Startnotitie Wet Inburgering 2007 Gemeente Oirschot
Inleiding Nederland krijgt een nieuw inburgeringsstelstel. Aanleiding hiervoor zijn de achterblijvende resultaten van het gevoerde beleid. Het nieuwe inburgeringsstelsels heeft daarom een meer resultaatgericht en verplichtend karakter, waarbij de inburgeringsplichtige zelf verantwoordelijk is voor zijn inburgering. Met de invoering van de Wet inburgering in het buitenland (Wib) per 15 maart 2006 is de eerste stap gezet naar een nieuw stelsel van inburgering: voordat een vergunning voor bepaalde tijd wordt afgegeven moet het basisexamen inburgering worden behaald. Inburgering begint hiermee voor veel vreemdelingen al in het land van herkomst. De volgende, meest belangrijke, stap van de herziening op het inburgersstelsel wordt gezet met de invoering van de Wet inburgering. Na een moeizame weg heeft de Tweede Kamer op 7 juli 2006 ingestemd met een meermalen gewijzigd en inmiddels afgeslankt wetsvoorstel inburgering. Een belangrijke aanpassing is gemaakt in de doelgroep: de inburgeringsplicht voor genaturaliseerde Nederlanders is geschrapt, waarmee alleen vreemdelingen onder de wet vallen. Na instemming van de Eerste Kamer (naar verwachting medio oktober/november 2006) is het streven vooralsnog dat de Wet inburgering per 1 januari 2007 van kracht wordt. In het nieuwe inburgeringsstelsel blijven gemeenten een rol spelen. Zij krijgen informerende, handhavende en faciliterende verplichtingen en bevoegdheden. Aan gemeenten wordt veel beleidsvrijheid gegeven voor de invulling van hun spilfunctie, zodat zij optimaal rekening kunnen houden met de lokale omstandigheden, wensen en mogelijkheden. In deze startnotitie worden hiervoor de kaders bepaald. Leeswijzer In hoofdstuk 1 worden de hoofdlijnen van de Wet inburgering geschetst. In hoofdstuk 2 wordt de visie van de gemeente op inburgering beschreven. Op basis van deze visie en het wettelijk kader, worden in hoofdstuk 3 de contouren geschetst van de wijze waarop de gemeente Oirschot de spilfunctie in wil vullen. Tot slot wordt in hoofdstuk 4 ingegaan op de financiering van de Wet inburgering. 1
1. De hoofdlijnen van de Wet inburgering 1.1. Doelgroep Met de invoering van de Wet inburgering geldt er een wettelijk inburgeringsplicht voor elke vreemdeling (nieuwkomer en oudkomer) van 16 tot 65 jaar met rechtmatig verblijf die; anders dan voor een tijdelijk doel in Nederland verblijft of geestelijke bedienaar is. De wet regelt ook wie niet inburgeringsplichtig is, zoals EU-onderdanen en vreemdelingen die aantoonbaar over voldoende kennis van de Nederlandse taal en samenleving beschikken. 1.2. Uitgangspunten van de Wet inburgering De Wet inburgering kent 3 belangrijke uitgangspunten om de inburgeringseisen zo veel mogelijk te waarborgen; een resultaatverplichting, de eigen verantwoordelijkheid van de inburgeringsplichtige en een open marktwerking voor inburgeringscursussen. Resultaatverplichting De inspanningsverplichting wordt vervangen door een resultaatverplichting: de inburgeringsplichtige moet het inburgeringsexamen halen. Het examen toetst de kennis van de Nederlandse taalvaardigheid en de Nederlandse samenleving. Aan de inburgeringsplicht is pas voldaan als het examen is behaald. Nieuwkomers moeten de Nederlandse taal beheersen op het niveau van de Naturalisatietoets voor het Nederlandschap. Voor oudkomers geldt een lager minimum vereiste voor de schrijfvaardigheden. De voornaamste reden hiervoor is de verwachting dat veel oudkomers die al langdurig in Nederland verblijven niet aan het schrijfvaardigheidsniveau van de Naturalisatietoets kunnen voldoen. Daarnaast wordt de kennis van de Nederlandse samenleving getoetst, waarbij aan geestelijke bedienaren aanvullende eisen worden gesteld vanwege hun bijzondere maatschappelijke positie. Eigen verantwoordelijkheid staat centraal De eigen verantwoordelijkheid komt met name tot uiting door de inburgeraar zelf verantwoordelijk te maken voor de kosten van zijn inburgeringstraject. Hij mag zich hierbij zelfstandig (zonder cursus) voorbereiden voor het examen of hij kan een inburgerscursus inkopen. Voor deze kosten stelt de IBgroep, ongeacht de financiële positie van de inburgeraar, een lening beschikbaar. De leningsfaciliteit is dus voor iedereen toegankelijk. Haalt de inburgeraar het examen binnen 3 jaar, kan hij het merendeel van de lening aflossen door een gemaximeerde vergoeding die de IB-groep verstrekt. Bij het betalen van het restant van de lening wordt rekening gehouden met de financiële draagkracht. Om minima niet overmatig financieel te belasten, wordt waarschijnlijk een minimumaflossing van 15,00 per maand vastgesteld voor maximaal 3 jaar. De (eventuele) restantschuld gaat hierna teniet. In de wet zijn stimulerende maatregelen voor de inburgeraar opgenomen. Wordt het examen niet binnen 3 jaar gehaald, vervalt de vergoedingsfaciliteit. Verder zijn extra lening en vergoedingfaciliteiten gecreëerd om inburgeraars te stimuleren een hoger niveau te halen dan wettelijk is voorgeschreven. Het examen moet binnen vastgestelde termijnen worden gehaald: binnen 3½ jaar na het basisexamen inburgering in het thuisland of, in de overige gevallen, binnen 5 jaar. De 5-jaartermijn start voor de oudkomer pas nadat het college hem bij beschikking over zijn plicht heeft geïnformeerd. Het niet tijdig halen van het examen heeft tot gevolg dat de inburgeraar een bestuurlijke boete krijgt. Verder kan een zelfstandige verblijfsvergunning en een vergunning voor onbepaalde tijd worden afgewezen zolang het examen niet is gehaald. De vreemdeling kan niet vanwege het niet behalen van het examen worden uitgezet, maar er bestaat wel een verblijfsrechtelijk risico op het moment dat de geldigheidsduur van de vergunning eindigt en er geen gronden zijn om een nieuwe vergunning te verlenen. Open marktwerking Zowel inburgeraars als gemeenten krijgen de vrije keuze bij welke cursusinstelling zij inburgeringstrajecten afnemen. De overheid verwacht dat deze vrije concurrentie zal leiden tot een daling van de cursuskosten en tot kwaliteitsverbetering. Als onderdeel van de consumentenbescherming wordt een kwaliteitssysteem van keurmerken en certificaten ingevoerd. 2
2. Visie op inburgering Gemeente Oirschot hecht grote waarde aan het bevorderen van de zelfredzaamheid. Dit uit zich op verschillende beleidsterreinen, waaronder die op het gebied van de Wet werk en bijstand en het tot nu gevoerde inburgeringsbeleid. De ondersteuning die geboden wordt geschiedt hierbij op maat: de een moet de kans worden geboden zijn eigen verantwoordelijkheid te nemen, terwijl de ander ondersteuning behoeft. Het nieuwe inburgeringsstelsel bevordert dit maatwerkprincipe: de inburgeraar is zelf verantwoordelijk, de gemeente kan ondersteuning bieden waar zij dit nodig acht. Dit onderdeel van de visie kan dan ook gehandhaafd blijven. Nu er in het landelijke beleid inburgeringsvereisten worden vastgesteld, dient dit in de visie te worden meegewogen. De gemeente ziet het als haar verantwoordelijkheid om er voor zorg te blijven dragen dat de hogere taalniveaus dan wettelijk vereist via WEB-middelen laagdrempelig toegankelijk blijven. De faciliteiten van de IB-groep en de inzet van WEB-middelen voor hen die een hoger taalniveau willen bereiken, bieden hiermee aan burgers met meer ambitie voldoende mogelijkheden om hiervoor zelf de verantwoordelijkheid te nemen. In het kader van het inburgeringsbeleid betekent dit dat aangesloten wordt bij de vereiste minimum niveaus van de Wet inburgering. Het doel van inburgering is, in de ogen van de regering, de participatie in de samenleving stimuleren, middels sociale activering of werk. Het bevorderen van de zelfredzaamheid is hiermee de verbindende factor tussen inburgering en reïntegratie. Hiermee kan het tot heden gevoerde integrale beleid op het gebied van inburgering en reïntegratie in onze gemeente gehandhaafd blijven. De inburgeraar mag van de gemeente, evenals voorheen, een grote inzet van de gemeente verwachten. Het tot nu toe gehanteerde ambitieniveau kan van kracht blijven, namelijk: binnen de financiële kaders, waarbij middelen flexibel en creatief worden ingezet, maximaal voldoen aan de inburgeringsvraag. De visie op inburgering kan hiermee als volgt worden samengevat. Gemeente Oirschot ziet inburgering als eerste stap naar integratie en biedt inburgeringsplichtigen ondersteuning op maat, rekening houdende met de eigen verantwoordelijkheid van de inburgeraar. De gemeentelijke ondersteuning kan hiermee bestaan uit informeren, handhaven, faciliteren of een combinatie daarvan. Inburgering leidt toe naar een startpositie in de Nederlandse samenleving, waarbij de vereiste eindtermen van het inburgeringsexamen het niveau van de startpositie bepalen. Om de zelfredzaamheid van inburgeringsplichtigen te bevorderen staat de gemeente een integraal beleid op het gebied van inburgering en reïntegratie voor. Als gemeentelijk ambitieniveau geldt: binnen de financiële kaders, waarbij middelen flexibel en creatief worden ingezet, maximaal voldoen aan de inburgeringsvraag. 3. Inburgering in de gemeente Oirschot 3.1. Positionering van beleid en uitvoering Het inburgeringsbeleid en reïntegratiebeleid behoren momenteel tot het takenpakket van team Sociale Zaken. Reden hiertoe is de vrijwel onlosmakelijke verbondenheid tussen genoemde beleidsterreinen. Ook in de overige samenwerkende Kempengemeenten bestaat een integraal beleid op het gebied van inburgering en reïntegratie. Vanwege de vorming van een ISD (Intergemeentelijke Sociale Dienst) per 1 januari 2007 wordt aan de gemeenteraden van de afzonderlijke gemeenten een gelijkluidende Startnotitie inburgering aangeboden. De handhaving van het integrale beleid van inburgering en reïntegratie betekent, dat deze beleidsterreinen tot het takenpakket van de ISD gaan behoren. De gemeente kan besluiten (enkele onderdelen van) de uitvoering uit te besteden. Zou de gemeente dit al wenselijk achten, is uitbesteding (met uitzondering van het concrete inburgeringstraject) van die onderdelen praktisch gezien echter vrijwel onuitvoerbaar. Hierbij moet ondermeer gedacht worden aan de wettelijke termijnen waarbinnen acties moeten worden verricht zonder directe invloed te hebben op het afhandelingsproces, het risico op foute voorlichting bij informatieverstrekking over gemeentelijk inburgeringsbeleid en procesmatige inefficiency, zoals extra terugkoppelingsmomenten voor de inzet van een gecombineerde inburgerings- en reïntegratievoorziening. 3
Bovendien zijn er geen professionele organisaties in de directe omgeving die eventueel onderdelen in de uitvoering (met uitzondering van de concrete trajecten) over zouden kunnen nemen. Voor de goede orde: de concrete inburgeringstrajecten dienen, evenals bij reïntegratie, wel uitbesteed te worden. Bij het team Sociale Zaken is de kennis en expertise over het informeren, handhaven en faciliteren op zowel het gebied van inburgering en reïntegratie aanwezig is. Door de dienstverlening op deze terreinen zo veel mogelijk te combineren, wordt niet alleen efficiencywinst behaald maar wordt ook de integrale benadering gehandhaafd. Het is dan ook raadzaam om bij de uitvoering aansluiting te zoeken bij de huidige en in ontwikkeling zijnde organisatorische structuren. Het inburgeringsbeleid en de volledige uitvoering daarvan (met uitzondering van de uitvoering van de concrete inburgeringstrajecten) per 1 januari 2007 als taak neerleggen bij de Intergemeentelijke Sociale Dienst. 3.2. Gemeentelijke spilfunctie De gemeente vervult in het nieuwe inburgeringsstelsel een zogenaamde spilfunctie met informerende, handhavende en faciliterende verplichtingen en bevoegdheden. Informatie en advies De gemeente is verplicht om informatie te verstrekken over het inburgeringsstelsel in het algemeen en, meer in het bijzonder, over de gemeentelijke rol. Hierbij heeft de gemeente wel de ruimte om die rol naar eigen inzicht, passend bij de lokale omstandigheden, in te vullen. Onze gemeente gaat van het algemene uitgangspunt uit dat, wil men inburgeraars zelf verantwoordelijk laten zijn, goede en makkelijk toegankelijke voorlichting over de inhoud van de plicht, over aanbieders van cursussen, de financiële faciliteiten en de gevolgen bij het niet (tijdig) behalen van het inburgeringsexamen onontbeerlijk is. De betekent dat de gemeente het als haar verantwoordelijkheid ziet om voor de doelgroep begrijpelijk voorlichtingsmateriaal zo breed mogelijk binnen de gemeente uit te zetten, met speciale aandacht voor locaties waarvan bekend is dat de doelgroep deze al regulier bezoekt. Naast schriftelijke voorlichting moet persoonlijke informatieverstrekking toegankelijk zijn. De wens van de inburgeraar moet hierbij leidend zijn; de inburgeraar bepaalt of hij voldoende is geïnformeerd met schriftelijke informatie of dat hij gebaat is bij persoonlijke aanvullende informatieverstrekking en advies. In de verordening over informatieverstrekking moeten deze uitgangspunten worden meegenomen. Bij informatieverstrekking over inburgering verspreiden wij voor de doelgroep begrijpelijk voorlichtingsmateriaal zo breed mogelijk binnen de gemeente en verlenen wij persoonlijke informatie op verzoek. Handhaving De gemeente heeft de verplichting om nieuwkomers binnen de wettelijk gestelde termijnen op te roepen voor een intake om hen te informeren over hun inburgeringsplicht. Het aantal op te roepen nieuwkomers is hiermee niet beïnvloedbaar, maar afhankelijk van de uitvoering van de gemeentelijke huisvestingstaakstelling voor asielmigranten en van spontane verhuizingen van gezinsvormers of gezinsherenigers. Voor oudkomers geldt een gemeentelijke bevoegdheid, waaraan de minister vooralsnog geen taakstelling heeft verbonden. De gemeente zou dus kunnen besluiten voorlopig geen oudkomers op te roepen. Deze handelwijze past echter niet bij het grote belang dat de gemeente hecht aan het bevorderen van de zelfredzaamheid en het sluit bovendien niet aan bij het gevoerde inburgeringsbeleid. Daarom wordt voorgesteld zowel nieuwkomers als oudkomers op te roepen voor een inburgeringsonderzoek. Uit intern onderzoek blijkt dat ongeveer 50 personen potentieel inburgeringsplichtig zijn op grond van hun nationaliteit. Een behoorlijk deel is bekend bij de gemeente, maar van het merendeel is niet bekend of zij werkelijk inburgeringsplichtig worden omdat ze niet aantoonbaar over voldoende kennis van de Nederlandse taal en samenleving beschikken. Deze duidelijkheid moet de intake brengen. Gezien de aantallen moet het haalbaar geacht worden om het huidige bestand binnen 2 tot 3 jaar in beeld te krijgen. 4
Voor de handhavende taken acht de gemeente een evenwicht tussen de verantwoordelijkheid van de inburgeraar en de haalbaar van de doelstelling van belang. Hierbij moet gedacht worden aan het pas verlenen van ontheffing van de plicht nadat er aan een cursus en het examen is deelgenomen en dat bij het opleggen van de plicht bij oudkomers wordt meegewogen of het examen naar verwachting binnen 3 jaar (vanwege de vergoedingen van de IB-groep) kan worden gehaald. In de wet is vastgesteld wanneer een bestuurlijke boete moet worden opgelegd, maar de gemeente bepaalt de hoogte daarvan, rekening houdende met in de wet genoemde maxima. De hoogte van het boetebedrag van de verschillende overtredingen moet zijn vastgelegd in een verordening. Het is raadzaam bij deze boeteverordening zoveel mogelijk aan te sluiten bij de verordening afstemming en handhaving WWB. De gemeente maakt gebruik van haar bevoegdheid om ook oudkomers op te roepen voor een intake, met als ambitie om het bestand per 1-1-2007 binnen 3 jaar in beeld te hebben. Voor de handhavende taken neemt de gemeente als uitgangspunt dat er een evenwicht moet zijn tussen de verantwoordelijkheid van de inburgeraar en de haalbaarheid van de doelstelling. Bij de boeteverordening inburgering wordt zoveel mogelijk aangesloten bij de verordening afstemming en handhaving WWB. Faciliteren Centraal in de wet staat dat de inburgeraar zelf verantwoordelijk is voor zijn inburgering, ook financieel. De wetgever erkent echter de diversiteit in de inburgeringsdoelgroep en biedt hiermee de ruimte voor gemeenten om een faciliterende rol in te nemen. Hierbij gelden verplichtingen en bevoegdheden. De gemeente is verplicht aan asielmigranten en geestelijke bedienaren een inburgersaanbod te doen. Het aantal te verwachten asielmigranten is afhankelijk van de uitvoering van de huisvestingstaaktellling van de gemeente. Op basis hiervan wordt ingeschat dat jaarlijks tussen 5 en 10 inburgeringsvoorzieningen moeten worden aangeboden. Geestelijke bedienaren zijn (nog) niet woonachtig in onze gemeente. De gemeente heeft de bevoegdheid een inburgeringsaanbod te doen aan oudkomers zonder inkomsten en aan inburgeraars met een aangewezen uitkering. Zoals vermeld wonen in onze gemeente ongeveer 50 potentieel inburgeringsplichtigen. Uit de intake moet blijken of zij de inburgeringsplicht krijgen. Daarnaast zijn er voorwaarden voor het doen van een aanbod. Om de wederzijds versterkende werking van inburgering en reïntegratie te waarborgen, mag aan uitkeringsgerechtigden met arbeidsverplichtingen uitsluitend een inburgeringstraject worden aangeboden, als dit gecombineerd wordt met een reïntegratievoorziening op grond van die uitkering. Als het aanbod de arbeidsinschakeling belemmert, mag geen aanbod worden gedaan. Hiermee gaat werk boven inburgering. Om ook uitkeringsgerechtigden zonder arbeidsplichten de gelegenheid te bieden in te burgeren, is het voor hen mogelijk om de onderdelen inburgering en reïntegratie gelijktijdig of volgtijdelijk in te zetten. Hoewel er sprake is van een bevoegdheid, spreekt de overheid gemeenten uitdrukkelijk aan op hun verantwoordelijkheid. Onze gemeente heeft een verleden waarin zij deze verantwoordelijkheid steeds ter hand heeft genomen, getuige ondermeer het grote aantal aangeboden oudkomerstrajecten. De gemeente wil deze beleidslijn met de faciliterende mogelijkheden van de Wet inburgering voortzetten. Alleen al uit budgettair oogpunt ligt het niet in de lijn der verwachting dat alle inburgeraars met een gemeentelijk aanbod kunnen worden bediend. Er zullen dan ook prioriteiten moeten worden gesteld. Het college heeft hierbij de volgende overwegingen. Voor het aanbieden van inburgeringsvoorzieningen ontvangt de gemeente een overheidsbijdrage, welke deels afhankelijk is gesteld van het aantal inburgeraars met een aanbod dat heeft deelgenomen aan het examen. Gemeenten dragen hierbij dus een mate financieel risico. Hiermee wordt het neerleggen van de hoogste prioriteit bij de gemeentelijke uitkeringsgerechtigden gerechtvaardigd geacht. Voor arbeidsplichtigen is reïntegratie, eventueel via sociale activering, essentieel onderdeel van de uitkeringverstrekking. Zij genieten dan ook de voorkeur boven gemeentelijke uitkeringsgerechtigden zonder arbeidsverplichtingen. 5
Door het aanbieden van een gecombineerde voorziening (inburgering en reïntegratie) wordt voor gemeentelijke uitkeringsgerechtigden impliciet de prioriteit van het reïntegratiebeleid gevolgd. Het aanbieden van een traject aan inburgeraars zonder inkomen (veelal vrouwen), wordt vanwege hun potentiële achterstandspositie en sociale uitsluiting van belang geacht. Hierbij genieten zij met de zorg voor minderjarige kinderen de voorkeur. Het motto van PaVEM (Paticipatie van Vrouwen uit Etnische Minderheidsgroepen) If you educate a mother you educate a family schetst de kern van het belang. Tot slot kan ook aan inburgeraars met een andere uitkering dan een gemeentelijke uitkering een aanbod worden gedaan. Omdat de hier bedoelde uitkeringen vrijwel uitsluitend voortvloeien uit een min of meer duurzaam arbeidsverleden, wordt deze doelgroep in principe voldoende inburgeringsvaardig geacht. Het is echter niet wenselijk deze doelgroep op voorhand uit te sluiten, maar zij genieten de laagste prioriteit. Bovenstaande leidt tot de volgende prioritering: Gemeentelijke uitkeringsgerechtigden met arbeidsverplichtingen. Gemeentelijke uitkeringsgerechtigden zonder arbeidsverplichtingen. Oudkomers zonder inkomsten met zorgplicht voor minderjarige kinderen. Oudkomers zonder inkomsten zonder zorgplicht voor minderjarige kinderen. Overige in de wet bedoelde uitkeringsgerechtigden met arbeidsverplichtingen. De regels met betrekking tot de aanbodprocedure, de vaststelling van een inburgeringsvoorziening, de rechten en plichten van degene waarvoor een voorziening is vastgesteld en de betalingsregels van de eigen bijdrage moeten worden vastgelegd in een verordening. De gemeente zet met de invoering van de Wet inburgering haar faciliterende beleidslijn voort door, binnen de wettelijke en financiële kaders, inburgeringsvoorzieningen aan te bieden. 4. Financiering Gemeenten ontvangen jaarlijks een rijksbijdrage om haar taken te bekostigen. Deze bijdrage wordt deels gebaseerd op een door de gemeente ingediende prognose, waarmee de gemeente haar ambitieniveau enigszins kan nastreven. Dit geldt echter nog niet voor 2007. Voor 2007 wordt de bijdrage ambtshalve vastgesteld. Hoe hoog deze bijdrage zal zijn is nog onbekend. Met het nodige voorbehoud heeft het Ministerie laten weten dat wij waarschijnlijk min of meer evenveel inburgeringstrajecten kan aanbieden als gemiddeld bij de diverse oudkomersregelingen en dus waarschijnlijk tussen 10 en 20 trajecten per jaar. De rijksbijdrage bestaat uit een vast, een prestatie-afhankelijk en een variabel deel. Het variabele deel is bestemd voor de afgegeven handhavingsbeschikkingen (oudkomers) en kennisgevingen (nieuwkomers) en voor trajecten van geestelijke bedienaren. Dit deel is dus met name bedoeld als compensatie van de intakewerkzaamheden. Bij het prestatie-afhankelijke deel, bestemd voor trajectkosten, wordt uitgegaan van een gemiddelde kostendekkendheid als 90% van de inburgeraars met een inburgeringsaanbod deelneemt aan het examen. Het uitvalpercentage van 10% is gebaseerd op landelijke ervaringsgegevens met de WIN en komt overeen met de ervaringen van onze gemeente bij de uitvoering van de diverse oudkomersprojecten. Verwacht mag worden dat minstens 90% van de inburgeraars met een aanbod aan het examen zal deelnemen. De inburgeraars hebben hierbij immers een aanmerkelijk belang. Daarnaast kunnen gemeenten die over een opgebouwde WIN-reserve beschikken, die reserve aanwenden voor het aanbieden van inburgeringstrajecten. Gemeente Oirschot beschikt over zo n reserve en kan dus, boven het aantal trajecten dat met de rijksbijdrage kan worden aangeboden, extra trajecten aanbieden. De gemeente wil als uitgangspunt hanteren dat de uitvoering van de Wet inburgering bekostigd wordt uit de rijksbijdrage en dus budgettaire neutraal uitgevoerd wordt. Mocht er onverhoopt toch sprake zijn van een financieringstekort vanwege een te hoog uitvalpercentage, kan het verschil gefinancierd worden uit het werkdeel WWB. Bij de besteding van het werkdeelbudget wordt er steeds rekening mee gehouden dat het budget niet wordt overschreven. De ervaring tot heden is dan ook dat er bij het werkdeelbudget steeds sprake is geweest van onderbesteding. Uitgangspunt is dat de Wet inburgering bekostigd wordt uit de rijksbijdrage en de WIN-reserve en dus budgettair neutraal wordt uitgevoerd. 6