Branche update Economisch Bureau Nederland Kasper Buiting +31 (0) 20 634 36 87 Juli 2016 Deurwaarders en incassobureaus: lage groei en grote uitdagingen Verschillende factoren beperken de groeimogelijkheden van deurwaarders en incassobureaus. Er zijn ook kansen, maar de omzetgroei blijft dit jaar steken op 1%. --Verdieping: De Nederlandse betalingsmoraal verbetert, maar er zijn nog stappen te zetten-- De branche van incassobureaus en deurwaarders bevat relatief weinig kleine bedrijven in vergelijking met de rest van het bedrijfsleven. Maar liefst 16% van de deurwaarderskantoren heeft meer dan 20 werknemers, terwijl dat voor het hele Nederlandse bedrijfsleven slechts 2% is (zie figuur 1). Incassobureaus zijn talrijker en gemiddeld kleiner dan deurwaarderskantoren. De totale werkgelegenheid van de branche is ongeveer 7000, vrijwel gelijk verdeeld over beide deelbranches. Gekeken naar de demografische ontwikkeling, zien we twee tegengestelde bewegingen. Het aantal deurwaarderskantoren neemt af, terwijl het aantal incassobureaus stijgende is (zie figuur 2). Sinds 2011 zijn er 35 deurwaarderskantoren minder (-12,5%). Het aantal incassobureaus is daarentegen gestegen; van ongeveer 500 in 2007 naar ruim 600 begin 2016. Deze groei zat vooral in de eenmanszaken; het aantal grotere bedrijven nam juist iets af. Figuur 1: Bedrijfsgrootte branche deurwaarders en incassobureaus Bron: CBS 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 57% 9 0-4 werknemers 16% 4% 1 1 2% 2% 4% 1% 2% 2% 5-9 10-19 20-49 50-99 100 en meer werknemers incassobureaus deurwaarders
Figuur 2: Ontwikkeling aantal bedrijven 2007-2016 Bron: CBS 290 650 Figuur 3: Omzetontwikkeling deurwaarderskantoren Bron: BFT, WODC 15% 280 270 260 250 240 600 550 500 450 1 5% -5% 230 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 400-1 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 deurwaarders incassobureaus Omzet onder druk De daling van het aantal deurwaarders heeft deels te maken met consolidatie, maar een belangrijker verklaring ligt in de afnemende omzetgroei sinds 2008 (zie figuur 3). In 2013 en 2014 daalde de omzet zelfs. Ook de omzet van de incassobureaus komt steeds meer onder druk te staan. Deze ontwikkeling heeft te maken met fundamentele veranderingen die ook de komende jaren hun effect zullen hebben op de deurwaarders- en incassobranche. Allereerst neemt het aantal geldvorderingen af. Belangrijkste reden hiervoor is de groei van de economie. Door de groei neemt het aantal faillissementen af (zie figuur 4), maar ook het aantal schuldsaneringen (zie figuur 5). Beide ontwikkelingen zetten de omzetontwikkeling in de branche onder druk. Het aantal leningen met een betalingsachterstand is de laatste jaren wel toegenomen (zie figuur 6). Sinds 2008 is dit aantal met bijna 240.000 gegroeid. Het aantal lijkt nu echter te stabiliseren en daarmee valt deze groeifactor weg voor de branche.
Figuur 4: Aantal faillissementen (totaal laatste 12 maanden) Bron: BFT, WODC 10.000 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 4358 8045 #faillissementen (12md-totaal) 9431 5542 Bij de deurwaarders staat het aantal gerechtelijke procedures voor het innen van vorderingen onder druk vanwege te hoge griffierechten. Voor kleine bedragen heeft het geen zin (meer) om naar de rechter te stappen. Daarnaast wordt er door de grote schuldeisers grote druk uitgeoefend op de deurwaarderstarieven. Bovendien kost het innen van vorderingen steeds meer tijd en zijn de kosten omhoog gegaan. In de incassopraktijk worden de inningsrisico s steeds meer naar de kantoren geschoven in de vorm van gegarandeerde inningsbedragen en no-cure-nopay constructies. Dit kan verkeerd uitpakken wanneer incassotrajecten meer tijd en kosten vergen dan aanvankelijk was voorzien. Door de toename van het aantal incassobureaus en de voortschrijdende schaalverkleining (o.a. door de inzet van ZZP ers) ontstaat er een intensieve strijd om opdrachten, waardoor de prijzen onder druk komen te staan. Tegelijk zien we bij opdrachtgevers de behoefte meer te doen aan het voorkomen van vorderingen en minder aan het innen zelf. Dit zet de omzet van de branche onder druk, maar kan ook kansen bieden. Figuur 5: Schuldsaneringen Bron: CBS 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 natuurlijke personen totaal (l-as) natuurlijke personen zonder bedrijf (l-as) natuurlijke personen met een bedrijf (r-as) Figuur 6: Leningen met betalingsachterstand Bron: BKR 1-1-2008 9,4 miljoen leningen* 540.000 met achterstand (5,7%) 1-1-2016 8,5 miljoen leningen 778.000 met achterstand (9,1%) *De daling van het totaal aantal leningen heeft echter vooral te maken met een administratieve correctie waardoor telecomcontracten niet meer meegenomen worden in de cijfers. De daadwerkelijke daling is veel kleiner. Wij verwachten dat de branche in zowel 2016 als 2017 een omzetgroei van 1% zal laten zien. De volumegroei is beperkt en de tarieven staan onder druk. Toch bestaan er groeimogelijkheden in de toekomst. Zo kunnen efficiencyslagen gemaakt worden door ICT-toepassingen. Ook zien we een ontwikkeling waarbij bedrijven hun hele debiteurenbeheer bij gespecialiseerde partijen onderbrengen. Dat samen met de behoefte aan 800 700 600 500 400 300 200
preventie i.p.v. het innen van vorderingen biedt kansen het dienstenpakket uit te breiden, met name voor de incassobureaus. Verdieping: Nederlandse betalingsmoraal verbetert, maar er zijn nog stappen te zetten Zoals hierboven aangegeven, stabiliseert het aantal leningen met een betalingsachterstand, maar ligt het aantal nog ruim boven dat van 2008. Toch zien we wel verbetering in de betalingsmoraal in Nederland. Zo blijkt dat de gemiddelde betalingstermijn sinds 2012 aan het afnemen is. De cijfers in figuur 7 komen uit een enquête van VCMB onder credit managers. In de figuur is het percentage creditmanagers dat heeft aangegeven dat de gemiddelde betalingstermijn toeneemt, afgezet tegen het percentage dat heeft aangegeven dat de betalingstermijn afneemt. De lichtgroene lijn geeft het nettoverschil tussen deze twee groepen weer. Sinds 2012 is dit een dalende lijn en sinds 2014 is het percentage afgenomen groter dan het percentage toegenomen. Eenzelfde beeld is te zien in de cijfers van Graydon. In figuur 8 staat de gemiddelde betalingstermijn in Nederland weergegeven. Ook daar is een duidelijk dalende trend te zien. Graydon geeft aan dat 2015 zelfs het beste jaar is geweest als het gaat om betalingen sinds men begonnen is met tellen in 2002. De sector die het snelst betaalt is de zakelijke dienstverlening; de sector die het langst op zich laat wachten is de overheid & semi-overheid. Figuur 7: Gemiddelde betalingstermijn Bron: VMCB 5 4 3 2 1-1 -2 2010 2011 2012 2013 2014 2015 % toegenomen % afgenomen netto (toename - afname) De tijdsduur voordat bedrijven overgaan tot het inschakelen van een incassobureau is vrij constant gebleven de laatste jaren (zie figuur 9). In 2010, met het land in een recessie, was men iets soepeler wat betreft het inschakelen van incassobureaus (gemiddelde duur van 89 dagen), maar sindsdien schommelt het gemiddelde rond 75 à 80 dagen.
Figuur 8: Betaalgedrag Nederlands bedrijfsleven per kwartaal Bron: Graydon Europees vergelijk 47 46 45 44 43 42 41 40 45,9 2011 2012 2013 2014 2015 40,9 Nederland kan echter nog zeker stappen maken wat betreft betaalgedrag. Op de ranglijst van het European Payment Report (EPR) van Intrum Justitia is Nederland terug te vinden in de middenmoot als het gaat om het betalingsgedrag van bedrijven en wordt het niet beschouwd als een low risk land. Ook als gekeken wordt naar de derving van opbrengsten van het bedrijfsleven door niet- of late betaling scoort Nederland middelmatig. Het Nederlandse bedrijfsleven verliest door slecht betalingsgedrag 2,6% van hun omzet van het bedrijfsleven. Ter vergelijking: De Scandinavische landen scoren tussen 0,4 en 1,6%. Het ERP geeft aan dat het Nederlands bedrijfsleven in totaal EUR 7 mld. per jaar misloopt door crediteuren die niet betalen. Het EPR heeft verder nog enkele interessante conclusies voor Nederland: Figuur 9: Tijdsduur voor inschakelen incasso Bron: VMCB, bewerking ABN AMRO 10 8 6 4 2 89 gemiddelde duur uitstaande factuur in dagen 81 74 74 2010 2011 2012 2013 2014 2015 0-30 dagen 31-60 61-90 91-120 121-150 >150 dagen onbekend gemiddeld # dagen (rechteras) 82 79 100 90 80 70 60 Zo geeft 61% van de bedrijven aan dat administratieve inefficiëntie een belangrijke reden is voor het te laat betalen door bedrijven. Dat is veel hoger dan het Europees gemiddelde van 46%. Dat is op zijn minst opmerkelijk, aangezien Nederland toch over het algemeen beschouwd wordt als een administratief secuur land. Nederland is strenger dan andere landen: waar 15% van de Europese bedrijven aangeeft niet te onderhandelen over het versoepelen van de betalingstermijn, is dat in Nederland maar liefst 25%. 32% van de bedrijven geeft aan dat te laat betalen de groei van hun bedrijf belemmert. 21% van de bedrijven zegt dat ze meer werknemers zouden aannemen als ze niet te maken hadden met achterstallige betalingen. De laatstgenoemde twee bevindingen uit het EPR tonen de impact die te laat of niet betalen kan hebben. Nederland mist groeikansen door de betalingsmoraal, maar er is verbetering zichtbaar.
Economisch Bureau Nederland Contactgegevens ABN AMRO Economisch Bureau Nederland: Aandachtsgebied Telefoonnummer: E-mailadres: Jacques van de Wal (hoofd) Algemeen 020 628 0499 jacques.van.de.wal@nl.abnamro.com Kasper Buiting Zakelijke Dienstverlening 020 343 7684 kasper.buiting@nl.abnamro.com Casper Burgering Industrie (w.o. industriële materialen) 020 383 2693 casper.burgering@nl.abnamro.com Nadia Menkveld Transport & Logistiek 020 628 6441 Nadia.menkveld@nl.abnamro.com Frank Rijkers Agrarisch, Food, Agrarische grondstoffen 020 628 6437 frank.rijkers@nl.abnamro.com Sonny Duijn Retail, TMT 020 343 7535 Sonny.duijn@nl.abnamro.com Hans van Cleef Olie & Gas 020 343 4679 hans.van.cleef@nl.abnamro.com Madeline Buijs Bouw, Real Estate 020-383 8201 madeline.buijs@nl.abnamro.com Nico Klene Macro-economie 020-625 4204 nico.klene@nl.abnamro.com Philip Bokeloh Woningmarkt, Macro-economie 020-383 2657 philip.bokeloh@nl.abnamro.com Theo de Kort Informatieanalist, Autoretail 020 628 0489 theo.de.kort@nl.abnamro.com Volg ons ook op Twitter: @ABNAMROeconomen Disclaimer This document has been prepared by ABN AMRO. It is solely intended to provide financial and general information on the agricultural market. The information in this document is strictly proprietary and is being supplied to you solely for your information. It may not (in whole or in part) be reproduced, distributed or passed to a third party or used for any other purposes than stated above. This document is informative in nature and does not constitute an offer of securities to the public, nor a solicitation to make such an offer. No reliance may be placed for any purposes whatsoever on the information, opinions, forecasts and assumptions contained in the document or on its completeness, accuracy or fairness. No representation or warranty, express or implied, is given by or on behalf of ABN AMRO, or any of its directors, officers, agents, affiliates, group companies, or employees as to the accuracy or completeness of the information contained in this document and no liability is accepted for any loss, arising, directly or indirectly, from any use of such information. The views and opinions expressed herein may be subject to change at any given time and ABN AMRO is under no obligation to update the information contained in this document after the date thereof. Before investing in any product of ABN AMRO Bank N.V., you should obtain information on various financial and other risks and any possible restrictions that you and your investments activities may encounter under applicable laws and regulations. If, after reading this document, you consider investing in a product, you are advised to discuss such an investment with your relationship manager or personal advisor and check whether the relevant product considering the risks involved- is appropriate within your investment activities. The value of your investments may fluctuate. Past performance is no guarantee for future returns. ABN AMRO reserves the right to make amendments to this material. ABN AMRO, 2016