Op vrijdag 18 november is het weer zover: dan zullen zo n 900 bezoekers elkaar weer ontmoeten in de Fokker Terminal in Den Haag, tijdens hét jaarlijkse Evenement HIER opgewekt. Het Evenement vindt voor de vijfde keer plaats, tijd dus voor een feestje! We hopen dat je er (weer) bij bent dit jaar! Iedereen die betrokken is bij deze beweging nodigen we van harte uit: energie initiatieven, energiecoöperaties, gemeenten, provincies, VvE s, woningcorporaties, netbeheerders en serviceverleners. Het programma van de dag ziet er als volgt uit: 9.00 10.00 Inloop 10.00 10.45 Plenair Programma 11.00 12.30 Sessieronde 1 12.30 14.00 Lunchpauze 14.00 15.30 Sessieronde 2 15.45 16.45 Sessieronde 3 16.45 18.00 Netwerkborrel Spreek af met een expert Naast het ruime aanbod van deelsessies bieden we je ook de mogelijkheid om 1-op-1 advies in te winnen van een expert. Zo krijg je feedback op jouw specifieke case op het vlak van: communicatie en marketing, juridische zaken, fiscale zaken, ledenwerving, experimenteerregeling, SDE regeling, organisatie ontwikkeling en vragen aan de netbeheerder. Vanaf de lunchpauze zitten de experts voor je klaar en kun je zelf een afspraak inplannen. Deelsessies Hieronder vind je een overzicht van de deelsessies. Het programma is onder voorbehoud. Het programma is continu in ontwikkeling, voor een actueel overzicht van deelsessies en sprekers kijk je hier of volg ons op Twitter: @hieropgewekt #EHO2016 Aanmelden Meld je direct aanmelden kan via onderstaande button:
Flexibele sturing van vraag en aanbod Met het groeiende aanbod van duurzame energie op het elektriciteitsnet kan het net in de toekomst overbelast raken. Deze overbelasting kan worden voorkomen als vraag en aanbod beter en real time worden afgestemd. Kunnen energie coöperaties hier een rol in spelen en hoe ziet dat proces eruit? Is er een business case? Een sessie over flexibilisering, aggregators, netcongestie en de experimenteerregeling. Stappen verder in Coöperatie-ontwikkeling Projecten worden steeds complexer. Dat vraagt om stevige en professionele organisaties. In deze sessie staan de urgente vragen die er spelen in coöperatie ontwikkeling centraal. Denk aan vraagstukken rond de vereniging zelf, financiële, bestuurlijke en operationele zaken. Het kenniscluster Coöperatie Ontwikkeling deelt ervaringen op deze gebieden. Met name voor bestuurders die niet bij de heisessie van het kenniscluster op 24 september zijn geweest, is deze sessie een aanrader! Juridisch Fiscaal Financieel in energiebesparing; alle partijen aan zet Er wordt steeds meer ervaring opgedaan met het ondersteunen van de klantreis en het inzetten van CRM bij energiebesparingsaanpakken. Wat is de volgende stap in een effectieve energiebesparingsaanpak? In de praktijk blijken onderdelen van de klantreis vaak bij verschillende partijen te liggen, wat het voor woningeigenaren niet eenvoudiger maakt. Van ontzorgen tot ontwikkelen; het spectrum van dienstverlening aan energiecoöperaties De coöperatieve beweging groeit en daarmee ook de dienstverlening rondom coöperaties. Je kunt een dienst afnemen maar ook een heel project uitbesteden aan een ontwikkelaar. Hoe werkt deze dienstverlening en wat levert het inschakelen ervan op? Is het opschalen van duurzame energie projecten ermee gebaat? Hoe houd je als coöperatie je eigen identiteit? Voorlopig programma Evenement HIER opgewekt 2016 2
Het laatste nieuws rond grondposities voor zon en wind en de nieuwe omgevingswet Juridisch De discussie over hoe gemeenten lokale initiatieven in positie kunnen brengen voor een grondpositie voor een wind- of zonnepark, heeft inmiddels geleid tot een onderzoek naar de juridische (on-) mogelijkheden daarvoor. De nieuwe omgevingswet di in 2019 in werking gaat, biedt mogelijk uitkomst. Voor nu hebben ze in Friesland zelf al bedacht hoe meer mogelijkheden voor coöperaties te scheppen. Én RWS stelt gronden beschikbaar voor de opwekking van duurzame energie. Duurzame energie en ruimtelijke inpassing parken en zonneparken hebben ruimte nodig, ruimte die in Nederland schaars is, want naast ruimte voor opwekking van duurzame energie is, zijn er ook andere opgaven die ruimte vragen, zoals industrie en kantoren, weg- en waterbouw, landbouw en veeteelt, woningbouw, natuur en recreatie. En bovendien is er nog iets als esthetiek en landschappelijke en stedenbouwkundige inpassing. Hoe zorg je dat alle partijen dit alles in goede harmonie met elkaar ontwikkelen? En wat is de rol van een LDEI daarbij? Financieel Samen slagen, hoe coöperaties en bedrijven samenwerken Energiecoöperaties werken samen met professionele partners om succesvol projecten te realiseren. Hiermee slagen lokale energie initiatieven er in om daadwerkelijk projecten te realiseren. Het gaat om zowel organisaties uit de coöperatieve wereld zelf als om bestaande bedrijven. Hoe werken deze samenwerkingen, wat zijn de overwegingen en welke kansen bieden ze voor verdere opschaling? De lobby in Den Haag Met de groei van lokale energie initiatieven en de wil om van onderop projecten te realiseren, is het van belang dat de invloed op landelijk beleid meegroeit en de belangen goed vertegenwoordigd worden. Denk bijvoorbeeld aan de toekomst van salderen, een ontwikkelfonds, de nieuwe omgevingswet etc. ODE Decentraal is dé landelijke belangenbehartiger. Wat doen ze nu en wat zouden ze nog meer kunnen doen? Hét moment om je invloed uit te oefenen! Voorlopig programma Evenement HIER opgewekt 2016 3
En nu wij! Verbreden van het ledenbestand Opschalen van lokale duurzame energie initiatieven gaat niet alleen over meer zon en meer wind, maar ook over meer leden en vooral ook ándere leden; meer jongeren, meer kleur en meer mensen voor wie investeren in duurzame energie misschien een stap te ver is, maar meedoen op een andere manier interessant kan zijn. Maar hoe doe je dat? In deze sessie jongeren aan het woord die de daad bij het woord voegen, een coöperatie die bezig is voetballers klant te maken van Arsenal-energie ; de energie die op hun eigen voetbalstadion wordt opgewekt én park Zeewolde, dat als alles gaat zoals bedoeld, de grootste participatie community van Nederland en wellicht zelfs van Europa zal zijn. Lomboxnet; voorbeeld van een wijk van de toekomst? In de Utrechtse wijk Lombok begon initiatiefnemer Robin Berg drie jaar geleden het initiatief Lomboxnet, met zon op daken en laadpalen voor elektrische auto s. Inmiddels is dat project uitgegroeid tot een consortium dat zich bezighoudt met een integraal en duurzaam wijkenergiesysteem. 150 elektrische auto s zijn gekoppeld aan laadpalen en hebben een gezamenlijke opslagcapaciteit vergelijkbaar met 750 woningen. Zij spelen daarbij een substantiële rol in het energiesysteem van Lomboxnet. Wat was er nodig om zo n integrale aanpak voor elkaar te krijgen? Waar loop je allemaal tegenaan? Is het concept te kopiëren naar andere coöperaties? ACM en wederverkoop, hoe werkt dat? Wederverkoop van energie kan een aantrekkelijke manier zijn voor coöperaties om dienstverlening aan hun klanten aan te bieden. Hoe gaat die wederverkoop in zijn werk? Wat moet je weten en waar moet je op letten? Financiën marketing HEAT; een warming up voor warmteprojecten Ontwerp samen een duurzame warmtevoorziening in een herkenbare 3D virtuele stad, op basis van echte data. Wat komt er allemaal bij kijken? Waar moet je beslissingen over nemen? Wat is de rol van de consument in de transitie naar een aardgasloze samenleving? Ontwerp en onderhandel mee om tot een duurzame en rendabele oplossing te komen. Warmte Voorlopig programma Evenement HIER opgewekt 2016 4
In vier stappen naar een coöperatief windpark Hoe realiseer je een coöperatief windproject? Tot aan een grondpositie en een vergunning is het al best volhouden, en dan moet het echte werk nog beginnen Aan hand van drie concrete voorbeelden doorlopen we de verschillende fasen en stappen van een windproject. Financieel Juridisch Postcoderoos in de praktijk: juridische en bedrijfsmatige aspecten Een project met de postcoderoos, welke coöperatie is er niet aan begonnen? Er zijn nog best wel wat vraagtekens en obstakels. Hoe gingen andere coöperaties daarmee om? In deze sessie zoomen we in op de juridische en bedrijfsmatige aspecten. Hoe zien andere businesscases eruit? Hoe hebben andere projecten rekening gehouden met BTW? Juridisch Financieel Fiscaal Postcoderoos in de praktijk: organisatorische en locatie aspecten Een project met de postcoderoos, welke coöperatie is er niet aan begonnen? In deze deelsessie komen organisatorische en locatie aspecten aan bod. Hoe gingen andere coöperaties daarmee om? Wat doe je met leden die verhuizen? Welke energieleverancier kies je? En hoe zit het met de aansluiting? Krijg antwoord op je vragen van experts uit de praktijk. Coöperatie zoekt dak Gemeenten hebben maatschappelijk vastgoed, energie coöperaties zoeken daken. Een ideale combinatie zou je zeggen. Hoe verloopt het proces om tot een gezamenlijk project te komen? Waar liggen kansen voor lokale energie coöperaties en voor gemeenten? Aan de hand van voorbeelden uit de praktijk komen we tot inzicht in de perspectieven van beide partijen en tot concrete aanbevelingen. samenwerking Wonen zonder aardgas: samen naar lokale oplossingen We willen naar een klimaatneutrale gebouwde omgeving. Dat betekent dat we gaan wonen zonder aardgas. Dat is een grootschalige transitie, een grote uitdaging. Wat gebeurt er landelijk en hoe gaan partijen hier lokaal mee aan de slag? In deze sessie delen betrokken partijen de eerste ervaringen met het ingezette proces. En, de grote vraag is: hoe betrek je bewoners? HIER Klimaatbureau deelt ervaringen vanuit bewonersperspectief en presenteert de nieuwe landelijke website HIER verwarmt om bewoners verder te informeren en via een tool inzicht te geven in de plannen en projecten in hun buurt. Voorlopig programma Evenement HIER opgewekt 2016 5
Branding, hoe maak je van je coöperatie een sterk merk? Coöperatie Blijstroom Rotterdam wil van hun coöperatie een sterk merk maken. Daarmee kun je beter leden en klanten werven. Blijstroom neemt een bureau in de arm en samen doorlopen ze een proces. Het vaststellen van kernwaarden en merkwaarden naar een nieuwe branding, een communicatiestrategie en een aankomende campagne. Wat zijn de belangrijkste factoren gebleken in het proces en hoe manage je dat? Kansen voor en met VvE s Verenigingen van Eigenaren een vak apart ; als het lukt iets van de grond te krijgen, zijn er meteen grote slagen te maken, maar de vraag is vooral hoe zover met enig tempo te komen bij een organisatie die doorgaans maar eenmaal per jaar besluiten neemt? In deze sessie kijken we naar verschillende onderwerpen (zon en PCR, energiebesparing) in relatie tot VvE s en hoe VvE s bij lokale energie coöperaties te betrekken en hoe je als VvE zelf een energiecoöperatie kunt oprichten. Banken en coöperaties, hoe gaan die samen? Een kijkje in de keuken van de bank. Wat 'ziet' de bank als een coöperatie bij hen langskomt? Hoe ziet hun workflow eruit? Waar beoordelen ze op? Kennis van elkaars wereld en onderling vertrouwen is de eerste stap naar goede samenwerking. De banken hebben hiertoe een handreiking gemaakt. Hoe kunnen coöperaties daarop ingaan? Financiering De landelijke coöperatie HOOM In het kader van het opschalen van coöperaties en projecten is de landelijke coöperatie HOOM die begin oktober live is gegaan, een belangrijke ontwikkeling. Drie coöperaties vertellen waarom deze nieuwe organisatie is opgericht, hoe het werkt en hoe je als coöperatie aan kunt sluiten., van buur tot buur Er is al veel ervaring opgedaan met het verleiden en enthousiasmeren van mensen voor energiebesparing. Juist via een lokale aanpak, waarin gebruik wordt gemaakt van bestaande sociale structuren en (buurt) ambassadeurs. Hoe krijg je mensen mee? En hoe zorg je ervoor dat mensen ook écht iets gaan doen? Voorlopig programma Evenement HIER opgewekt 2016 6
Cable pooling, doe er je voordeel mee! Netbeheerder Alliander is een jaar geleden gestart met een pilot in Franeker rond cable pooling, waarbij zowel de opgewekte elektriciteit van een windpark en die van een naast geleden zonnepark worden ingevoed op één en dezelfde aansluiting. Dat scheelt de netbeheerder, en daarmee ons allemaal, veel kosten voor netverzwaring én het scheelt coöperaties tienduizenden euro s aansluitkosten. Meten is weten; het gebruik van open data Een goede start is het halve werk. Als je aan een nieuw project begint, is het verzamelen van informatie ter voorbereiding een must. Er is inmiddels veel data beschikbaar van bedrijven en instanties die bijzonder nuttig kunnen zijn voor energie coöperaties. Naar duurzaam verwarmen. Welke rol pakken lokale initiatieven? Een open debat over de rol van lokale energie coöperaties binnen de warmtetransitie. Wat zijn de eerste stappen die koplopers nemen? Hoe ga je dus zo snel mogelijk aan de slag, maar ook, hoe zien we de lange termijn? Deze sessie sluit aan bij: Wonen zonder aardgas, samen naar lokale oplossingen. Warmte Vrouwenmarketing en prettiger wonen: twee nieuwe kansen voor verduurzaming van woningen. Hoe zet je woningeigenaren aan tot verduurzaming van woningen? Richt je op de vrouw! Zij speelt een stevige rol bij de keuze voor een woning en de aanpassingen daarvan. Een tweede kans is het aanhaken bij andere aspecten zodat de scope van duurzaam wonen veranderd naar prettig(er) wonen algemeen. Zorgvuldig omgaan met geld van burgers Je hebt een mooi project voor ogen met een aantrekkelijk voorstel voor burgers om te participeren. Maar wat als je dit geld eenmaal binnen hebt? Hoe ga je daar op een verantwoorde manier mee om? Wat zijn regels en richtlijnen om je aan te houden? Financiering Voorlopig programma Evenement HIER opgewekt 2016 7
Versnellen met financiering; kansrijke manieren voor coöperaties om externe financiering te betrekken Financiering Financieringsvormen voor coöperatieve projecten hebben zich de afgelopen jaren flink ontwikkeld. Een sessie over hoe je als coöperatie met het juiste kapitaal op het juiste moment je lokale energieproject een flinke boost kunt geven. Opschalen en opschieten De eerste omvangrijke coöperatieve zonne- en windparken zijn inmiddels gerealiseerd en de projecten worden ook steeds groter. Maar hoe schalen we op van een enkel project naar honderden? Blijf je alles zelf doen of schakel je professionele hulp in? En is een democratisch model van een coöperatie vertragend of toch niet? Er zijn meerdere wegen naar opschaling mogelijk, we laten er vier de revue passeren. Collectieve warmtenetten Er wordt lokaal gewerkt aan collectieve duurzame warmtenetten. Welke voorbeelden zijn er al in Nederland? In deze sessie vertellen een aantal van deze koplopers over hun ervaringen. We gaan ook met elkaar in gesprek. Is lokale duurzame warmte een kans is voor coöperaties? Of wat is er nodig om het wél interessant te maken? Warmte Stoomcursus voor beginnende coöperaties Een burgercoöperatie, oftewel een coöperatieve vereniging U.A. (Uitgesloten Aansprakelijkheid), is een reeds lang bestaand en beproefd systeem om gemeenschappelijke doelen te bereiken. In deze informatiesessie voor beginners meer over de 7 basisprincipes waarop elke coöperatie is gestoeld. Maar vooral ook over de startfase in de praktijk. Alles wat je zou moeten weten over visieontwikkeling, organisatie, ledenwerving en financiële kwesties in theorie en praktijk. Financiering Voorlopig programma Evenement HIER opgewekt 2016 8