De negen pijlers onder Buurtzorg Jong
De negen pijlers onder Buurtzorg Jong Gemeente Zaltbommel april 2015
Inhoudsopgave Voorwoord 4 Pijler 1. Het idee 5 Pijler 2. Zelfsturende teams 6 Pijler 3. Gezinsbreed 7 Pijler 4. Netwerkschakel 8 Pijler 5. Eén gezicht 9 Pijler 6. Communicatie 10 Pijler 7. Jongerenwerk 11 Pijler 8. Maatwerk 12 Pijler 9. Kostenbesparend 13 3 De negen pijlers onder Buurtzorg Jong Zaltbommel april 2015
Voorwoord Vanaf begin 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor alle vormen van zorg-en hulpverlening aan jeug. Zaltbommel koos in dat verband voor samenwerking met Buurtzorg Jong, een spraakmakende jonge speler in de sector. Bij die keuze ging men niet over een nacht ijs. Een proefperiode van ruim een jaar ging vooraf aan de beslissing. Het succes van de pilot overtuigde de gemeente waarna de overeenkomst werd getekend. Met die handtekening haalden de bestuurders een bijzondere organisatie met een ongebruikelijke, maar ijzersterke formule in huis. Een transparant en solide concept, gedragen door degelijke pijlers. De vergelijking met de Bommelse brug, het beeldbepalende visitekaartje van de stad, ligt voor de hand. 4 De negen pijlers onder Buurtzorg Jong Zaltbommel april 2015
Pijler 1. Het idee Buurtzorg Jong ondersteunt gezinnen die, om wat voor reden ook, problemen ervaren met het opgroeien en opvoeden van kinderen tot 23 jaar. Buurtzorg Jong kiest daarbij voor een onconventionele aanpak. De formule werd in 2006 gelanceerd voor de thuiszorg door Jos de Blok en oogst sinds die tijd niet alleen bijval in tal van Nederlandse gemeenten, maar ook in Amerika, Zweden, Japan en China. Zet een aantal goed opgeleide en gemotiveerde mensen bij elkaar en laat ze hun beroep uitoefenen, zei hij onlangs tijdens een televisie-interview. Daarmee verwoordde hij het belangrijkste uitgangspunt voor de platte organisatie die hij in het leven riep, een organisatie zonder planners en managers, zonder dure kantoren, maar met kleine groepen professionals die de zorg in wijken en dorpen zelfstandig regelen. Eigenlijk is het idee al heel oud, aldus De Blok. Halverwege de vorige eeuw werkte de wijkverpleging en -verzorging al op een vergelijkbare manier. Buurtzorg Nederland werkt inmiddels in ons land met 750 teams, heeft ruim 9000 werknemers en een jaaromzet van 280 miljoen. Buurtzorg Jong is sinds 2012 onderdeel van Buurtzorg Nederland en werkt volgens dezelfde principes. Buurtzorg Jong houdt zich specifiek bezig met gezinnen en jeugdigen die problemen ervaren of zorgen hebben. 5 De negen pijlers onder Buurtzorg Jong Zaltbommel april 2015
Pijler 2. Zelfsturende teams Kenmerkend voor het concept zijn de kleinschalige, zelfsturende teams. Teams die worden samengesteld aan de hand van de behoefte van de wijk. In een team werken onder meer (ortho)pedagogen, (school) maatschappelijk werkers, sociaal pedagogisch hulpverleners en (jeugd) verpleegkundigen samen. Veel specialismen binnen één team dus. Met elkaar zijn ze in staat op een breed terrein opvoedingsondersteuning en praktische hulp te bieden. Laagdrempelige zorg in de thuissituatie of op school. De organisatie ligt bij de teamleden zelf. Dat resulteert in een meer flexibele werkwijze en betere motivatie. Geen onnodige bureaucratie en lange lijnen, maar handelen naar eigen inzicht om cliënten zo goed mogelijk te helpen. Belangrijk pluspunt voor de wijk- en dorpsteams is de kennis van de omgeving en de sociale kaart van de buurt: weten waar de mensen wonen die altijd wel bereid zijn om een ander te helpen. Teamleden onderhouden zelf de contacten met huisartsen, scholen, woning coöperaties, gespecialiseerde instellingen, welzijnsorganisaties, voedselbanken enz. Geen management dat hiervoor verantwoordelijk is. Het bevordert snel kunnen handelen en goede samenwerking met andere hulpverleners. 6 De negen pijlers onder Buurtzorg Jong Zaltbommel april 2015
Pijler 3. Gezinsbreed Buurtzorg Jong ziet het gezin als systeem. Eén gezin, één plan. Zorgen bij ouder(s) en/of kinderen hebben immers vaak weerslag op de andere gezinsleden. Daarom is begeleiding gericht op het hele gezin. Zo is de dagelijkse zorg voor kinderen voor veel ouders extra moeilijk wanneer bijvoorbeeld sprake is van chronische ziekte, schoolproblemen, financiële problemen, gedragsproblemen of echtscheiding. Ook tienerzwangerschappen, overgewicht of pesten zijn niet zelden onderdeel van een opeenstapeling van problemen waarbij Buurtzorg Jong een helpende hand biedt. Soms is die hulp heel praktisch. Het op orde brengen van de financiën en structuur aanbrengen in het dagelijkse leven van een gezin maakt dan al een wereld van verschil. Soms ook blijkt het van primair belang het sociale netwerk te activeren. Uitgangspunt van het team is bovenal een klimaat te creëren waarin kinderen gezond en veilig kunnen opgroeien en te streven dat een gezin zo snel mogelijk weer zonder hulp verder kan. Buurtzorg Jong gaat pas weg bij een gezin als het probleem is opgelost en het gezin weer zelfstandig óf met een vinger-aan-de-pols contact weer verder kan. Als het nodig is geeft Buurtzorg Jong een indicatie voor specialistische hulp en begeleidt zij de overgang. Ouders kunnen ook bij Buurtzorg Jong terecht als zij, al dan niet aanvullend, gebruik willen maken van een PGB. 7 De negen pijlers onder Buurtzorg Jong Zaltbommel april 2015
Pijler 4. Netwerkschakel In de gemeente Zaltbommel werkt een team in de stad en een team in de dorpen. Dankzij korte lijnen wordt onderling optimaal kennis en ervaring uitgewisseld. Buurtzorg Jong maakt deel uit van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), een organisatie waarin meer hulpverlenende instanties samenwerken en waarbij ook politie en scholen nauw zijn betrokken. Er wordt ook veel samengewerkt met Veilig Thuis. In die zin vormt Buurtzorg Jong een onmisbare schakel in een veelzijdig professioneel netwerk. Aanmelden gaat rechtstreeks bij Buurtzorg Jong. Doorgaans via hulpen zorgverleners, huisartsen, scholen of de gemeente, maar ouders en jongeren kunnen zich natuurlijk ook zichzelf aanmelden. Wanneer er signalen zijn, kan Buurtzorg Jong zelf initiatief nemen om gezinnen of individuen te benaderen. 8 De negen pijlers onder Buurtzorg Jong Zaltbommel april 2015
Pijler 5. Eén gezicht Enquêtes onder cliënten in een aantal gemeenten -waaronder Zaltbommel- wijzen uit dat men het belangrijk vindt dat Buurtzorg Jong zo veel mogelijk werkt met één vast gezicht. Eén teamlid is het vertrouwde aanspreekpunt. Ondervraagden geven aan dat het contact daardoor persoonlijker en minder afstandelijk is dan bij veel andere organisaties. Door het wederzijds vertrouwen komen problemen sneller op tafel en staat men open om daar samen oplossingen voor te bedenken. Alle disciplines van het team werken met hetzelfde dossier en stimuleren ouders om hun eigen familieplan te maken. De teamleden werken vanuit één visie, in één organisatie met één ICT systeem, vanuit één CAO en met één tarief. Dit voorkomt veel bureaucratische rompslomp en organisatiegedoe. 9 De negen pijlers onder Buurtzorg Jong Zaltbommel april 2015
Pijler 6. Communicatie Groot pluspunt van de Buurtzorg Jongformule is de kleinschaligheid. Korte lijnen, snelle informatieuitwisseling. Belangrijk hulpmiddel daarbij is een slim computersysteem. Dat is speciaal voor dit doel ontwikkeld. Medewerkers maken er dankbaar gebruik van. Via het systeem brengen ze elkaar op de hoogte van ontwikkelingen binnen de gezinnen die ze onder hun hoede hebben. Er gaat geen tijd verloren aan overdrachten. Wie belt, krijgt meestal dezelfde week bezoek. En wie thuis geen bezoek wil, kan een afspraak maken op een andere locatie. Ook de samenwerking met andere partijen is helder en duidelijk en doelgericht: geen overleggen die niet bijdragen aan een hoger doel namelijk goede zorg verlenen aan cliënten. 10 De negen pijlers onder Buurtzorg Jong Zaltbommel april 2015
Pijler 7. Jongerenwerk Uniek voor Zaltbommel is de integratie van het jongerenwerk in Buurtzorg Jong. De drie Bommelse jongerenuitvoerders of jongerenwerkers zijn in dienst bij de organisatie. Voordeel is een optimale samenwerking van het drietal met de teams. Handig, omdat de werkzaamheden vaak in elkaars verlengde liggen. Jongerenwerkers ontmoeten de jeugd doorgaans op straat en onderhouden contacten door bijvoorbeeld allerlei buitenactiviteiten. Zodra zij zaken signaleren bij de jeugdigen waar zij zich zorgen over maken, bespreken ze dat als dat nodig is met hun Buurtzorg Jong collega s. Laatstgenoemden kunnen in zo n geval een gesprek aangaan met ouders of de school, wat het begin van een oplossing kan zijn. Jongerenuitvoerders zijn in eerste instantie aangesteld om overlast op straat te voorkomen, jongeren te motiveren en daarmee schooluitval te beperken. Sport is een belangrijk middel om de jeugd aan zich te binden. Het gemeentelijke aanbod van jongerenontmoetingsplaatsen en sportaccommodaties groeit in rap tempo. 11 De negen pijlers onder Buurtzorg Jong Zaltbommel april 2015
Pijler 8. Maatwerk Vanaf het begin werken Buur tzorg Jong en de gemeente Zaltbommel nauw samen om de diensten van het team perfect te laten aansluiten bij de behoefte in stad en dorpen, een proces dat nog steeds de volle aandacht heeft van beide partijen. De samenstelling van de bevolking in het gebied vraagt immers om een afgewogen aanpak. Enkele Bommelse stadswijken worden bevolkt door aanzienlijke Marokkaanse en Turkse gemeenschappen. Medewerkers met wortels in die culturen boeken daar doorgaans de beste resultaten. Tegelijk gaan in de westelijke Bommelerwaard, die veel christelijke groeperingen herbergt, deuren gemakkelijker open voor hulpverleners met een christelijke achtergrond. Ook daarin heeft Buurtzorg Jong voorzien. De diversiteit binnen bevolkingsgroepen heeft ook haar weerslag in de problematiek die zich aandient. Dankzij uiteenlopende specialismen binnen de teams en de flexibele manier van werken zijn passende matches mogelijk. One size fits all behoort tot het verleden. Er wordt nu maatwerk geleverd. 12 De negen pijlers onder Buurtzorg Jong Zaltbommel april 2015
Pijler 9. Kostenbesparend Buurtzorg Jong versterkt de eerste lijn en brengt (gezins)begeleiding, maatschappelijk werk, opvoedingsondersteuning, jeugdhulpverlening en brede praktische hulp bij elkaar in één team. De versnippering van de zorg, zoals die tot voor kort gebruikelijk was, betekende eerder een stevige aanslag op het budget. Een gezin had veelal met meerdere hulpverleners te maken, wat de zaak onnodig duur maakte. Dat is nu verleden tijd. Het feit dat Buurtzorg Jong vanuit één organisatie snel en op een breed terrein kan handelen, betekent in de praktijk dat problemen in een vroeg stadium worden aangepakt. Door samen met gezinsleden naar oplossingen te zoeken, mensen te betrekken die het gezin kunnen helpen en deze mensen te ondersteunen voorkom je opeenstapeling en verzwaring en daarmee kostbare gespecialiseerde voorzieningen. Buurtzorg Jong is daarnaast onafhankelijk. Zowel in het voor veld (JGZ, AMW) als in de specialistische hulpverlening is Buurtzorg niet actief. Dat maakt dat er geen organisatiebelang is bij bijvoorbeeld advisering of doorverwijzing naar de eerste lijn c.q. de tweede lijn. Het uitgangspunt van Buurtzorg Jong is gezinnen en jeugdigen te helpen met het oplossen van hun problemen. Door de samenwerking met de gemeente, de gedreven en deskundige professionals die passen bij de wijken en de manier van organiseren lukt dat goed! 13 De negen pijlers onder Buurtzorg Jong Zaltbommel april 2015