Succession Planting Deel 2 1 2 Bordertips van de chef 1 I Combinatie van prikneus (Lychnis coronaria), de rozebloeiende Salvia microphylla Cerro Potosi, Helenium en Arundo donax Versicolor. 2 I Fergus haalt een begonia uit de kas om op een lege plek in de border te planten. Met slimme plantencombinaties kun je op een en dezelfde plek een langdurige, opeenvolgende bloei realiseren. De Britten noemen dit succession planting. Fergus Garrett, de head gardener van de bekende Engelse tuin Great Dixter, is er een meester in. Modeste Herwig ging bij hem op bezoek en noteerde zijn tips en adviezen. Om een lange, opeenvolgende bloei te krijgen wordt elk plekje in de borders van Great Dixter benut. Volgens head gardener Fergus Garrett ontdek je door goed te kijken vanzelf waar je nog iets onder of tussen kunt planten: het zogenaamde underplanting & interplanting. Zo was er tussen de pollen prikneus (Lychnis coronaria) nog ruimte voor de bollen van Allium christophii. In de Long Border kon de prikneus nog aan de combinatie van de rozebloeiende Salvia microphylla Cerro Potosi, Helenium en Arundo donax Versicolor worden toegevoegd. En bij de voet van Rodgersia pinnata Morris Mason was nog een 76
4 3 5 6 plekje over voor Geranium Rozanne. Als er zo dicht op elkaar wordt geplant, is de onderlinge competitie een belangrijk aandachtspunt: de planten mogen elkaar niet hinderen in hun ontwikkeling. Het maken van de juiste combinaties is dus cruciaal. Ook wordt er regelmatig geknipt in de border, zegt Fergus. De venkel, bijvoorbeeld, kan behoorlijk groot worden en buurplanten verdrukken. Ook de gele kamille (Anthemis Cally Cream ) dijt vaak flink uit. Als een plant te veel ruimte gaat innemen, pak ik de snoeischaar. Om ervoor te zorgen dat alle planten goed zichtbaar zijn in de diepe borders, let Fergus goed op de hoogte. Een paar hoge planten waar je doorheen kunt kijken, mogen best vooraan 7 staan, verder is de beplanting over het algemeen opgebouwd van laag naar hoog, maar soms laat ik een rij lage planten van voor naar achter door de border lopen. Dat geeft een goed overzicht. 2 3 I Soms laat Fergus een rij lage planten (op de foto Ageratum houstonianum Blue Horizon ) van voor naar achter door de border lopen. 4 I Anthemis Cally Cream kan zich flink uitbreiden. 5 I Lychnis coronaria met Allium christophii. 6 + 7 I Rodgersia pinnata Morris Mason vormt een ijzersterke combinatie met Geranium Rozanne. 77
Foto: GAP Photos Boven I Niet alleen door de maanden heen, maar ook van jaar tot jaar wisselt het aanzicht van de long border. In juni (foto links) spelen sieruien (Allium christophii), papavers, geraniums en akeleien een hoofdrol. Blikvangers zijn de donkerbladige pruikenboom en de groengele Spiraea japonica 1 I Verbascum olympicum (de gele toortsen achterin) en Oenothera glazioviana (gele plant op de voorgrond) mogen zichzelf uitzaaien. 2 I Als je zelfzaaiers na de bloei weghaalt, heb je weer plek voor een dahlia. Zelfzaaiers In de borders van Great Dixter krijgen planten de ruimte om zich uit te zaaien. Fergus houdt van zelfzaaiers, omdat ze voor verrassingen zorgen en de beplanting een uitbundige en ongekunstelde uitstraling geven. Ze helpen mee de borders kleurig te houden. Het dunnen en wieden van het overschot aan zaailingen geeft weliswaar extra werk, maar dankzij de zelfzaaiers zien de borders er elk jaar anders uit. Planten die zich graag uitzaaien, zijn onder andere Verbascum olympicum en de grote teunisbloem Oenothera glazioviana. De rand langs de paden van grote natuursteentegels is niet keurig recht en in de uitsparingen is 2 1 78
Goldflame. In juli (foto s midden en rechts in verschillende jaren) zijn de uitgebloeide bloemschermen van de alliums nog duidelijk te zien. De toortsen, die zichzelf mogen uitzaaien, staan ieder jaar op een andere plek. De eenjarige oost-indische kers (foto rechts) vindt steun bij de venkel. altijd wel ruimte voor een uitgezaaide teunisbloem. Wil je zelfzaaiers in je tuin verwelkomen, werk dan niet met een dikke mulchlaag, want dan krijgen de zaden geen kans om te kiemen. En als je compost wilt aanbrengen op een plek waar zaailingen kunnen staan, gebruik dan een vork om de compost voorzichtig in te werken. Fergus gebruikt hiervoor de speciale Dixter-vork, die ook handig is bij het verwijderen van onkruid. Hij heeft nog een tip: Wil je voorkomen dat bijvoorbeeld de venkel zich te veel uitzaait, knip de planten dan terug voordat ze zaad zetten. Laat slechts één plant staan, natuurlijk de beste. In het voorjaar kun je de jonge zaailingen die onder deze plant opkomen, op de gewenste plek uitplanten. Als de zelfzaaiers na de bloei lelijk worden en je hebt ze niet beslist nodig voor het zaad, knip ze dan gerust helemaal weg. Dan heb je misschien weer plek voor een dahlia. Eenjarigen Natuurlijk worden er in de kassen van Great Dixter ook tal van eenjarigen gekweekt. Ze verlengen het bloeiseizoen. Als je ze goed verzorgt, kun je er plezier van hebben tot de eerste nachtvorsten. Eenjarigen maskeren bovendien de uitgebloeide voorjaarsbloeiers. Kortom, in het systeem van succession planting spelen ze een belangrijke rol. De meeste eenjarigen die in Great Dixter worden gebruikt, zaaien Fergus en zijn medewerkers zelf. Dan heb je altijd voldoende voorraad. Eind meibegin juni krijgen de opgekweekte planten hun definitieve plek in de border. Daarbij gaat Fergus zorgvuldig te werk. Eerst zet hij de planten - nog in hun potjes - op de bestrating voor de border. Zo kan ik de combinaties die ik in gedachten heb vast een beetje uittesten. Vervolgens zet ik ze op de bestemde plek. Als het nodig is om ruimte te maken, knip ik de omringende planten eerst terug. Omdat je je voeten bijna nergens kunt neerzetten, is 3 Eenjarigen verlengen het bloeiseizoen het planten zelf - zonder de stengels van de omringende vaste planten te knakken - een hele toer. Maar welke capriolen je ook uithaalt, als je last krijgt van je rug doe je iets niet goed. Een van Fergus favoriete eenjarigen is de witte kantbloem (Ammi majus), met luchtige, witte bloemschermen die overal tussen passen. De oost-indische kers (Tropaeolum) mag tussen de vaste planten door groeien. De hoge, rozebloeiende Persicaria orientalis (Kiss-me-over-the-garden-gate) en de hoge, eenjarige 2 3 I Ammi majus is een van Fergus favorieten. Inzet I Persicaria orientalis. 79
Rechts I De eenjarige fijnstraal (Erigeron annuus). 1 I Afrikaantjes met Salvia viridis. 2 I Thalictrum Elin. 3 I Rudbeckia hirta en donkerbladige maïs. fijnstraal (Erigeron annuus) nemen de plaats in van de uitgebloeide Thalictrum Elin. Vanwege hun extreem lange bloeitijd mogen afrikaantjes natuurlijk niet ontbreken. Fergus gebruikt liever niet de dwergvormen met hun grote bloemen, maar kiest voor kleinbloemige cultivars, zoals die van Tagetes patula. Van de uitgebloeide afrikaantjes wordt zaad verzameld (steeds van de hoogste exemplaren). Hij combineert ze onder andere met de eenjarige Salvia viridis. Een andere favoriete eenjarige is Rudbeckia hirta, die wordt gecombineerd met donkerbladige maïs. Diverse bladplanten lenen zich eveneens voor interplanting, bijvoorbeeld Begonia grandis subsp. evansiana en Atriplex hortensis Red Plume. Vanwege de extreem lange bloeitijd mogen afrikaantjes niet ontbreken 1 2 3 Klimmers Als het over klimmers gaat, denken veel tuiniers onmiddellijk aan pergola s en schuttingen. Maar volgens Fergus zijn er voor de avonturier veel meer mogelijkheden. Geef klimmers steun van heesters, stevige vaste planten of laat ze kruipen. Zo krijg je op dezelfde plek in de border opeenvolgende bloei. Voorjaarsbloeiende struiken als Ribes en rododendron zijn maar kort mooi, om vervolgens de hele zomer lang voor een bos saai groen te zorgen. Maar ze vormen een prima steun voor een klimplant. Clematis is hiervoor bij uitstek geschikt, deze klimmer is ervoor gemaakt om door struiken en bomen te klimmen. Je kunt ook kiezen voor kamperfoelie. Let bij de toepassing van klimmers wel goed op de competitie. Een kamperfoelie of Clematis montana kun je niet in een heesterroos laten groeien. Maar met een clematis uit de Viticella Groep kan het wel. Het voordeel van dit type clematis is dat de twijgen in het vroege voorjaar bijna helemaal teruggeknipt kunnen worden. Daardoor krijgt de roos voldoende tijd om zich goed te ontwikkelen. Wil je toch een vroegbloeiende clematis, kies dan C. montana Freda, deze is vrij bescheiden. Een andere fraaie combinatie is Clematis durandii, die in een Fuchsia magellanica klimt. Een paar in de grond gestoken stevige takken kunnen zorgen voor extra steun. Is er geen steun te vinden, dan groeien de klimplanten gewoon over de grond, om zich even verder weer omhoog te werken in een andere plant. In de borders van Great Dixter is hier en daar een stevige paal Deze pagina Links I Clematis montana Freda. rechterpagina A I C. Madame Julia Correvon (Viticella Groep) met roos Guirlande d Amour. B I Hier en daar staat een paal met een klimplant. C I C. durandii in een Fuchsia magellanica. D I Rhodochiton atrosanguineus. 80
Planten observeren Zo n fraai effect als in de tuinen van Great Dixter kan alleen worden bereikt met goede planten. Om te weten wat een goede plant is, moet je ze goed kunnen observeren. Fergus let daarbij op de hele groeiwijze van de plant (habitus): blad, bloemen en de periode dat de plant decoratief is. De borders worden constant van een afstandje bekeken om te beoordelen of er misschien nog ergens een sterke kleur nodig is; of de combinaties goed werken; of er misschien nog ruimte is voor iets nieuws. Hij is altijd aan het experimenteren: We are playing all the time. Daarom is een deel van de High Garden speciaal gereserveerd voor het testen van planten. Hier geen kleurige, volle borders, maar keurige rijen. In de High Garden staat ook veel voorraad voor de kwekerij, waar de bezoekers, die van heinde en ver komen, dat moois kunnen kopen. geplaatst, zodat de klimplant ver boven de vaste planten uit kan groeien. Ook eenjarige klimmers worden volop toegepast, onder ander Ipomoea lobata en Rhodochiton atrosanguineus. Fergus plant de klimmers altijd een stukje van de gastheer af (minstens 60 cm) in losse, goed bemeste grond die verbeterd is met veel compost. De twijgen worden vervolgens met touw in de richting van de onderste takken van de struik geleid. ] Tekst Modeste Herwig Beeld MHGP/Modeste Herwig e.a. Boven I In de High Garden worden planten getest. Geef klimmers steun van heesters, stevige planten of laat ze kruipen Links I Ipomoea lobata slingert zich door dahlia David Howard. A B C D 81