OOK IN OISTERWIJK KOMT AL HET GOEDE VAN BOVEN Koelen en verwarmen met plafond 1) 1) Een aangenaam klimaat, zowel op akoestisch vlak als qua temperatuur; de combinatie van Coatacoustic en Comfortplafond slaat twee vliegen in één klap. Het is al vaker geprobeerd, klimaatbeheersing via het plafond, maar echt goed van de grond gekomen is het nooit. Nu gul en technische snufjes echter hand in hand gaan, kon de tijdgeest wel eens meezitten voor een nieuwe poging. Comfortplafond waagt in het er ieder geval op. In een nieuwgebouwde villa in Oisterwijk bracht MAT Afbouw het klimaatplafond in ruime mate aan. >> 17 4/2007
VAN HET EEN KOMT HET ANDER Architect in ruste, zo zou je Peter Sigmond kunnen noemen. Zo af en toe doet de medeoprichter van AGS Architekten & Planners in Heerlen nog eens een klusje, voor bekenden. Bijvoorbeeld de villa in Oisterwijk die dit voorjaar werd opgeleverd. Al kun je kwalijk van zomaar een klusje spreken, zo blijkt uit de uitleg van Sigmond. Mijn cliënt wilde dat het state of the art zou worden, met het hoogst haalbare op het gebied van techniek en daarbij ook nog eens energiezuinig. We hebben daarom gekozen voor een geothermische verwarmingsinstallatie, met sondes die 85 meter diep de grond ingaan. Daar komt het grootste deel van de energie vandaan voor de vloerverwarming en -koeling. Maar al was er sprake van een vloeroppervlak van een slordige 500m 2, genoeg voor een optimaal resultaat was dat niet. Er moesten dus aanvullende voorzieningen komen. Omdat er vanwege inbouwverlichting en flexibele installaties al was voorzien in een verlaagd plafond, vond architect Sigmond het een logische stap om dáár ook de oplossing in te zoeken. Op de AfbouwExpo liep ik tegen iets interessants aan; een plafondsysteem met een geïntegreerd verwarmings- en koelingssysteem. CONVECTIEWARMTE VS. STRALINGSWARMTE Aanvankelijk was de architect nog wel sceptisch over Comfortplafond. Het idee dat verwarming kan worden geïntegreerd in een plafond kan inderdaad de nodige vraagtekens oproepen; immers, warme lucht stijgt toch? Net als vloerverwarming werkt een Comfortplafond echter niet met convectiewarmte die de lucht verwarmt door middel van warme lucht, maar met stralingswarmte. Er wordt een groot oppervlak verwarmd dat rechtstreeks warmte afgeeft aan de ruimte en wat zich daar in bevindt. Dat levert een aantal pluspunten op. De luchtstromen die je bij een radiator of convector kunt voelen, blijven bij stralingswarmte achterwege. Dat geldt ook voor de stofontwikkeling die met luchtstroming gepaard gaat. En daarnaast voelt de lucht in een ruimte minder droog aan. Bij het koelen gelden dezelfde voordelen; en misschien nog wel sterker, omdat daar veelal airconditioning voor wordt ingezet. Die levert over het algemeen behoorlijk veel luchtstroming op en doet dat ook nog eens verre van geluidloos. En net als bij verwarmen geldt dat een gelijkmatige afgifte voor gelijkmatiger temperatuur en dus een aangenamer gevoel zorgt. UITKIJKEN MET SNIJDEN Na een nadere kennismaking met het Comfortplafond raakte architect Sigmond en zijn opdrachtgever overtuigd van het systeem en begon het balletje te rollen. In overleg met leverancier en monteur MAT 18 4/2007
2) Een framewerk zoals bij gewone platenplafonds, met dit verschil dat de dwarsprofielen wat dichter op elkaar worden geplaatst. De Comfortplafondplaten zijn nu eenmaal wat zwaarder dan reguliere gipsplaten. 3/4) Het plenum van een platenplafond is als vele zolders, volgepakt. Maar wel met zinnige zaken als functionele leidingen en noodzakelijk isolatiemateriaal. 2) 3) 4) 19 4/2007
5) Afbouw uit Zaltbommel en JTS Installatietechniek uit Roermond, dat al verantwoordelijk was voor de voorzieningen en installaties voor de vloerverwarming, werd het plafondplan uitgewerkt. Gezamenlijk werd in kaart gebracht wat voor capaciteit er naast de vloerverwarming en -koeling nog nodig was in de villa voor optimale klimaatbeheersing. Daarnaast was het natuurlijk van belang om vast te stellen in welke ruimtes en op welke plekken die verwarming en koeling nodig en zinvol zou zijn. En dat alles moest dan worden ingepast in het ontwerp met al z n koven, hoeken, installaties en verlichting. Gezien de opbouw van het Comfortplafond is dat zeker iets waar van tevoren goed over moest worden nagedacht. Je kunt niet zomaar in de platen gaan snijden om ze op maat te krijgen; je zult rekening moeten houden met waar de leidingen lopen, waarschuwt Ruud Schouten. Als projectleider bij MAT Afbouw begeleidde hij de montage van het Comfortplafond, van de voorbereiding tot de oplevering. 100% ACTIEF HOEFT NIET Een Comfortplafond bestaat uit 15 mm dikke gipsplaten van 90 x 200cm die op een framewerk van metalen profielen worden gemonteerd, legt Schouten het principe van het Comfortplafond 5) Het stroomgebied van de verwarmings- en koelvloeistof. Ingefreesd met een tussenruimte van 7,5cm slingeren de lussen van een 10mm dikke zuurstofdichte kunststofslang zich door de gipsplaat. 6/7/8) Een platenlift is onmisbaar bij de montage. Er moeten immers eerst wat leidingen worden doorgevoerd voordat de platen kunnen worden vastgeschroefd. Onmisbaar zijn ook de voorgeboorde gaten in de platen; zo blijven de leidingen intact. 20 4/2007
6) 7) 8) 21 4/2007
9) uit. In die gipsplaten zijn, op een afstand van ca. 7,5cm van elkaar, 10mm dikke slangetjes van zuurstofdicht kunststof aangebracht. Vandaar dat je goed moet nadenken voordat je in een plaat gaat snijden. Daarom tekenen we van te voren uit hoe we een ruimte gaan beplaten en laten we de passtukken in de fabriek op maat 9) MAT Afbouw deed de montage van het Comfortplafond tot en met het aansluiten op de subverdelers. De aansluiting op de verwarmingsinstallatie zelf was ditmaal het pakkie an van de installateur. 10) Het ontwerp met z n koven en schuine hoeken en ingebouwde elektra vereiste nauwkeurig reken- en tekenwerk in de voorbereidende fase. maken. Vooral voor ruimtes zoals de woonkamer in de villa in Oisterwijk was dat een verstandige keuze. Die is van zichzelf al niet rechthoekig, en daarnaast werd het Comfortplafond ook nog eens gecombineerd met koven en een Coatacoustic plafond. Passen en meten dus, en ook om dan toch nog de benodigde capaciteit te halen. Het scheelt natuurlijk dat je meestal niet het hele plafond hoeft te beleggen met zogeheten actieve platen; 60 tot 70% van het totale oppervlak is vaak al voldoende om de benodigde capaciteit te realiseren. En zeker wanneer je het zoals hier niet als hoofdverwarming gebruikt. MINDER FLEXIBEL Het vooraf berekenen en uittekenen heeft natuurlijk wel consequenties voor de flexibiliteit. Kleine ingreepjes achteraf, zoals het ophangen van niet al te zware zaken, hoeven geen probleem te 22 4/2007
10) zijn. Met een detectiesysteem zijn de leidingen in de platen op te sporen en er zijn altijd nog de tekeningen van het hele plafondplan. Maar ingrijpender wijzigingen zijn naderhand lastiger uit te voeren. Vandaar dat vooraf ook al een lichtplan wordt gemaakt en meegenomen in het plafond; dan hoeft er niet achteraf in actieve platen te worden gezaagd om bijvoorbeeld spots in te bouwen. Verandert er toch nog iets in het lichtplan, of zoals in Oisterwijk met een luidspreker van het audiosysteem, dan kan het noodzakelijk zijn een actieve plaat te vervangen voor een inactieve. En dat heeft vanzelfsprekend gevolgen voor het rendement van het totale plafond. Daarom is het zaak om niet alleen alles goed voor te bereiden maar ook verstandig om een veilige marge qua rendement in te bouwen. Waar de voorbereiding van het Comfortplafond veel meer tijd vergt dan van een gewoon gipsplatenplafond, valt dat bij de montage zelf alleszins mee. We zijn hier met 2 à 3 man zo n 11 weken bezig geweest, dat is misschien 30% langer dan bij een normaal plafond, stelt Schouten. Een deel van die extra tijd zat hem, zoals gebruikelijk, in het aanbrengen van het frame en het schroeven van de platen. De 15 mm dikke gipsplaten wegen sowieso al iets meer dan de gebruikelijke 12,5 mm gipsplaten, en daar komen ook nog eens de met vloeistof gevulde leidingen bij. Om dat gewicht te kunnen dragen worden de bevestigingsstijlen daarom niet om de 60 of 120 cm aangebracht maar om de 33,33 cm, precies goed voor de voorgeboorde schroefgaten. AARDWARMTE KOMT ERAAN Vanzelfsprekend hoort bij het monteren ook het doortrekken van de leidingen naar de bovengelegen verdieping en het aansluiten ervan op de verdelers. Maar volgens Schouten is dat op zich niet echt een tijdrovende klus. Daarnaast scheelde het ook nog eens dat MAT Afbouw het geheel niet op de verwarmingsinstallatie hoefde aan te sluiten; dat stukje was een taak van de installateur. Normaal gesproken doen wij dat ook, omdat we een Comfortplafond inclusief verwarmingsapparaat leveren, zegt Monique Janbroers, acquisitiemedewerkster bij Comfortplafond. Hier was echter al eerder in een geothermische installatie voorzien voor de vloerverwarming en daar kon het plafond op worden aangesloten. Hoewel Comfortplafond diverse soorten verwarmings-/koelingsinstallaties kan leveren, afgestemd op de benodigde capaciteit, zit dergelijke aardwarmteapparatuur nog niet in het assortiment. Volgens Janbroers is dat echter een kwestie van tijd. Het gebruik van aardwarmte is erg in opkomst. Je benut daarbij de constante temperatuur die de aarde heeft, en verwarmt of koelt daar de vloeistof in het verwarmingssysteem mee. Het is een veel zuiniger energiesoort dan bijvoorbeeld aardgas en dat sluit prima aan bij het Comfortplafond. Vandaar dat wij het Comfortplafond ook in combinatie met geothermische installaties gaan leveren. NAADLOZE AFWERKING Het was praktisch geweest als MAT Afbouw het systeem zelf had kunnen aansluiten op de ketel. Normaal gesproken gebeurt dat direct 23 4/2007
11) 12) 24 4/2007
11/12) Eenmaal afgewerkt is niet meer te zien welke platen Coatacoustic zijn, welke Comfort, welke een combinatie van de twee en welke gewoon gips. Afgewerkt met de akoestische pleister zien ze er allemaal eender uit. Prinssen inspireert Een compleet nieuwe lijn van kwalitatief hoogwaardige en decoratieve pleisters. Gemakkelijk en snel te verwerken. De kleuren en structuren bieden vrijwel onbeperkte mogelijkheden, passend bij elke sfeer en stijl. Laat u inspireren, en combineer vakwerk met creativiteit! nadat het systeem is afgeperst om eventuele lekken boven water te krijgen. Nu zat er enkele weken tussen die controle door MAT Afbouw en het aansluiten van het systeem door de installateur, met alle gevolgen van dien. MAT Afbouw is drie keer terug geweest vanwege een lek op een verdeler. Gelukkig waren die allemaal goed bereikbaar en viel de schade mee. Een meevaller want de plafonds waren immers allemaal al naadloos afgewerkt. Dat afwerken werd overigens door de gehele villa gedaan met de akoestische spuitpleister die ook voor de Coatacousticplafonds wordt gebruikt. Vanwege de harde tegelvloeren werd in de villa immers een behoorlijk oppervlak van dit geluidsasorberende plafond gemonteerd. Deels de inmiddels bekende geperforeerde akoestische gipsplaten maar deels ook gecombineerd met het Comfortplafond; op de fabriek werden de geperforeerde platen voorzien van de leidingen. Alles bij elkaar hebben we hier dus vier verschillende plafonds gemonteerd, geeft Schouten aan. Gewone gipsplatenplafonds, Couatacoustic plafonds, Comfortplafonds en gecombineerde Coatacoustic/Comfortplafonds. En dan ook nog eens vier verschillende soort koven. Zonder meer een interessant project waarvan je er niet al te veel tegenkomt! << S T R U C T U R E E L B E T E R Roermondseweg 28 6081 NV Haelen Telefoon +31 (0)475-59 47 77 Fax +31 (0)475-59 46 00 info@prinssen.net www.prinssen.net