REMREVISIE NA LANGDURIGE STILSTAND Van auto s die vaker rijden is de eigenaar/bestuurder zich meestal bewust van het belang van goede remmen. Dat is maar goed ook! Daarnaast geldt, net als bij het menselijk lichaam: als je regelmatig beweegt, blijf je fit. Anders gezegd: van stilstaan wordt een auto meestal niet beter. Dit geldt zeker voor het remsysteem. Niet iedereen is in de gelegenheid zijn of haar Traction regelmatig te laten rijden. Door omstandigheden is langdurige stalling van de auto soms onvermijdelijk. Als we dit kunnen voorzien, zijn maatregelen ter conservering mogelijk. Het opleggen van een auto is een vak apart. Dikwijls echter, wordt de auto rijdend weggezet en wordt er om allerlei redenen jaren niet naar omgekeken. Lang stilstaan funest voor de remmen Tien tegen één dat na een lange periode van stilstand 1 problemen met de remmen ontstaan. Als de auto met aangetrokken handrem is weggezet, kunnen de remvoeringen tegen de binnenkant van de trommels zijn vastgeroest. In veel gevallen worden de problemen evenwel veroorzaakt door vastzittende remcilinders waardoor de remschoenen niet of nauwelijks meer kunnen bewegen. Dit geldt zowel voor de beweging naar de trommel toe (bij het remmen), als voor het tegenovergestelde. De remvoeringen blijven in het laatste geval tegen de trommel aanlopen en de trommel + het wiel worden heet. Dit laatste kan dusdanige vormen aannemen dat de remmen ernstig gaan stinken, zoals ik zelf aan den lijve heb mogen ondervinden. In zo n situatie ontkom je niet aan een remrevisie, ook al verkeerden de remmen vóór de stilstandperiode in goede conditie. Auto uit de stalling: alles prima in orde Na een noodgedwongen stilstandsperiode van ruim 7 maanden haalde ik mijn Traction (een 15-Six) uit de stalling tevoorschijn. Ook in de periode daarvóór had de auto soms maanden onaangeroerd moeten stilstaan. De auto leek de barre winter van 2009-10 in de onverwarmde loods goed te hebben doorstaan. Er zat nog leven in de accu en de motor startte prompt. Tijdens een eerste korte proefrit werkte alles naar behoren. Voor alle zekerheid ook maar eens stevig op de rem getrapt. Bijna ongemerkt bleek de auto daarna iets zwaarder te rollen. Daar heb ik verder geen acht op geslagen. Tijdens de rit vanaf de stalling naar huis, enige weken later, ontwikkelde zich op de snelweg een behoorlijke stank van hete remvoeringen. Toch maar doorgereden... Als je niet te vaak remde werd de stank vanzelf minder Thuis aangekomen, was na het afnemen van een voorremtrommel één blik onder een stofkapje van een remcilinder voldoende. Daar kwam dikke bruine jus tevoorschijn. Remvloeistof trekt vocht aan De oorzaak van de roestvorming in het remsysteem is simpel: de (synthetische) remvloeistof die in de meeste auto s wordt toegepast trekt water aan. Met name bij langdurige stilstand van de auto verzamelt het water zich geleidelijk op het laagste punt in het remsysteem. In veel gevallen zijn dit de remcilinders aan de wielen. Het verzadigd raken met water heeft voor de remvloeistof nog een ander ongewenst bijeffect, namelijk dat het kookpunt van de vloeistof wordt verlaagd. Bij extreme belasting van de remmen (in de bergen bijvoorbeeld) kunnen hierdoor dampbellen in het systeem ontstaan waardoor de remwerking grotendeels verloren gaat. Verse remvloeistof heeft een kookpunt dat zo hoog ligt, dat dampvorming in de praktijk niet kan voorkomen. Om die reden wordt altijd geadviseerd de remvloeistof tweejaarlijks te verversen. Een simpel karweitje waarmee hooguit een uur is gemoeid. 1 Niet alleen de duur van de stilstand, maar ook de omstandigheden waaronder de auto wordt gestald, spelen een rol. Een onverwarmde ruimte die aan sterke temperatuurwisselingen onderhevig is, zorgt voor condensvorming, ook in het remvloeistofreservoir. Dit water zal vrij makkelijk in de remvloeistof worden opgenomen. Als de auto in een droge ruimte met een gelijkmatig temperatuurverloop wordt gestald, verloopt het proces van vochtopname minder snel, maar het gebeurt desondanks toch.
Remsysteem simpel, onderdelen betaalbaar Gelukkig is het remsysteem van de meeste Tractions simpel en vrij makkelijk te onderhouden. Versleten of vet geworden remvoeringen kunnen vrij eenvoudig worden vervangen en de roestgevoelige delen zoals remcilinders zijn tegen redelijke prijzen nieuw te koop. Nieuwe voorremtrommels (die slijten het hardst en hebben het meest te lijden) zijn inmiddels zowel voor de vier- als de zescilinder Traction verkrijgbaar. Een uitzondering op de redelijke prijzen vormen de remcilinders van de voorwielen van de zescilinder Traction (en de HY bestelbus, die dezelfde onderdelen gebruikt). Om te beginnen kosten ze per stuk twee tot driemaal zoveel, bovendien zitten er twee in plaats van één remcilinder op elk wiel. Voor vier nieuwe voorremcilinders van een Six ben je al gauw 450 Euro kwijt, terwijl alle overige wielremcilinders voor de Traction in de orde van 40 Euro per stuk kosten. Een nieuwe hoofdremcilinder heb je voor pakweg 50 Euro en nieuwe rubber cupjes kosten enkele Euro s per stuk. Op veiligheid mogen we nooit beknibbelen, maar het is prettig als de kosten ook nog eens meevallen. Remvloeistof op basis van siliconen Tegenwoordig is ook remvloeistof op basis van siliconen verkrijgbaar (zogenaamde DOT 5). Deze is anders van samenstelling en trekt daardoor geen water aan. DOT 5 vloeistof kan in het remsysteem van de Traction worden toegepast, mits het volgende stipt in acht wordt genomen. Traditionele remvloeistoffen en DOT 5 mogen nooit met elkaar worden vermengd. DOT 5 mag alleen worden toegepast in een geheel vernieuwd remsysteem (nieuwe leidingen en rubbers), dan wel in een remsysteem dat vooraf zeer grondig met brandspiritus is doorgespoeld. Zelfs dan verdient het aanbeveling om indien mogelijk de cilinders uit elkaar te halen en van nieuwe rubbers te voorzien. Een ander punt van overweging is dat DOT 5 vloeistof drie tot viermaal zo duur is als traditionele remvloeistof, en niet overal verkrijgbaar is. Dus altijd een flesje in de auto bij de hand houden voor het geval er onverhoopt bijgevuld zou moeten worden. Er zijn Traction eigenaren die hun remsysteem geheel hebben aangepast en DOT 5 vloeistof gebruiken. In ieder geval is dan het gevaar van inwendige roestvorming geweken, ook als de auto langere tijd zou stilstaan. De meeste eigenaren blijven evenwel bij de traditionele DOT 3 of DOT 4 remvloeistof, hetgeen betekent dat het systeem van tijd tot tijd (minimaal) onderhoud nodig heeft. Voor de werking van de remmen maakt het geen verschil welke vloeistof wordt gebruikt. Belangrijke noot: er bestaat tegenwoordig ook remvloeistof met de aanduiding DOT 5.1. Dit is normale synthetische remvloeistof met dezelfde of iets verbeterde eigenschappen als DOT 3 en DOT 4. De remvloeistoffen DOT 5 en DOT 5.1 mogen dus -wederom- NIET met elkaar worden vermengd. Algemene waarschuwing: Het werken aan een remsysteem vereist kennis van zaken. Als u niet over deze kennis beschikt, is het verstandiger om het karwei aan een deskundige over te laten, of het onder begeleiding van een deskundige uit te voeren. Het gaat immers om uw eigen veiligheid en die van uw medeweggebruikers! Reddingspoging Remcilinders die als gevolg van roestvorming slecht gangbaar zijn geworden, zijn soms nog te redden. Dit geldt zowel voor de hoofdremcilinder, als voor de remcilinders aan de wielen. Voorwaarde is dat de cilinderwanden niet dusdanig door corrosie zijn aangetast, dat zij putjes dieper dan pakweg 0,01 à 0,02 (één à twee honderdste) millimeter hebben. Als de cilinders ernstiger zijn aangetast, zijn ze niet meer te gebruiken. Vooral bij de zescilinder loont het om nog bruikbare voorremcilinders geschikt te maken voor hergebruik. Gezien de hoge kosten en de soms lastige verkrijgbaarheid van nieuwe onderdelen, scheelt regelmatig onderhoud (vooral het verversen van de remvloeistof) behoorlijk in de portemonnee. 15-Six voorremcilinders als voorbeeld Bij de volgende paragrafen worden enkele beelden getoond van de revisie van voorremcilinders van een 15- Six. Deze zijn enkelwerkend, d.w.z. dat ze één zuiger hebben en dus ook slechts één remschoen kunnen activeren. De achterremmen van de Six zijn voorzien van dubbelwerkende remcilinders, die dus twee zuigertjes hebben. Vanuit één enkele remcilinder worden dan beide remschoenen bediend. De constructie van deze laatste is gelijk aan die van alle andere Traction modellen, inclusief de remcilinders van de voorwielen van de viercilinder Tractions. Voor het hierna beschreven principe van slijpen en polijsten maakt het niet uit welk type cilinder men heeft.
Honen Kleine oneffenheden in de cilinderwanden kunnen worden weggeslepen door deze te honen. Dit is een bewerking met draaiend gereedschap dat is voorzien van kleine slijpsteentjes die door veren tegen de cilinderwand worden gedrukt. Bij voorkeur wordt het gereedschap in een accuboormachine geklemd omdat deze makkelijk te hanteren is en niet te snel draait. Klem de te honen cilinder goed vast in een bankschroef, breng het gereedschap in de cilinder en stel de machine in werking. Maak snelle in- en uitgaande bewegingen met het gereedschap terwijl de machine draait. Op de cilinderwand ontstaat nu een fijn patroon van kruiselings t.o.v. elkaar gelegen slijpsporen. Gebruik wat verse remvloeistof als smeermiddel. Nooit minerale of aardolieproducten voor dit doel gebruiken, aangezien restsporen hiervan de rubbers kunnen aantasten. Bij het honen wordt een minimale hoeveelheid materiaal van de binnenkant van de cilinder verwijderd. De doorsnee van de cilinder wordt dus een fractie groter, maar vanwege de veerkracht van de rubber remcups (mits deze in gezonde staat verkeren) zal dit geen bezwaar opleveren. Polijsten Na het honen dient de cilinderwand m.b.v. fijn schuurpapier (grofte 400, in stappen oplopend naar 1000 of 1200) te worden gepolijst. Wind het schuurpapier om een vinger en maak uitsluitend lineaire in-uit bewegingen, in de richting waarin ook de zuiger later moet bewegen. Het oppervlak van de cilinderwand zal na deze bewerking glad aanvoelen en een dofglanzend uiterlijk hebben. Het is nu goed mogelijk om het inwendige van de cilinder onder een lamp te inspecteren op eventuele resterende oneffenheden. Zo nodig moet de volledige bewerking van honen en polijsten worden herhaald totdat het oppervlak van de cilinderwand perfect gaaf is. Ook de zuigertjes dienen te worden gepolijst. Hiertoe kunnen deze licht tegen een roterende staalborstel worden gehouden, en vervolgens eveneens met fijn schuurpapier glad worden gepolijst.
Half werk is zinloos en levert schijnveiligheid op Als er roestvorming in een remcilinder is, moet dit grondig worden aangepakt. Alleen schoonmaken en eventueel nieuwe rubber cups monteren is vragen om moeilijkheden. De hierboven beschreven bewerkingen zijn simpel en makkelijk uit te voeren. Als een en ander goed en deskundig wordt uitgevoerd, zijn de remcilinders weer als nieuw en prima te gebruiken. Assembleren en Conserveren Een gereviseerde remcilinder kan na de bovenstaande bewerkingen weer in elkaar worden gezet. Gebruik hierbij altijd nieuwe rubber cupjes en zo nodig ook nieuwe rubber beschermkapjes. De volgorde waarin de onderdelen moeten worden gemonteerd, wijst zichzelf. Het verdient aanbeveling de onderdelen van een remcilinder te voorzien van een dunne laag speciale conserveringspasta voor remcilinders. Deze is onder andere te koop van het merk ATE. Houd er rekening mee dat deze pasta uitsluitend bestemd is voor onderdelen die met normale (synthetische) remvloeistof in aanraking zullen komen. Dus niet voor siliconenhoudende vloeistof! Aldus geconserveerde remcilinders kunnen uitstekend voor langere tijd worden bewaard, bij voorkeur op een koele, droge plaats. Als remcilinders worden bewaard is het beter om er geen remvloeistof in te laten lopen. De conserveringspasta biedt juist uitstekende bescherming tegen roest. Let op: Gebruik nooit kopervet bij het in elkaar zetten van remcilinders. Kopervet is een heel ander product, dat onder meer wordt toegepast om uitwendige bewegende delen -ook van remsystemen- gangbaar te houden als deze aan hitte worden blootgesteld. Kopervet is dus ongeschikt voor het inwendige van een hydraulisch remsysteem. Controle Van correct gereviseerde en geconserveerde remcilinders kunnen de zuigers makkelijk en zonder haperen worden ingedrukt. Zij veren dan even makkelijk weer terug. Om de zuiger van een hoofdremcilinder te testen (grotere tegendruk van de veer), dient deze met bijvoorbeeld een schroevendraaier te worden ingedrukt. Ook deze moet soepel en zonder haperen kunnen worden ingedrukt, waarna hij even makkelijk weer terugkomt in de uitgangspositie.
Extra remcilinders op Voorraad Het is natuurlijk handig om een aantal gebruiksklare remcilinders op voorraad te houden, mits deze goed zijn geconserveerd. In geval van problemen kunnen de remcilinders betrekkelijk snel worden uitgewisseld. De oude cilinders die van de auto afkomen, kunnen dan hopelijk weer worden opgeknapt. Montage Als de remcilinders weer in elkaar zitten, kunnen ze worden gemonteerd. Alle dubbelwerkende remcilinders op de Traction kunnen worden afgenomen en gemonteerd zonder het volledige remmechanisme te demonteren en uit elkaar te halen. Om de cilinders te verwijderen volstaat het om de remtrommel af te nemen, de remleiding af te koppelen, de trekveer tussen de remschoenen uit te halen en de remschoenen naar buiten te klappen. Na het losdraaien van de twee M6 bevestigingsboutjes aan de achterzijde kan de remcilinder worden afgenomen. Monteren geschiedt in omgekeerde volgorde. Remveertang Gebruik bij het weer monteren van de trekveer een speciale remveertang (zie afbeelding) of vraag een hulpje om de remschoenen even bij elkaar te houden terwijl men de remveer in een griptang klemt en weer op zijn plaats brengt.
Afstellen Als de onderste bevestigingsbouten van de remschoenen niet los zijn geweest en de excentrische stelbussen in niet zijn verdraaid, kan het centreren van de remschoenen normaal gesproken achterwege blijven 2. Dan volstaat het correct afstellen van de remschoenen in de richting van de trommel. Dit wordt gedaan m.b.v. de stelnokken die zich aan de achterzijde van de remankerplaat bevinden. Plaats een passende sleutel op de stelnok en draai deze in de richting van 12 uur om de remschoen meer naar de trommel te stellen. De remschoenen staan correct afgesteld als ze de trommel hoorbaar maar niet voelbaar raken wanneer deze met de hand wordt rondgedraaid. De laatste stelbeweging moet altijd vaster zijn, nooit losser. Op alle remmen van de Traction (ook de 15-Six) worden de schoenen strakker gesteld door de sleutel in de richting van 12 uur te verdraaien. Ontluchten Na werkzaamheden waarbij het hydraulisch gedeelte van het remsysteem is geopend, moet dit weer met de juiste vloeistof worden gevuld en ontlucht. Het is belangrijk om alle remmen te ontluchten, ook al heeft men bijvoorbeeld alleen de voor- of de achterremmen onderhanden genomen. Zorg dat er gedurende de hele bewerking voldoende vloeistof in het potje onder het schutbord achterblijft. Monteer een doorzichtig slangetje aan de ontluchtnippel van de te ontluchten rem en hang dit in een glazen potje. Vraag een helper om op uw aanwijzingen het rempedaal met de hand in te drukken en weer los te laten. Open de ontluchtnippel een halve slag, pomp en sluit de nippel weer als het pedaal zo diep mogelijk is ingedrukt. Pedaal weer laten opkomen. Nippel open, pedaal indrukken, nippel weer sluiten, etc. totdat er schone, heldere vloeistof zonder luchtbellen door het slangetje stroomt. Begin bij het rechter achterwiel, vervolgens links achter, rechts voor en als laatste links voor. Vul het reservoir onder het schutbord regelmatig bij met schone remvloeistof (nooit de vloeistof uit het systeem hergebruiken!). Als men voldoende vloeistof door de leidingen heeft gepompt, is de remvloeistof ook nog eens ververst! Een goed ontlucht remsysteem voelt onder de voet op het rempedaal stevig aan. Een sponzig aanvoelend rempedaal duidt op lucht in het systeem. Voorremmen 15-Six Bij de 15-Six is het noodzakelijk het complete voorremmechanisme inclusief de ankerplaat af te nemen en dit op een werkbank verder uit elkaar te halen tot men tenslotte de remcilinders overhoudt, onderling verbonden door een stukje leiding. Monteren geschiedt in omgekeerde volgorde. Nadat het remmechanisme weer aan de auto is gemonteerd, zullen de schoenen opnieuw moeten worden gecentreerd en afgesteld. 15- Six voorrem afgenomen 15-Six voorrem gedemonteerd 2 Het centreren van de remvoeringen binnen de trommel is van groot belang voor een goede remwerking. Indien men langs de omtrek ongelijke slijtage of onregelmatige contactsporen op de remvoeringen aantreft, kan dit duiden op een slechte centrering.
15-Six voorrem gemonteerd Hopelijk draagt dit artikel bij aan het veiliger maken en houden van onze Tractions Karel Beukema toe Water september 2010