Monitoring waterinjectie Borgsweer jaarrapportage 2015

Vergelijkbare documenten
Datum 18 juni 2018 Betreft Beantwoording vragen naar aanleiding van ontwerpinstemmingsbesluit winningsplan Pieterzijl Oost

Monitoring waterinjectie Pernis-West jaarrapportage 2015

Ministerie van Economische Zaken

Addendum Waterinjectie Management Plan

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Jaarrapportage monitoring kwaliteit injectiewater Twente. Waterinjectielocaties: TUB7, TUM1, TUM2, ROW2, ROW3, ROW5 en ROW6

WATERINJECTIE >>> ZOUTOPLOSSEN >>> EXTREME GEVOLGEN!

Waterinjectie Twente 2017 TUB7, TUM1, TUM2, ROW2, ROW3, ROW5, ROW6

Waterinjectie Rotterdam Meetstation 2015

Ondergrondse opslag van aardgas. Locaties Grijpskerk en Langelo

Van Schoonebeek tot schaliegas. Jan Dirk Jansen Leidse Winterlezing Naturalis, 13 december 2015

Beschrijving Schoonebeek productiewater injectie Alternatief: onder kleilagen en dicht bij de bron

Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring

Herafweging verwerking productiewater Schoonebeek

Waterinjectie Twente 2016 TUB7, TUM1, TUM2, ROW2, ROW3, ROW5, ROW6

Herafweging verwerking productiewater Schoonebeek

Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Uitbreiding productie Langezwaag. De Knipe 27 januari 2015

Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Aardgasproductie Langezwaag. Langezwaag 21 februari 2012

Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring

Olieopslag in zoutcavernes Informatiesessie n.a.v. Epe (DL) Tjeerd Koopmans Projectleider gasolieopslag

NAM UGS Norg. Presentatie 9 september UGS NORG BRON VAN ONZE ENERGIE

Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Uitbreiding productie Langezwaag. De Knipe 27 januari 2015

MER Aardgas + De Wijk. Deelrapport 3: Beschrijving ondergrondse aspecten

CONVENANT WERKGROEP INJECTIE PRODUCTIEWATER

Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring

Quantitatieve risico analyse. Nedmag VE 5/6

Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Aardgas productie Oppenhuizen. MFC t Harspit Oppenhuizen 26 mei 2015

Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring

provinci renthe r (o592) 36 tt tt r (o592) 36 t7 77 de heren J.N. Kuipers en H.R. Nijmeijer

Slim hole Drilling for Geothermal. wells

1. ALGEMEEN Onderwerp aanvraag

Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring

Datum 1 maart 2016 Betreft Beantwoording vragen over berichtgeving RTV Oost over het gevaar voor mens en natuur van afvalwaterinjectieputten van NAM

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van A.B. Blokhuizen (GroenLinks) (d.d. 5 januari 2015) Nummer 2998

WATERINJECTIE >>> ZOUTOPLOSSEN >>> EXTREME GEVOLGEN!

Wet Milieubeheer. Beschikking. provincie "^verijssel. Aanvrager Aangevraagde activiteiten

Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring

Hierbij bieden wij u het rapport Recent developments on the Groningen field in 2015 aan (rapportnummer TNO-2015 R10755, dd. 28 mei 2015).

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring

BIJLAGE 1. behorende bij de aanvraag Omgevingsvergunning onderdeel Milieu (milieuneutrale verandering) Waterinjectie Nijensleek-1

Carbon Capture & Storage (CCS): Richtlijn 2009/31/EG en het Implementatietraject

Q&A (ultradiepe) geothermie in Utrecht

Uitspraak /1/M1, /1/M1 en /1/M1

Meer (dan) warmte onder Delft

Aanvraag. instemming winningsplan. ingevolge. Mijnbouwwet artikel 34

BRON VAN ONZE ENERGIE

Microbiologie in geothermische systemen

Informatieavond. Haagse Aardwarmte Leyweg

Gasvondst Slochteren-1 (1959) De Wereldreis van Nederland 550 miljoen jaar geleden - nu. Bron: SPB Atlas, 2011 Bron: Berendsen !

Startnotitie milieueffectrapportage

N O T I T I E. DATUM 13 januari 2016 EP TA2 Geomechanica MAXIMUM STIKSTOF-INJECTIEDRUK VOOR DE WIJK FASE 2

Overkoepelende Analyse Ondergrondse Risico s Waterinjectie Twente

Opsporing en winning van aardwarmte

rijssel provincie Nederlandse Aardolie Maatschappij t.a.v. de heer J.J.C. Ardesch Postbus HH ASSEN

Voortgangsmeeting Drukval Cavernestelsel. 17 mei 2018, uur uur Teleconference Nedmag: SodM:

VERGUNNING WET MILIEUBEHEER. Nederlandse Aardolie Maatschappij B.V. (NAM)

Basisinformatie aardgaswinning uit schalie in Nederland

Stichting Stop Afvalwater Twente

Datum verzen:i:g provincieve rijsse 1

Monitoring waterinjectie Schoonebeek/Dalen jaarrapportage 2015

Overkoepelende Risico Analyse Injectie van Schoonebeek Productiewater in Drenthe

Besluit. (gedeeltelijke) INTREKKING OMGEVINGSVERGUNNING

Watertransport leiding Schoonebeek-Twente

provinci renthe tt tt Vraao2 Assen, 21januari2015 Vraao 1 Antwoord I Tubbergen onder de grond verdwijnt? Antwoord 2

Diepe geothermie Nationaal Onderzoek Programma Geothermie (NOPG) Breed inzetbare goedkope duurzame energie. EGS in Europa en een case studie

Evaluatie verwerking productiewater Schoonebeek

Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring

: Nota van Beantwoording inspraak- en overlegreacties voorontwerp bestemmingsplan Leidingtracés NAM, gemeente De Wolden

Media presentatie: Reparatie van productiewaterleiding Schoonebeek-Twente

Delft Aardwarmte Project (DAP) & Nieuwe Putconstructie Technieken

Regelgeving. Voornemens op hoofdlijnen

Informatiebladen aardwarmtewinning

OMGEVINGSVERGUNNING. BioMCN

Risico's en veiligheid

Datum 3 november 2017 Betreft Beantwoording vragen over verontreiniging door lekkages van NAM in Rossum

Beschikking Wet milieubeheer. Nederlandse Aardolie Maatschappij. Waterinjectielocatie Tubbergen 1.

Ondergrondse putafwerking

Leeswijzer Actualisatie Winningsplan Bergen II

GROFZANDBARRIÈRE Een innovatie in de dijkversterking. Koen van Gerven Ulrich Förster

Gedeputeerde Staten. Nederlandse Aardolie Maatschappij BV Postbus AA SCHIEDAM. Ons kenmerk Uw kenmerk Bijlagen Datum

Aardgas + De Wijk, Drenthe

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Ministerie van Economische Zaken Energie & Omgeving T.a.v. de heer F. Denys Postbus EK DEN HAAG 2500EK Geachte heer Denys,

Directie Wetgeving en Juridische Zaken. Bezuidenhoutseweg 73 Postbus EK Den Haag

Eindrapport Geothermie Bergschenhoek Projectnummer: AARD04003

Samenvatting. Figuur 1: Onderzoeksgebied in paars

3 mei 2018, uur uur Slochteren Zaal, SodM, Leidschenveen Nedmag: WEP: SodM:

ve rij sse 1 provincie Nederlandse Aardolie Maatschappij NV tav. de heer J.J.C. Ardesch Postbus HH ASSEN

Werfbezoek Bouwput te Knokke, Oosthoekplein Waterglasinjectie door de firma Soil ID Jan Maertens en Noël Huybrechts

OMGEVINGSVERGUNNING. LUMARO Beheer B.V.

Aanmeldnotitie m.e.r.- beoordeling

Ministerie van Economische Zaken Directie Energiemarkt T.a.v. de heer P. Jongerius Postbus EC DEN HAAG 2500EC. Geachte heer Jongerius,

OMGEVINGSVERGUNNING. Schipper Recycling B.V.

OMGEVINGSVERGUNNING. aanleg waterstofleiding. milieuneutraal veranderen van een inrichting. Oosterhorn 4 te Farmsum. vth-nummer: Z

Aardgaswinning uit de A en B blokken op het Nederlands Continentaal Plat Toetsingsadvies over het milieueffectrapport

WELLERWAARD. Workshop Wellerwaard markten: Woningbouw MKB/Industrie Overheid Landbouw Tuinbouw

1- ZOUTKOEPELS ALS ONDERZOEKSOBJECT

(ONTWERP) BESCHIKKING VERANDERINGSVERGUNNING WET MILIEUBEHEER

Transcriptie:

Monitoring waterinjectie Borgsweer jaarrapportage 2015 kenmerk EP201602200675 d.d. 31 maart 2016

Dit rapport geeft invulling aan de rapportage-eisen uit de volgende vergunningen: - Milieuvergunning Borgsweer (Ministerie van Economische Zaken d.d. 11 mei 2006, kenmerk ET/EM/6019529) - Vergunning in het kader van de Wet milieubeheer voor de injectie in de diepe ondergrond van waterige vloeibare afvalstoffen die vrijkomen bij de winning en behandeling van aardgas (Provincie Groningen d.d. 16 mei 2006, kenmerk 2006-09020/20,MV) - Omgevingsvergunning voor de inrichting Borgsweer (Ministerie van Economische Zaken d.d. 26 november 2012, kenmerk kenmerk DGETM-EM / 12365332 EP201602200675 pagina 2

Inleiding Vanaf 1972 injecteert NAM op de lokatie Borgsweer gelegen aan de Warvenweg nabij het dorp Borgsweer in de gemeente Delfzijl, productiewater in de diepe ondergrond. Het productiewater komt vrij bij de winning en behandeling van aardgas op locaties van NAM. In de geldende vergunning is een voorschrift opgenomen dat NAM een jaarlijkse rapportage dient op te stellen met daarin onder andere de hoeveelheden geïnjecteerd productiewater. Met dit rapport wordt voor het jaar 2015 invulling gegeven aan deze verplichting. De samenstelling van het productiewater bestaat voor het grootste deel uit (formatie)water dat afkomstig is uit in de diepe ondergrond gelegen aardgasvelden. Bovengronds toegevoegde mijnbouwhulpstoffen worden voorafgaand aan injectie zoveel als mogelijk verwijderd. Op basis van de criteria van de Eural ( Europese afvalstoffenlijst) en de CLP-verordening wordt het injectiewater gekwalificeerd als een niet gevaarlijke afvalstof. Bij injectie wordt dit water weer teruggebracht in de Rotliegende geologische formatie op een diepte van 3000 meter die door een 500 meter dikke ondoorlatende steenzoutlaag wordt afgesloten. Het van nature aanwezige water in deze formatie heeft een vergelijkbare samenstelling met dat van het geïnjecteerde productiewater. EP201602200675 pagina 3

Hoeveelheid verwerkt injectiewater (voorschrift 5.1) Installatie Injectieput 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Borgsweer Disposal System BRW-2 0 7.144 0 0 2.557 0 BRW-4 556.081 712979 721.984 736.739 624.006 237.016 BRW-5 - - - - 31.881 277.345 Totalen 556.081 720.123 721.984 736.739 658.444 514.361 - Toegestane activiteiten volgens vergunning: 1.800.000 m 3 injectiewater per jaar - Borgsweer-2 fungeert als backup put In 2015 is op Borgsweer minder water geïnjecteerd dan in voorgaande jaren. De voornaamste reden hiervoor is de lagere gasproductie uit het Groningen gasveld. Niet routine activiteiten (voorschrift 5.1) Afwijkingen in de injectiedrukken: Injectieput Bijzonderheden t.a.v. injectiedruk BRW-2 Geen injectie; geen afwijkende drukken. BRW-4 Free flow 1 injectie van januari tot 24 augustus. Geen afwijkingen waargenomen in drukken en doorstromingen. Geen injectie meer na 24 augustus omdat put BRW-5 de primaire injectieput geworden is. De reservoir sectie van BRW-4 kon vervolgens, volgens plan, geabandonneerd worden. BRW-5 Na aanbrengen van 18m extra perforaties is de free flow injectiviteit toegenomen van circa 50 m 3 /h naar circa 80 m 3 /h. Door pompen ondersteunde injectie is weinig uitgevoerd en lag op 180-215 m 3 /h. 1 : Free flow betekent dat het water onder invloed van zwaartekracht de formatie in stroomt EP201602200675 pagina 4

Niet-routine activiteiten: Injectieput / datum Gebeurtenis BRW-2 - BRW-4 02-03-2015 A-annulus N 2 top-up 29-05-2015 A-annulus N 2 top-up 03-08-2015 A-annulus N 2 top-up en lek onderzoek. Lekkage aan vent lines gerepareerd 24-08-2015 Static Pressure gradient (SPG) druktest uitgevoerd (122.5 bara op datum, gemiddeled reservoir druk gemodeleerd voor dit gebied: 118 bara, ruim onder de originele reservoir druk van 350 bara). Put gevuld met 1,05 sg brine 25-08-2015 Reservoir sectie geabandonneerd door middel van bridge plug boven in de liner op 2975 m diepte en put op 2 bar N 2 druk gezet 26/27-08-2015 10 m cement aangebracht op bridge plug 21-09-2015 Tubing opgevuld met 15 m3 KCl. 21 bar N 2 druk op A-annulus gezet. 27-10-2015 Lek onderzoek (naar aanleiding van A-annulus top-up s) uitgevoerd met behulp van N 2. Lekkende Kero-test kraan gerepareerd. Tijdelijke reparatie verricht aan de Merwede kraan. BRW-5 24/25-02-2015 aanvullend 18 meter in de waterzone geperforeerd om injectiviteit te verbeteren. Beproevingen afsluitinstallaties (voorschrift 6.3) Injectieput Wellhead Integrity Tests en Subsurface Integrity Tests BRW-2 WIT 16-06-2015: SIT 19-06-2015: WIT 17-12-2015: BRW-4 SIT 16-06-2015: WIT 25-06-2015: WIT 17-12-2015: BRW-5 WIT/SIT 15/16-06-2015: WIT 17-12-2015: EP201602200675 pagina 5

Evaluatie oplossend vermogen m.b.t. bovenliggende zoutpakketten (voorschrift A.4) Afstand tussen de injectie-zone en de basis van de afsluitende steenzoutlaag: De perforaties zijn ongeveer 170 meter onder de zoutlaag gelegen. Isolatie om opstromen van vloeistoffen langs de achterkant van de liner tegen te gaan: De liner is helemaal tot in de productie casing gecementeerd. Zwel-coating aan de buitenzijde van de liner reageert bij contact met water en zal micro ruimtes opvullen (alleen BRW-5). Corrosie risico beheersing om te borgen dat injectie plaatsvindt in de gewenste zone: De materiaal selectie van de productie tubing en liner bieden weerstand tegen corrosie. Verlengde tail pipe om de liner te beschermen in het gashoudende gedeelte van het reservoir (alleen BRW-5). Injectie strategie om corrosie risico s te beheersen: Standby staande injectieput BRW-2 wordt gevuld met N 2 om corrosie tegen te gaan en wordt alleen gebruikt als de primaire injectieput niet beschikbaar is. BRW-5, de put met de hoogste corrosie weerstand, is aangewezen als primaire injectieput. Deze maatregelen zorgen er voor dat waterinjectie plaatsvindt op de bedoelde grote diepte in de Rotliegende geologische formatie. Samen met de effecten van de zwaartekracht en een 50 meter dikke kleilaag tussen de Rotliegende geologische formatie en de steenzoutlaag die functioneert als barriere tegen verticale stroming, wordt gesteld dat het risico dat injectiewater de afsluitende steenzoutlaag bereikt erg klein is. EP201602200675 pagina 6