve afkoop voor niet-commercieel gebruik van beeldmateriaal in collectiesystemen m.b.t. erfgoed daterend van voor 1990. Lobby naar politiek voor uitzonderingspositie in de auteurswet. Instelling van een gemeenschappelijk fonds voor rechthebbenden die zich achteraf melden (incl. nietuitgekeerde ECL-gelden). Publieke erkenning voor reeds gedane investeringen in beheer, behoud en digitalisering, waarvan ook de rechthebbenden profiteren.
Deel je kennis over digitaal erfgoed! www.den.nl