Juf Waz Noenka op de vlucht
Lees ook van Lydia Rood: Opgejaagd Kus me, kus me niet Voorgoed verdwenen? Papegaaien liegen niet De ogen van de condor Dans om het zwarte goud Dans! Dans! De groeten van Mike De jongen die in de muur verdween Ali s oorlog Xinia s wraak Drakeneiland Overleven op Drakeneiland Strijd om Drakeneiland Drenkeling op Drakeneiland Vermist op Drakeneiland Bedrieger op Drakeneiland Indringers op Drakeneiland Dolfijnen voor Drakeneiland Drakeneiland in nood Drakeneiland in opstand Avontuur op Drakeneiland omnibus www.lydiarood.nl
Lydia Rood Juf Waz Noenka op de vlucht Met illustraties van Florian Verhagen leopold / amsterdam
Eerste druk 2016 2016 tekst: Lydia Rood / www.lydiarood.nl Omslag en illustraties: Florian Verhagen / www.florianverhagen.com Omslagontwerp: Nancy Koot Uitgeverij Leopold, Amsterdam / www.leopold.nl isbn 978 90 258 7145 1 / nur 283 Uitgeverij Leopold drukt haar boeken op papier met het fsc -keurmerk. Zo helpen we waardevolle oerbossen te behouden.
Inhoud Boenórreje 7 Danzé 24 Mimi ko flie 37 Kie è freed? 52 Na te glies 68 Te bigi vuol 83 Mien hoem è te skaai 104 Te gaga gentan 120 Bier pa toos, toos pa bier 133 Traíesa è moe porfier 152 Te fantoma na te skoewola 167 Woordenlijst Geender-Nederlands 181 Woordenlijst Nederlands-Geender 189
Voor André Oyen, mensenminnaar
Boenórreje Boenórreje, zei de nieuwe juf. Al het andere was hetzelfde gebleven. De tweeling was wakker geworden in hun eigen kamer, Bo in het rode bed en Bregje in het blauwe. Ze hadden cornflakes gegeten en waren samen met hun vader weggefietst, net als anders. De tafeltjes in de klas stonden nog op dezelfde plaats. Mimoen had nog dezelfde nieuwe trui aan. Merel vocht met Gerrit. Alles net als anders. Alleen was er een nieuwe juf, want hun echte juf had een kind gekregen. Een juf die 7 Wil je weten hoe Geender klinkt? Luister dan naar het verhaal op het YouTube-kanaal Lydia Rood leest voor (https://www.youtube.com/channel/ucy1_6zueeqxzwehu3xrg_ra).
Boenórreje zei, was dat wel een juf? Ze keek alsof ze ergens op wachtte. Boenórreje, zei Freddy, waarna hij proestend zijn hoofd achter Sandra s staart verstopte. Maar de juf knikte goedkeurend. Daarna zei Merel het: Boenórreje, en toen Ruth natuurlijk ook. Bo en Bregje keken elkaar aan. Boenórreje? De nieuwe juf legde haar hand op haar borst en zei: Mi kai Waz Noenka. Waz Noenka! Ze maakte een buiginkje en glimlachte. Het was een kleine juf, aan de dunne kant en zeker niet zo buikig en borstig als hun echte juf. Van haar lange, lichtblonde haar had ze iets pluizigs gemaakt op haar achterhoofd. Ze had bruine ogen die eruitzagen alsof de zon er recht in scheen. Een spijkerbroek, een wit t-shirt en een krap roze vestje met zilveren knopen. Allemaal niet zo gek. Niet zo gek als de woorden uit haar roze mond. 8
Waz Noenka? vroeg die stomkop van een Kelly. De nieuwe juf knikte. Waz Noenka. I ta? Ta? vroeg Kelly dommig. Ik heb geen idee wat u bedoelt. Ze had een kop als vuur. Bo en Breg stootten elkaar aan. Arme Kelly. Altijd hetzelfde met Kelly, ze praatte voor ze nadacht en later had ze spijt. Nè, mi è Waz Noenka, zei de juf terwijl ze haar hoofd schudde. Mi! Ma ta, kie è ta? Het werd doodstil in de klas. Kelly bleef de juf strak aankijken met haar rode hoofd. Langzaam kwamen er tranen in haar ogen. Maar ze durfde haar hoofd niet om te draaien of haar blik neer te slaan. 9
Kie è ta? vroeg de juf nog eens vriendelijk. Kelly! zei Kelly. Van opwinding stootte Breg haar broer weer aan. Kie è ta, dat betekende dus: wie ben jij! Breg stootte Bo aan en Bo Breg nog maar een keer, maar het was duidelijk dat het een ochtend zou worden waarop ze elkaar konden blíjven aanstoten. De juf lachte en streek Kelly over haar krullen. Kelly snifte en stopte met snikken. I ta? De juf wees Mimoen aan. Mimoen, zei Mimoen verlegen. I ta? Dat was Bo. Bregje zag dat haar broer geen antwoord wilde geven, maar dat hield hij niet vol. Bo. Hij keek er wel koppig bij. Toen de juf hem ook over zijn bol wilde strijken, dook hij weg. Daarna keek de juf naar Breg. Koe kai ta? Breg was geen Kelly. Ze stak haar kin naar voren en zei: Mi kai Bregje. Ze knikte erbij. 10
De nieuwe juf straalde. Haar glimlach, die bij Bo van haar gezicht was gegleden, klom terug, van haar mondhoeken naar haar wangen, tot haar ooghoeken en zelfs tot in haar haar. Moe boe, Bregje, moe boe! En daarna zei ze een heleboel onbegrijpelijke woorden achter elkaar, lachend en opgewonden. Niemand verstond er iets van. Voor ze het wist, had Breg Bo alweer aangestoten. Mimoen gaf Sandra een por in haar rug en Merel en Ruth zaten elkaar op de schouders te stompen. Huss, huss, zei de juf, en ze maakte er kalmerende gebaren bij. Ze praatte wel gek, 11
maar ze was toch de juf, de nieuwe juf, juf Waz Noenka. Dus werden de kinderen stil, en de juf ging door met namen vragen. Sommige kinderen wilden net zo dapper zijn als Breg, en die zeiden dan iets van ta kai Willem of mi è Merel, maar dat was toch niet helemaal goed, en bij niemand zei de juf dat het moe boe was, zoals bij Breg. Gelukkig mochten ze daarna aan het werk. Iedereen had zijn eigen taak en de nieuwe juf schreef intussen de getallen op het bord, van nul tot tien. Maar niemand snapte waarom dat moest, want tellen konden ze allang. 12
Om tien uur klapte juf Waz Noenka in haar handen. Toos afoera! Ko lesjek! En dat snapten ze vanzelf, want het was tijd om naar buiten te gaan. Maar spelen deden ze niet. Ze heeft een spraakgebrek, zei Jeroen. Willem dacht dat ze Turks sprak. Hatiç e zei van niet, het leek haar Marokkaans, maar dat ontkende Mimoen. Het is Spaans, hè, zei Merel dreigend tegen Rosita, maar Rosita schudde verlegen van nee. De nieuwe juf sprak geen Papiamento (zei Nicholas) en geen Sranan (verzekerde Afraisa), 13
geen Zweeds (hield Sven vol), geen Bosnisch (zei Milowan) en geen Maleis (gaf Nancy aarzelend toe). Otto, die de hele wereld in zijn hoofd had, ontkende dat het Swahili of Quechua was of Hebreeuws of Fins of Twi of Laps. De nieuwe juf, zei Otto en voor de verandering luisterden alle kinderen naar wat hij zei sprak Geen der Bekende Talen. Geen der Bekende? vroeg Bo. Geen der, knikte Otto. Zo zat het dus. Sommen nakijken en rode strepen zetten kon de juf gewoon. Gerrit had een heleboel rode strepen door zijn uitkomsten staan. De juf las de goede uitkomsten voor - onverstaanbaar. Toen wees Waz Noenka een voor een de getallen op het bord aan. Ze telde er hardop bij: Bier, tnee, tri, kwat, kwint, zosj, zet, ok, noi, dies. De klas moest het nazeggen, bier, tnee, tri, kwat, kwint, zosj, zet, ok, noi, dies. Eigenlijk was het wel 14
grappig. Ze riepen harder: BIER! TNEE! TRI! KWAT! KWINT! Juf Waz Noenka kreeg er geen woord tussen. Maar toen het twaalf uur was, hadden ze wel mooi leren tellen in de nieuwe taal. En zelfs Gerrit snapte dat de uitkomst van som noi natuurlijk dieskwat was... Bo en Breg kwamen zó opgewonden thuis dat hun moeder vroeg of de school soms was afgebrand. Bo en Breg vertelden om de beurt. We hebben een nieuwe juf. Waz Noenka. Ze praat gek, we verstaan geen woord. Welke taal spreekt ze dan? vroeg hun moeder met een frons. 15
Geender, zei Bo. Het klinkt heel grappig. Nooit van gehoord, zei hun moeder. De frons werd dieper. Bo en Breg propten gauw hun monden vol brood, want misschien wilde de nieuwe juf niet dat haar geheim bekend werd. Ze moesten hun stoelen in de kring zetten, maar wel husshuss, zei de juf. Het werd toch nog een heel gedoe. Gerrit wilde niet naast Merel zitten, die hem die ochtend nog een beuk had verkocht, en Merel moest en zou naast Ruth zitten, Sandra en Freddy werden uit elkaar gehaald... maar eindelijk kon de juf gaan vertellen. Ze gebruikte haar handen, haar voeten, het bord en alle kleurtjes. 16
Doe mi wa luut, begon ze, en ze liet met haar handen zien hóé klein ze was geweest, mi kon tak vek vuolan. Ze tekende een meisje tussen de mussen. Praten met vogels? Echt niet! zei Sandra ongelovig. In vogeltaal? De juf hield haar hoofd scheef en kwetterde, zodat iedereen moest lachen. Na ung dai, ging de juf op geheimzinnige toon door, na ung dai kam ung bigibigi vuol! Met snelle halen tekende ze een grote vogel boven de mussen en het meisje. Hij zag er dreigend uit. Tekenen kon juf Waz Noenka ook heel goed. Te luut vuolan wa moe freed! De juf dook in elkaar als een bange mus. Te bigi vuol mak oep sie snap... Ze sperde haar mond wijd open. Te bigi vuol mak oep sie bigi bak i... hangg! Te bigi vuol mak ttoe sa snap. De juf klapte haar mond 17
dicht en deed of ze kauwde. Ha vroet te luut vuolan! Toos te luut vuolan! Ze pakte de wisser en veegde alle mussen uit. Nu zat er alleen nog een klein meisje onder de grote vleugels, het meisje Waz Noenka. Te bigi vuol kam na mi... I wiede te bigi vuol mak oep si bak... mak oep si bigi snap... Ze klapte haar handen open voor haar mond, als een snavel. I ha wol vret mi! Mi wa moemoe freed! Zelfs nu zag juf Waz Noenka er nog erg bang uit. Te bigi vuol mi pak a neggie. De juf greep zichzelf bij haar nekvel. Moemoe freed wa mi! Mi tok: pliesplies bigi vuol, nè vret mi nie! Mi è suus, mi moe suus! Breg was vergeten dat de juf Geender sprak en dat ze Geender niet kon verstaan. Ze zag het voor zich, hoe de enorme vogel de kleine Waz Noenka bij haar nek in zijn enorme snavel 18
hield en haar heen en weer schudde, en hoe Waz Noenka smeekte in de vogeltaal of hij haar alsjeblieft niet op wilde eten omdat ze daar te lief voor was. Bo fluisterde: Het loopt tóch goed af. Ze zit hier toch. Breg porde hem. Zo was er niets aan. Te bigi vuol nè akoet a mi nie, ging de juf hoofdschuddend verder. A wol vrèvrè vret mi. Doe mi tok: Suus vuol, akoesj dan. Mi ta tiesj te tonga di te gentan! Ik snap er geen bal van, bromde Mimoen. Volgens mij... zei Bo, en hij keek even naar Breg om te zien of hij het goed had. Breg knikte. Volgens mij beloofde ze de vogel om hem de mensentaal te leren. Ze spreekt zélf niet eens mensentaal! zei Freddy, te luid eigenlijk. Natuurlijk wel, zei Breg verontwaardigd, alleen Geender! De juf keek even hun kant op, maar ze was niet boos. Ze tekende een spreeklus aan de mond van het meisje. In de lus kwam te 19
staan: Tonga di gentan. De grote vogel kreeg ook een spreeklus, waarin stond: Tonga di vuolan. Zie je wel, zei Bo. De juf wees van het meisje naar de vogel. Tiesj tonga di gentan. Bregje vroeg: I doe? Zonder na te denken vroeg ze dat. Doe... zei de juf. Ze rekte de spanning. Doe mi tok tonga di gentan a te bigi vuol. Mi tiesj te tonga di gentan a te bigi vuol. Te bigi vuol begoena tak te tonga di gentan! Ze lachte. Te bigi vuol nè wol vret mi nie. Ha wa bli, moe bli. Mi i te bigi vuol tok tonga di gentan samsam. Mi i te bigi vuol wa koempanan. Merel stak haar vinger op. Juf Waz Noenka knikte haar toe. Kunt u nog steeds vogeltaal praten? vroeg ze. Juf Waz Noenka keek vragend. Kè ta tak? Breg beet op haar onderlip. Zou ze durven? Maar toen begon Merel zelf al: Ta kan... Tak, hielp Breg. Merel keek haar boos aan. 20