Instituut voor de nationale rekeningen Nationale rekeningen Kwartaalrekeningen 2016-I
Inhoud van de publicatie De kwartaalrekeningen van België worden opgesteld volgens de definities van het Europees Stelsel van Economische Rekeningen (ESR 2010). De kwartaalrekeningen worden gepubliceerd in drie fasen. Een eerste flashraming van de economische groei wordt 30 dagen na het einde van het kwartaal gemaakt. Dit cijfer wordt herzien 60 dagen na het einde van het kwartaal en verspreid via de website van de Nationale Bank van België met gedetailleerde statistieken over de samenstelling van het bruto binnenlands product (toegevoegde waarde, bestedingen, inkomens) en over de arbeidsmarkt. Ten slotte wordt 120 dagen na het einde van het kwartaal de definitieve en volledige raming van de belangrijkste aggregaten van de economie gepubliceerd. Deze publicatie omvat de belangrijkste aggregaten van de nationale economie voor het eerste kwartaal van 2016 en daarnaast ook een flashraming van het binnenlandse product voor het tweede kwartaal van 2016. Ze bestaat uit twee hoofdstukken: het eerste geeft een korte synthese van de resultaten; het tweede bevat de gedetailleerde aggregaten, gecorrigeerd voor seizoenschommelingen en kalendereffecten (verdeling van het bruto binnenlands product volgens de invalshoeken toegevoegde waarde, uitgaven en inkomens; arbeidsmarktstatistieken). De rekeningen van het eerste kwartaal van het jaar 2016 en de flashraming van het tweede kwartaal van 2016 zijn opgesteld op basis van de op 20 juli 2016 beschikbare gegevens. Instituut voor de nationale rekeningen Nationale Bank van België, Brussel Alle rechten voorbehouden. De volledige of gedeeltelijke verveelvoudiging van deze brochure voor educatieve en niet-commerciële doeleinden is toegestaan mits bronvermelding. ISSN 1373-945X (print) ISSN 1780-4337 (online)
Inhoudstafel Synthese 5 Tabellen 1. Oorsprong van het binnenlands product: bruto toegevoegde waarde per bedrijfstak 11 1.1 Ramingen tegen lopende prijzen 11 1.2 Ramingen in kettingeuro s (referentiejaar 2013) 11 1.3 Bijdragen tot de volumeverandering van het BBP t.o.v. dezelfde periode van het voorgaande jaar 12 2. Besteding van het binnenlands product: belangrijkste bestedingscategorieën 13 2.1 Ramingen tegen lopende prijzen 13 2.2 Ramingen in kettingeuro s (referentiejaar 2013) 13 2.3 Bijdragen tot de volumeverandering van het BBP t.o.v. dezelfde periode van het voorgaande jaar 14 3. Verdeling van het binnenlands product: belangrijkste inkomenscategorieën, ramingen tegen lopende prijzen 14 4. Arbeidsmarktstatistieken 15 4.1 Verdeling van de beloning van werknemers per bedrijfstak 15 4.2 Nationale werkgelegenheid: aantal zelfstandigen en werknemers 15 4.3 Binnenlandse werkgelegenheid: verdeling van het aantal werkzame personen per bedrijfstak 15 4.4 Arbeidsvolume per bedrijfstak: werknemers 16 Publicaties van het INR en contactpersonen 17 Algemene opmerkingen 21 Conventionele tekens 23 Lijst van afkortingen 25 3
Synthese In het eerste kwartaal van 2016 is de economische activiteit met 0,2 % gestegen In het eerste kwartaal van 2016 is het voor seizoen- en kalenderinvloeden gezuiverde bbp naar volume met 0,2 % toegenomen ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Jaar-op-jaar groeit het bbp in het eerste kwartaal van 2016 met 1,4 %. De activiteit steeg ten opzichte van het voorgaande kwartaal met 0,1 % in de industrie, 1,7 % in de bouwnijverheid en 0,1 % in de dienstensector. De huishoudens handhaafden de consumptieve bestedingen op het peil van het laatste kwartaal van 2015. Hun investeringen in woongebouwen verhoogden ze daarentegen met 1,0 %. De investeringen van de ondernemingen gingen met 1,3 % omhoog. Ook de consumptie en de investeringen van de overheid namen toe, met respectievelijk 0,2 % en 1,9 %. Na eind 2015 te zijn gestegen, nam de buitenlandse vraag in het eerste kwartaal van 2016 af. De uitvoer van goederen en diensten daalde met 0,9 %. Ook de invoer van goederen en diensten liep terug, zij het in mindere mate (-0,8 %), zodat de bijdrage van de netto-uitvoer tot de economische groei licht negatief was (-0,1 procentpunt). In het eerste kwartaal van 2016 nam de binnenlandse werkgelegenheid tegenover het voorgaande kwartaal licht toe met 0,2 %. In vergelijking met het overeenstemmende kwartaal van het voorgaande jaar steeg ze met 1,0 %, net als in het vierde kwartaal van 2015. Het arbeidsvolume van de loontrekkenden nam op kwartaalbasis met 0,7 % en op jaarbasis met 0,9 % toe. en in het tweede kwartaal van 2016 nam zij met 0,5 % toe. Volgens de flashraming van het voor seizoen- en kalenderinvloeden gezuiverde bruto binnenlands product (bbp) naar volume, steeg de economische bedrijvigheid in het tweede kwartaal van 2016 met 0,5 % ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Op jaarbasis bedraagt de toename van de bedrijvigheid 1,4 %. Deze groei is, behalve aan de stijging in de dienstensector, onder meer toe te schrijven aan de toename van de bedrijvigheid in de energiesector tijdens het tweede kwartaal. 5
Tabel 1 Verloop van het kwartaal-bbp (in kettingeuro s (referentiejaar 2013), veranderingspercentages, voor seizoeninvloeden en kalendereffecten gezuiverde gegevens) 2014 2015 2014 2015 2016 III IV I II III IV I II T.o.v. de overeenstemmende periode van het voorgaande jaar 1 1,3 1,4 1,4 1,3 1,2 1,5 1,3 1,5 1,4 1,4 T.o.v. de voorgaande periode 1 1,3 1,4 0,4 0,3 0,3 0,5 0,2 0,5 0,2 0,5 Bron: INR. 1 De cijfers van het tweede kwartaal 2016 zijn het resultaat van de flashraming van het bbp Tabel 2 Ontwikkeling van de kwartaalaggregaten (in kettingeuro s (referentiejaar 2013), veranderingspercentages t.o.v. het voorgaande periode, voor seizoeninvloeden en kalendereffecten gezuiverde gegevens) 2014 2015 2014 2015 2016 III IV I II III IV I II Bruto binnenlands product 1 1,3 1,4 0,4 0,3 0,3 0,5 0,2 0,5 0,2 0,5 Toegevoegde waarde van de industrie 1,7 0,4 1,2-0,6-0,2 0,4 0,2 0,8 0,1 Toegevoegde waarde van de bouwnijverheid 3,3 2,0 0,1 1,0-0,1 1,3 0,8 1,4 1,7 Toegevoegde waarde van de diensten 1,0 1,6 0,3 0,4 0,4 0,5 0,1 0,4 0,1 Consumptieve bestedingen van de particulieren 0,4 1,3-0,1 0,1 0,8 0,6-0,3 0,4 0,0 Consumptieve bestedingen van de overheid 0,3 0,2 0,1 0,4 0,1-0,2-0,3 0,1 0,2 Investeringen van de ondernemingen 8,0 3,3 10,6-7,7 14,2-14,0 2,0 3,1 1,3 Investeringen in woongebouwen 5,7 1,2-0,1 1,4-0,8-1,7 1,7 3,6 1,0 Overheidsinvesteringen 3,2-0,6 0,4 1,1-1,2-2,6 2,8-1,5 1,9 Totaal bruto-investeringen in vaste activa 7,0 2,3 7,1-4,9 9,1-10,4 2,0 2,7 1,3 Voorraadverandering 2-0,2 0,4 0,3-0,2 0,2 0,3-0,1-0,1 0,0 Uitvoer van goederen en diensten 5,4 4,8 0,9 0,8 0,9 1,5 1,6 1,6-0,9 Invoer van goederen en diensten 5,9 5,2 2,7-1,0 3,9-1,5 1,6 2,0-0,8 Netto-uitvoer van goederen en diensten 2-0,4-0,3-1,5 1,5-2,5 2,6 0,0-0,2-0,1 Werkgelegenheid (aantal personen) 0,3 0,9 0,2 0,2 0,2 0,3 0,4 0,1 0,2 Arbeidsvolume van de werknemers (uren) 0,3 0,6 0,0 0,0 0,9-0,3 0,0 0,5 0,7 Bron: INR. 1 De cijfers van het tweede kwartaal 2016 zijn het resultaat van de flashraming van het bbp 2 Bijdrage tot de verandering van het bbp. 6
Grafiek 1 BBP en conjunctuurverloop 6 5 4 3 2 1 0-1 -2-3 -4-5 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 kwartaalrekeningen, veranderingspercentage van het bbp in volume t.o.v. het overeenstemmende kwartaal van het voorgaande jaar, gegevens gecorrigeerd voor kalendereffecten (linkerschaal) flashraming, idem (linkerschaal) Synthetische conjunctuurcurve van de nbb, afgevlakte gegevens (rechterschaal) Synthetische conjunctuurcurve van de nbb, seizoengezuiverde brutogegevens (rechterschaal) 15 10 5 0-5 -10-15 -20-25 -30-35 Bron : INR. 7
Tabellen
1. OORSPRONG VAN HET BINNENLANDS PRODUCT: BRUTO TOEGEVOEGDE WAARDE PER BEDRIJFSTAK 1.1 RAMINGEN TEGEN LOPENDE PRIJZEN (miljoenen euro s, voor seizoeninvloeden en kalendereffecten gezuiverde gegevens) 2014 2015 2014 2015 2016 II III IV I II III IV I Landbouw, bosbouw en visserij 2.518 2.257 606 628 639 574 547 553 583 606 Nijverheid en energie 59.048 59.819 14.646 14.823 14.803 14.775 14.889 14.956 15.198 15.151 Bouwnijverheid 20.319 20.549 5.037 5.062 5.122 5.071 5.123 5.152 5.203 5.327 Diensten Handel, vervoer en horeca 70.715 72.265 17.642 17.723 17.772 17.877 18.087 18.085 18.216 18.141 Informatie en communicatie 14.827 15.492 3.672 3.743 3.774 3.785 3.844 3.912 3.951 4.033 Financiële dienstverlening 22.129 22.653 5.538 5.530 5.583 5.588 5.690 5.653 5.722 5.663 Verhuur en handel van onroerend goed 30.945 31.550 7.735 7.706 7.825 7.804 7.872 7.931 7.943 8.034 Zakelijke dienstverlening 48.601 50.910 12.131 12.224 12.217 12.481 12.683 12.796 12.949 13.076 Overheid en onderwijs 53.852 54.630 13.437 13.473 13.564 13.580 13.639 13.665 13.747 13.862 Gezondheids- en welzijnszorg 27.165 27.752 6.779 6.820 6.800 6.867 6.936 6.960 6.990 7.025 Cultuur, recreatie, overige diensten 8.047 8.430 1.987 2.009 2.072 2.089 2.080 2.118 2.143 2.156 Productgebonden belastingen min subsidies 42.243 43.101 10.329 10.853 10.608 10.568 10.472 10.955 11.105 10.823 Bruto binnenlands product tegen marktprijzen 400.408 409.407 99.538 100.594 100.779 101.059 101.863 102.735 103.750 103.897 1.2 RAMINGEN IN KETTINGEURO S (REFERENTIEJAAR 2013) (miljoenen euro s, voor seizoeninvloeden en kalendereffecten gezuiverde gegevens) 2014 2015 2014 2015 2016 II III IV I II III IV I Landbouw, bosbouw en visserij 2.830 2.819 708 711 712 710 703 700 706 710 Nijverheid en energie 59.528 59.794 14.803 14.982 14.897 14.863 14.917 14.949 15.065 15.080 Bouwnijverheid 20.124 20.536 4.998 5.002 5.052 5.045 5.110 5.154 5.227 5.314 Diensten Handel, vervoer en horeca 69.709 70.491 17.406 17.453 17.489 17.560 17.613 17.601 17.716 17.581 Informatie en communicatie 14.760 15.358 3.658 3.720 3.745 3.757 3.818 3.878 3.905 3.989 Financiële dienstverlening 22.108 22.367 5.532 5.525 5.579 5.558 5.635 5.569 5.604 5.515 Verhuur en handel van onroerend goed 30.823 31.121 7.706 7.674 7.797 7.737 7.774 7.800 7.810 7.863 Zakelijke dienstverlening 47.823 49.595 11.950 12.015 11.960 12.191 12.365 12.459 12.579 12.707 Overheid en onderwijs 53.288 53.429 13.307 13.327 13.403 13.407 13.368 13.331 13.324 13.370 Gezondheids- en welzijnszorg 26.855 27.027 6.713 6.733 6.703 6.753 6.777 6.757 6.740 6.744 Cultuur, recreatie, overige diensten 7.882 8.130 1.949 1.963 2.017 2.029 2.010 2.039 2.051 2.055 Productgebonden belastingen min subsidies 42.033 42.538 10.498 10.522 10.537 10.579 10.629 10.649 10.682 10.681 Bruto binnenlands product tegen marktprijzen 397.760 403.227 99.229 99.627 99.893 100.193 100.726 100.892 101.416 101.634 11
1.3 BIJDRAGEN TOT DE VOLUMEVERANDERING VAN HET BBP T.O.V. DEZELFDE PERIODE VAN HET VOORGAANDE JAAR (procentpunten, voor kalendereffecten gezuiverde gegevens) 2014 2015 2014 2015 2016 II III IV I II III IV I Landbouw, bosbouw en visserij 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Nijverheid en energie 0,3 0,1 0,2 0,4 0,1 0,0 0,1 0,0 0,2 0,2 Bouwnijverheid 0,2 0,1 0,2 0,1 0,1 0,0 0,1 0,2 0,2 0,3 Diensten 0,7 1,1 0,7 0,7 1,0 1,1 1,2 1,0 1,0 0,8 Handel, vervoer en horeca 0,0 0,2-0,1 0,0 0,1 0,2 0,2 0,1 0,2 0,0 Informatie en communicatie 0,0 0,2 0,0 0,1 0,1 0,1 0,2 0,2 0,2 0,2 Financiële dienstverlening 0,2 0,1 0,3 0,2 0,2 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 Verhuur en handel van onroerend goed 0,1 0,1 0,1 0,1 0,2 0,1 0,1 0,1 0,0 0,1 Zakelijke dienstverlening 0,2 0,4 0,2 0,2 0,1 0,3 0,4 0,5 0,6 0,5 Overheid en onderwijs 0,1 0,0 0,1 0,1 0,2 0,2 0,1 0,0-0,1 0,0 Gezondheids- en welzijnszorg 0,0 0,0 0,1 0,1 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0 0,0 Cultuur, recreatie, overige diensten 0,0 0,1 0,0 0,0 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 Productgebonden belastingen min subsidies 0,2 0,1 0,2 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 Bruto binnenlands product tegen marktprijzen 1,3 1,4 1,2 1,4 1,3 1,2 1,5 1,3 1,5 1,4 12
2. BESTEDING VAN HET BINNENLANDS PRODUCT: BELANGRIJKSTE BESTEDINGSCATEGORIEËN 2.1 RAMINGEN TEGEN LOPENDE PRIJZEN (miljoenen euro s, voor seizoeninvloeden en kalendereffecten gezuiverde gegevens) 2014 2015 2014 2015 2016 II III IV I II III IV I Consumptieve particuliere bestedingen 1 207.052 210.803 51.794 51.789 51.823 52.132 52.747 52.783 53.141 53.306 Consumptieve bestedingen van de overheid 97.502 99.078 24.289 24.428 24.586 24.628 24.698 24.779 24.974 25.095 Bruto binnenlandse kapitaalvorming Bruto kapitaalvorming 93.235 95.564 22.856 24.537 23.392 25.428 22.878 23.316 23.943 24.181 Bruto-investeringen van de ondernemingen, zelfstandigen en IZW s 62.810 64.994 15.226 16.914 15.679 17.797 15.377 15.670 16.151 16.305 Bruto-investeringen in woongebouwen 20.882 21.154 5.225 5.235 5.314 5.252 5.172 5.268 5.462 5.508 Bruto-investeringen van de overheid 9.542 9.416 2.405 2.388 2.399 2.379 2.329 2.379 2.329 2.369 Voorraadverandering -973-2.888-285 161-766 -895 104-691 -1.407-1.665 Netto-uitvoer van goederen en diensten (uitvoer - invoer) 3.592 6.850 885-321 1.744-234 1.436 2.548 3.101 2.980 Totale uitvoer 336.420 345.592 83.743 85.125 84.847 83.892 86.048 87.078 88.574 85.046 Totale invoer 332.827 338.742 82.858 85.446 83.103 84.127 84.612 84.530 85.473 82.066 Bruto binnenlands product tegen marktprijzen 400.408 409.407 99.538 100.594 100.779 101.059 101.863 102.735 103.750 103.897 1 Consumptieve bestedingen van de huishoudens en de instellingen zonder winstoogmerk (IZW s). 2.2 RAMINGEN IN KETTINGEURO S (REFERENTIEJAAR 2013) (miljoenen euro s, voor seizoeninvloeden en kalendereffecten gezuiverde gegevens) 2014 2015 2014 2015 2016 II III IV I II III IV I Consumptieve particuliere bestedingen 1 205.906 208.586 51.550 51.489 51.527 51.937 52.238 52.101 52.310 52.334 Consumptieve bestedingen van de overheid 95.915 96.115 23.966 23.983 24.069 24.098 24.042 23.970 24.005 24.042 Bruto binnenlandse kapitaalvorming Bruto kapitaalvorming 92.949 95.123 22.825 24.444 23.258 25.366 22.733 23.193 23.830 24.135 Bruto-investeringen van de ondernemingen, zelfstandigen en IZW s 62.496 64.569 15.201 16.809 15.523 17.731 15.250 15.554 16.035 16.242 Bruto-investeringen in woongebouwen 20.793 21.042 5.209 5.206 5.279 5.234 5.146 5.235 5.426 5.479 Bruto-investeringen van de overheid 9.568 9.509 2.393 2.403 2.428 2.399 2.337 2.404 2.368 2.414 Voorraadverandering n. n. - - - - - - - - Netto-uitvoer van goederen en diensten (uitvoer - invoer) n. n. - - - - - - - - Totale uitvoer 339.968 356.403 84.838 85.583 86.256 87.047 88.345 89.767 91.244 90.421 Totale invoer 336.322 353.786 83.648 85.887 85.019 88.311 86.961 88.392 90.121 89.403 Bruto binnenlands product tegen marktprijzen 397.760 403.227 99.229 99.627 99.893 100.193 100.726 100.892 101.416 101.634 1 Consumptieve bestedingen van de huishoudens en de instellingen zonder winstoogmerk (IZW s). 13
2.3 BIJDRAGEN TOT DE VOLUMEVERANDERING VAN HET BBP T.O.V. DEZELFDE PERIODE VAN HET VOORGAANDE JAAR (procentpunten, voor kalendereffecten gezuiverde gegevens) 2014 2015 2014 2015 2016 II III IV I II III IV I Consumptieve particuliere bestedingen 1 0,2 0,7 0,3 0,1 0,2 0,6 0,7 0,6 0,8 0,4 Consumptieve bestedingen van de overheid 0,1 0,1 0,1 0,1 0,2 0,2 0,1 0,0-0,1-0,1 Bruto binnenlandse kapitaalvorming 1,4 0,9 0,8 3,1 1,2 3,2 0,6-1,0 0,9-1,1 Bruto kapitaalvorming 1,6 0,5 1,3 2,6 1,4 3,0-0,1-1,3 0,6-1,2 Bruto-investeringen van de ondernemingen, zelfstandigen en IZW s 1,2 0,5 0,9 2,3 1,0 2,8 0,0-1,3 0,5-1,5 Bruto-investeringen in woongebouwen 0,3 0,1 0,3 0,3 0,3 0,1-0,1 0,0 0,1 0,2 Bruto-investeringen van de overheid 0,1 0,0 0,1 0,1 0,1 0,1-0,1 0,0-0,1 0,0 Voorraadverandering -0,2 0,4-0,4 0,5-0,3 0,2 0,6 0,2 0,4 0,1 Netto-uitvoer van goederen en diensten -0,4-0,3 0,1-2,0-0,3-2,8 0,2 1,7-0,1 2,2 Totale uitvoer 4,4 4,1 4,9 4,7 3,7 3,8 3,5 4,1 4,9 3,3 Totale invoer 4,8 4,3 4,9 6,6 4,0 6,5 3,3 2,4 5,0 1,0 Bruto binnenlands product tegen marktprijzen 1,3 1,4 1,2 1,4 1,3 1,2 1,5 1,3 1,5 1,4 1 Consumptieve bestedingen van de gezinshuishoudingen en de instellingen zonder winstoogmerk (IZW s). 3. VERDELING VAN HET BINNENLANDS PRODUCT: BELANGRIJKSTE INKOMENSCATEGORIEËN, RAMINGEN TEGEN LOPENDE PRIJZEN (miljoenen euro s, voor seizoeninvloeden en kalendereffecten gezuiverde gegevens) 2014 2015 2014 2015 2016 II III IV I II III IV I Beloning van werknemers 204.488 206.846 50.962 51.133 51.384 51.559 51.700 51.740 51.847 52.137 Lonen 147.206 148.896 36.711 36.844 36.910 37.068 37.210 37.260 37.358 37.728 Sociale premies 57.282 57.950 14.251 14.289 14.475 14.491 14.490 14.480 14.489 14.409 Bruto exploitatieoverschot en bruto gemengd inkomen 157.041 162.821 39.024 39.580 39.586 39.774 40.378 40.888 41.781 41.888 Netto belastingen op productie en invoer 38.878 39.741 9.552 9.880 9.809 9.726 9.785 10.107 10.122 9.873 Bruto binnenlands inkomen tegen marktprijzen 400.408 409.407 99.538 100.594 100.779 101.059 101.863 102.735 103.750 103.897 14
4. ARBEIDSMARKTSTATISTIEKEN 4.1 VERDELING VAN DE BELONING VAN WERKNEMERS PER BEDRIJFSTAK (binnenlands concept, miljoenen euro s, voor seizoeninvloeden en kalendereffecten gezuiverde gegevens) 2014 2015 2014 2015 2016 II III IV I II III IV I Landbouw, bosbouw en visserij 521 535 131 131 130 131 133 134 136 136 Nijverheid en energie 35.426 35.120 8.808 8.798 8.969 8.788 8.794 8.779 8.759 8.732 Bouwnijverheid 10.258 10.064 2.523 2.541 2.547 2.567 2.503 2.505 2.490 2.534 Diensten 158.282 161.127 39.501 39.663 39.739 40.073 40.270 40.322 40.462 40.735 Handel, vervoer en horeca 42.038 42.613 10.489 10.554 10.543 10.600 10.651 10.674 10.688 10.692 Informatie en communicatie 7.799 7.965 1.947 1.953 1.956 1.968 1.988 1.996 2.013 2.000 Financiële dienstverlening 9.834 9.819 2.453 2.455 2.450 2.454 2.460 2.458 2.447 2.397 Verhuur en handel van onroerend goed 955 979 238 239 240 243 246 245 244 252 Zakelijke dienstverlening 22.855 23.808 5.697 5.731 5.765 5.920 5.944 5.952 5.992 6.068 Overheid en onderwijs 48.214 48.643 12.047 12.057 12.118 12.119 12.159 12.155 12.210 12.359 Gezondheids- en welzijnszorg 21.413 22.006 5.345 5.376 5.366 5.450 5.498 5.519 5.539 5.623 Cultuur, recreatie, overige diensten 5.175 5.295 1.285 1.298 1.300 1.318 1.324 1.324 1.329 1.343 Totale beloning van werknemers 204.488 206.846 50.962 51.133 51.384 51.559 51.700 51.740 51.847 52.137 4.2 NATIONALE WERKGELEGENHEID: AANTAL ZELFSTANDIGEN EN WERKNEMERS (duizenden personen, voor seizoeninvloeden en kalendereffecten gezuiverde gegevens) 2014 2015 2014 2015 2016 II III IV I II III IV I Zelfstandigen 755,7 766,0 754,5 756,9 759,2 761,2 764,0 767,6 771,2 775,7 Werknemers 3.871,6 3.902,5 3.868,7 3.873,6 3.880,6 3.886,2 3.897,7 3.912,0 3.914,0 3.919,4 Totaal aantal werkzame personen 4.627,3 4.668,5 4.623,2 4.630,4 4.639,8 4.647,4 4.661,7 4.679,6 4.685,2 4.695,1 4.3 BINNENLANDSE WERKGELEGENHEID: VERDELING VAN HET AANTAL WERKZAME PERSONEN PER BEDRIJFSTAK (duizenden personen, voor seizoeninvloeden en kalendereffecten gezuiverde gegevens) 2014 2015 2014 2015 2016 II III IV I II III IV I Landbouw, bosbouw en visserij 59,1 58,6 59,3 59,1 58,8 58,8 58,6 58,5 58,4 58,2 Nijverheid en energie 564,9 556,6 565,9 563,4 561,5 559,1 556,9 555,8 554,7 555,4 Bouwnijverheid 267,7 265,4 268,2 267,2 266,5 265,9 265,5 265,1 265,0 265,8 Diensten 3.657,5 3.710,1 3.651,6 3.662,7 3.675,0 3.685,8 3.703,0 3.722,5 3.729,3 3.737,9 Handel, vervoer en horeca 971,0 975,3 969,7 970,9 972,9 973,2 974,0 976,5 977,3 978,3 Informatie en communicatie 110,1 111,0 110,2 110,1 110,1 110,3 110,7 111,3 111,7 112,5 Financiële dienstverlening 125,2 124,8 125,3 125,0 124,8 124,8 124,9 125,0 124,6 124,2 Verhuur en handel van onroerend goed 25,1 25,7 25,1 25,2 25,3 25,5 25,7 25,8 25,8 26,0 Zakelijke dienstverlening 842,8 871,2 840,4 845,6 851,1 858,7 867,5 878,5 879,9 884,6 Overheid en onderwijs 810,5 812,0 810,3 811,2 812,6 810,2 811,5 813,0 813,1 809,4 Gezondheids- en welzijnszorg 579,6 594,6 578,1 581,0 584,4 588,5 593,1 596,1 600,7 605,2 Cultuur, recreatie, overige diensten 193,2 195,6 192,6 193,8 193,9 194,5 195,5 196,3 196,2 197,6 Totale binnenlandse werkgelegenheid 4.549,3 4.590,7 4.545,1 4.552,5 4.561,9 4.569,5 4.583,9 4.601,9 4.607,5 4.617,3 15
4.4 ARBEIDSVOLUME PER BEDRIJFSTAK: WERKNEMERS (duizenden uren, voor seizoeninvloeden en kalendereffecten gezuiverde gegevens) 2014 2015 2014 2015 2016 III IV I II III IV I Landbouw, bosbouw en visserij 32.807,4 33.745,6 8.308,3 8.070,6 8.322,1 8.418,8 8.568,0 8.436,7 8.590,0 Nijverheid en energie 832.438,8 821.776,3 207.002,4 204.646,9 209.299,6 205.613,9 203.534,0 203.328,8 208.357,4 Bouwnijverheid 302.404,1 295.779,2 74.277,2 74.775,3 76.043,0 73.283,0 72.938,9 73.514,3 74.418,1 Diensten 4.254.426,3 4.305.660,5 1.064.333,8 1.066.170,5 1.071.861,3 1.074.609,6 1.076.347,0 1.082.842,6 1.086.595,8 Handel, vervoer en horeca 1.214.218,3 1.218.622,9 303.580,6 303.821,8 303.902,4 304.197,0 304.533,3 305.990,1 306.747,7 Informatie en communicatie 156.663,7 157.700,3 39.152,8 39.133,2 39.195,3 39.272,7 39.525,9 39.706,3 40.025,1 Financiële dienstverlening 172.281,4 171.650,5 42.956,2 42.912,1 42.981,0 42.920,8 42.824,0 42.924,8 42.695,0 Verhuur en handel van onroerend goed 29.267,1 29.786,3 7.327,2 7.348,7 7.405,9 7.443,3 7.457,5 7.479,6 7.507,6 Zakelijke dienstverlening 714.349,6 743.002,8 179.322,4 180.752,9 182.555,7 184.646,4 186.189,2 189.611,6 189.163,3 Overheid en onderwijs 1.147.831,8 1.149.638,1 287.034,7 286.355,5 287.878,7 287.469,8 287.424,3 286.865,4 288.429,9 Gezondheids- en welzijnszorg 629.546,1 643.242,0 157.475,3 158.163,5 160.141,2 160.549,2 160.519,6 162.031,9 163.650,5 Cultuur, recreatie, overige diensten 190.268,3 192.017,6 47.484,7 47.682,9 47.801,0 48.110,4 47.873,3 48.232,9 48.376,8 Totaal aantal uren 5.422.076,6 5.456.961,7 1.353.921,7 1.353.663,3 1.365.526,1 1.361.925,3 1.361.387,8 1.368.122,5 1.377.961,3 16
Publicaties van het INR - Contactpersonen Het Instituut voor de nationale rekeningen publiceert naast de belangrijkste aggregaten nog andere cijfers uit de nationale en regionale rekeningen. De overgrote meerderheid van de gegevens zijn beschikbaar in pdf-formaat via de link: https://www.nbb.be/doc/dq/n/planningpappub.htm De cijfergegevens kunnen worden opgevraagd via de interactieve databank NBB.Stat. Hieronder volgt per publicatie een korte beschrijving. 1. Gedetailleerde nationale rekeningen De publicatie van de gedetailleerde nationale rekeningen verschijnt eind september. Zij bestaat uit gedetailleerde tabellen met de samenstelling en verdeling van het binnenlands product, de productie en inkomensvormingsrekening alsook de belangrijkste bestedingscomponenten, de sectorrekeningen, de kapitaalgoederenvoorraad en de werkgelegenheid. 2. Kwartaalrekeningen en eerste raming van de jaarrekeningen De kwartaalrekeningen bevatten de eerste ramingen van de voornaamste nationale aggregaten. Zij verschijnen vier maal per jaar, 120 dagen na het verloop van het kwartaal waarop de rekeningen betrekking hebben. Samen met de resultaten van het vierde kwartaal verschijnt de eerste schatting van de jaarrekeningen, die grotendeels gebaseerd is op de kwartaalrekeningen. In de kwartaalrekeningen, die consistent zijn met de nationale jaarrekeningen, worden de belangrijkste aggregaten uit zowel het bestedings-, inkomens- als productieoogpunt gepresenteerd. Ook de werkgelegenheid, het arbeidsvolume van de loontrekkenden en de beloning van werknemers per bedrijfstak wordt geschat. Teneinde zo snel mogelijk cijfers betreffende het meest recente kwartaal ter beschikking te stellen, verschijnt reeds na 30 dagen een flash-raming van de bbp-groei Deze wordt wel niet opgesplitst naar de verschillende deelcomponenten van het bbp. Een eerste raming van deze opsplitsing en van de andere aggregaten van de economie wordt 60 dagen na het einde van het kwartaal verspreid. 17
3. Rekeningen van de institutionele sectoren De jaarrekeningen van de institutionele sectoren zijn opgenomen in de publicatie van de gedetailleerde nationale rekeningen (cf. punt 1). Eind september worden ze uitgebracht via de database van de Nationale Bank van België, NBB.Stat. De complete rekeningenreeks voor de institutionele sector wordt gepubliceerd. De institutionele sectoren bestaan uit de niet-financiële vennootschappen, de financiële instellingen (en subsectoren), de overheid, de huishoudens, de IZW s t.b.v. huishoudens en het buitenland. De kwartaalrekeningen van de institutionele sectoren worden vier maal per jaar verspreid, ongeveer 105 dagen na het einde van het kwartaal waarop zij betrekking hebben. Deze kwartaalrekeningen zijn in overeenstemming met hun jaarlijks equivalent (zie hierboven), maar zijn minder gedetailleerd. De focus ligt op de meest relevante aggregaten, in het bijzonder door middel van sleutelindicatoren en componenten. Deze rekeningen bevatten eveneens de kwartaalrekeningen van de overheid. 4. Rekeningen van de overheid De kwartaalrekeningen van de overheid worden samen met de rekeningen van de institutionele sectoren verspreid (zie punt 3). Jaarlijks worden twee ramingen van de jaarrekeningen van de overheid opgesteld, waarvan de resultaten worden gepubliceerd op de website van de Nationale Bank van België. In de maand april volgend op het referentiejaar wordt een eerste raming gepubliceerd in de vorm van tabellen van ontvangsten en uitgaven van de overheid. De tweede raming, die in de maand september wordt verspreid, omvat de volledige rekeningen van de overheid en haar subsectoren. Die versie bevat de gegevens die nodig zijn voor de analyse van de overheidsfinanciën en hun verhouding tot de rest van de economie. Deze rekeningen worden overgenomen in de publicatie van de gedetailleerde nationale rekeningen. 5. Aanbod- en gebruikstabellen Op het einde van ieder jaar verschijnen de aanbod- en gebruikstabellen. Zij geven een beeld van de structuur van de productiekosten, van het inkomen dat wordt gegenereerd in het productieproces en van de goederen- en dienstenstromen die ofwel uit binnenlandse productie voortvloeien ofwel het resultaat zijn van in- en uitvoer. 6. Regionale rekeningen: aggregaten per bedrijfstak en rekening van de huishoudens Op het einde van ieder jaar verschijnen de jaarlijkse regionale rekeningen. Zij verdelen per gewest, provincie en arrondissement meerdere variabelen uit de nationale rekeningen, waarmee ze volledig consistent zijn. Naast de regionale bruto toegevoegde waarde en beloning van werknemers, bevat de publicatie ook de geregionaliseerde gegevens over het aantal werkzame personen en over de bruto investeringen in vaste activa. Ook de regionale cijfers met betrekking tot de rekening van de huishoudens maken deel uit van het geheel. Wat dit laatste betreft, gaat het om de belangrijkste 18
variabelen uit de rekening voor de bestemming van de primaire inkomens (beloning van werknemers en inkomen uit vermogen) en de secundaire inkomensverdeling (belastingen, sociale bijdragen en uitkeringen en beschikbaar inkomen). 7. Contactpersonen Methodologie Geert Detombe Tel. +32 2 221 30 40 Fax +32 2 221 32 30 e-mail: geert.detombe@nbb.be Productieoptiek van het bbp en aanbod- en gebruikstabellen Hans De Dyn Tel. +32 2 221 30 38 Fax +32 2 221 31 43 e-mail: hans.dedyn@nbb.be Bestedingsoptiek van het bbp en kapitaalgoederenvoorraad Isabelle Brumagne Tel. +32 2 221 28 77 Fax +32 2 221 32 30 e-mail: isabelle.brumagne@nbb.be Sectorrekeningen en satellietrekenigen van de IZW s Béatrice Thiry Tel. +32 2 221 55 34 Fax +32 2 221 32 30 e-mail: beatrice.thiry@nbb.be Rekeningen van de overheid Claude Modart Tel. +32 2 221 30 26 Fax +32 2 221 32 30 e-mail: claude.modart@nbb.be Kwartaalrekeningen en flashraming Yannick Rombauts Tel. +32 2 221 26 93 Fax +32 2 221 31 43 e-mail: yannick.rombauts@nbb.be Regionale rekeningen en arbeidsmarkt Monica Maeseele Tel. +32 2 221 30 28 Fax +32 2 221 31 43 e-mail: monica.maeseele@nbb.be Verspreiding van de reeksen (online consultaties) Kristof Segers Tel. +32 2 221 38 70 Fax +32 2 221 32 30 e-mail : kristof.segers@nbb.be 19
Algemene opmerkingen In een aantal tabellen zijn de totalen, ten gevolge van afrondingen, niet steeds gelijk aan de som van de rubrieken. De website van de Nationale Bank van België bevat de publicatiekalender van de belangrijkste economische statistieken opgesteld door de Bank en het INR. In uitvoering van de SDDS-verplichting (IMF s Special Data Dissemination Standard) zijn ook alle statistieken die deel uitmaken van de SDDS in de kalender opgenomen. Publicatiedata zijn overgenomen van de instelling die de statistiek opstelt; sommige onder hen publiceren via hun eigen verspreidingskanalen ruimere kalenders over hun statistieken dan die vermeld op de website van de Bank. 21
Conventionele tekens r raming v voorlopig - het gegeven bestaat niet of heeft geen zin n. niet beschikbaar p.m. pro memorie 0 of 0,0 nul of minder dan de helft van de laatst in aanmerking genomen eenheid 23
Lijst van afkortingen BBP BNI Bruto binnenlands product Bruto nationaal inkomen ESR Europees systeem van nationale en regionale rekeningen IGDFI INR IZw Indirect gemeten diensten van financiële intermediairs Instituut voor de nationale rekeningen Instelling zonder winstoogmerk NACE-BEL Belgische versie van de statistische nomenclatuur van de economische activiteiten in de Europese gemeenschappen NBB Nationale Bank van België SNA System of National Accounts Vwd VZw Verbeterd voor de invloed van het aantal gewerkte dagen en andere kalendereffecten 1 Vereniging zonder winstoogmerk 1 Andere kalendereffecten zijn bijvoorbeeld deze veroorzaakt door de verschillende samenstellingen van de week, tengevolge van het aantal dagen weekend en het aantal werkdagen. 25
Bestellingen Op de internetsite van de Nationale Bank van België, via de rubriek e-service, kan u een gratis e-mailabonnement nemen op deze statistische publicatie. Deze wordt u dan automatisch op de publicatiedatum via e-mail toegezonden. Via de rubriek Print-on-demand kan u tegen betaling een papieren versie van deze publicatie bestellen. Voor meer informatie Wie meer informatie wenst over de inhoud, de methodologie, de berekeningswijze en de bronnen kan terecht bij de dienst nationale & regionale rekeningen en conjunctuur van de Nationale Bank van België. Tel. +32 2 221 30 40 - Fax +32 2 221 32 30 nationalaccounts@nbb.be Verantwoordelijke uitgever Rudi Acx Chef van het departement Algemene statistiek Nationale Bank van België Naamloze vennootschap RPR Brussel - Ondernemingsnummer: 0203.201.340 Maatschappelijke zetel: de Berlaimontlaan 14 - BE-1000 Brussel www.nbb.be Illustraties: Nationale Bank van België Opmaak: NBB Algemene statistiek Omslag: NBB AG - Prepress & Image Gepubliceerd in juli 2016