Evaluatie Verwijsindex Kop van Noord-Holland September 2013 A. de Ruiter Gemeente Den Helder 23 september 2013
MELDINGEN EN MATCHES 1. Sinds de start zijn er in de VIN Kop van Noord-Holland 6407 signalen afgegeven voor 3.845 jeugdigen. Dit heeft in 2.073 gevallen (54%) geleid tot een match tussen professionals van verschillende organisaties die zich zorgen maken over dezelfde jeugdige. Meer dan 80% van de potentiële Verwijsindexdoelgroep in de Kop van Noord-Holland is middels de VIN in beeld. In vergelijking met de andere regio s in Noord-Holland is dit een zeer goed resultaat. Van de 69 aangesloten organisaties hebben er 44 sinds de start daadwerkelijk jeugdigen gemeld in de VIN. Grote melders zijn Bureau Jeugdzorg, het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en Parlan. Deze jeugdzorginstellingen melden alle jeugdigen standaard in de VIN. Dit geldt ook voor de stichting Blijf van m n Lijf. Ook de leerplichtorganisaties, de Wering, het Steunpunt huiselijk geweld melden relatief veel jeugdigen. Dit geldt ook voor recent aangesloten partijen als de Opvoedpoli en het Leger des Heils. De sector gezondheidszorg is een sector die sterk achter blijft in het gebruik van de VIN. Het aantal meldingen van de jeugdgezondheidszorg (GGD) is aanzienlijk minder dan wat verwacht mag worden op grond van het aantal risicokinderen dat de jeugdartsen en verpleegkundigen signaleren. Na een gezamenlijke actie van de centrumgemeenten Hoorn, Alkmaar en Den Helder in 2012 is de meldingsbereidheid enigszins gestegen, maar nog ontoereikend. In 2013 is dit opnieuw aangekaart bij de GGD. In september wordt dit punt geagendeerd in het overleg met alle regio-ambtenaren (jeugd)gezondheidszorg. Belangrijke partijen als de jeugd-ggz willen niet aangesloten worden op de Verwijsindex (De Praktijk); of zijn wel aangesloten op de Verwijsindex, maar melden niet (Triversum). Ook de huisartsen stellen zich zeer terughoudend op ten aanzien van de VIN; alleen de huisartsen op Texel zijn aangesloten, maar in de praktijk melden zij niet. Partijen in deze sector beroepen zich hoofdzakelijk op privacy-overwegingen en hun medisch geheim. Aangezien de weerstand ook aanwezig is bij de landelijke koepels in deze sectoren zal actie vanuit lokale overheid naar verwachting weinig effect sorteren. De scholen, peuterspeelzalen en kinderopvangorganisaties melden nog relatief weinig. 39 van de ca. 100 basisscholen heeft ooit één of meer kinderen gemeld. In de meeste gevallen gebeurde dit kort na de implementatie en de training. Daarna zien we het gebruik weer teruglopen. Het voortgezet onderwijs meldt iets beter. Er is echter geen enkel signaal afgegeven door OSG De Hoge Berg op Texel. Van de aangesloten instellingen voor kinderopvang of peuterspeelzaalwerk hebben slechts 4 van de 16 een signaal afgegeven in de VIN. Naar verwachting is in deze sectoren een verbetering van het meldgedrag mogelijk door de VIN opnieuw onder de aandacht te brengen. De procesregisseur onderneemt hierop actie. Binnen het domein Veiligheid meldt de Raad voor de Kinderbescherming rechtstreeks in de Landelijke Verwijsindex en komt daardoor niet voor in de regionale statistieken. De politie doet 1 De in de tekst genoemde cijfers zijn afkomstig van Multisignaal en zijn bijgewerkt tot en met 28 juni 2013. Multisignaal voert voor de gemeenten het technisch en functioneel beheer van de Verwijsindex Noord-Holland (VIN) uit. Tevens verzorgt Multisignaal tot en met 2014 de implementatie van de VIN door het aansluiten van nieuwe partijen en het geven van trainingen. 2
zorgmeldingen voor jongeren tot 18 jaar via Bureau Jeugdzorg; voor jongeren van 18 23 jaar is op dit moment niets geregeld bij de politie. De procesregisseur jeugd gaat hierover in gesprek met de politie. Het aantal meldingen van Halt neemt gestaag toe. Binnen de sector Werk en Inkomen zijn nog geen organisaties aangesloten. Een belangrijke partij vormen de afdelingen schuldhulpverlening van de gemeenten. REGISTRATIES EN MATCHES IN DE KOP VAN NH PER REGIOGEMEENTE In de gemeente Den Helder worden verhoudingsgewijs meer jeugdigen geregistreerd dan in Hollandskroon, Schagen en Texel. Den Helder heeft ongeveer 35% van het aantal inwoners in de Kop van Noord-Holland, terwijl 44% van het aantal in de VIN geregistreerde jeugdigen afkomstig is uit deze gemeente. Het aandeel van Schagen en Hollandskroon is ieder 25% en Texel 6%. Ook elders zien we de tendens, dat de jeugdigen uit de stedelijke gebieden sterker vertegenwoordigd zijn in de VIN. De instanties in de Kop van NH hebben in 20% van de gevallen een signaal afgegeven voor jeugdigen die buiten de regio ingeschreven staan. Zo zullen omgekeerd ook instanties buiten de regio signalen hebben afgegeven over jeugdigen in de Kop van NH. Juist in deze bovenregionale matches zien velen de meerwaarde: hiermee kan worden voorkomen, dat jeugdigen zoek raken als een gezin verhuist of zorgmijdend is. HOE DOEN WE HET VERGELEKEN MET ANDERE REGIO S IN NOORD-HOLLAND? In de Kop van Noord-Holland wonen verreweg de minste jeugdigen tot 23 jaar. Relatief gezien scoort de Kop echter het beste op zowel het aantal afgegeven signalen als het aantal matches dat tot stand komt. Regio Aantal jeugdigen tot 23 jaar Potentiële Verwijsindex doelgroep (10% van totaal) Potentiële Verwijsindex doelgroep* vs. huidig aantal geregistreerd Potentiële Verwijsindex doelgroep* vs. huidig aantal matches Kop Noord-Holland 42929 4292 89,57% 48,29% Noord Kennemerland 71980 7198 68,07% 31,88% West Friesland 57475 5747 54,48% 27,99% Midden en Zuid Kennemerland 98858 9885 55,32% 22,54% Gooi en Vechtstreek 63656 6365 31,92% 11,86% Het hoge percentage matches is met name te danken aan het feit dat in de Kop van NH naast de zorginstellingen ook andere organisaties en de scholen zijn aangesloten. Onderstaande grafieken geven een beeld van het verloop van signalen en matches in de deelnemende regio s in Noord-Holland (de Kop van NH is de rode lijn): 3
Cumulatief signalen: Cumulatief matches: TOEZICHT OP HET MAKEN VAN AFSPRAKEN Aan de Verwijsindex hangt een zgn. regiemodel, dat bepaalt welke partij de coördinatie op zich neemt in geval van een match tussen meerdere melders. Het toezicht op het maken van afspraken bij een match wordt in eerste instantie uitgevoerd door de instantiebeheerders van de aangesloten instellingen. Indien dit onvoldoende resultaat heeft, dan komt de regionale procesregisseur jeugd in actie. Indien uit het systeem blijkt dat melders geen afspraken maken over een gezamenlijk plan van aanpak, dan neemt hij contact op met de zorgcoördinator binnen de match om deze te stimuleren dit plan alsnog tot stand te brengen. De meeste matches betreffen 2 of 3 partijen, een enkele keer meer. In de praktijk blijken matches in verreweg de meeste gevallen op te treden tussen BJZ, Parlan en de Raad voor de Kinderbescherming. Deze matches leveren weinig nieuwswaarde op. Relevanter zijn matches met MEE, GGD/JGZ en AMW, omdat deze drie laatste partijen geacht worden de zorgcoördinatie op zich te nemen. MEE en GGD melden echter relatief weinig en zijn zodoende ook niet in beeld als zorgcoördinator. Relatief vaak treden er matches op tussen partijen, die niet door het systeem worden aangewezen als zorgcoördinator. De procesregisseur houdt in de gaten of er contact tot stand komt (zie boven) en onderneemt zo nodig actie. 4
KNELPUNTEN EN WAT IS ER AAN GEDAAN? Uit een landelijke evaluatie van de Verwijsindex 2 komt naar voren dat deze nog niet optimaal wordt gebruikt. Als reden hiervoor worden onder meer de volgende problemen gesignaleerd: - Sommige professionals zien problemen rond de wet op de privacy of hebben bezwaar tegen het steeds meer registreren van zaken rond kinderen. - Ook vinden sommige professionals het moeilijk om met ouders te bespreken dat ze een signaal willen afgeven in de VIN (handelingsverlegenheid). - Organisaties zien vooralsnog geen meerwaarde. Ze hebben het idee dat ze wel in beeld hebben met wie ze moeten samenwerken. Deze beperkingen zijn herkenbaar voor de situatie in de Kop. Om aan deze reserves tegemoet te komen heeft Multisignaal een handreiking geschreven met praktische aanwijzingen voor het gebruik van de VIN. Deze is door de centrumgemeenten in Noord-Holland-Noord in het voorjaar van 2012 besproken met de belangrijkste organisaties. Hoewel veel van de bezwaren op deze manier konden worden weggenomen of gerelativeerd, heeft dit bij de meeste organisaties nog niet geleid tot een aanscherping van het meldgedrag. Toch zien we ook verbeteringen. Medio 2012 heeft de Wering het gebruik van de Verwijsindex en de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling verankerd in de werkprocessen. Dit heeft geleid tot een duidelijke toename van het aantal registraties en matches. Vanaf oktober 2012 heeft de GGD het gebruik van de verwijsindex meegenomen in de trainingen voor JGZmedewerkers. Hoewel nog minimaal, zien we ook bij deze organisatie een lichte verbetering. Deels is het ook een kwestie van de kip of het ei. Wil de verwijsindex echt meerwaarde hebben, dan moeten er zo veel mogelijk organisaties aangesloten worden en daadwerkelijk signaleren. Wat dat betreft scoort de Kop van Noord-Holland goed met 69 aangesloten partijen, waaronder ook alle scholen. Echter wanneer belangrijke stakeholders nog niet of nauwelijks melden, dan zal dat de motivatie bij andere partijen niet ten goede komen. STUDIEDAG OP 17 OKTOBER 2013 Uit de landelijke tussenevaluatie van de VIN kwam naar voren dat bij de gebruikers van de VIR behoefte bestaat aan doorlopende training in het gebruik van de VIR, eenduidigheid in meldcriteria, meer bekendheid met de VIR, uitbreiding van de kring van meldingsbevoegde instanties en uitbreiding van de ICT-toepassing met een adres- of gezinsmatch. Verder is er behoefte bij professionals aan duidelijkheid met betrekking tot de rol en meerwaarde van de VIR bij de samenwerking binnen de regio. Onder gemeentelijke regie zouden hierover afspraken gemaakt moeten worden, waarbij de rol van de VIR ingepast wordt in andere werkprocessen en samenwerkingsafspraken tussen professionals. Om aan deze behoefte tegemoet te komen en het gebruik van de VIN opnieuw onder de aandacht te brengen van de gebruikers in de Kop van Noord-Holland, wordt op 17 oktober 2013 een studieochtend georganiseerd door de procesregisseur jeugd samen met Multisignaal. 2 Evaluatie Verwijsindex Risicojongeren, Ministerie van VWS, oktober 2012. 5
Hier komen onder meer de volgende onderwerpen aan de orde: - De meerwaarde van het gebruik van de VIN voor kind, ouder en professional. - Het regiemodel, dat bepaalt welke partij de zorgcoördinatie op zich neemt. - Casuïstiek. - De rol van de gebruiker, instantiecoördinator, de manager en de procesregisseur. De bijeenkomst is primair bedoeld voor de gebruikers. DE NIEUWE JEUGDWET: TOEVOEGING VAN EEN GEZINSFUNCTIONALITEIT In de concept Jeugdwet die de staatssecretarissen voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Veiligheid en Justitie in juni 2013 naar de Tweede Kamer hebben gestuurd, blijft de Verwijsindex als instrument gehandhaafd. In de begeleidende brief aan de koning stellen zij dat de regering de Verwijsindex ziet als een noodzakelijk instrument dat bijdraagt aan de verbetering van de samenwerking tussen de uiteenlopende instanties op het terrein van de ondersteuning, hulp en zorg aan jeugdigen. ( ) Aangezien met de stelselwijziging gemeenten de regie krijgen over de jeugdhulp, draagt het nieuwe jeugdstelsel eraan bij dat gemeenten meer mogelijkheden hebben om de toepassing van de VIR te verbeteren. Inhoudelijk is de tekst met betrekking tot de Verwijsindex gelijk aan die in de huidige Wet op de jeugdzorg. Een nieuw element is de toevoeging van een gezinsfunctionaliteit aan het systeem: een jeugdige die gemeld wordt in de VIN wordt niet alleen gekoppeld aan eerdere meldingen over hem/haar, maar ook aan een broertje of zusje dat is gemeld. Hiermee wordt invulling gegeven aan een motie van de Tweede Kamer om jeugdigen uit gezinnen met een complexe problematiek eerder in beeld te krijgen. Het systeem van Multisignaal dat de gemeenten in Noord-Holland gebruiken zal hierop worden aangepast. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Het gebruik van de VIN in de Kop van Noord-Holland is relatief hoog. Toch zijn er nog instellingen, die niet of minimaal melden. Dat betekent, dat in situaties waarin sprake is van meerdere professionals in een gezin deze niet met elkaar in contact komen via de VIN. Het is van belang om de Verwijsindex blijvend onder de aandacht te houden. De regionale procesregisseur jeugd vervult hierin een stimulerende rol, o.a. door instanties rechtstreeks aan te spreken op hun meldgedrag voor de VIN (o.a. scholen, kinderopvang en peuterspeelzalen en de politie voor wat betreft de 18 23 jarigen) en via zijn deelname aan het Programmaoverleg van het BOJOZ. Voor bovenregionale partijen is het gewenst om hierin samen te werken met de regio s Noord-Kennemerland en West-Friesland (o.a. GGD, jeugd-ggz). VOORSTEL 1. Kennis nemen van de tussentijdse evaluatie van de VIN. 2. Een pas op de plaats maken ten aanzien van het aansluiten van nieuwe partijen, maar prioriteit te leggen bij het stimuleren van het meldgedrag van reeds aangesloten partijen. 3. De evaluatie ter kennis te brengen van het kernbestuur Jeugd Onderwijs Zorg. 6
BIJLAGE Regio Kop Noord-Holland - Signalen per instantie 1e helft 2011 2e helft 2011 1e helft 2012 2e helft 2012 Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld KNH 21 37 BJZ AMK 93 107 184 204 150 BJZ Noord-Holland 246 257 392 301 257 Blij van m'n Lijf 27 8 Brijder Verslavingszorg (Ambulant Jeugd) 17 3 2 Clusius College 17 3 1 2 De Jozefschool 3 De Opvoedpoli 11 13 Gemeente Niedorp 1 GGD Hollands Noorden 5 8 6 34 25 Halt Noord-Holland Noord 4 4 9 10 17 Kern8 4 Kinderdagverblijf De Pettenvlet Aan Zee 1 1 1 Kinderopvang De Hooijbergh 1 Kinderopvang Hoi Pipeloi 1 Kinderopvang t Zandkasteel 1 3 Kopwerk basisscholen 3 11 1 3 Leerplicht - gemeente Texel 4 8 12 3 11 Leerplicht/RMC gemeente Den Helder 64 13 57 35 51 Leger des Heils 12 MEE Noordwest Holland 2 4 6 9 10 Meerwerf basisscholen 3 4 6 2 Parlan 232 314 331 245 204 Pharos Texel 2 Praktijk voor uw Welzijn 1 1e helft 2013
Reclassering NL 2 6 2 Regionaal Bureau Leerlingzaken 181 80 119 177 231 Regius College 1 20 35 16 16 ROC Kop van Noord-Holland 18 10 1 2 Rsg Wiringherlant 3 2 Sarkon Basisscholen 8 9 5 Scholen aan Zee 1 2 16 Schooltij basisscholen 1 Stichting De Wering 9 30 35 45 26 Stichting Kinderopvang Harenkarspel 1 Stichting Peuterspeelzaal Schagen 1 Stichting Samenwerkingsschool SO VSO 12 9 5 Stichting Surplus scholen 5 19 7 8 Texels Welzijn 23 Veiligheidshuis Kop van Noord-Holland 1 Verloskundigenpraktijk Den Helder en regio 1 Verloskundigenpraktijk Geboortecentrum Gemini 14 William Schrikker Groep 3 6 6 38 Wooncompagnie 1 8
Geen gebruik van de Verwijsindex door: Assist Texel De Blauwe Zeeridders dnodoen ELAN Kinderopvang KDV De Pepermolen Kindercoachpraktijk Groeikracht Kinderdagverblijf De Pettenvlet Aan Zee Kinderopvang Kappio Kinderopvang Olmenhoeve Kinderopvang Wieringen Kinderopvang Zijpe OSG De Hogeberg Texel REC 4.5 St Kinderopvang Den Helder Texel St Peuterspeelzalen Wieringermeer Stichting De Praktijk Stichting Gereformeerde Jeugdbescherming Stichting Peutercentrum Harenkarspel Stichting Peuterplezier Den Helder Stichting Voor-School Triversum Kinder- en Jeugdpsychiatrie Verloskundigcentrum Noord Holland Noord Verloskundigenpraktijk De Vooroever Woningstichting Den Helder