pagina van 6 Branchetoetsdocument: Productkennis Versie 4.2 VERVALLEN per -0-20 Deelbranche(s) Tankstation Algemene beschrijving & doelstelling van de branchekwalificatie De beroepsbeoefenaar kan klanten klantgericht adviseren en voorlichten over de producten die het tankstation verkoopt. Doelgroep / Niveau Medewerker. Niveau 2.
pagina 2 van 6 Taak Overzicht - De beroepsbeoefenaar licht de klant voor over de brandstoffen die het tankstation verkoopt. Kennisaspecten noemt de twee meest voorkomende soorten motoren en beschrijft de invloed van het soort motor op de brandstofkeuze. Alle auto's hebben een verbrandingsmotor. Een verbrandingsmotor perst een gas(mengsel) samen in een verbrandingskamer, waar het ontstoken wordt of vanzelf ontbrandt. In een auto kunnen 2 soorten verbrandingsmotoren zitten: een zuigermotor op basis van zelfontbranding of een mengselmotor. Auto's die op benzine, LPG of CNG rijden, hebben een mengselmotor. Een mengselmotor in een auto is vrijwel altijd een zuigermotor met bougieontsteking. Auto's die op diesel rijden hebben een zuigermotor op basis van zelfontbranding. In een dieselmotor wordt lucht (is een gas) zeer sterk samengeperst, waardoor de temperatuur oploopt. Een deel van de diesel verneveld. Door de combinatie van hoge temperatuur en zuurstof ontbrandt de brandstof en komt energie vrij (zelfontbranding). In een mengselmotor wordt een mengsel van brandstof en lucht samengeperst. De samenpersing (compressieverhouding) is veel minder sterk dan die van diesel, daardoor loopt de temperatuur minder hoog op. Er vindt geen zelfontbranding plaats. Een vonk van een bougie zorgt voor ontsteking van het mengsel van brandstof en lucht. (bougieontsteking). noemt twee andere typen motoren of aandrijfsystemen waarmee hij tijdens het werk te maken kan krijgen Tweetaktmotor: de motor van een bromfiets of scooter. Voor dit type motor is er een speciale brandstof, waaraan olie is toegevoegd. Aan brandstoffen voor andersoortige motoren wordt geen olie toegevoegd. Hybride: een auto met twee verschillende aandrijfsystemen, bijvoorbeeld benzinemotor en elektromotor. omschrijft wat fossiele brandstof is Energiebronnen ontstaan uit planten- en dierenresten die zeer lange tijd onder extreme druk en temperatuur hebben blootgestaan diep in de aarde. Het resultaat is aardolie, aardgas, steenkool en bruinkool. De voorraad is eindig. De broeikasgassen die bij verbranding vrij komen zijn schadelijk voor het milieu. omschrijft wat klopvastheid is, waarom het belangrijk is en hoe de klopvastheid van benzine wordt aangegeven Klopvastheid is de mate waarin een mengsel van brandstof en lucht kan worden samengeperst (met de daarbij behorende temperatuurverhoging) zonder dat het tot zelfontbranding komt. In een benzinemotor vindt de ontsteking door de bougies plaats op het moment dat motoronderdelen in de juiste stand staan. Als de benzine eerder ontbrandt staan motoronderdelen nog niet in de juiste stand, waardoor ze kunnen beschadigen. Dit uit zich in schokken of tikken van de motor. De klopvastheid van benzine wordt aangegeven met het octaangetal. hoe hoger dat getal hoe hoger de klopvastheid. Euro 98 heeft dus een hogere klopvastheid dan Euro 95. omschrijft wat het cetaangetal van diesel is en waarom dit belangrijk is Het cetaangetal geeft aan in welke mate diesel onder druk en in aanwezigheid van lucht (zuurstof) uit zichzelf ontbrandt. Hoe makkelijker de zelfontbranding in een dieselmotor ontstaat, des te meer energie vrijkomt om de auto voort te bewegen. Het cetaangetal van diesel wordt niet op de pomp vermeld, omdat gewone diesel bij ieder tankstation ongeveer hetzelfde cetaangetal heeft en omdat het voor een dieselmotor niet uitmaakt als er een klein verschil in zit. Het cetaangetal van verbeterde diesel is vaak net iets hoger dan van gewone diesel. noemt de meest voorkomende brandstoffen en hun kenmerken Benzine: fossiele brandstof, bestaande uit een mengsel van koolwaterstoffen (gewonnen uit aardolie) en dopes. Heeft een hoger brandstofverbruik dan diesel. Bijvoorbeeld: Euro 95 en Euro 98. Is geel van kleur en vloeibaar aan de pomp. Verdampt snel. Zeer licht ontvlambaar. Benzinedampen verspreiden zich vlak boven de grond en kunnen zich op enige afstand van de pomp bevinden. Dit is van de redenen waarom op een tankstation niet gerookt mag worden. Diesel: fossiele brandstof, bestaande uit een mengsel van koolwaterstoffen (gewonnen uit aardolie) en dopes. Lager brandstofverbruik dan benzine. Is kleurloos tot geel aan de pomp. Doordat diesel langzaam verdampt blijft de geur lang hangen. Brandbaar. Veroorzaakt fijnstof (roetdeeltjes). Verbeterde benzine en diesel: fossiele brandstof met extra toevoegingen en bewerkingen die zorgen voor een betere reinigende werking die vervuiling van het brandstofsysteem en de motor tegengaat. Ook zijn de verbrandingseigenschappen verbeterd waardoor verbruik en emissies kunnen worden teruggebracht. Bijvoorbeeld.: V-Power, Excellium en Ultimate. Autogas of LPG (Liquefied Petroleum Gas): fossiele brandstof bestaande uit propaan en butaan. Komt vrij bij het winnen van ruwe olie en de raffinage daarvan en bij het winnen van aardgas. Gasvormig bij normale luchtdruk en omgevingstemperatuur. Wordt vloeibaar opgeslagen door onder druk brengen of afkoelen. Kleur- en geurloos. Er wordt geurstof aan toegevoegd om een lek te kunnen detecteren. Zeer licht ontvlambaar. De damp verspreidt zich vlak boven de grond en kan zich op enige afstand van de pomp bevinden. Dit is van de redenen waarom op een benzinestation niet gerookt mag worden. De meeste benzinemotoren kunnen op LPG draaien na montage van een LPG-installatie. Bij het tanken in het buitenland kan het vulpistool een andere aansluiting hebben dan in Nederland. Tanken is dan mogelijk met een verloopnippel. CNG (Compressed Natural Gas): samengeperst aardgas. Kleur- en geurloos. Zeer licht ontvlambaar. Vormt in combinatie met lucht een explosief mengsel.
pagina 3 van 6 omschrijft wat Ad Blue is Kan toegevoegd worden aan de uitlaatgassen van zware dieselvoertuigen, door het middel in een aparte tank van een zwaar dieselvoertuig (vaak een vrachtwagen) in te brengen. Brengt emissies (schadelijke uitlaatgassen) van het voertuig terug. Dit is wenselijk met oog op de emissielimiet. noemt brandstoffen die in de toekomst mogelijk een belangrijkere rol zullen spelen Bio-diesel, Puur Plantaardige Olie (PPO), waterstof, bio-benzine / ethanol (E85), synthetische brandstoffen, elektriciteit en aardgas. omschrijft hoe men weet op welke brandstof een voertuig rijdt Dit is meestal te vinden aan de binnenzijde van de tankklep, op het kentekenbewijs en in het instructieboekje. omschrijft wat gedaan moet worden bij verkeerd tanken Bij tanken / betalen: adviseert de klant de sleutel niet meer in het contact steken. Zodra contact wordt gemaakt wordt de brandstof rondgepompt. Adviseert de klant pechservice in te schakelen voor het leegzuigen van de tank, bijvoorbeeld de wegenwacht. -Bij wegrijden: adviseert de klant niet verder te rijden en de motor uit te schakelen. Adviseert de klant pechservice in te schakelen voor het leegzuigen van de tank, bijvoorbeeld de wegenwacht. De schade blijft dan mogelijk beperkt. -Bij stilvallen: adviseert de klant de auto naar een autobedrijf te laten slepen waar diagnose zal worden gesteld. Uitwerking van de taak informeert en adviseert klanten over producten (geen aandachtspunten) Competenties + Klant- en servicegerichtheid + Mondeling communiceren 2 - De beroepsbeoefenaar licht de klant voor over de soorten olie die het tankstation verkoopt. Kennisaspecten omschrijft het belang van motorolie Olie smeert alle bewegende delen in de motor. Prestaties en levensduur van de motor zijn afhankelijk van goede smering. Te weinig en teveel olie is schadelijk voor de motor. Bij teveel olie kunnen olieafdichtingen gaan lekken door te hoge druk. Olie dient minimaal jaarlijks ververst te worden voor behoud van kwaliteit. Long life motorolie gaat langer mee dan gewone olie en hoeft dus minder vaak te worden vervangen. noemt de 6 functies van motorolie : verminderen van wrijving, zorgen voor soepele loop onderdelen 2: slijtage tegengaan 3: koelen van de motor 4: schoonmaken van de motor 5: afdichten cilinderwand en zuiger 6: beschermen tegen roest omschrijft het begrip viscositeit en de invloed op oliekeuze De dikte/vloeibaarheid van de olie. Wordt uitgedrukt in de SAE-code. SAE staat voor Society of Automotive Engeneers, zij maakten het voorschrift voor oliegebruik dat over de hele wereld wordt gebruikt. Deze code wordt vermeld op iedere flacon motorolie. Hoe hoger de viscositeit, hoe dikker de olie. Temperatuur is van invloed op de vloeibaarheid van de olie. Vroeger was er alleen monograde olie. Dit is olie met één viscositeitklasse. Men gebruikte in de zomer SAE 40 en in de winter SAE 20 W (W staat voor winter). Dit wordt nu nog gedaan bij oldtimers (<980). Eenmalig gebruik van een multigrade olie bij een dergelijke auto is niet schadelijk. Nu zijn er multigrade oliën die in 2 viscositeitsklassen vallen, bijvoorbeeld 0W40. In de winter komt de viscositeit overeen met SAE 0W en in de zomer met SAE 40. Hierdoor is het mogelijk om gedurende het hele jaar soort olie te gebruiken. 0W40: Hoe lager het eerste cijfer hoe dunner en beter de olie bij lage temperatuur. Hoe hoger het tweede cijfer hoe dikker en beter de olie bij hoge temperatuur. omschrijft de ACEA indeling voor motorolie Europese standaard voor indeling van motorolie. Staat meestal op een flacon motorolie. A-serie: voor benzine- en LPG-motoren. B-serie: voor dieselmotoren in personenauto's en lichte bedrijfswagens. C- serie: voor zowel benzine-, LPG- en dieselmotoren in personenauto's en lichte bedrijfswagens. De C- serie is voor motoren met driewegkatalysator of een roetfilter. E-serie: voor zware dieselmotoren. De meeste tankstations verkopen motorolie die voor meerdere soorten motoren geschikt is. Het cijfer geeft het kwaliteitsniveau aan. Met uitzondering van A en B geldt, hoe hoger het nummer (2 of hoger), hoe hoger de kwaliteit of de bescherming tegen slijtage. Olie met cijfer is speciaal gericht op brandstofbesparing. Deze olie beschermt ook tegen slijtage, maar dat is minder belangrijk. omschrijft de API-indeling voor motorolie Amerikaanse indeling van motorolie. Olieprestatie wordt uitgedrukt in 2 letters. De eerste letter geeft aan of de olie voor een benzinemotor (S) of een dieselmotor (C) is. De tweede letter staat voor de kwaliteit van de olie, met A als minimaal. Staat meestal op flacon motorolie. beschrijft hoe olie gepeild en bijgevuld wordt
pagina 4 van 6 Plaats de auto op een vlakke ondergrond. Meet het oliepeil als de motor afgekoeld is (de motor staat 0 min. uit), zodat de olie afgekoeld en teruggezakt is in het motorblok. Open de motorkap. Trek de peilstok uit het motorblok en veeg de olie van de peilstok met een schone doek, plaats de peilstok terug in het motorblok en haal deze er opnieuw uit. Het oliepeil is in orde als dit zich tussen de maximum- en minimum inkeping bevindt. Houd de verpakking van de olie dwars tijdens het schenken, zodat de olie zich sneller kan verspreiden. Vul in principe niet meer dan liter olie bij, teveel olie bijvullen is schadelijk voor de motor. Doorrijden met te weinig olie is schadelijk voor de motor. Raad af zelf olie te verversen. noemt soorten motorolie Synthetische olie: minder weerstand en energieverlies, is gunstig voor brandstofverbruik; minder geschikt voor oude motoren; meest gebruikte oliesoort. Semi-synthetische olie: een mix van minerale en synthetische olie; de kwaliteit ligt tussen synthetische en minerale olie in. Minerale olie: meer weerstand en energieverlies, is ongunstig voor brandstofverbruik. Uitwerking van de taak informeert en adviseert klanten over producten (geen aandachtspunten) Competenties + Klant- en servicegerichtheid + Mondeling communiceren 3 - De beroepsbeoefenaar licht de klant voor over de onderhoudsproducten, onderdelen en accessoires die het tankstation verkoopt. Kennisaspecten noemt onderhoudsproducten en onderdelen en omschrijft waar bij gebruik op gelet moet worden Accu bijvullen: met gedemineraliseerd water (demiwater), niet met kraanwater. Middel om sloten te ontdooien: niet in de auto bewaren. Koelvloeistof: zonder koelvloeistof raakt een auto oververhit. Gebruik ook antivries in de winter. Het type koelvloeistof voor uw auto wordt genoemd in het instructieboekje (niet te verwarren met ruitensproeiervloeistof, i.v.m. beschadigingen). Gebruik geen water als koelvloeistof. Dit kan roest veroorzaken en in de winter bevriezen. Gebruik geen verschillende kleuren koelvloeistof door elkaar. De kleur zegt iets over de chemische samenstelling. Vloeistoffen met verschillende samenstellingen kunnen verminderd of verkeerd gaan werken. Ruitensproeiervloeistof: gebruik antivries in de winter (niet te verwarren met koelvloeistof, i.v.m. beschadigingen). Lakstift: herstelt kleine lakschade door bijvoorbeeld steenslag. Steekzekeringen: in het instructieboekje staat welke zekeringen bij de auto horen. Shampoo: voorkomt dat een dun laagje vuil achterblijft na het wassen. Was: beschermt de lak tegen vuil en pekel en zorgt voor glans. Aanbrengen met schone poetsdoek. Polijstdoeken: voor het uitpoetsen van autowas. Interieurverzorging kunststof: niet aanbrengen op ruiten en zittingen of stuur van (kunst)leer. Interieurverzorging leer: voor het onderhoud van lederen bekleding. Middel om rubbers in de winter te beschermen tegen vastvriezen. IJskrabber: om de buitenkant van ruiten ijsvrij te maken. Spuitbussen: om buitenkant van ruiten ijsvrij te maken. Sponzen: voor het insoppen van de auto bij het wassen. Uitspoelen naast de emmer houdt het water langer schoon. Poetsdoeken: schoon te gebruiken voor een beter effect, een vuile poetsdoek kan de lak beschadigen. Zemen: neem de auto na het wassen af met een zeem om kringen te voorkomen. Ruitenwisserbladen. Verlichtingssets. omschrijft wat hij een klant kan adviseren op het gebied van verlichting Vervang het defecte exemplaar alleen door precies hetzelfde type lamp. Let daarbij op de spanning (volt - V) en het vermogen (watt - W) van de lamp. Adviseer de klant bij twijfel in het instructieboekje van de auto op te zoeken, welke lampen in de auto zitten. Bij politiecontrole moet een kapotte lamp direct vervangen worden. Adviseer klanten daarom altijd een verlichtingsset in de auto te hebben. Het glas van halogeenlampen mag bij het verwisselen niet met de handen worden aangeraakt. Vet op handen kan inbranden en geeft een zwarte aanslag op de lamp en zorgt voor een kortere levensduur. Lampen worden gloeiend heet. Laat ze afkoelen voor het verwisselen. noemt accessoires Interieurverfrissers, geurverwijderaars, wegenkaarten, stratenboeken. omschrijft wat hij een klant kan adviseren op het gebied van bandenspanning Een goede bandenspanning zorgt voor verminderd brandstofverbruik en lagere bandenslijtage. Bij te lage bandenspanning gebruikt het voertuig meer brandstof door hogere rolweerstand. De banden slijten sneller. Bij te hoge bandenspanning vermindert het rijcomfort, doordat de verende werking van de banden deels verloren gaat. De banden slijten sneller. De spanning van de band wordt gemeten met een bandenspanningsmeter. Adviseer geen standaard bandenspanning. De optimale bandenspanning verschilt per type auto. De optimale bandenspanning is te vinden in het instructieboekje en soms op een sticker aan de zijkant van de bestuurdersdeur, het tankklepje of het handschoenenkastje. Adviseer de klant maandelijks voor lange ritten, de bandenspanning te controleren. Uitwerking van de taak informeert en adviseert klanten over producten
pagina 5 van 6 (geen aandachtspunten) Competenties + Klant- en servicegerichtheid + Mondeling communiceren
pagina 6 van 6 Toetsmatrijs Toetsvorm: Kennistoets Taak Kennisaspecten Taxonomie Aantal vragen noemt de twee meest voorkomende soorten motoren en beschrijft de invloed van het soort motor op de brandstofkeuze. omschrijft wat gedaan moet worden bij verkeerd tanken noemt twee andere typen motoren of aandrijfsystemen waarmee hij tijdens het werk te maken kan krijgen omschrijft wat fossiele brandstof is omschrijft wat klopvastheid is, waarom het belangrijk is en hoe de klopvastheid van benzine wordt aangegeven omschrijft wat het cetaangetal van diesel is en waarom dit belangrijk is noemt de meest voorkomende brandstoffen en hun kenmerken omschrijft wat Ad Blue is noemt brandstoffen die in de toekomst mogelijk een belangrijkere rol zullen spelen omschrijft hoe men weet op welke brandstof een voertuig rijdt 2 omschrijft het belang van motorolie 2 noemt de 6 functies van motorolie 2 omschrijft het begrip viscositeit en de invloed op oliekeuze 2 omschrijft de ACEA indeling voor motorolie 2 omschrijft de API-indeling voor motorolie 2 beschrijft hoe olie gepeild en bijgevuld wordt 2 noemt soorten motorolie 3 noemt onderhoudsproducten en onderdelen en omschrijft waar bij gebruik op gelet moet worden F 0-2 3 omschrijft wat hij een klant kan adviseren op het gebied van verlichting 3 noemt accessoires F 0-2 3 omschrijft wat hij een klant kan adviseren op het gebied van bandenspanning Totaal aantal vragen 20 Brondocumenten BOVAG / RAI. (Brand)stof tot nadenken. www.anwb.nl Documentnummer: 86 Ontwikkeld door: IBKI, 204