ARAD 06 Deel III Voorkomingsbeleid Titel IV Voorkoming van de risico's verbonden aan gevaarlijke goederen Hoofdstuk VI Preventie van de risico's door de aanwezigheid van asbest 490 1. WETTELIJKE VOORSCHRIFTEN De wetgeving inzake asbest is opgenomen in: - de artikelen 123bis tot 131bis, 135ter, 148decies 2.5, 723ter 5, 723ter 6 van het ARAB; - CODEX V- I en II; - het ministerieel besluit van 22.12.1993 betreffende de inhoud van de asbestinventaris (BS 02.02.1994); - het koninklijk besluit van 03.02.1998 tot beperking van het in de handel brengen, de vervaardiging en het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen en preparaten (asbest) (BS 21.02.1998); - het koninklijk besluit van 05.10.98 tot beperking van het in de handel brengen en het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen en preparaten (asbest) (BS 17.12.98). 491 2. DEFINITIE, GEVAREN VAN ASBEST EN WERKNEMERS DIE WORDEN OF KUNNEN WORDEN BLOOTGESTELD 2.1. Definitie De term "ASBEST" verwijst naar een aantal variëteiten van gehydrateerde silicaatmineralen die in vezelachtige vorm voorkomen. Er bestaan verschillende soorten asbest. We onderscheiden : - serpentijnasbest bestaat uit elementaire vezels in de vorm van een lange holle buis. Deze asbestsoort, nl. CHRYSOTIEL of witte asbest, wordt het meest aangetroffen en vertegenwoordigde 96 % van de wereldproductie;
Blz. 2 - amfiboolasbest is niet buisvormig, maar ziet eruit als lange, rechthoekige stroken. Het wordt als de gevaarlijkste asbestsoort beschouwd. Tot deze groep behoren meer bepaald CROCIDOLIET (blauw asbest) en AMOSIET (bruin asbest). Ter vergelijking : een menselijk haar is ongeveer 1000 keer dikker dan een asbestvezel, wat betekent dat asbestvezels voor het blote oog onzichtbaar zijn. 2.2. Gevaren van asbest Het is gebleken dat het langdurig inademen van asbest niet alleen een speciaal type kanker van de luchtwegen maar vooral een vermindering van de longcapaciteit tot gevolg kan hebben. Er kunnen ook letsels optreden ter hoogte van de buikholte, borst enz... Alles wijst erop dat de lange, smalle vezels het schadelijkst zijn, de amfibolen (crocidoliet en amosiet) nog meer dan chrysotiel. Roken vergroot in aanzienlijke mate de toxische werking van asbest en er wordt vastgesteld dat de voornoemde kankervormen vaker voorkomen bij rokers. Het uiteindelijke doel moet de volledige uitbanning van asbest zijn of op zijn minst moet het asbest beperkt worden tot een zo laag mogelijk niveau als technisch uitvoerbaar is, bij voorkeur onder de detectiedrempel bij meting met de optische microscoop (0,01 vezel/cm³). 2.3. Werknemers die worden of kunnen worden blootgesteld Een werknemer wordt blootgesteld of kan worden blootgesteld wanneer wordt vastgesteld dat er asbest aanwezig is in zijn omgeving of in de materialen die hij gebruikt, vooral wanneer van die materialen vezels zouden kunnen vrijkomen.
Blz. 3 492 3. TOEPASSINGEN 3.1. Waar wordt asbest nog aangetroffen? De belangrijkste toepassingen zijn : - in de vorm van gebonden asbest 1 Producten op basis van asbestcement : (80 % van de wereldproductie) - Asbestcement met een geringe dichtheid (minder dan 0,8 g/cm3) : gebruikt als brandwerend middel en voor warmte-isolatie. - Gewoon asbestcement (dichtheid van 1,5 tot 2 g/cm 3 ) : de meest voorkomende toepassingen zijn platen van bepaalde elektrische isolatiematerialen, waterleidingen, golfplaten en schaliën voor dak- en gevelbedekking, sierplaten voor gevelbekleding enz. 2 Textielstoffen : stoffen waarin asbest werd verwerkt zijn beter bestand tegen hitte, vuur, zuren en sleet. Als toepassing vermelden we brandwerende bekledingen. 3 Voeringen : meer bepaald rem- en koppelingsvoeringen in auto's en spoorwegmaterieel (zolen voor schijfremmen die chrysotiel bevatten). 4 Dakpannen van vinylasbest : gebruikt wegens hun brandwerend vermogen en hun waterdichtheid. 5 Asbestpapier en karton : gebruikt in verschillende toepassingen, namelijk : - elektrische isolatie van kabels; - bekleding van verwarmingsketels; - tapijten, elektrische toestellen, onderleggers, filters, pannenstelen enz.; - warmte-isolatie; - dichtingen en pakkingen, vullingen, wapeningen en andere (vilt, karton, papier, filterplaten, stopverf). 6 Vloerbedekking : vloertegels op basis van asbest, vooral chrysotiel, met kunststoffen en kalk als vulproduct zijn bestand tegen sleet, een grote maatvastheid en het oppervlak is heel goed afgewerkt.
Blz. 4 - in andere vormen 1 Isolatie van warmwaterleidingen; 2 Samengeperste plastiekpoeders : vooral gebruikt voor elektrisch isolatiemateriaal. 3 Gespoten asbest : (eventueel met een bindmiddel) om een ondergrond (metaal, beton of andere) zo te bekleden dat hij er vezelachtig, fluweelachtig of donzig uitziet. In de laatste decennia werd het spuiten toegepast als brandbescherming, geluids- of warmte-isolatie of als condensatieregelaar. Spuiten is sinds 1 januari 1980 wettelijk VERBODEN. Spuitbekledingen kunnen immers broos worden waardoor ze bij de minste beschadiging asbestvezels in de lucht afgeven. 3.2. Werken bij de NMBS waarbij asbestvezels kunnen vrijkomen Bijlage 1 bevat een niet beperkende lijst van de bij de NMBS reeds voorgekomen gevallen. 3.3. Bijkomende inlichtingen Alle bijkomende inlichtingen kunnen worden ingewonnen bij de arbeidsgeneesheren van de CPS, de preventieadviseurs en het laboratorium van de SE AK.05. 493 4. GEBRUIKSVERBOD Het gebruik van asbest is in het bijzonder verboden voor de in artikel 723ter 5 van het ARAB en art 3 en 4 van het KB van 03.02.1998 bedoelde werken, waaronder thermische en akoestische isolatie, bekleding van muren, zolderingen en vloeren, decoratie, in luchtfiltertoestellen op de werkplekken enz.
Blz. 5 5. VERPLICHTINGEN VAN DE WERKGEVER 494 5.1. Asbestinventaris (art. 148decies 2.5.2 van het ARAB) 5.1.1. PERSOON DIE DE INVENTARIS MOET OPMAKEN 5.1.1.1. Algemene regels De werkgever moet een inventaris opmaken en bijhouden van alle asbest en asbesthoudende materialen die aanwezig zijn in alle gedeelten van gebouwen (met inbegrip van eventuele voor verschillende diensten gemeenschappelijke delen), machines, installaties, beschermingsmiddelen en andere uitrustingen die zich in de werkplaats bevinden. Na advies van de preventieadviseur en de arbeidsgeneesheer worden deze inventaris en de aangebrachte wijzigingen voorgelegd aan het betrokken comité PBW. De inventaris wordt ter beschikking van de arbeidsinspectie gehouden en van alle werknemers die aan deze installaties moeten werken. 5.1.1.2. Bijzondere gevallen a) Rollend materieel De inventaris van het asbest dat voorkomt in het rollend materieel, moet worden opgemaakt en bijgehouden : - voor het rollend materieel in dienst : - door de BE TR in samenwerking met het laboratorium van SE AK, en de BE OL en OK voor de locomotieven en het reizigersmaterieel; - door de BE WMS in samenwerking van het laboratorium van SE AK, voor de wagons; - door de BE II in samenwerking van het laboratorium van SE AK, voor het materieel beheerd door BE II. - voor het gedeklasseerd rollend materieel, door de eigenaar van het materieel; - voor het materieel dat als schroot beschouwd wordt maar nog in de installaties van de NMBS voorkomt, door de SE AK in samenwerking met de eigenaar van het materieel.
Blz. 6 b) Gebouwen De inventaris van het asbest dat voorkomt in de gebouwen wordt opgemaakt en bijgehouden door de BE PA in samenwering met de bezetter(s) van de gebouwen en de onderhoudsdienst. Deze inventarissen moeten overgemaakt worden aan de preventieadviseurs van de betrokken eenheden en aan de betrokken arbeidsgeneesheren 5.1.2. INHOUD VAN DE INVENTARIS VAN HET ASBEST (MB 22/12/1993) Deze inventaris bestaat uit : 1 een algemeen overzicht van de verschillende toepassingen van asbest of van asbesthoudende materialen die aanwezig zijn in alle gedeelten van gebouwen (met inbegrip van eventuele gemeenschappelijke delen), machines, installaties van rollend materieel, beschermingsmiddelen en andere uitrustingen die zich in de werkplaats bevinden doch met uitzondering van de gedeelten van gebouwen, machines en installaties die moeilijk bereikbaar zijn en die in normale omstandigheden geen aanleiding kunnen geven tot blootstelling aan asbestvezels. Te dien einde worden de verschillende toepassingen van asbest of van asbesthoudende materialen in de twee volgende categorieën ingedeeld : 1) ongebonden asbest (spuitasbest, asbestisolatie van ketels, leidingen, enz.); 2) producten en toepassingen waarin asbestvezels vast zijn ingebed door cement of een ander bindmiddel. 2 een omstandige opsomming per lokaal of een technische installatie, bedoeld in 1, van: - de toepassing waarin asbest is verwerkt; - een beoordeling van de toestand van het asbest of van de asbesthoudende materialen; - de werkzaamheden die aanleiding kunnen geven tot blootstelling aan asbestvezels. Een intact materiaal evenwel dat in normale omstandigheden niet beroerd wordt, mag niet worden beschadigd om er een monster van te nemen.
Blz. 7 495 5.2. Beheersprogramma (art. 148decies 2.5.2.5 van het ARAB) Als uit de in punt 5.1 hiervoor bedoelde inventaris blijkt dat er asbest aanwezig is, dient een beheersprogramma te worden opgesteld. Dit programma heeft tot doel de blootstelling aan asbestvezels van de werknemers, die al dan niet tot het personeel van de onderneming behoren, zo laag mogelijk te houden. Dit beheersprogramma omvat : 1 Een regelmatige beoordeling door middel van visuele inspectie van de toestand van het asbest of van het asbesthoudend materiaal. Deze beoordeling gebeurt ten minste eenmaal per jaar. Een plaatselijke verantwoordelijke wordt aangeduid om de plaatsen waar de aanwezigheid van asbest gekend is te controleren. Bij de minste beschadiging van het materiaal verwittigt hij de betrokken beheerder. 2 De maatregelen die moeten worden genomen wanneer blijkt dat het asbest of asbesthoudend materiaal in slechte toestand is of wordt gebruikt op plaatsen waar het kan beschadigd worden. Deze maatregelen kunnen inzonderheid inhouden dat het materiaal dat asbest bevat wordt gefixeerd, ingekapseld of verwijderd. In het geval van afbraak van gebouwen, machines, installaties, beschermingsmiddelen en andere uitrustingen of in het geval van belangrijke werkzaamheden waarbij het asbest kan vrijkomen dient te worden overgegaan tot de verwijdering van het asbest volgens de bepalingen van artikel 148decies 2.5.9.3 (van het ARAB). 3 De instructies voor de werkzaamheden zoals bepaald bij artikel 148decies 2.5.9.2 (van het ARAB). Na voorafgaand advies van de arbeidsgeneesheer wordt het beheersprogramma aangepast aan de evolutie van de toestand en wordt het voor advies voorgelegd aan het comité PBW." De inventaris of een uittreksel ervan wordt met ontvangstmelding afgeleverd aan de werknemers van de ondernemingen van buitenaf die werken moeten komen uitvoeren waarbij de werknemers aan asbestvezels zouden kunnen worden blootgesteld.
Blz. 8 496 5.3. Concentratiemaatregelen - Beoordeling van de risico's (art. 148decies 2.5.3 van het ARAB) Bij elke werkzaamheid waarbij een gevaar van blootstelling aan stof afkomstig van asbest of asbesthoudende materialen kan bestaan, moet dat gevaar worden beoordeeld door met optische microscopie de aanwezigheid op te sporen van asbest in de gebruikte materialen of onderdelen, na raadpleging van de werknemers en van het betrokken comité PBW. Als er asbest wordt aangetroffen, moeten luchtmonsters worden genomen en geanalyseerd volgens punt 5.6 van artikel 148decies 2 van het ARAB. Een kopie van alle aanvragen voor metingen moet worden bezorgd aan de betrokken preventieadviseur en aan de arbeidsgeneesheer. De meetresultaten moeten worden meegedeeld : 1 aan de lokale diensten : - Werkgever; - Betrokken onmiddellijke chefs; - Arbeidsgeneesheer; - Preventieadviseur. 2 aan de diensten van het Hoofdbestuur : - CPS; - Afdeling PBW (VM 02); - Bureaus PBW van de betrokken BE s. Analyses van materialen en van de asbestvezelconcentratie in de lucht op de arbeidsplaatsen moeten door een erkend laboratorium worden uitgevoerd. Het laboratorium van de SE AK.5, Prinses Elisabethplein 7, 1030 Brussel is sinds 23 juni 1989 geaccrediteerd voor het meten van de asbestvezelconcentratie in de lucht op de arbeidsplaatsen door middel van optische microscopie. Deze erkenning wordt om de drie jaar verlengd.
Blz. 9 6. TE TREFFEN MAATREGELEN 497 6.1. Definitie 6.1.1. ACTIENIVEAU (ART. 148DECIES 2.5.3.3 VAN HET ARAB) Het actieniveau is de concentratie van asbestvezels in de lucht op de arbeidsplaatsen, wanneer asbest gebruikt wordt of wanneer er vezels vrijkomen en vanaf welke waarde bijzondere veiligheidsmaatregelen moeten worden getroffen. Deze concentratie wordt gemeten of berekend over een referentieperiode van acht uur, zonder enig persoonlijk beschermingsmiddel en bedraagt : - ofwel 0,15 vezels per kubieke centimeter (150.000 vezels per kubieke meter) voor de asbestsoorten behorend tot de groep van de serpentijnen en 0,05 vezels per kubieke centimeter (50.000 vezels per kubieke meter) voor de asbestsoorten behorend tot de groep van de amfibolen; - ofwel bij gecumuleerde dosis gedurende 3 maanden van respectievelijk 9,00 vezel-dagen per kubieke centimeter voor de asbestsoorten behorend tot de groep van de serpentijnen en 3,00 vezel-dagen per kubieke centimeter voor de asbestsoorten behorend tot de groep van de amfibolen. 6.1.2. GRENSWAARDEN (ART. 148DECIES 2.5.7 en 5.9.3 VAN HET ARAB) De toelaatbare grenswaarden van de concentratie van de asbestvezels in de lucht op de arbeidsplaatsen, gemeten of berekend over een referentieperiode van acht uur, werden vastgesteld op : - 0,5 vezels per kubieke centimeter (500.000 vezels per kubieke meter) wanneer het enkel gaat om vezels behorend tot de groep van de serpentijnen; - 0,15 vezels per kubieke centimeter (150.000 vezels per kubieke meter) wanneer het enkel gaat om vezels behorend tot de groep van de amfibolen; - 0,15 vezels per kubieke centimeter (150.000 vezels per kubieke meter) wanneer het tegelijk gaat om vezels behorend tot de groep van de serpentijnen en tot de groep van de amfibolen. - 0,01 vezels per kubieke centimeter (10.000 vezels per kubieke meter) voor de personen die normaal niet met asbest werken.
Blz. 10 498 6.2. Algemene maatregelen 6.2.1. TE TREFFEN MAATREGELEN WANNEER HET ACTIE-NIVEAU NIET WORDT BEREIKT 6.2.1.1. Algemeen preventieprincipe (art. 148decies 2.5.5 van het ARAB) Niet alleen alle beschermingsmaatregelen maar ook alle preventiemaatregelen moeten worden getroffen om de gezondheid van de werknemers te vrijwaren tegen de risico's die zich kunnen voordoen door blootstelling aan asbest gedurende het werk. De onmiddellijke chefs kunnen nadere inlichtingen krijgen bij de plaatselijke arbeidsgeneesheer die door de CPS van de meest recente onderrichtingen op de hoogte wordt gesteld. In de praktijk betekent dit : - het vervangen van asbest door producten die minder schadelijk zijn voor de gezondheid van de werknemers als de technische mogelijkheid daartoe bestaat; zoniet dient het in elk afzonderlijk geval te worden beperkt tot de minimale hoeveelheid; - het beperken van de blootstelling tot een zo laag mogelijk niveau als technisch uitvoerbaar is; - het beperken van het aantal blootgestelde werknemers tot een zo klein mogelijk aantal; - het aanduiden van de zones waar een blootstellingsrisico bestaat op basis van de inventaris met de mogelijke plaatsen waar asbest aanwezig is en van een beheersprogramma hiervoor; - het vastleggen van het arbeidsprocédé dat verhindert dat er asbeststof in de lucht vrijkomt; - het opbergen en vervoeren van asbest in gesloten verpakkingen die voldoende bestand zijn tegen stoten en scheuren en voorzien zijn van etiketten volgens bijlage 2; - het zo spoedig mogelijk verzamelen en buiten de arbeidsplaats vervoeren van de afvalstoffen in daartoe geschikte verpakkingen die voorzien zijn van etiketten volgens bijlage 2.
Blz. 11 6.2.1.2. Voorlichting van de werknemers (ART. 148decies 2.5.11.1 van het ARAB en art. 13 van de Codex V-II) Voor elke werkzaamheid tijdens welke de werknemers gedurende het werk blootstaan of kunnen blootstaan aan stof afkomstig van asbest of van asbesthoudende materialen, moet de werkgever elke gepaste maatregel nemen opdat de werknemers alsook de leden van het comité PBW of van het subcomité PBW de gepaste inlichtingen en instructies krijgen over : - "de mogelijke gevaren voor de gezondheid van blootstelling aan stof afkomstig van asbest of van asbesthoudende materialen; - het bestaan van voorgeschreven grenswaarden en de noodzaak van toezicht op het asbestgehalte in de lucht; - de voorschriften betreffende hygiënische maatregelen met inbegrip van de noodzaak niet te roken; - de te nemen voorzorgsmaatregelen met betrekking tot het dragen en gebruiken van beschermingsuitrusting en -kledij; - de bijzondere voorzorgsmaatregelen om de blootstelling aan asbest zo laag mogelijk te houden." Iedere betrokken werknemer ontvangt een individuele nota waarin alle inlichtingen en instructies zijn opgenomen. Zolang de werknemers in de risicozones tewerkgesteld blijven, dienen zij vervolgens bij tussenpozen die niet langer dan een jaar mogen duren een adequate opleiding en een exemplaar van de individuele nota te krijgen. 6.2.1.3. Geneeskundig toezicht De bepalingen van bijlage II van artikel 124 van het ARAB betreffende het geneeskundig toezicht van de werknemers zijn van toepassing. Het betreft een röntgenonderzoek van de thorax en een sputumonderzoek, jaarlijks uitgevoerd bij alle werknemers die gedurende ten minste gedurende 30 dagen aan het risico waren blootgesteld. Deze onderzoeken blijven behouden ook als de werknemer dit werk niet meer uitoefend.
Blz. 12 6.2.2. TE TREFFEN MAATREGELEN ALS AANVULLING OP PUNT 6.2.1 WANNEER HET ACTIENIVEAU BEREIKT OF OVERSCHREDEN WORDT MAAR DE GRENSWAARDE NIET BEREIKT WORDT De werknemers en het comité PBW moeten op de hoogte worden gesteld van de resultaten van de uitgevoerde metingen en dit ten laatste op de eerstvolgende vergadering van het comité nadat die resultaten beschikbaar zijn. 6.2.2.2. Specifieke bescherming (art. 148 decies 2.5.10.1 en art. 723 ter 6 van het ARAB) Voor al de betrokken activiteiten worden specifieke maatregelen getroffen op de plaatsen waar deze werkzaamheden worden uitgevoerd, zoals : - duidelijke afbakening en signalisatie met borden die het gevaar van asbeststof aanduiden en de gevolgen die het voor de gezondheid kan hebben; - ontoegankelijkheid van deze aldus afgeperkte voor andere werknemers dan deze die er voor hun werk of hun functie moeten zijn; - rookverbod; - ter beschikking stellen van aangepaste werk- of beschermingskledij; - ter beschikking stellen van aangepaste sanitaire installaties met douches bij stoffige werkzaamheden; - gescheiden weghangen van werk- of beschermingskledij en stadskledij; - inrichten van zones waar de werknemers kunnen eten of drinken zonder gevaar voor besmetting door asbeststof. 6.2.2.3. Geneeskundig toezicht Voorafgaandelijk aan de blootstelling dient elke betrokken werknemer aan een medisch onderzoek te worden onderworpen. De arbeidsgeneesheren beschikken over de gepaste onderrichtingen. In dat verband kan worden aangestipt dat : de onmiddellijke chef : voor elke werknemer die ingevolge zijn werkzaamheden aan asbest kan worden blootgesteld, een document P43 opstelt met vermelding van het risico.
Blz. 13 de arbeidsgeneesheer : - na ontvangst van het P43 en vóór de blootstelling een evaluatie maakt van de gezondheidstoestand van deze werknemer; - ten minste eenmaal per jaar een controle-onderzoek uitvoert; - de eventuele individuele beschermings- of preventiemaatregelen bepaalt. Die maatregelen kunnen bijvoorbeeld inhouden dat de betrokken werknemer in geen geval nog mag blootstaan aan stof van asbest of van materialen die asbest bevatten; - de gegevens van het onderzoek laat opnemen in het geneeskundig dossier van elke betrokken werknemer. de werknemer : - op zijn vraag kan worden ingelicht omtrent zijn gezondheidstoestand, meer bepaald in functie van de duur van zijn blootstelling aan het gevaar. Die bijkomende informatie wordt hem verstrekt door de plaatselijke arbeidsgeneesheer en kan eventueel, op zijn uitdrukkelijke vraag, worden overgemaakt aan zijn behandelende geneesheer. - aan die arbeidsgeneesheer kan vragen om zijn adviezen te herzien, rekening houdend met de gegevens van de laatste evaluatie van zijn gezondheidstoestand. 6.2.2.4. Persoonlijke beschermingsmiddelen (art. 148decies 2.5.9.1 van het ARAB) De onderstaande persoonlijke beschermingsmiddelen moeten gedragen worden : - wegwerpoverall NN 017.44.370 tot 017.44.373; - universeel halfgelaatsmasker NN 017.41.039, met filter P3 NN 017.41.046 en borgring NN 017.41.47 en aanpassingsstuk voor filter NN 017.41.048; - rubberen wegwerphandschoenen NN 017.46.125 tot 017.46.127; - wegwerphalfmasker tegen stof klasse P3 met uitlaatventiel NN 017.41.005.
Blz. 14 6.2.2.5. Bijhouden van een register (art. 148decies 2.5.12.1 van het ARAB) De werkgever houdt een register bij van de werknemers die tijdens hun werkzaamheden blootstaan of kunnen blootstaan aan stof dat afkomstig is van asbest of asbesthoudende materialen. Dat register vermeldt de aard en de duur van de werkzaamheden van de werknemers evenals de blootstelling (aard en concentratie van de vezels). De arbeidsgeneesheer en de geneesheer-arbeidsinspecteur kunnen die registers inzien. Elke betrokken werknemer kan inzage krijgen in zijn persoonlijke resultaten die in dat register vermeld staan. Het Comité PBW kan de anonieme collectieve gegevens in dat register inzien. Die registers en de individuele gezondheiddossiers bedoeld in artikel 135ter1 van het ARAB moeten ten minste tot dertig jaar na het einde van de blootstelling worden bewaard. Bij de NMBS worden de registers bijgehouden door de dienst die de documenten P43 beheert. 6.2.2.6. Frequentie van de metingen (art. 148decies 2.5.6 van het ARAB) Het asbestgehalte in de lucht wordt in het algemeen ten minste maandelijks gemeten en in elk geval telkens wanneer zich een technische wijziging voordoet. De metingsfrequentie mag echter tot één keer om de drie maanden worden verminderd wanneer : - de situatie op de arbeidsplaats niet wezenlijk wordt gewijzigd EN - de resultaten van de twee vorige metingen niet hoger lagen dan de helft van de grenswaarden die in artikel 148decies 2.5.7 van het ARAB zijn vastgesteld. Wanneer groepen werknemers identieke of soortgelijke taken uitvoeren op een zelfde plaats en hun gezondheid derhalve aan hetzelfde risico wordt blootgesteld, mag de monsterneming groepsgewijs worden verricht.
Blz. 15 6.2.2.7 Melding (art. 148decies 2.5.4. van het ARAB) De werkzaamheden waarbij de werknemers blootstaan of kunnen blootstaan aan stof afkomstig van asbest of asbesthoudende materialen, moeten worden gemeld aan de Administratie van de Arbeidshygiëne en Arbeidsgeneeskunde. Die melding moet door de werkgever worden gedaan en moet ten minste een beknopte beschrijving omvatten van : - de gebruikte types en hoeveelheden asbest; - de verrichte werkzaamheden en toegepaste procédés; - de gefabriceerde producten. De werknemers en het comité PBW krijgen automatisch een kopie van die melding. 6.2.3. TE TREFFEN MAATREGELEN ALS AANVULLING OP PUNT 6.2.2. WANNEER DE GRENSWAARDEN BEREIKT OF OVERSCHREDEN WORDEN (ART. 148DECIES 2.5.8 VAN HET ARAB) Wanneer de in punt 5.7. van artikel 148decies 2 van het ARAB vastgestelde grenswaarden overschreden worden, moeten de oorzaken van deze overschrijding worden opgespoord en moeten onmiddellijk passende maatregelen worden getroffen om deze situatie te verhelpen. Het werk in de betrokken zone mag alleen worden voortgezet als er ter bescherming van de betrokken werknemers gepaste maatregelen worden genomen. Daarna wordt opnieuw het asbestgehalte in de lucht bepaald om na te gaan of de genomen maatregelen doeltreffend zijn. Wanneer het dragen van ademhalingsapparatuur zoals voorzien in punt 6.2.2.4 als persoonlijke bescherming noodzakelijk blijkt, mag dit niet blijvend zijn en moet dit tot de duur van de blootstelling beperkt blijven. De werknemers en het betrokken comité PBW worden onmiddellijk op de hoogte gebracht van die overschrijdingen en hun oorzaak (oorzaken).
Blz. 16 499 6.3. Specifieke maatregelen voor bepaalde bijzondere omstandigheden 6.3.1. WERKEN VAN AFBRAAK EN VERWIJDERING VAN ASBEST (ART. 148DECIES 2.5.9.3 VAN HET ARAB Deel II Hoofdstuk 12 lijst 1-12) Het betreft werken van afbraak of verwijdering van asbest en/of materialen die asbest bevatten, van gebouwen, constructies, apparatuur en installaties. Die werken mogen enkel worden uitgevoerd door ondernemingen die door het Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid erkend zijn. 6.3.2. MONTAGE, ONDERHOUD OF HERSTELLING VAN REMVOERINGEN DIE WRIJVINGSMATERIAAL BEVATTEN OP BASIS VAN ASBEST (ART. 148DECIES 2.5.9.4 VAN HET ARAB) Bij de montage, het onderhoud of de herstelling van remvoeringen die wrijvingsmateriaal bevatten op basis van asbest, dient het ontstoffen te gebeuren door middel van een stofzuiger, aangepast aan deze werkzaamheden. Het ontstoffen met perslucht is uitdrukkelijk verboden. Elke vorm van ontstoffen moet worden uitgevoerd met een stofzuiger met absoluut filter die uitsluitend bestemd is voor het opzuigen van asbest en die aan de uit te voeren verrichtingen is aangepast. De filters en zakken moeten na gebruik als afval worden beschouwd. Geen enkel voorwerp waarop zich asbest zou kunnen bevinden, mag worden afgeklopt, ook niet buiten. Telkens wanneer dat technisch mogelijk is, is het aanbevolen om met water te werken. 6.3.3. WERKZAAMHEDEN BEPERKT TOT VERVANGING, ONDERHOUD OF HERSTELLING (ART. 148DECIES 2.5.9.5. VAN HET ARAB) Werkzaamheden die bestaan in de vervanging, het onderhoud of het beperkt herstellen van buizen en leidingen waarvan de isolatie asbest bevat, het verwijderen van oude asbestcement, het verwijderen van asbest en asbesthoudende materialen die gemakkelijk kunnen worden weggenomen door eenvoudige handelingen zoals het losschroeven, mogen worden uitgevoerd door de NMBS onder de volgende voorwaarden.
Blz. 17 1 de betrokken werknemers worden ingeschreven op een door de werkgever opgestelde lijst. Ze beschikken over de nodige schriftelijke instructies met betrekking tot de in acht te nemen voorzorgsmaatregelen. 2 aan de betrokken werknemers worden, indien de arbeidsgeneesheer dit nodig acht, gepaste ademhalingsmiddelen en andere persoonlijke beschermingsmiddelen ter beschikking gesteld. De werknemers zijn ertoe gehouden deze te dragen tijdens de volledige duur van de in dit punt bedoelde werkzaamheden; 3 aan de betrokken werknemers wordt arbeidskledij ter beschikking gesteld die aangepast is aan de aard van de werkzaamheden; 4 na het beëindigen van de hierboven bedoelde werkzaamheden, worden de nodige maatregelen genomen om de lokalen, de toestellen en het gereedschap evenals de klederen en de verpakkingen te ontstoffen. De betrokken werknemers zijn ertoe gehouden een douche te nemen als de arbeidsgeneesheer dit nodig acht. 5 alvorens de hierboven bedoelde werkzaamheden aan te vatten, moet de werkgever de de betrokken preventieadviseur en arbeidsgeneesheer op de hoogte brengen; 6 de werkwijze voor de verwijdering van de afvalstoffen dient vooraf door de werkgever te worden bepaald; 7 voor beperkte vervanging, onderhoud of herstelling van buizen en leidingen waarvan de isolatie asbest bevat, mag gebruik worden gemaakt van dubbel gelaagde, luchtdicht gesloten moffen van kleine afmetingen. Die werkzaamheden worden vooraf aan de Administratie van de Arbeidshygiëne en -geneeskunde gemeld die voor het beheer zorgt. 8 voor het wegnemen van oud asbestcement moet de verwijdering zodanig gebeuren dat het vrijkomen van asbestvezels uit het asbestcement maximaal wordt beperkt. Dat betekent dat het asbestcement tijdens de werkzaamheden vochtig wordt gehouden en dat geschikte werktuigen worden gebruikt; 9 het asbest en de asbesthoudende materialen worden met behoedzaamheid gehanteerd.
Blz. 18 6.3.4. GEBRUIK VAN MATERIALEN UIT ASBESTCEMENT (ART. 148DECIES 2.5.9.6 VAN HET ARAB) Het werken met voorwerpen van asbestcement houdt weinig gevaar in omdat het asbest vervat zit in een behoorlijke hoeveelheid cement. Alleen bepaalde werken aan voorwerpen van asbestcement kunnen gevaar inhouden, met name het boren en vooral het snijden tegen hoge snelheid, waarbij het materiaal wordt verpulverd en talrijke vezels in de lucht kunnen terechtkomen. Wanneer dergelijke werkzaamheden volstrekt noodzakelijk zijn, moeten ze worden uitgevoerd met handgereedschap of met mechanische werktuigen met lage snelheid en met bevochtiging zodat de vezels zich niet kunnen verspreiden. Een plaatselijke verwijdering van de vezels is vervolgens noodzakelijk. Bij het verwijderen van platen van asbestcement moet men vermijden de platen te breken; hierbij zouden immers asbestvezels in de lucht kunnen vrijkomen. Het is altijd aan te raden om de vochtige techniek toe te passen. 6.3.5 ONDER WATER AFSCHUREN VAN VLAMMENKAMERS Zolang de asbesthoudende schakelaars niet vervangen zijn door schakelaars zonder asbest, moeten de in de betrokken documenten uiteengezette principes nauwkeurig worden nageleefd. 6.3.6. SPUITASBEST Sinds de oorlog werd dat product in België op grote schaal gebruikt in gebouwen tot het op 1 januari 1980 werd verboden. Bij de afbraak, de verbouwing of de vernieuwing van een gebouw moet de uitvoerder van de werken vooraf duidelijk worden meegedeeld dat er spuitasbest aanwezig is en moet men hem de voorschriften laten naleven van punt 5.9.3 van artikel 148decies 2 van het ARAB om te voorkomen dat er zich asbestvezels in de omgeving verspreiden. Bijgevolg moet men in de aanbestedingsdocumenten clausules laten opnemen (bestek, prijsaanvraag enz.) om te waarborgen dat die informatie wordt gegeven en de voorschriften voor de uitvoering van de werken worden nageleefd en moet men boeten opleggen als die clausules niet in acht worden genomen.
Blz. 19 500 7. VERWIJDEREN VAN AFVAL EN ETIKETTEREN Men moet vermijden asbesthoudende materialen op te slaan in zover dit mogelijk is. Indien een dergelijke opslag wegens plaatselijke omstandigheden onvermijdelijk is, moeten er voorzorgen worden genomen om een eventuele verspreiding van de vezels in de lucht te vermijden (bijvoorbeeld in een aangepaste container plaatsen of met een dekzeil afdekken om vóór het afvoeren verspreiding in het milieu te vermijden). 7.1 Verwijderen van afval Voortaan moet het asbestafval ter plaatse worden opgeslagen op een voor dat gebruik specifieke plaats en buiten de werkzone en, als er een voldoende hoeveelheid verzameld is, moet het volgens de volgende richtlijnen worden verwijderd : 1 Vrij asbest (touw, karton, weefsel, asbeststof, enz.) alsook asbesthoudende materialen die asbestvezels kunnen afgeven, moeten achtereenvolgens in twee plastieken zakken worden verpakt. Bij het vullen van die zakken moeten alle veiligheids- en gezondheidsvoorschriften voor werken in de nabijheid van asbest worden toegepast. Elke zak moet hermetisch worden gesloten en op de buitenste zak moet een etiket zijn aangebracht zoals hierna wordt beschreven. De plastieken zakken met opgedrukte etiketten moeten worden besteld bij CW Mechelen onder nummer NN 017.62.516. De plastieken zakken worden gescheiden van het andere industriële afval. Bij voldoende hoeveelheid dient een beroep te worden gedaan op een gespecialiseerde firma, erkend om asbestafval af te voeren naar een gecontroleerde stortplaats. 2 Asbestcement alsook asbesthoudende kunststoffen (golfplaten van asbestcement, rubberen pakkingen met asbest, asbestbevattende remzolen, enz.) moeten worden beschouwd als industrieel en inert afval. Ze hoeven niet te worden verpakt. Niettemin moeten het stof of het zaagsel van materialen met gebonden asbest worden verpakt en behandeld zoals beschreven in punt 1 (vrij asbest). 3 Afval van gebonden asbest wordt verwijderd met het industriële of inerte afval.
Blz. 20 7.2 Etiketteren De bepalingen betreffende de etikettering van producten die asbest bevatten, staan vermeld in bijlage II van het koninklijk besluit van 03.02.1998. Bij de bestelling van asbesthoudende producten, die toegestaan zijn bij artikel 723ter 5 en 6 van het ARAB, moet in het aanbestedingsdocument (bestek, bestelbon enz.) worden geëist dat de wettelijk voorgeschreven etiketten worden aangebracht. Bij ontvangst van de producten moet de gebruiker nagaan of de etiketten goed zijn aangebracht. Bij het verzenden van asbesthoudende producten uit de magazijnen van de NMBS moeten eveneens de wettelijk voorgeschreven etiketten worden aangebracht. De hoeveelheden moeten bij voorkeur in hun originele verpakking, met hun etiket, worden geleverd. Indien dat niet mogelijk is, moet het verdeelmagazijn de wettelijk voorgeschreven etiketten ter plaatse aanbrengen op de afzonderlijk geleverde stukken. Etiketten van 10 x 5 cm zijn verkrijgbaar bij CW Mechelen onder de naamlijstnummers : - 017.10.030 (Nederlands) en 017.10.031 (Frans) met de vermelding «bevat asbest»; - 017.10.032 (Nederlands) en 017.10.033 (Frans) met de vermelding «bevat crocidoliet/blauw asbest».