Velisena Loopmare * archeologie * genealogie * geschiedbeoefening * monumentenzorg Jaargang 22, nr. 3, oktober 2013 Secretariaat Historische Kring Velsen: Boterkamp 3, 1991 DB Velserbroek Tel. 023-5376302 of 06-14831644 E-mail: secretariaat@historischekringvelsen.nl Ledenadministratie: Driehuizerkerkweg 68, 1985 EM Driehuis. Tel. 0255-511709 E-mail: graafsma@quicknet.nl. Website: www.historischekringvelsen.nl Vooraf Nummer 3 van de 22ste jaargang van de nieuwsbrief ontvangt u in oktober. Oktober werd ook de 'wijn-maand' of de 'zaaimaand' genoemd en sinds de 16de eeuw ook de 'zaaimaand'. De naam komt van octo voor acht. Tot 153 v.chr. begon de Romeinse kalender namelijk in maart en was octobris de achtste maand. Traditiegetrouw ontvangt u de laatste Velisena Loopmare van het jaar in oktober, de maand voor de ledenvergadering van de Historische Kring Velsen. redactie Nieuws van het bestuur Het bestuur van de Historische Kring Velsen nodigt de leden uit tot het bijwonen van de najaarsledenvergadering, te houden op maandag 11 november 2013 in Woonzorgcentrum De Hofstede aan de Aletta Jacobsstraat te Velserbroek. De aanvang van deze vergadering is 20:00 uur. Zaal open om 19:30 uur Gastspreker De gastspreker deze avond is de heer W. van Rixel. Het thema is 'Velsen in oorlogstijd'. Na een vijftal hectische oorlogsdagen in mei 1940, waarbij een groot deel van de visserijvloot en bijna alle passagiers- en vrachtschepen de havens van IJmuiden en Amsterdam verlaten hebben om een goed heenkomen te zoeken aan de andere kant van de Noordzee, keert de rust weer. Nederland heeft gecapituleerd. Ontgoochelde vluchtelingen, meest joodse Nederlanders keren terug naar hun woonsteden. Visserfamilies kijken tevergeefs uit naar de terugkeer van de uitgevaren trawlers en botters. Omdat de koningin en de regering gevlucht zijn wordt het bestuur van ons land overgenomen door Reichskommissar Seyss-Inquart. Deze diapresentatie geeft een beeld van het verdere verloop van de oorlog in onze omgeving. De scholen zijn weer begonnen. Duitse soldaten wandelen door de straten, doen inkopen in de winkels en lachen tegen de meisjes. Maar onze joodse landgenoten worden beperkt in hun bewegingsvrijheid. Ze moeten zich laten registreren en verhuizen naar getto s en kampen. Er komt een tekort aan allerlei goederen, waardoor vele artikelen alleen met distributiebonnen zijn te verkrijgen. De luchtoorlog doet zijn intrede. Vele bombardementen en luchtgevechten zijn het gevolg. Mannen worden aangespoord om in Duitsland te gaan werken. Indien niet goedschiks, dan met Velisena Loopmare, 2013, jrg. 22, nr. 3 1
dwang. Razzia s zijn het gevolg. De kust wordt volgebouwd met bunkers en de gaarkeuken zorgt voor warm eten. Na de mislukte slag om Arnhem in de herfst van 1944 volgt een strenge winter, waarin vooral veel verzwakte en zieke stadsbewoners van honger omkomen. Voor hen komt de ineenstorting van het Duitse Rijk te laat. De oorlog laat een vernield en leeggeroofd land achter. Bestuursverkiezingen Het bestuurslid (secretaris), de heer A.J. Spekking, is volgens het rooster van aftreden deze vergadering aftredend en stelt zich herkiesbaar. Het bestuurslid, de heer J. van der Pol, treedt terug als bestuurslid. Bestuursuitbreiding Zoals bekend, heeft het bestuur thans nog twee vacatures die wij graag willen vervullen maar waarvoor wijzelf op dit moment nog geen concrete kandidaten hebben. Op dit moment bestaat het bestuur uit vijf leden om alles draaiende te houden. Dat zijn te weinig bestuursleden voor het vele werk dat verricht moet worden. Het is daarom dringend gewenst deze vacatures in te vullen. Vele handen maken immers licht werk. Wij blijven zoeken, maar zouden het ook helemaal niet erg vinden, wanneer zich iemand spontaan zou melden! U heeft daarvoor nog tot de najaarsledenvergadering gelegenheid. Bindende voordrachten voor eventuele tegenkandidaten kunnen worden gesteld voor de vergadering, mits schriftelijk gesteund door tenminste tien leden en vergezeld van een schriftelijke bereidverklaring van de voorgestelde kandidaat (Artikel 11 van de statuten). Agenda najaarsledenvergadering 1. Opening 2. Mededelingen (telling aanwezige c.q. vertegenwoordigde leden) 3. Presentatie jaarboek Velisena 2013, jaargang 22 4. Lezing door de heer W. van Rixel PAUZE 5. Ingekomen stukken 6. Notulen voorjaarsledenvergadering 15 april 2013 7. Begroting 2014 8. Bestuursverkiezingen / kandidaten - de heer A.J. Spekking is aftredend en stelt zich herkiesbaar; - de heer J. van der Pol treedt terug als bestuurslid. 9. Mondelinge presentatie werkgroepen, de voorzitters vertellen over de activiteiten. 10. Rondvraag 11. Datum volgende ledenvergadering 12. Sluiting Namens het bestuur van de Historische Kring Velsen, Alex Spekking, secretaris Notulen van de voorjaarsledenvergadering, gehouden op maandag 15 april 2013 in Zorgcentrum De Hofstede te Velserbroek Aanwezig waren 40 leden, waaronder het bestuur en 5 niet-leden. Afwezig met afbericht de leden de hr. E. Baalbergen, de hr. en mw. Uyl, de hr. A. Bosman, de hr. en mw. Van Rixel, de hr. en mw. Hartendorf, de hr. en mw. Kohler, de hr. J.V. Suurmond, mw. J. van der Horst, mw. Vos, de hr. P. Heyblok, mw. H. van den Outenaar, mw. I. van Moerkerk, mw. L. Baron, de hr. Rings, de hr. Meyer en mw. H. van Voorst Vader. 1. en 2. Opening en mededelingen voorzitter Om 20.05 uur opent de voorzitter de vergadering en heet de aanwezigen welkom. Hij deelt mee dat Velisena Loopmare, 2013, jrg. 22, nr. 3 2
er kandidaten gezocht worden voor de Werkgroep Activiteiten, hoewel er naar alle leden een e-mail verstuurd is, hebben zich nog geen kandidaten aangemeld. Voor de Werkgroep Collecties hebben zich twee leden aangemeld, dat is echter te weinig; ook hier het verzoek om zich op te geven. Hiertoe liggen intekenlijsten gereed, tevens ligt er een intekenlijst voor de bemensing van de HKVstand. 3. Ingekomen stukken secretaris Geen 4. Lezing Gastspreekster Gastspreekster op deze avond was mevrouw Renate van Zalen uit Driehuis. Renate (afgestudeerd historica) is werkzaam als projectmedewerker bij het Verzetsmuseum Amsterdam.* Het museum is momenteel bezig met het opzetten van een kindermuseum, genaamd Verzetsmuseum Junior. De opening zal in oktober dit jaar plaatsvinden. Door middel van verhalen van mensen die de Tweede Wereldoorlog zelf als kind hebben meegemaakt, zullen kinderen van nu, in de leeftijd van acht tot veertien jaar, leren over de oorlog. In het museum krijgt de bezoeker straks de mogelijkheid om een aantal kinderen te volgen door de oorlog heen. Elk kind staat voor een ander aspect/thema van de oorlog: vervolging, verzet, collaboratie en aanpassing/acceptatie. De persoonlijke verhalen en de authentieke objecten nemen de bezoeker mee terug naar de jaren 1940-1945. In de lezing ging Renate dieper in op de opzet en het totstandkomen van de inhoud van het museum. Op enthousiaste wijze vertelde zij over de vier (hoogbejaarde) geïnterviewde hoofdpersonen t.w.: Henk, zoon van neutrale ouders uit Haarlem, Nelly, dochter van NSB-ouders uit Zeeland, de joodse Eva, die in 1938 met haar ouders vluchtte uit Oostenrijk en Jan, de zoon van een verzetsman uit het oosten van het land. Deze hoofdpersonen die bij het uitbreken van de oorlog tussen de acht en veertien jaar waren, vertellen aan de hand van vier genoemde aspecten/thema's hun ervaringen in de oorlog Met onderhoudende anekdotes vertelde Renate welke keuzes er gemaakt zijn, waar het materiaal vandaan komt en op welke problemen je stuit als je persoonlijke verhalen als uitgangspunt neemt. * Renate van Zalen is tevens bestuurslid van het Comité 4 & 5 mei Velsen. PAUZE 5. Notulen Ledenvergadering d.d. 12 november 2012 Tekstueel: blz.2 punt 3: Presentatie jaarboek 2010 moet zijn Presentatie jaarboek 2012 blz.2 punt 3 regel 7: Wijkeroog moet zijn Velsen-Zuid Naar aanleiding van: Eelco Graafsma reageert op de opmerking tijdens de Rondvraag van Annemiek Keijzers, waarin ze haar verbazing uitsprak over het feit dat de HKV geen twintig deelnemers aan de Rabobank fietstocht bijeen kon brengen. Eelco merkte op dat de uitnodiging te laat is ontvangen, zodat niet alle leden tijdig konden worden geïnformeerd. 6. Jaarverslagen 2012 van bestuur en werkgroepen Tekstueel en inhoudelijk geen aan- of opmerkingen. Joop Vermeij roept leden op zich aan te melden bij de Werkgroep Monumenten, omdat door ziekte en ouderdom de werkgroep menskracht tekortkomt. 7. Financieel Jaaroverzicht 2012 De penningmeester geeft uitgebreid toelichting op het uitgereikte jaaroverzicht en geeft antwoord op Velisena Loopmare, 2013, jrg. 22, nr. 3 3
een aantal gestelde vragen m.n. ten aanzien van het banksaldo en reserveringen voor het 25-jarig jubileum. 8. Verslag van de kascontrolecommissie Mevrouw E. Limmen en de heer J. Morren hebben de kas gecontroleerd en adviseren om het bestuur te dechargeren voor het financiële beheer over het afgelopen jaar. De vergadering volgt het advies. 9. Benoeming lid kascontrolecommissie In de vergadering bieden de heren T. van Maris en V. Spekking zich aan als lid van de kascontrolecommissie. 10. Bestuursuitbreiding Er hebben zich geen kandidaten gemeld. 11. Rondvraag De heer Jan Rodenburg (Werkgroep Begraafplaatsen) vraagt naar overzichtskaarten van de begraafplaatsen De Biezen, Duinhof en de Westerbegraafplaats. Tevens vraagt hij of er foto's zijn van de grafmonumenten. De voorzitter antwoordt dat Guus Hartendorf waarschijnlijk nadere informatie kan geven. De heer Jan Morren deelt mee dat hij op zaterdag 20 april a.s. in samenwerking met de Stichting Santpoort opnieuw de fietsexcursie langs een aantal monumenten in de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude houdt. De heer Eelco Graafsma doet een oproep aan de leden om zich aan te melden als lid van de Werkgroep Activiteiten i.o. Ook als men geen lid wil worden maar wel ideeën heeft gelieve deze te melden. 12. Datum volgende ledenvergadering en sluiting De najaarsledenvergadering is op maandag 11 november 2013, niets meer aan de orde zijnde, sluit de voorzitter om 21.50 uur de vergadering. W.G. Sellen, notulist Vooraankondiging lezing Wim Bosman Het bestuur heeft het genoegen u nu reeds uit te nodigen voor een lezing door Wim Bosman, voormalig gemeentearcheoloog van Velsen, en nog steeds zeer actief op het gebied van Archeologie. Het onderwerp van de lezing wordt door Wim Bosman als volgt omschreven: OUD EN TOCH NIEUW; ACTUEEL ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK IN VELSEN Zowel in de bodem als in de dossierkasten wordt flink gespit op zoek naar de vroegste geschiedenis van Velsen en zelfs nog naar wat daaraan voorafging. Nieuw veldonderzoek vindt vanwege de afgenomen bouwactiviteit minder vaak plaats dan enige jaren terug. Daardoor kan er vaart worden gezet achter het uitwerken van eerder vastgelegde gegevens. Het resultaat: Oud en toch Nieuw. Boeiend voor Jong en Oud. De lezing wordt gehouden in De Hofstede te Velserbroek, op maandag 13 januari 2014 om 20.00 uur (zaal open 19.30 uur). Noteer deze activiteit nu alvast in uw agenda! Een lezing door Wim Bosman wordt gekenmerkt door zijn aanstekelijk enthousiasme en boeiende wijze van presenteren. Het bestuur vertrouwt erop dat dit een mooie start van het nieuwe verenigingsjaar 2014 zal zijn. bestuur Bericht van de ledenadministratie Sinds 24 juni 2013 hebben wij weer een aantal nieuwe leden mogen inschrijven, en wel: Velisena Loopmare, 2013, jrg. 22, nr. 3 4
hr. en mw. Kalkman-Visser te IJmuiden hr. D. Veldman te Velserbroek hr. J. Luitjes te Amsterdam hr. W. Wilbie te Heemskerk Wij heten hen van harte welkom en hopen dat zij veel genoegen beleven aan het lidmaatschap. Zij hebben inmiddels de gebruikelijke welkomstbrief ontvangen en na ontvangst van hun contributie voor het lopende jaar ontvingen zij als welkomstgeschenk het laatstverschenen jaarboek Velisena. Ook nu vragen wij u weer om familie, vrienden, kennissen, collegae en buren aan te moedigen lid te worden van de HKV. U kunt hen als geen ander het belang van een lidmaatschap van de HKV verklaren. Uiteraard kunt u hen ook verrassen met een cadeaulidmaatschap! Eelco Graafsma Recent ontvangen schenkingen Ook de afgelopen periode werd aan de HKV interessant materiaal aangeboden, omdat deze materialen door omstandigheden van de oorspronkelijke eigenaar overcompleet zijn geworden. 1. Van een anonieme gever de brochure Oud-IJmuiden monumentaal, een uitgave van de Stichting Wijkcomité Oud-IJmuiden (1990) en de brochure Beeldkwaliteitplan Oud- IJmuiden, een uitgave van gemeente Velsen (2005), 2. van de heer Paul van Hal te Heemstede 17 oude ansichtkaarten, deels van Velsen, deels van omliggende plaatsen, 3. van een anonieme gever het boekje Kustfort IJmuiden van Bolwerk tot Boegbeeld van Henk Tol & Henk Haver en het boekje Velsen (Santpoort-IJmuiden-Driehuis) een uitgave (1962?) van de gemeente Velsen, tekst Harry van Kaam. Alle goede gevers hartelijk dank! Deze schenkingen worden overgedragen aan respectievelijk onze HKV-bibliotheek of aan de Werkgroep Collecties. Eelco Graafsma Facebook Sinds enige tijd 'zit' ook de Historische Kring Velsen op Facebook. Op https://www.facebook.com/groups/historischekringvelsen/ kunnen de leden van de HKV zich aanmelden. Zij zullen dan door de webmaster/penningmeester toegelaten worden tot deze besloten groep. Wat kunt u verwachten? Wij denken aan o.a. aankondigingen van lezingen, fietstochten, ledenvergaderingen en andere wetenswaardigheden betrekking hebbend op Velsen en de HKV Henk Timmers, penningmeester Verschenen en verwacht * Rond 20 november a.s. verschijnt naar verwachting van de auteur, Guus Hartendorf, Santpoort- Dorp en -Station in de 20e eeuw, deel 3. Uitgever is dit keer 7 x 7 Cornegge reclame & grafische producties. ISBN, prijs en verkoopadressen zijn nog niet bekend. Bron: Guus Hartendorf * De geschiedenis van Nederland in 100 voorwerpen. Gijs van der Ham. De Bezige Bij/Rijksmuseum Amsterdam. 544 p. ill. ISBN 978 90 234 7827 0 Voor wie nog niet het vernieuwde Rijksmuseum bezocht, is er nu ook een boek... Voor de samensteller van het boek, de conservator Gijs van der Ham, telt niet de kunstwaarde van de voorwerpen, maar vooreerst de plaats in de geschiedenis. Geïnspireerd door Neil MacGregors A Historiy of the world in 100 objects koos Van der Ham zijn honderd voorwerpen. Bron: Museumtijdschrift, nr. 5, 2013 * Nederland museumland. Museumvereniging en Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen. 432 p. ISBN 978 90 2155 310 8. Een geactualiseerde versie van de aloude museumgids, per provincie en daarbinnen alfabetisch op plaatsnaam en instelling geordend. Nagenoeg alles wordt genoemd maar... Artis (dit jaar 175 jaar oud) ontbreekt. * Ik hou van Artis. Het park, de dieren, de mensen. Jubileumboek door Jan Paul Schutten en Nienke Denekamp. Uitgeverij Rubinstein, 2013 Velisena Loopmare, 2013, jrg. 22, nr. 3 5
* Het Haagse Binnenhof. Acht eeuwen centrum van de macht. Jaco Alberts, Eddy Habben Jansen en Diederik Smit. Den Haag, 2013 152 p. * De Stelling van Amsterdam. Jidou Fabriek. Utrecht, 2013. 128 p., ill. ISBN 978 90 5345 454 1. De 42 forten en 4 batterijen die samen de stelling vormen, werden tussen 1880 en 1920 aangelegd. Het zijn de meest zichtbare onderdelen van een ingenieus inundatiestelsel. De gids gaat kort in op het principe en de geschiedenis van de stelling. QR-codes verwijzen naar de verhalen die horen bij de QR-route die langs de stelling voert. * Macht en aanzien. Kennemer adel in de volle middeleeuwen (1050-1350). E.H.P. Cordfunke. Zutphen, Walburg Pers, 2013. 144 p. * Leden van één lichaam. Denkbeelden over armen, armenzorg en liefdadigheid in de noordelijke Nederlanden 1300-1650. Anita Boele. Hilversum, Verloren, 2013. 367 p. * De Stichting Onderzoek Velser Affaire (SOVA) presenteert op 2 november a.s. het boek met de onderzoeksresultaten, geschreven door de onderzoeker, de historicus dr. Bas von Benda-Beckman. De winkelprijs zal Euro 24,90 bedragen. Let op de krantenberichten. redactie Tentoonstellingen > Van Heks tot Hacker. In: Historisch Museum Haarlem t/m 17 november. Groot Heiligland 47. T. 023-5422427. www.historischmuseumhaarlem.nl > Mensen te koop Slavernij in beeld. In: Teylers Museum t/m 8 december. Spaarne 16. T. 023-5160960. www.teylersmuseum.eu > 125 Jaar Forteiland. In: IJmuider Zee en Havenmuseum De Visserijschool t/m 31 oktober. Havenkade 55. T. 0255-538007. www.zeehavenmuseum.nl > Leven met Oranje. In: Beeld en Geluid t/m 2 maart 2014. Media Park, Sumatralaan 45, Hilversum T. 035-6775555. www.beeldengeluid.nl > De Dode Zeerollen.. In: Drents Museum t/m 5 januari 2014. Brink 1, Assen. T. 059-2377773. www.drentsmuseum.nl In Museumtijdschrift, nr. 5, 2013 een informatief artikel door John Exalto, De schatten van Qumran. Sinds de ontdekking in 1947 vormen de Dode Zeerollen omstreden erfgoed. > Museumtijdschrift online. Meer zien? Verder lezen? Surf naar www.museumtijdschrift.nl > Vormen van verdraagzaamheid. Religieuze (in)tolerantie in de Gouden Eeuw. In: Museum Catharijne Convent t/m 5 januari 2014. Lange Nieuwstraat 38 Utrecht. T. 030-2313835 In 2013 bestaat de Vrede van Utrecht 300 jaar. Onder het motto Wélke Vrede? Vertellen de Utrechtse musea het verhaal in al zijn facetten. De tentoonstelling markeert de grootse finale. De ondertekening van de Vrede op 11 april 1713 in het Utrechtse stadhuis is een keerpunt genoemd in de wereldgeschiedenis. En last but not least: > Maand van de Geschiedenis. In: het hele land van 1 t/m 31 oktober 2013. Al jaren een begrip in Nederland. Het is het grootste historische evenement van ons land. Honderden organisaties op het gebied van geschiedenis, cultuur en actualiteit, zoals musea, archieven, bibliotheken, historische verenigingen en media organiseren in oktober activiteiten voor een breed publiek. Het thema is dit jaar Vorst & Volk. Een actueel thema in een jaar waarin de troonswisseling plaatsvond en op 30 november het startschot wordt gegeven voor de viering van 200 jaar koninkrijk. Zie voor veel informatie: www.maandvandegeschiedenis.nl. Daar kunt u ook doorklikken naar Films- en tv-beelden, boeken, webtips, collecties en artikelen. Velisena Loopmare, 2013, jrg. 22, nr. 3 6
redactie Nieuws uit het Noord-Hollands Archief Eerder is in de Velisena Loopmare melding gemaakt van de digitalisering door het Noord-Hollands Archief (NHA) van de collectie zwart-wit foto's van de voormalige Afdeling Monumentenzorg van de gemeente Velsen. Die collectie was indertijd ondergebracht bij het Gemeentearchief Velsen. Onlangs heeft het NHA opnieuw beeldmateriaal uit Velsen gedigitaliseerd. Het betreft 337 prenten en tekeningen uit de atlas van de gemeente Velsen. Die zijn nu alle online toegankelijk via de beeldbank van het NHA en als volgt te raadplegen: Ga naar de website van het NHA www.noord-hollandsarchief.nl. Klik in de linker kolom op 'beeld' en vervolgens op 'Collecties'. Scroll daarna naar 'Prenten en tekeningen Gemeente Velsen (337)' en klik hierop. Vanuit hier kan verder in de collecties worden gezocht en gefilterd op plaats, straat, vervaardiger, enz. Bron: NHA. Redactie Herkomst van de leden Altijd benieuwd geweest waar de ledenvan de Historische Kring Velsen vandaan komen? Aan de hand van de recente ledenlijst heeft de penningmeester, Henk Timmers, een overzicht van de herkomst gemaakt in de vorm van een cirkeldiagram. Zie pagina 8 van deze nieuwsbrief. Jaren geleden is in de Velisena Nieuwsbrief ook een tabel met de herkomst van de leden gepubliceerd. Die informatie is nu weer getalsmatig en visueel geactualiseerd. Tot slot Het oude is niet alleen goed omdat het van vroeger is, net zo min als het nieuwe bijzonder is omdat het van deze tijd is. Aan ons de taak om temidden van lawaai, vluchtigheid en verwarring datgene te vinden dat blijvend, stil en betekenisvol is, dat te beleven als nieuw, het vast te houden en te koesteren. Paul Hindemith (1895-1963); citaat uit 1943 redactie < > ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Velisena Loopmare is een nieuwsbrief voor leden van de Historische Kring Velsen en verschijnt drie- tot viermaal per jaar onder redactie van Jan Victor Suurmond. Kopij gaarne per e-mail in een bijlage verzenden naar de redacteur via het e-mailadres: j.suurmond3@upcmail.nl. Het postadres is Ampzingstraat 3 zw, 2014 XT Haarlem. Tel. 023-8448479 De volgende Velisena Loopmare verschijnt in februari 2014. Kopij van het bestuur, van werkgroepen en leden wordt uiterlijk op 25 januari 2014 verwacht. Informatie uit de nieuwsbrief mag worden overgenomen, mits de bron wordt vermeld. Velisena Loopmare, 2013, jrg. 22, nr. 3 7
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Velisena Loopmare, 2013, jrg. 22, nr. 3 8
Velisena Loopmare, 2013, jrg. 22, nr. 3 9
Velisena Loopmare, 2013, jrg. 22, nr. 3 10