Flexibele installatieconcepten van Hager goed voor snel aanpasbare gebouwen Innovatief vloergootsysteem maakt Huis van de Stad multifunctioneel De eerste aanblik van het gloednieuwe Huis van de Stad in Gouda - het multifunctionele gemeentehuis - brengt meteen de gedachte aan de Goudse stroopwafel naar boven. Maar het wafelvormige skelet, dat de buitenkant van deze nieuwe kantoortoren vormt, was ook een belangrijke reden om naar een innovatief installatieconcept op zoek te gaan. Een infrastructuur door de gevels was uitgesloten. Zo kwamen adviseur en installateur bij Hager, die hen via een flexibel installatieconcept in de vloer een passende oplossing bood. De opening van het nieuwe gemeentehuis van Gouda, in juni 2012, markeerde voor de medewerkers een nieuw tijdperk. De mensen kwamen vanuit meerdere kantoorpanden verspreid over de stad in één gezamenlijke behuizing terecht die bovendien volstrekt anders is ingericht dan ze gewend waren. Het Nieuwe Werken is in dit pand ver doorgevoerd. In principe heeft geen enkele ambtenaar, op een uitzondering na, een vaste werkplek. Wel zijn de verschillende verdiepingen van het gebouw bestemd voor diverse afdelingen binnen het gemeentelijke apparaat. En die verschillen zijn heel grafisch, via specifieke kleuren en folies met afbeeldingen op glazen wanden, in beeld gebracht. Het meest typerend is echter de enorme diversiteit in meubilair en type werkplekken. Van concentratiewerkplekken tot intieme overlegzitjes en van bureau-eilanden tot vergaderruimtes. En die staan allemaal in een, op het oog, vrij willekeurige positie in de ruimte. Dat een dergelijke verdeling van deze zeer diverse werkplekken mogelijk is, komt door de inventieve manier waarop de elektriciteits- en datavoorzieningen in het pand zijn aangelegd. In plaats van kabelgoten langs de wanden, worden alle werkplekken in het Huis van de Stad gevoed vanuit aansluitpotten in de vloer. Ruitvormige ramen "De architect van het bureau Soeters Van Eldonk architecten ontwierp een pand waarvan de gevel uit een ruitvormige, betonnen constructie bestaat met aan de buitenzijde prefab metselwerk. Dit betekende wel dat de gevel van boven tot beneden met ruitvormige vlakken is bedekt. Daardoor was het praktisch niet mogelijk om in de gevel, of aan de binnenzijde van de gevel, kabelgoten te bevestigen", vertelt André de Haan, de bouwkundig adviseur bij de gemeente Gouda. "Dus moesten de adviseur en de installateur op zoek naar een alternatief waarmee zij uiteindelijk wel die benodigde elektriciteit en data op alle werkplekken konden krijgen."
Dat alternatief werd het innovatieve vloerconcept Electraplan Solutions dat Hager sinds 2011 op de markt aanbiedt. "In het bestek kozen we voor een vloergootsysteem en dan heb je in de markt eigenlijk maar twee goede systemen beschikbaar. Via de adviseurs van Hager wisten wij dat zij een dergelijk product in hun pakket hebben en we zagen daarin ook meteen de uitgebreide mogelijkheden voor dit project. Aangezien wij een vaste partner zijn van Hager en wij op het gebied van energiedistributie en kabelmanagement al jarenlang zaken met hen doen, hebben wij Hager gevraagd om mee te denken in dit project en uiteindelijk een aanbieding te doen", vertelt Ab van Wijk, projectleider bij Unica die ook in het Goudse project verantwoordelijk was voor de uitvoering. Kenmerk van grote openheid De buitenzijde van het klassieke gebouw in Gouda herinnert, met zijn diagonale patronen en het zuiver rechthoekige volume, aan het Dogenpaleis in Venetië, zo beschrijft de architect zijn ontwerp zelf. Maar aan de binnenkant moest er een uiterst moderne inrichting komen die niet alleen qua uitstraling maar ook wat faciliteiten betreft toekomstgericht zou zijn. De architect wilde van het interieur een kamer van de burger maken, die burgers en politiek weer bij elkaar brengen. De begane grond is bijvoorbeeld een open verdieping waar mensen uit de stad kunnen werken, vergaderen en elkaar ontmoeten. Het centrale atrium in het gebouw, dat volledig van glas is gemaakt, versterkt die open functie van het gebouw. In dit atrium ligt ook de raadzaal die geïnspireerd en ontworpen is op basis van de Griekse ideeën over democratie. De theatervormige raadzaal heeft daarom de vorm van een amfitheater. Omdat de schaalvormige buitenzijde van de zaal los in het grote gebouw staat en vanaf buiten door het glas van het atrium te zien is, voltrekken vergaderingen zich als een soort openbaar theaterstuk. Vooral s avonds kan het beeld spectaculair zijn als de buitenzijde van de raadszaal wordt belicht met kleuren die kunnen worden aangepast aan de aard van het debat. Op stabiele momenten heeft de raadzaal de politieke kleur van de coalitie. Als er heftige debatten zijn, zullen de politieke kleuren elkaar in hoog tempo afwisselen en door elkaar heen bewegen, meldt het architectenbureau Soeters Van Eldonk. "Iedereen die in dit gebouw rondloopt, begrijpt dat het voor ons een uitdaging was om op al die werkplekken, aparte zalen en overlegplekken de juiste data- en energiekabels te krijgen. Wij hebben daarom al vroeg, samen met de adviseurs van Hager, een ingenieus installatieplan opgesteld dat vervolgens ook in korte tijd is gerealiseerd", zegt Ab van Wijk. Vloergoten als ringleiding Het uitgedachte plan komt er op neer dat op elke verdieping in een ringvorm op ongeveer een meter vanuit de gevel een kabelgoot is aangebracht. In deze kabelgoot lopen alle elektriciteits- en datakabels die op een verdieping nodig zijn. De kabelgoot wordt gevoed vanuit de twee centrale schachten in het gebouw waar onder meer op elke verdieping een Hager-verdeler is opgehangen. Zo gaan de elektriciteits- en datakabels vanuit de schacht door het verlaagde plafond via gaten in de bovenliggende vloer naar de kabelgoot op de desbetreffende verdieping. "De kabelgoot zelf is opgebouwd uit aluminium profielen die middels stalen stelpootjes op de ruwe betonvloer worden gemonteerd. Aan de aluminium profielen wordt een flexibele kunststof binnenvoering gemonteerd die ervoor zorgt dat bij het storten van de afwerkvloer er geen beton in de goot kan stromen. Aan de bovenkant wordt een deksel geschroefd. Pas als de afdekvloer is gestort en men de deksel weer verwijdert, is er feitelijk een lange goot ontstaan waarin de kabels en de vloerpotten met de aansluitingen kunnen worden aangebracht", vertelt Arie Crielaard, projectadviseur bij Hager. Op basis van de uitgangspunten die installateur en adviseur bij Hager aanleveren, kan een ontwerp voor het vloergootsysteem worden opgesteld. "Voor het aanbrengen van de goot hebben wij opgeleide montageteams die dit gespecialiseerde werk de installateur uit handen kunnen nemen. Het trekken van de kabels maar ook het plaatsen en aansluiten van de vloerpotten is werk dat installateur meestal weer zelf uitvoert." Meedenkende leverancier Volgens Ab van Wijk van Unica was, toen de kabelgoten eenmaal op hun plek lagen, het vullen van de goten geen ingewikkelde klus meer. "In dit specifieke gebouw was het wel een uitdaging om die goot erin te krijgen, omdat de dikte van de afwerkvloer eigenlijk iets te klein was. Het vloergootsysteem dat Hager levert, vereist een minimale opbouwhoogte van 55 mm. Overigens heeft men ook een vloergootsysteem die geschikt is voor een afwerkvloer van 70 mm. Maar in het ontwerp van dit gebouw was slechts ruimte gereserveerd voor een afwerkvloer van 50 mm dik. Dit betekende dat Hager zijn vloersysteem iets moest aanpassen aan de ontstane situatie. Met name voor de
aansluitcomponenten voor data moest de fabrikant een speciaal onderdeel, twee plaatjes die voor de bevestiging nodig zijn, iets vlakker uitvoeren zodat het allemaal precies paste. Op zo'n moment zijn we erg tevreden met een meedenkende, flexibele leverancier die zo'n probleem als een uitdaging ziet en daar een oplossing voor aandraagt", vindt Van Wijk. Overigens waren er in het gebouw nog wel enkele plekken waar zelfs de 50 mm niet kon worden gehaald. Daar waren bouwkundige ingrepen nodig. De ruwe vloer moest op zo'n plek iets worden weggefreesd zodat de goot toch aan zijn minimale hoogte van 50 mm kwam. Ook zijn er in het midden van het gebouw en op de tweede verdieping, waar de raadzaal is gevestigd, extra vloerpotten buiten de kabelgoot aangebracht. De voeding van elektriciteit en data voor die losse vloerpotten zijn afkomstig van aftakkingen uit de vloergoot of, in het geval van de tweede verdieping waar geen vloergoot loopt, vanuit het onderliggende, verlaagde plafond. Voorzieningen verplaatsen De gemeente Gouda heeft als eindgebruiker van het pand in het eerste half jaar al enkele keren de voordelen van het flexibele vloergootsysteem ondervonden, vertelt André de Haan. "De vloergoot is afgedekt met afdekplaten die elk 800 mm lang zijn. De gaten voor de vloerpotten kunnen aan een zijkant of in het midden zitten. Wil je de vloerpot verplaatsen dan is het in veel gevallen eenvoudig om de deksels om te wisselen of om te draaien, zodat het gat voor de vloerpot iets verderop komt te zitten. Zeker in de vloeren waar we met tapijttegels werken, is dit geen ingrijpende werkzaamheid. Eventueel zou je in een stuk vloergoot met dichte deksels redelijk eenvoudig met een decoupeerzaag een nieuw gat kunnen maken om een extra vloerpot te plaatsen." Volgens Van Wijk van Unica biedt dit vloersysteem ook voordelen wanneer er extra kabels en vloerpotten nodig zijn, bijvoorbeeld als de gemeente in de toekomst besluit om meer werkplekken of andere faciliteiten te creëren. "Nu hebben we precies voldoende bekabeling en aansluitpunten gecreëerd waarom de inrichters van het gebouw bij oplevering hadden gevraagd. Zeker in zo'n flexibel gebouw, waar men volgens de principes van het nieuwe werken bezig is, kunnen wensen aan verandering onderhevig zijn. In dat geval helpt het dat we redelijk eenvoudig vanuit de schachten en de verdelers nieuwe groepen en nieuwe kabels met aansluitpotten kunnen creëren. Kortom, het Electraplan vloergootconcept is echt een installatiesysteem dat past bij de eisen die moderne gebouwen aan de installatietechniek stellen." Kenmerken vloergootsysteem In totaal is er 1100 meter installatiegoot van Electraplan Solutions gemonteerd, verdeeld over de elf verdiepingen van het Huis van de Stad. De vloergoot is opgebouwd uit aluminium profielen die middels stalen stelpootjes op de ruwe vloer worden bevestigd en een kunststof binnenvoering die de goot dicht maakt. In het Goudse project zijn circa 460 standaard vloerpotten geplaatst waarin de gebruiker twee contactdozen voor elektriciteit en vier data-aansluitingen vindt. Maar er zijn ook zo'n 130 grotere vloerpotten geïnstalleerd waarin vier contactdozen en maximaal acht data-aansluitingen mogelijk zijn. De frames van de vloerpotten, die deels in de vloerafwerking zichtbaar zijn, kunnen in verschillende kleuren en materialen worden geleverd. De hier gemonteerde vloergoot is 400 mm breed en in deze situatie 50 mm hoog. De hoogte van de vloergoten is stelbaar tussen 55 en 190 mm. De goot is leverbaar in breedten van 150 tot en met 600mm. Een standaard lengte van de vloergoot bedraagt 2400 mm en wordt afgedekt door drie deksels van 800 mm. De deksels zijn zowel links, rechts als in het midden met een uitsparing voor de vloerpot leverbaar. Door meerdere standaard lengtes aan elkaar te koppelen ontstaat een grote ringleiding voor de kabels in een gebouw.