Brabantse Bestuursscan Gemeente Veghel Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 28 augustus 2012
Inleiding Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project Krachtig Bestuur in Brabant gebruikgemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente. Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan. Interactie met Gezonde financiële positie Samenwerking Samenwerking 3 O s sverbanden Decentralisatieopgaven Werken naar vermogen Uitvoering: Opdrachtgevers: De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via zelfanalyse met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen. 2 Gemeente Veghel Gemeente Veghel 3
De gemeente Veghel is een gemeente in Noordoost-Brabant in het gebied De Meierij. De gemeente Veghel grenst aan de gemeenten Bernheze, Uden, Boekel, Gemert-Bakel, Laarbeek, Sint-Oedenrode en Schijndel. De gemeente bestaat uit de kernen Veghel, Erp, Mariaheide, Zijtaart en Eerde. Bevolking: 37.552 bewoners (per 1-1-2012) waarvan de verdeling mannen en vrouwen ongeveer gelijk is. 84,2% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 15,8% allochtoon (ref. 16% in Noord- Brabant). Veghel kent een bevolkingsgroei van 0,20% (ref. 0,38% in Noord-Brabant). Dit komt voort uit een geboorteoverschot van 0,30% (ref. 0,21% in Noord-Brabant) en een migratietekort van 0,10 % (ref. 0,17% in Noord-Brabant). De groene druk (jonger dan 19 jaar) bedraagt 41,7% (38,5% gem. in Noord-Brabant) en de grijze druk (65 jaar of ouder) bedraagt 24,5% (25,7 % gem. in Noord-Brabant). Gemeenteraad Democratisch Dorpsbelang CDA Hart voor Veghel VVD Partij Oerlemans Transparant, Evenwichtig, Leefbaar Gemeentebelangveghe! (7 zetels) (6 zetels) (5 zetels) (3 zetels) (2 zetels) (1 zetel) (1 zetel). Beroepsbevolking: Veghel heeft een totale beroepsbevolking van 18.100 mensen, waarvan 17.300 werkzame beroepsbevolking is. Veghel heeft micro, kleine, middelgrote en grote ondernemingen in haar gemeente. Het percentage micro (21%) en kleine ondernemingen (19%) ligt lager dan het regionaal en landelijk gemiddelde (deze liggen zowel regionaal als landelijk op 32% (micro) en 23% (kleine ondernemingen). Veghel kent een positief oprichtingssaldo in de sectoren groothandel, dienstverlening en detailhandel. Woningen: Veghel heeft 14.859 woningen (t.o.v. 1.026.222 in heel Noord-Brabant) en een woningtoename van 0,16%. De gemiddelde woningwaarde is 302.000,- en ligt daarmee boven het Brabants gemiddelde (ref. 272.000,- in Noord-Brabant). Inkomen: het gemiddelde persoonlijke inkomen ligt op 28.600,-. Dit blijft iets achter op het regionale gemiddelde van 29.200,- in Noord-Brabant. 2.670 burgers ontvangen een uitkering. Van de personen met een uitkering heeft 66% een AO-, 20% een WW- en 14% een Wwb-uitkering. Er zijn meer AO-uitkeringen en minder WW- en Wwb-uitkeringen dan gemiddeld in Noord-Brabant en Nederland. College van burgemeester en wethouders I.R. Adema J.T. van Burgsteden J.M.H. van de Ven H.A.A.J. van Rinsum C.J.M. van den Elsen R.E.C. Kleijnen burgemeester wethouder wethouder wethouder wethouder gemeentesecretaris Organisatiemodel Op 1 april 2010 is de nieuwe organisatie van start gegaan. Er is sprake van een model met een tweehoofdige directie en zeven afdelingen. In de gemeente Veghel vinden directie, management en medewerkers uitdaging in een resultaatgerichte werksfeer waar professionaliteit, integraliteit en voor zich spreken. 4 Gemeente Veghel Gemeente Veghel 5
Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie De begroting 2012 heeft een structureel saldo van 352.000,- positief. Het meerjarenperspectief laat in 2015 een structureel saldo (na correctie) zien van 64.000,- positief. De incidentele weerstandscapaciteit is volgens de definitie van de gemeente 75,5 mln. De gemeente neemt in haar definitie het vrije deel ( 26,0 mln.) en het geblokkeerde deel ( 47,1 mln.) van de algemene reserve mee en een klein deel van de bestemmingsreserves ( 2,4 mln.). De structurele weerstandscapaciteit is 3,8 mln. Op basis van de forse weerstandscapaciteit mag worden verondersteld dat het weerstandsvermogen voldoende is. De gemeente beschikt over een actuele (meerjaren)prognose van de grondexploitatie (op 31 december 2010 vastgesteld). Door de combinatie van een forse boekwaarde ( 179 mln.), van zowel de in exploitatie genomen complexen als de niet in exploitatie genomen complexen, zijn de risico s onder de huidige marktomstandigheden hoog. De risico s van de grondexploitatie zijn bij de gemeente bekend, maar de financiële gevolgen daarvan nog onvoldoende. De gemeente heeft Deloitte opdracht gegeven een onderzoek naar de grondexploitatie te laten uitvoeren. De financiële gevolgen van de resultaten uit dit onderzoek zijn echter nog niet bekend en kunnen een negatief risico vormen. In het 2e kwartaal van 2012 gaat het rapport naar de gemeenteraad. De gemeente beschikt over actuele meerjarenbeheerplannen met uitzondering van het onderhoudsplan gebouwen. Momenteel loopt nog een extern onderzoek om tot een nieuw onderhoudsplan gebouwen voor de periode 2012-2021 te komen. De met Uden als stedelijke regio Uden-Veghel ziet de gemeente als het vertrekpunt voor alle intergemeentelijke sverbanden waaraan Veghel deelneemt. De gemeente beoogt een verdergaande, met name op bedrijfsvoering, binnen de stedelijke regio. Daarnaast acht Veghel de binnen de As50 met Uden, Oss en Bernheze van strategisch belang voor de positionering van de gemeente in breder verband. Verder wil de gemeente als As50 onze gezamenlijke bijdrage leveren aan de verder vorm krijgende tussen 21 gemeenten op de schaal van Noordoost-Brabant. Daarvoor geldt dat Veghel, als stedelijke regio Uden-Veghel, als As50, op specifieke thema s het bestuurlijk trekkerschap op zich neemt. 6 Gemeente Veghel Gemeente Veghel 7
Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie De gemeente Veghel heeft een turbulente periode achter de rug. Met het aantreden van de huidige vier wethouders in augustus 2008, de installatie van de nieuwe burgemeester in maart 2009 en het aantreden van de nieuwe gemeentesecretaris in augustus 2009, is het college weer volop op sterkte. Veghel heeft flinke ambities. In Smaakmakend Veghel; Een unieke mix van stedelijke kwaliteit en dorpse waarden, heeft het college haar toekomstvisie tot het jaar 2030 gepresenteerd. Deze visie biedt het kader voor de ontwikkeling van de gemeente in de komende jaren. Daarvoor is een ontwikkelstrategie opgesteld, bestaande uit drie strategische programma s: Stedelijk Centrum Veghel; Bedrijvig Veghel, dé economische motor van de regio; Veghel, goed leven in en om stad en kerkdorpen. De drie strategische programma s passen binnen de in de visie Smaakmakend Veghel geformuleerde randvoorwaarden: 1) Duurzame ontwikkeling 2) Bescheiden toename van de bevolking (40.000-45.000) 3) Aansluiten bij initiatieven van bedrijven en (regionale) ketenpartners 4) Respecteren interbestuurlijke afspraken 5) Borgen financiële zekerheid gemeente 6) Gemeente moet het aankunnen 7) Sturen op variatie en flexibiliteit. De toekomstvisie is voor een belangrijk deel het resultaat van interviews, interactieve bijeenkomsten met inwoners, belanghebbenden, instellingen en bedrijfsleven en werkconferenties met beleidsmedewerkers van de gemeente Veghel. Verder beperkt participatie zich niet tot alleen de wijk- en dorpsraden. De gemeente betrekt individuele inwoners, bedrijven, instellingen en maatschappelijke organisaties bij de voorbereiding en uitvoering van beleid. Veghel heeft in 2011 deelgenomen aan de benchmark waarstaatjegemeente.nl. De gemeente scoort op alle burgerrollen lager dan gemiddeld in vergelijking met andere gemeenten beneden de 50.000 inwoners. 8 Gemeente Veghel Gemeente Veghel 9
Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden Het Intergemeentelijk Bureau Economie (IBE) is ingesteld om de stedelijke regio Uden-Veghel en Schijndel zo veel mogelijk te laten profiteren van één gemeenschappelijk sociaal-economisch en ruimtelijk-economisch beleid. ReVUS is door de ondernemersverenigingen De Kring Uden, Contactgroep Veghelse Ondernemingen (CVO) en het Ondernemers Contact Schijndel (OCS) opgericht. Doel van ReVUS is gezamenlijk de economische mogelijkheden van de regio Veghel, Uden en Schijndel beter te benutten. In met maatschappelijke partners MEE, Vivaan, Aanzet en ISD Optimisd is het Wmo- beleidsplan voor de periode 2012-2015 opgesteld. Partijen hebben allen een rol in de uitvoering. In de programmabegroting 2012 (p. 76) staat dat de gemeente de focus op de arbeidsmarkt wil versterken door een betere aansluiting tussen Onderwijs, Overheid en Ondernemers (drie O s). Daarnaast gaat uitvoering worden gegeven aan de visie stedelijke regio Uden-Veghel-Schijndel, door: 1) herijking van de gezamenlijke gronduitgifteprotocollen voor en 2) uitwerking regionale detailhandelsvisie op (p. 76). Jeugdzorg: er is een startnotitie Transitie Jeugdzorg Brabant-Noordoost opgemaakt. Er zijn vier subregio s die allemaal een kartrekker hebben. De bestuurlijke organisatie wordt gevormd door s-hertogenbosch, Oss en de provincie. Veghel maakt onderdeel uit van de subregio Uden-Veghel. AWBZ/Wmo: het project Transitie AWBZ heeft het doel om een invulling te geven aan de transitie van de te decentraliseren taken van de AWBZ naar de Wmo. Na de transitie is de gemeente in staat de over te nemen taken uit te voeren binnen het beschikbare budget. Veghel maakt onderdeel uit van de subregio: Boekel, Landerd, Uden, Veghel (trekker van subregio). Per 2014 zal de daadwerkelijke invoering starten. Werken naar vermogen: in deze transitie werkt Veghel samen met Bernheze, Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Maasdonk, Mill en Sint Hubert, Oss, Sint Anthonis en Uden. De raad is geïnformeerd en een conceptvisie ligt klaar. RUD: de 20 gemeenten en de provincie in de regio Brabant-Noord vormen gezamenlijk één Regionale Uitvoeringsdienst (RUD). Via een bestuursovereenkomst/(lichte) gemeenschappelijke regeling wordt dit ingericht. s-hertogenbosch en RMB Cuijk vormen de uitvoeringsstations. Het concept van de uitgangspunten staat op papier. In de eerste helft van 2012 wil men starten met de inrichtingsfase. 10 Gemeente Veghel Gemeente Veghel 11
Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden sverbanden (niet uitputtend): Welstandszorg Noord-Brabant, Brabants Historisch Informatie Centrum, Werk-voorzieningschap Noordoost-Brabant (IBN), Regionaal Milieubedrijf Brabant-Noordoost (RMB), Gewestelijke Gezondheidsdienst Hart voor Brabant, Openbaar Basis gemeenten Bernheze, Boekel, Landerd, Oss, Sint-Oedenrode, Uden en Veghel, Kleinschalig Collectief Vervoer, Intergemeentelijke Sociale Dienst Optimisd, Regionale Ambulancevoorziening Brabant-Midden-West-Noord, Veiligheidsregio Brabant-Noord, Belastingkantoor AMG, Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf i.o. In de begroting 2012 zijn de volgende concrete activiteiten genoemd ten aanzien van (operationele) : het vormgeven van een gezamenlijke salarisadministratie voor de gemeenten Uden en Veghel. De realisatie hiervan is uitgesteld in afwachting van de invoering van noodzakelijke ICT-voorzieningen door de gemeente Uden. Het streven is nu om de in het tweede kwartaal van 2012 operationeel te hebben. het uitwerken van de met de afdeling Openbare Werken van de gemeente Uden in het kader van de As50. Dit geldt ook voor de specialistische taken zoals geluid, bodem, externe veiligheid en lucht. in de As50- is een negental bestuursopdrachten geformuleerd op de thema s Ontwikkeling Landbouw, Doorontwikkeling concept Maashorst/ Herperduin/Maasvallei, Arbeidsmarkt en scholing (waaronder participatiebeleid), Multimodaal/logistiek op de kaart, Hoogwaardig Openbaar Vervoer, Zorgstructuren, Bedrijventerreinbeleid, Wonen en Voorzieningen en Cultuur. De bestuursopdrachten zijn samen met stakeholders vertaald naar projectopdrachten. Uitvoering krijgt een vervolg in 2012. 12 Gemeente Veghel Gemeente Veghel 13
Verslag SWOT-gesprek gemeente Veghel 16 april 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie uit de raad van de gemeente Veghel. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. Visie op ; sbereidheid, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners. 14 Gemeente Veghel Gemeente Veghel 15
Interactie met Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Gezonde financiële positie sverbanden Sterk Het college geeft aan dat het gemeentebestuur en de ambtelijke organisatie wel stabiel zijn. Alle wethouders, op één na, zijn van voor 2008. De gemeente is ambitieus en zal ook in de toekomst een werkgemeente blijven met een balans van wonen en recreëren. De bevolking is uitgebreid betrokken bij de totstandkoming van de visie. Er zijn vier wensbeelden opgesteld. Een 24-uurseconomie en een echt dorp blijven, zijn belangrijke onderwerpen. De op het terrein van de drie decentralisaties loopt voorspoedig. In de voorbereiding van de Jeugdzorg is Noordoost wel één gebied. Er is een groot besef dat op de operationele taken wel noodzakelijk is. Bijvoorbeeld op het terrein van personeel, ICT en inkoop. Het college vindt dat het wel tijd is om in de volgende verkiezingen een thema te laten zijn. De buurgemeenten stellen zich vrijwel altijd constructief op als het gaat om regionale. Zwak Het realiseren van groei is nog onvoldoende krachtdadig en is wel een eis om het voorzieningenniveau op peil te houden. Het gevaar van krimp in de kleine kernen ligt op de loer. Financieel is Veghel in het nadeel, omdat de gemeentefondscriteria onvoldoende rekening houden met de inkomende pendel en de economische positie die bredere opgaven geeft. Volgens Veghel kan grotere meewaarde gerealiseerd worden door intergemeentelijke. Dat betreft onder meer de in de sociale dienst met Optimisd die Veghel graag zou willen uitbreiden met Uden. De raad vindt het eigenlijk bizar dat Uden en Veghel twee volledige ambtelijke organisaties in stand houden. s-hertogenbosch stond met de rug naar de regio toe. Ook hier zijn onvoldoende meerwaarden behaald. De houding van s-hertogenbosch richting de regio is aan het veranderen. Kansen Afstemming tussen Veghel, Uden en Schijndel vindt plaats over. De meest logische getrapte svorm voor vergroten van schaalgrootte zou zijn: Uden-Veghel; As50 en Noordoost. De VVD-fractie heeft incidenteel een regionaal As50-overleg. Bij de andere fracties vindt incidenteel ook contact plaats met geestverwanten in de regio. De ambtelijke met Uden gaat beter dan de bestuurlijke. Bedrijfsleven draagt uit dat zij graag ziet dat Uden en Veghel worden samengevoegd. Naast de oriëntatie op Uden is het realistisch om ook andere smogelijkheden te verkennen. Bedreigingen De bereikbaarheid blijft een knelpunt door de beperkingen van de N279; veel files en stoplichten maken dat in de spits alles stil staat en dat beperkt uiteindelijk de groei. Heesch-West is een forse concurrent voor Veghel en Uden. De provincie speelt wel een rol in de afstemming. Regio Noordoost wordt door de raad niet als een samenhangend gebied ervaren. De Agenda van Brabant is als thema voor de raad nauwelijks in beeld. Voor het college is het wel een item waarvan elementen regelmatig op de gemeentelijke agenda staan, waaronder plattelandsontwikkeling, cultureel erfgoed en bereikbaarheid. 16 Gemeente Veghel Gemeente Veghel 17