Stelsel van economische werkloosheid voor bedienden 1. Inleiding De economische werkloosheid voor bedienden wordt sinds 1 januari 2012 geregeld door art. 77/1 tot 77/7 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten (ingevoegd door de wet van 12 april 2011 Belgisch Staatsblad 28 april 2011). Deze regeling laat ondernemingen toe om gedurende een korte periode een verminderd productievolume te overbruggen in afwachting van een toename. 2. Toepassingsgebied Ondernemingen kunnen de economische werkloosheid voor bedienden enkel toepassen indien ze voldoen aan de volgende voorwaarden: de onderneming behoort tot het toepassingsgebied van de CAO-wet van 5 december 1968 (= voornamelijk de privé-sector) de onderneming wordt beschouwd als een onderneming in moeilijkheden: 1. De onderneming als juridische entiteit kent een substantiële daling van de omzet of de productie met minstens 10% De onderneming kent een substantiële daling van de omzet of de productie met minstens 10% in één van de vier kwartalen die voorafgaan aan het eerste gebruik van de economische werkloosheid voor bedienden, vergeleken met de omzet of de productie in hetzelfde kwartaal van het jaar 2008, of vergeleken met hetzelfde kwartaal in één van de twee kalenderjaren die de aanvraag voorafgaan. Indien deze daling niet plaatsvindt in het laatste van de vier kwartalen die voorafgaan aan de aanvraag tot invoering van de economische werkloosheid voor bedienden, dan moet de dalende trend wel bevestigd worden in de daaropvolgende kwartalen, die de aanvraag tot invoering van deze regeling voorafgaan. De daling van de omzet moet aangetoond worden aan de hand van de BTW-aangiften. Het bewijs van de daling van de productie moet: betrekking hebben op de volledige productie van de onderneming; bekomen worden door een weging in functie van de belangrijkheid van de diverse producten in het productieproces en aanleiding geven tot een daaraan gerelateerde daling van de productieve arbeidsuren van de werknemers; CLB Consult juli 2016 Economische werkloosheid voor bedienden Pagina 1
bewezen worden door de indiening van een dossier dat, naast de BTWaangiften van alle betreffende kwartalen, ook documenten bevat die de vereiste daling inzake productie aantonen en die de gevolgde berekeningswijze toelichten, zoals boekhoudkundige stukken en verslagen overgemaakt aan de ondernemingsraad. 2. De onderneming als technische bedrijfseenheid, juridische entiteit of vestigingseenheid maakt veelvuldig gebruik van tijdelijke werkloosheid voor arbeiders Hiervoor moet de onderneming een tijdelijke werkloosheid onder arbeiders aantonen ten belope van minstens 10% van het globaal aantal aangegeven RSZ-dagen (dus voor arbeiders en bedienden) tijdens het kwartaal voorafgaand aan het kwartaal waarin de bewijsvoering aan de RVA wordt verstuurd. 3. De onderneming als juridische entiteit kent een substantiële daling van de bestellingen van minimum 10% Er is een derde mogelijkheid voor ondernemingen die een substantiële daling van de bestellingen van minimum 10% kennen in één van de vier kwartalen voorafgaand aan de aanvraag in vergelijking met hetzelfde kwartaal van 2008, of vergeleken met hetzelfde kwartaal in één van de twee kalenderjaren die de aanvraag voorafgaan. Indien deze daling niet plaatsvindt in het laatste van de vier kwartalen die voorafgaan aan de invoering van de economische werkloosheid voor bedienden, dan moet de dalende trend wel bevestigd worden in de daaropvolgende kwartalen, die de invoering van de regeling voorafgaan. De substantiële daling van minimum 10% van de bestellingen moet: betrekking hebben op alle bestellingen van de onderneming; bekomen worden door een weging in functie van de belangrijkheid van de diverse bestellingen en aanleiding geven tot een daaraan gerelateerde daling van de productieve arbeidsuren van de werknemers; bewezen worden door de indiening van een dossier dat, naast ten indicatieve titel de BTW-aangiften van alle betreffende kwartalen, ook alle documenten bevat die de vereiste daling inzake bestellingen aantonen en die de gevolgde berekeningswijze toelichten, zoals boekhoudkundige stukken en verslagen overgemaakt aan de ondernemingsraad. 4. De onderneming erkend als zijnde in moeilijkheden door de minister van Werk Sinds 2 juni 2016 heeft een onderneming tenslotte de mogelijkheid om economische werkloosheid voor bedienden aan te vragen als ze door de minister van Werk wordt erkend als onderneming in moeilijkheden op basis van onvoorziene omstandigheden die op korte termijn een substantiële daling van de omzet, de productie of het aantal bestellingen tot gevolg hebben. Om als dusdanig erkend te kunnen worden moet de onderneming: gebonden zijn door een ondernemingsplan of door een collectieve arbeidsovereenkomst gesloten in uitvoering van art. 77/1 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten; een aanvraag voor erkenning als onderneming in moeilijkheden indienen bij de Minister van Werk; onvoorziene omstandigheden aantonen die op korte termijn een substantiële daling van haar omzet, haar productie of het aantal bestellingen tot gevolg hebben. Het bewijs van de substantiële daling moet worden geleverd door indiening van de BTW-aangiften of door een andere gelijkwaardige bewijsvoering; het bewijs leveren van het oorzakelijk verband tussen de onvoorziene omstandigheden en de aanzienlijke daling van de omzet, de productie of het aantal bestellingen. CLB Consult juli 2016 Economische werkloosheid voor bedienden Pagina 2
De aanvraag om erkenning als onderneming in moeilijkheden moet via een gemotiveerde en aangetekende brief verstuurd worden naar de directeur-generaal van de Algemene Directie Collectieve arbeidsbetrekkingen van de FOD WASO. De brief moet worden vergezeld van het ondernemingsplan of de collectieve arbeidsovereenkomst. De directeur legt de aanvraag voor aan de Commissie Ondernemingsplannen. Binnen de twee weken na ontvangst van de aanvraag, deelt de Commissie haar advies mee aan de Minister van Werk en doet ze een uitspraak over de conformiteit van het ondernemingsplan. De beslissing van de minister wordt aan de onderneming meegedeeld. De erkenning als onderneming in moeilijkheden wordt steeds toegekend voor bepaald duur, in voorkomend geval hernieuwbaar, in functie van de door de onderneming ingeroepen elementen. de onderneming moet een beroep kunnen doen op een juridisch kader, d.w.z. een CAO of een ondernemingsplan, dat verwijst naar de nieuwe wetgeving en de schorsing toelaat. Bij gebrek aan een sectorale CAO, kunnen de ondernemingen zelf het initiatief nemen tot invoering van de economische werkloosheid voor bedienden. Voor de invoeringsprocedure maakt men een onderscheid tussen ondernemingen met en zonder vakbondsafvaardiging. Ondernemingen met een vakbondsafvaardiging Deze ondernemingen kunnen met hun syndicale delegatie onderhandelingen opstarten om een ondernemingscao te sluiten. De onderhandelingsperiode is beperkt tot twee weken. Deze termijn begint vanaf het opstarten van de onderhandelingen, te rekenen vanaf de formele uitnodiging van de syndicale delegatie. Indien binnen de twee weken na het opstarten van de onderhandelingen geen resultaten worden bereikt, kan de werkgever de economische werkloosheid voor bedienden toch invoeren via een ondernemingsplan (zie verder). Ondernemingen zonder een vakbondsafvaardiging Deze ondernemingen kunnen de economische werkloosheid voor bedienden invoeren door middel van een goedgekeurd ondernemingsplan. Ze kunnen ook vrijwillig de onderhandelingen opstarten om een ondernemingscao af te sluiten. In dat geval is er geen beperking van de onderhandelingsperiode voorzien. Werkgevers die de volledige schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst van de bedienden of de gedeeltelijke arbeid via een ondernemingsplan kunnen invoeren, moeten rekening houden met de volgende procedure. Het ondernemingsplan moet door de werkgever samen met een gemotiveerde aanvraag en de nodige bewijsstukken per aangetekend schrijven verstuurd worden naar de Directeur-generaal van de Directie collectieve arbeidsbetrekkingen van de FOD WASO. De Directeur-generaal legt het ondernemingsplan onmiddellijk voor aan een bijzondere commissie ondernemingsplannen bij de FOD WASO. Deze commissie onderzoekt de ondernemingsplannen en neemt een gemotiveerde beslissing binnen de twee weken na ontvangst van het ondernemingsplan. Opgelet: als er geen beslissing is, betekent dit dat de werkgever (nog) geen goedkeuring krijgt. Deze gemotiveerde beslissing van de commissie wordt door de FOD WASO overgemaakt aan de betrokken onderneming. De beslissing van de commissie zal beschouwd worden als een administratieve beslissing, zodat hiertegen enkel beroep mogelijk is bij de Raad van State. De goedgekeurde ondernemingsplannen zijn bindend voor de werkgever en de bedienden in de onderneming. CLB Consult juli 2016 Economische werkloosheid voor bedienden Pagina 3
De CAO s en de ondernemingsplannen moeten minstens voldoen aan de volgende voorwaarden: uitdrukkelijk vermelden dat zij gesloten zijn in het kader van hoofdstuk II/1 van titel III van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, ingevoegd door de wet van 12 april 2011 houdende aanpassing van de wet van 1 februari 2011 houdende verlenging van de crisismaatregelen en uitvoering van het interprofessioneel akkoord, en tot uitvoering van het compromis van de Regering met betrekking tot het ontwerp van interprofessioneel akkoord (B.S. 28 april 2011 Ed.2) maatregelen bevatten tot maximaal behoud van de tewerkstelling (dit wordt in de wet niet verder verduidelijkt) het bedrag vermelden van de supplementen die de werkgever betaalt de duurtijd van de volledige of gedeeltelijke schorsing van de arbeidsovereenkomsten bepalen, zonder dat de voorziene maximale duurtijd overschreden mag worden De CAO s en de ondernemingsplannen moeten tenslotte ook nog neergelegd worden bij de griffie van de Directie collectieve arbeidsbetrekkingen van de FOD WASO. 3. Mogelijkheden Welke mogelijkheden zijn er? - Volledige schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst van de bedienden gedurende een periode vastgelegd in de CAO of het ondernemingsplan met een minimumduur van 1 kalenderweek en maximum 16 kalenderweken per kalenderjaar - Gedeeltelijke arbeid (minstens 2 werkdagen per kalenderweek moeten gepresteerd worden) voor de bedienden gedurende een periode vastgelegd in de CAO of het ondernemingsplan met een minimum van 2 kalenderweken en maximum 26 kalenderweken per kalenderjaar - Een combinatie van 2 regelingen is ook mogelijk. Indien beide regelingen in hetzelfde jaar gecombineerd worden, komt 1 kalenderweek volledige schorsing overeen met 2 kalenderweken gedeeltelijke schorsing. 4.Voorafgaandelijke kennisgeving aan de RVA De werkgever moet ten minste 14 dagen vóór de effectieve kennisgeving van de economische werkloosheid voor bedienden in de onderneming een standaardformulier C106A aangetekend versturen naar de RVA van de plaats waar de onderneming gevestigd is. Op dat formulier moet de werkgever kunnen aantonen dat hij gebonden is door een CAO of een ondernemingsplan en dat hij een onderneming in moeilijkheden is. Om de daling van de omzet of de productie te kunnen bewijzen, moet de werkgever de BTW-aangiften van de betrokken kwartalen toevoegen. De werkgever moet op de dag van de kennisgeving ook nog een kopie van deze kennisgeving meedelen aan de ondernemingsraad of, bij ontstentenis van een ondernemingsraad, aan de vakbondsafvaardiging. De RVA zal tijdens deze periode van 14 dagen de bewijsstukken van de werkgever controleren. Na deze controle zal de RVA aan de werkgever meedelen of hij al dan niet aan de gestelde voorwaarden voor de economische werkloosheid voor bedienden voldoet. Als de RVA van oordeel is dat de bewijsstukken van de werkgever voldoende zijn en hij dus in aanmerking komt voor dit systeem, dan kan de werkgever overgaan tot het invoeren van een volledige of gedeeltelijke schorsing voor bepaalde periodes, zonder dat hij telkens opnieuw deze bewijsstukken aan de RVA moet overmaken. CLB Consult juli 2016 Economische werkloosheid voor bedienden Pagina 4
5. Procedure De procedure die gevolgd moet worden, is in zeer grote mate geïnspireerd op de regels die gelden voor de invoering van economische werkloosheid voor arbeiders. De werkgever moet minstens 7 dagen vóór de eerste effectieve dag van volledige of gedeeltelijke schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst (de dag van de aanplakking niet inbegrepen) een kennisgeving doen aan de bedienden. Deze kennisgeving aan de bedienden kan gebeuren door een aanplakking op een goed zichtbare plaats in de lokalen van de onderneming of een schriftelijke individuele kennisgeving aan de betrokken bedienden. De kennisgeving moet vermelden: naam, voornamen en woonplaats van de betrokken bedienden het aantal werkloosheidsdagen en de data waarop elke bediende werkloos zal zijn de datum waarop de volledige schorsing of de regeling van gedeeltelijke arbeid zal ingaan, en de datum waarop die schorsing zal eindigen. Dezelfde dag van de kennisgeving moet de werkgever eveneens melding hiervan maken aan de RVA en dit kan uitsluitend op elektronische wijze gebeuren via de website www.sociale-zekerheid.be (mededeling via fax of brief is niet toegelaten). Dezelfde dag van de kennisgeving moet de werkgever ook nog de economische oorzaken die de invoering van de regeling van volledige schorsing of van gedeeltelijke arbeid rechtvaardigen meedelen aan de ondernemingsraad of aan de vakbondsafvaardiging. 6. Verhoging van het aantal schorsingsdagen of overgang van een gedeeltelijke naar een volledige schorsing Telkens als de werkgever het oorspronkelijk voorziene aantal schorsingsdagen verhoogt of van een regeling van een gedeeltelijke arbeid overgaat naar een volledige schorsing van de uitvoering van de overeenkomst, is hij verplicht de bepalingen inzake de kennisgeving na te leven. 7. Vroegtijdige stopzetting van de regeling De werkgever kan beslissen om opnieuw een regeling van volledige arbeid in te voeren, op voorwaarde dat hij hiervan individueel en schriftelijk kennis geeft aan de betrokken bedienden. Deze stopzetting moet eveneens tijdig op elektronische wijze gemeld worden aan de RVA. 8. Vergoedingen Uitkering van de RVA De bediende krijgt ten laste van de RVA een uitkering voor de dagen tijdelijke werkloosheid. Sinds 1 januari 2015 wordt voor elke tijdelijke werkloze, ongeacht de familiale toestand, de werkloosheidsuitkering vastgesteld op 65% van het begrensde loon. Op de werkloosheidsuitkering wordt een fiscale voorheffing van 26,75% ingehouden. Supplement van de werkgever De bediende heeft bovenop zijn werkloosheidsuitkering recht op een supplement per dag van economische werkloosheid. De werkgever betaalt dat bedrag, tenzij die taak bij een algemeen verbindend verklaarde CAO wordt toevertrouwd aan een Fonds voor Bestaanszekerheid. CLB Consult juli 2016 Economische werkloosheid voor bedienden Pagina 5
Het bedrag van de aanvullende vergoeding wordt vastgelegd in de CAO of in het ondernemingsplan dat het stelsel ingevoerd heeft. CAO In geval de werkgever eveneens arbeiders tewerkstelt, dan moet het supplement minstens gelijkwaardig zijn aan het supplement toegekend aan de arbeiders van dezelfde onderneming die genieten van werkloosheidsuitkeringen in geval van tijdelijke werkloosheid. Stelt de werkgever geen arbeiders tewerk, dan moet het bedrag minstens gelijk zijn aan het supplement voorzien door de sectorale CAO waaronder de werkgever zou ressorteren indien hij arbeiders zou tewerkstellen (dit bedrag mag ook niet lager liggen dan 2 euro!). Bij ontstentenis van een dergelijke CAO moet het supplement minstens gelijk zijn aan het minimumbedrag van 2 euro voor arbeiders. Ondernemingsplan Ingeval de werkgever eveneens arbeiders tewerkstelt, dan moet het supplement minstens gelijkwaardig zijn aan het supplement toegekend aan de arbeiders van dezelfde onderneming die genieten van werkloosheidsuitkeringen in geval van tijdelijke werkloosheid, maar het bedrag moet minstens 5 euro bedragen. Stelt de werkgever geen arbeiders tewerk, dan moet het bedrag minstens gelijk zijn aan het supplement voorzien door de sectorale CAO waaronder de werkgever zou ressorteren indien hij arbeiders zou tewerkstellen, zonder dat het bedrag kleiner mag zijn dan 5 euro. Bij ontstentenis van een dergelijke sectorale CAO, wordt het minimumbedrag van het supplement vastgelegd op 5 euro per dag. De Commissie Ondernemingsplannen kan een afwijking op het bedrag van 5 euro toestaan indien aan de volgende voorwaarden wordt voldaan: - de onderneming heeft daartoe een akkoord gesloten met alle bedienden uit de onderneming - de onderneming toont aan dat er effectief overleg geweest is met alle bedienden uit de onderneming De Commissie Ondernemingsplannen zal eveneens, bij unanimiteit, een afwijking kunnen verlenen inzake het bedrag van de aanvullende vergoeding, voor die ondernemingen waar de Commissie dit verantwoord acht. Het bedrag van het supplement mag in ieder geval niet minder dan 2 euro zijn. 9. Sociale en fiscale behandeling Het supplement is niet onderworpen aan een RSZ-bijdrage, aangezien het beschouwd wordt als een aanvulling op een sociaal voordeel. Op fiscaal vlak is deze vergoeding wel onderworpen aan bedrijfsvoorheffing. 10. Beëindiging van de arbeidsovereenkomst in geval van schorsing van de arbeidsovereenkomst De bediende kan gedurende een periode van volledige of van gedeeltelijke arbeid, een einde stellen aan zijn arbeidsovereenkomst zonder opzegging of vergoeding. De opzeggingstermijn blijft normaal verder lopen indien de werknemer zijn opzegging reeds gegeven had vóór de aanvang van de periode van volledige schorsing van de arbeidsovereenkomst of van gedeeltelijke arbeid. Indien het daarentegen de werkgever is die een einde heeft gesteld aan de arbeidsovereenkomst, dan loopt de opzeggingstermijn niet door tijdens de periode van gedeeltelijke arbeid of volledige schorsing. CLB Consult juli 2016 Economische werkloosheid voor bedienden Pagina 6
11. Sancties De werkgever die de formaliteiten van de kennisgeving niet naleeft, moet gedurende 7 dagen (vanaf de eerste dag van de werkelijke schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst) het normale loon betalen aan de bedienden. Leeft hij de bepalingen omtrent de beperkte duur van het stelsel of de grenzen die hij zelf in zijn kennisgeving heeft bepaald niet na, dan moet hij het normale loon betalen gedurende de periode van overschrijding. CLB Consult juli 2016 Economische werkloosheid voor bedienden Pagina 7