Foco Maart 2015 In dit nummer o.a.: Spaans in Nederland Vía de la Plata Lesideeën
Deseo Sólo tu corazón caliente, Y nada más. Mi paraíso, un campo Sin ruiseñor Ni liras, Con un río discreto Y una fuentecilla. Sin la espuela del viento Sobre la fronda, Ni la estrella que quiere Ser hoja. Una enorme luz Que fuera Luciérnaga De otra, En un campo de Miradas rotas. Un reposo claro Y allí nuestros besos, Lunares sonoros Del eco, Se abrirían muy lejos. Y tu corazón caliente, Nada más. Federico García Lorca
Foco maart 2015 Inhoudsopgave 02 Van de bestuurstafel Mertina Meijer 02 Van de redactie Flip Schornack van der Waag 03 Visita a un mercado latino con un grupo de alumnos Paula Costas Alonso, Bret & Dean Gustafson, Lukas Tieke & Xavier Weiss 06 Vía de la Plata, een voettocht door Spanje Cees de Zwart 08 Roberto y las muletillas Marjanne Haitsma 09 Entrevista a Roberto Serrano Christiaan van Dijk 11 Spaans in Nederland Daniëlle Siems 12 Deseo Mertina Meijer 13 Waar una fanta toe kan leiden Ingrid Helsloot 14 Reflexiones cotidianas María Esther Escóbar de Bäumer 16 Guía didáctica para trabajar con Reflexiones cotidianas María Esther Escóbar de Bäumer 17 Tips om luistervaardigheid te oefenen in de les Daniëlle Siems 17 Wist je dat. Mertina Meijer 18 Utilizando los sentidos María Esther Escóbar de Bäumer 20 Colofon Aquí estamos también. Participas? Foco is een uitgave van de Vereniging Docenten Spaans in Nederland (VDSN) en wordt geleverd aan alle leden. Redactie: Flip Schornack van der Waag (foco@vdsn.nl) Druk: Bejo druk & print, Alkmaar Voorplaat: Cees de Zwart: Milliarium langs de Vía de la Plata Deadlines 4 mei - 17 augustus - 2 november 1
Van de bestuurstafel Beste leden, Bij het schrijven van dit stukje zitten we natuurlijk midden in de voorbereidingen voor de jaarlijkse studiedag op zaterdag 28 maart. Inmiddels hebben jullie allemaal het programma ontvangen en je (hopelijk) massaal ingeschreven. Aan het programma kan het volgens mij niet liggen. Ik denk dat we erin zijn geslaagd een zeer interessant en gevarieerd programma te brengen, met hetzelfde aantal workshops in het Spaans als in het Nederlands. Fijn dat we weer zoveel mensen bereid hebben gevonden mee te werken aan deze dag! En natuurlijk zijn we erg blij met onze nieuwe locatie, het Luzac Lyceum. Ik vermeld het nog maar een keer, zodat je niet per ongeluk bij de verkeerde (bekende) locatie staat. Overigens is er dan nog geen nood aan de man, want beide locaties liggen zeer dicht bij elkaar. Graag wijs ik hier ook nog even op de wedstrijd met de posters. Heb je een leuk lesidee of iets anders wat te maken heeft met het Spaanse onderwijs? Maak er een mooie poster van! We hangen hem op tijdens de studiedag en later plaatsen we hem op de site. Er zijn leuke prijzen te winnen! Wat ik ook nog wel even het vermelden waard vind: ik heb vernomen dat Duolingo eerdaags ook Spaans vanuit het Nederlands aanbiedt. Dat is goed nieuws! Laat je leerlingen het uitproberen! Mocht je geen post ontvangen via de mailinglist en wil je dat wel, geef dan even je e-mailadres door aan administratie@vdsn.nl Tot ziens op 28 maart! Mertina Meijer Voorzitter van de VDSN Van de redactie Een mijlpaal, in de letterlijke betekenis van het woord. Ergens onderweg in Spanje en als hij echt zo oud is als de inscriptie met de naam van keizer Nerva suggereert, dan heeft hij heel wat legioenen soldaten en devote dan wel sportieve pelgrims aan zich voorbij zien trekken. Een mijlpaal, dat zal deze Foco later misschien ook wel blijken te zijn; er staan namelijk meer dan ooit bijdragen in van enthousiaste cursisten Spaans. Ook deze keer zat uw redacteur rond de deadline met de handen in het haar - waar blijven de artikelen? maar zoals altijd is alles ook deze keer weer op z n pootjes terecht gekomen. Let vooral eens op de nieuwe rubriek Wist je dat. Een rubriek waartoe ik velen wil aansporen om die te vullen met tips van velerlei aard. Dank weer aan iedereen voor hun inspiratie, inzet en steun achter de schermen; ik denk dat we weer een mooi nummer in onze handen hebben. Flip Schornack vd Waag Redacteur Foco 2
Visita a un mercado latino con un grupo de alumnos Uno de mis retos pendientes como docente de secundaria es usar con más frecuencia las posibilidades que ofrece nuestro entorno. Después de asistir a actividades organizadas por el Centro Latinoamericano de Orientación en Eindhoven, me animé a organizar una visita al Latino Markt con mi grupo del primer curso del Bachillerato Internacional (equiparable a 5 VWO), que este año consiste de cuatro chicos particularmente entusiastas. En el marco de una unidad sobre gastronomía, el objetivo era conocer de primera mano más acerca de la gastronomía de países hispanoamericanos. Afortunadamente los cuatro alumnos podían asistir ese domingo y mi instituto aceptó cubrir los gastos de la entrada y de una ración de comida. Dedicamos parte de una clase la semana anterior a preparar y practicar preguntas para hacerles a los vendedores. Así que allí me encontré con ellos, acompañada de mis dos hijos. Los dos alumnos que llegaron primero exploraron los puestos del mercado y cuando llegaron los otros dos alumnos, fuimos a la sección de venta de comida. Examinamos la comida que se ofertaba y los alumnos se atrevieron a hacer preguntas en español sobre los platos a la venta y sus orígenes o modo de preparación. Para mí fue un placer ver cómo se desenvolvían con espontaneidad pero también con una actitud respetuosa. Yo también aprendí cosas nuevas y saboreé un tamal por primera vez. Los alumnos eligieron qué plato querían probar y lo comimos juntos, comentando nuestros descubrimientos culinarios. Después, uno de los alumnos se tenía que ir y el resto visitó los puestos haciendo preguntas. La semana siguiente escribieron sobre su experiencia (ver la versión revisada de sus textos a continuación). Recientemente han escrito de forma colaborativa en Google Docs un artículo sobre nuestra actividad en inglés para la revista mensual de nuestra escuela. No fue tarea fácil crear un texto en común, pero resultó una experiencia valiosa y divertida. Espero poder facilitarles otra experiencia similar en los próximos doce meses. Se me ocurre una visita a una exposición sobre un aspecto de una cultura hispanohablante, ir al cine o participar en alguna actividad para estudiantes de español. Si tenéis alguna sugerencia concreta, me encantaría recibirla en un correo electrónico a pcostasalonso@isecampus.nl Paula Costas Alonso La visita al Mercado Latino Esta semana mis compañeros y yo fuimos al mercado latino, y ha sido una nueva experiencia porque en los Países Bajos no hay mercados latinos. El mercado no tenía solamente cosas de un país, había cosas de Colombia, Perú, México, la mayoría de los países hispanohablantes. No había solamente cosas de los mercados, había comidas de los países también. Cuando estaba en el mercado yo vi muchas diferencias entre países y los platos. Los platos tenían cosas que eran similares y cosas que eran diferentes. Por ejemplo, muchos de los platos llevan patatas y pollo, porque las patatas son originarias de América y muchos de los países hispanohablantes están en América. Las diferencias entre los platos eran la forma en la que las personas hacen la comida. Por ejemplo una persona de Colombia usó pollo cortado pero una persona de Perú uso todo el pollo. Una receta diferente que había de Perú era una torta con patatas y aguacate. La receta que más me gusto fue la empanada, hecha de patata y pollo cortado, con salsa. Era muy diferente y sabrosa. Cuando estaba del mercado conocí a muchas personas que eran muy amables y comprendían que yo y mis compañeros de clase estábamos aprendiendo español y nos querían ayudar con nuestro español. Fue una buena experiencia para hablar español y aprendí sobre diferencias entre países hispano-hablantes de diferentes partes del mundo. Bret Gustafson 3
Mi experiencia en el mercado latino Mi experiencia en el mercado latino de Woensel fue muy agradable. La oportunidad de descubrir la comida latina con personas normales que preparan sus platos preferidos fue muy provechosa. En el mercado latino había muchos vendedores de productos tradicionales de sus países latinos respectivos. Una vendedora por ejemplo, vendía sombreros especiales de la cultura latina y otra vendedora vendía especias y salsas de origen mexicano. También había muchos vendedores de comida latina tradicional, incluido los platos más populares en los países de los vendedores, por ejemplo, el vendedor de comida colombiana cocinó arroz con pollo a la manera colombiana (que es menos picante que en otros países de Suramérica) y empanadas de carne con una salsa de chile verde - que estaba muy rica. Escoger entre la comida mexicana, colombiana, chilena etc. fue muy difícil porque todos los platos parecían deliciosos. Pero, después de preguntar a los vendedores sobre sus comidas, yo elegí el arroz con pollo colombiano - que fue delicioso. Como estamos hablando de comida en clase, mis preguntas a los vendedores estuvieron basadas en la comida. Yo les pregunte sobre su plato preferido de su país, los ingredientes en los platos que vendían y sobre sus platos preferidos en los Países Bajos. Cuando estuve preparado para partir, creí que había sido un día muy interesante y que una visita al mercado latino había sido una buena idea para descubrir la comida de otros países hispanohablantes en el mundo. Lukas Tieke El Mercado latino y yo Cuando fui al mercado latino tenía la expectativa que la cultura, gastronomía y las variantes de español serían diferentes en comparación con la cultura de España y aún más, los elementos de la cultura holandesa. Sin embargo, a pesar de las diferencias, la atmósfera allí era muy amable e interesante porque había vendedores y actividades como masajes que mostraban sus productos para ganar dinero, pero también por la interacción con otros sobre su propia cultura. Así que entendí mucho en la hora que visité el CLO. Como clarificación, la idea de gastronomía fue cubierta en profundidad en el tiempo que estuve allí. 4 Obtuve datos nuevos sobre la historia de los indígenas y su influencia en las colonias que se establecieron en Suramérica Además de eso, un vendedor habló sobre el impacto de la globalización en la dieta mediterránea, específicamente la norma de sabores fuertes y aun picantes, propagada en muchas partes del mundo. Pero, no era solo una pregunta de hablar sobre la alimentación porque también probé un plato que es similar a un panqueque pero con más aire y con carne o sopa encima de este. Para mí, la aventura en el mercado, aunque fue solo por una hora, fue una vivencia fenomenal porque fue la primera vez que practiqué la lengua española en público. Si, tuve problemas, pero también estoy contento con el hecho de que me podía comunicar hasta cierto punto con los hispanohablantes nativos. Xavier Weiss Latin Market El domingo pasado yo fui a la Latin Markt de Eindhoven con mi profesora y mi hermano y compañeros de clase. Me gustó el mercado, pero en ese dia yo estaba enfermo. Aparte de estar enfermo, el mercado estuvo bien, había muchas personas de todo el mundo. El mercado tenía dos partes, una con comida y otra con ropa y joyas. Mi profesora compró un dulce para mí, estoy muy agradecido. El dulce que tomé fue el dulce de leche, muy pequeño pero muy delicioso. Me la pasé muy bien hablando con los vendedores. Conocí a gente interesante. La gente era de Colombia, México y Cuba. Generalmente, llegué a tener grandes conversaciones. Además me gustó que todos los de la clase de español asistieron al mercado porque estaba nervioso. Estar con la clase hizo más fácil hablar con las personas. Mi parte favorita fueron las especias. Un vendedor tenía todas las especias y salsas de México, y no me pude resistir. Tuve que comprar chalula, una salsa de México. En California yo siempre la pongo en toda mi comida, estoy emocionado de tener las especias otra vez. Ojalá hubiese hecho más preguntas en el mercado porque las personas tenían historias interesantes. Finalmente, yo creo que volvería a ir de nuevo porque fue muy divertido. La próxima vez voy a pedir más comida para disfrutar. Gracias, profesora Costas! Dean Gustafson
A bite into Latin American culture The tale of four dashing adventurers For a Spanish unit on food we, a jolly band of exploring students, were asked to step out of our comfort zone and immerse ourselves in a Spanish-speaking Latin-American Market, Latino Markt, organised by the Centro Latinoamericano de Orientación in Eindhoven. Our assignment for the day was to talk to some people at the stalls and attempt to hold a Spanish conversation and sample culinary delights from them. And so we did. It was truly amazing to be able to explore the many different cultures present there. Bolivian, Cuban, Spanish, and Mexican people attended, among many others. It was indeed fun to walk around as we could question people about their wares in their mother tongue. One student in particular, Dean, recollects the event: It was astounding how many options of food, jewelry, spices, and memorabilia the place contained. I ordered a sweet, dulce de leche, at a vendor, and also asked a woman what ingredients she used in her homemade salsa, all in Spanish! Being able to live through this event let us appreciate and learn much about traditional items and culinary delights through conversing with the vendors. Not only did this open our eyes to the cultural variations between Europe and Latin-America, but this opportunity allowed us to try our hand at using our Spanish in interesting authentic, unfamiliar conversations. Food was also on the menu, in the words of Bret: Some recipes were passed down for generations, while others were unique, like a cake made from potatoes, and a sour cream icing. Mmmm, yum! Being a part of the LatinAmerican Market was a great experience because, while you didn't have much to relate with, by speaking Spanish, you could! For us, the adventure in the market, even if it was only for two hours, is a phenomenal memory to possess because it was the first time where we practised the Spanish language in public. Yes, we had to face some communication barriers, but we are nonetheless content with the fact that we communicated to a large extent with the native Spanish-speakers. And with that, we bade the place goodbye, entranced by the conviction that one day we ll return with a silver tongue and the Spanish language under our belts, like Batman and his batarang. Bret & Dean Gustafson, Lukas Tieke & Xavier Weiss. Led inspiringly by the torch of wisdom held by Señora Costas. 5
Vía de la Plata, een voettocht door Spanje Van 9 mei t/m 21 juni 2014 ben ik van Sevilla naar Santiago de Compostela gelopen. Dat is de Vía de la Plata oftewel de Zilverroute, die ongeveer 1.000 km. lang is. Hier en daar is nog duidelijk te zien dat de Vía de la Plata onder andere de oude Romeinse wegen volgt. Regelmatig worden oude Romeinse steden aangedaan, maar ook het Spaanse platteland is erg mooi. Daar vind je nog kleine plaatsen met Romeinse bruggen en wegen die hier en daar nog gemarkeerd worden door grote stenen, zogenaamde milliaria (een milliarium is een Romeinse mijl, ca. 1468 meter). Hoogtepunten waren Sevilla, Mérida, Salamanca, Zamora, Orense en natuurlijk Santiago zelf. Sevilla is een bruisende stad met een prachtige kathedraal, de Catedral de Santa María de la Sede. Ook het Real Alcázar, het voormalige paleis van de Arabische heersers, is de moeite waard om te bezichtigen. Op bijna alle ansichtkaarten komt de Torre del Oro voor. Het Antiquarium, een museum waarin de belangrijkste Romeinse vondsten in Sevilla getoond worden, bevindt zich daarentegen in een heel modern gebouw. Vanuit Andalusië lopen we via El Real de la Jara naar Monesterio in Extremadura. Tussen Sevilla en Mérida ligt de uitgestrekte en kale hoogvlakte van Extremadura, waar het bijzonder warm kan zijn, het heel eenzaam is en waar maar weinig mogelijkheden zijn om je tegen de zon te beschermen. In de buurt van Mérida liggen veel olijfboomgaarden en nieuw aangeplante wijngaarden, soms tot zover als je kon kijken. Mérida, op ongeveer 200 kilometer van Sevilla verwijderd, is ook een oude Romeinse stad met uit die tijd daterende, deels gerenoveerde gebouwen, een prachtig amfitheater en een oude Romeinse brug als entree. Na Mérida wordt het landschap afwisselender. Hier is ook meer water, onder andere te zien aan meer bebossing en de ooievaars die hier veel aanwezig zijn. Zij hebben hun nesten op gebouwen, kerken en telefoon-palen gemaakt. Galisteo is ook een plaats die de moeite waard is om te bezoeken. Het stadje is nog geheel ommuurd en dat kun je al vanaf de verte zien als je aan komt lopen. Na Calzada de Béjar zijn we Castilla y León in gelopen en via] allerlei kleine plaatsen op het platteland naar Salamanca; de beroemde universiteit stamt al uit 1214. Het oude stadsdeel valt onder UNESCO werelderfgoed en heeft naast de universiteit nog veel andere bezienswaardigheden; met name de Plaza Mayor is prachtig om te zien en is s avonds schitterend verlicht. In drie dagen van Salamanca naar Zamora gelopen, een afstand van zo n 70 kilometer. Zamora is ook weer zo n mooie stad met twintig veelal prachtige Romaanse kerken die de stad de bijnaam Levend Museum van de Romaanse bouwstijl gegeven hebben. De kathedraal van Zamora is prachtig. Vanaf de ruïnes van de oude burcht heb je een prachtig uitzicht over een deel van de stad en de rivier de Duero, waarin nog oude watertorens staan. Zamora 6
Na Lubián zijn we Galicië in gelopen. De laatste grote stad voor Santiago is Ourense, met ook een prachtig oud stadsdeel. Van hieruit is het nog ruim 100 kilometer naar onze eindbestemming. Maar voordat we daar aankomen, lopen we nog langs het in een eenzaam groen dal gelegen Monasterio de Santa María de Oseira; het dateert uit de 12e eeuw, is vanaf 1929 weer opgebouwd en is de moeite waard om bekeken te worden. Monasterio de Sta María de Oseira Na 43 dagen lopen in Santiago de Compostela aangekomen. Daar naar het pelgrimsbureau om mijn Compostela te gaan halen. Dat was dan anderhalf uur in de rij staan. Tenslotte de volgende dag de mis in de kathedraal bijgewoond, de afsluiting van deze prachtige tocht. Het slapen onderweg gebeurde meestal in een herberg speciaal voor pelgrims, die alleen toegankelijk is met de pelgrimspas, de Credencial del Peregrino. Hierin wordt van elke herberg en kathedraal die onderweg aangedaan worden, een stempel gezet. Bij aankomst in Santiago moet deze Credencial getoond worden, waarna men de Compostela uitgereikt krijgt. Kosten per nacht meestal 6,=. Soms ook, met name in kloosters, een vrijwillige bijdrage voor slapen en eten. Af en toe in een hostal geslapen om ook eens rustig alleen, zonder snurkers e.d., te kunnen slapen. Kosten daarvan meestal rond de 20,=. Het eten onderweg was s middags of s avonds een menú del peregrino of een menú del día. De prijs daarvan varieerde van 6,= tot 9,= per maaltijd. Daarbij kon men dan vaak uit minimaal vier voorgerechten, vier hoofdgerechten en vier desserts kiezen. Inclusief was dan ook nog een fles wijn en koffie toe. Deze maaltijden waren van goede tot zeer goede kwaliteit, ook in de dorpen. Voor ontbijt en lunch moest meestal zelf gezorgd worden. De benodigdheden daarvoor werden dan in een supermarkt gekocht of er werd onderweg in een bar ontbeten; de lunch bestond vaak uit een bocadillo. Naast de bezochte steden zie je ook heel veel van het Spaanse platteland. Dat was soms heel eenzaam - je kwam alleen boeren tegen - en soms ging het door prachtig natuurgebied. Een tocht om nooit te vergeten. Ik heb Spanje leren kennen als een warm land, zowel wat temperatuur als wat de mensen betreft. Bijzonder vriendelijk en behulpzaam. Jammer dat ik de taal niet machtig was en de Spanjaarden zelf, op een enkeling na, geen andere talen spreken, zeker niet op het platteland. Redenen te over dat ik nu een cursus Spaans volg. Aan te bevelen is nog De Omweg naar Santiago van Cees Nooteboom te lezen. Hij beschrijft daarin zijn omzwervingen in Spanje en neemt de lezer mee op zijn ontdekkingstocht door geschiedenis, kunst en literatuur van Spanje. Cees de Zwart Cees de Zwart is eerstejaars cursist Spaans aan de Volksuniversiteit van Delft De mis in de kathedraal van Santiago 7
Roberto y las muletillas Lo bueno, si breve, dos veces bueno Met een achttal anderen is ze naar het Pyreneeëndorp San Juan de Plan gereisd, met hoge verwachtingen. Carolien, zzp er in de cultuursector, beheerst het Spaans voor lezen, schrijven en luisteren op A2 niveau. Hier, met de mensen van het dorp, wil ze vooral haar spreken op een hoger plan brengen. Of, zoals ze formuleert op de eerste dag van de cursus: Hablaré español durante 30 minutos. Seguidos, nog wel, blijkt ze te bedoelen als ik er even met haar over doorpraat. Samen komen we op een praktischer leerdoel voor de 14 dagen die ze hier zal zijn: makkelijker praten, gesprekjes voeren, brainstormen. En, vooral: niet vanuit het Nederlands denken, voegt ze er aan toe. Een mooi leerdoel waarvan ik weet dat ook anderen dat zinvol zullen vinden. Op de eerste ochtend maken de cursisten met elkaar kennis in het Spaans. Ik hoor en zie hoe Carolien spreekt. Rustig en weloverwogen begint ze te vertellen, zoals ze dat ook in het Nederlands gewend is. Carolien is niet van de oneliners, bij haar gaat het om de inhoud. Het persoonlijk voorstellen gaat goed. Maar na haar eerste zin over het werk, trabajo por mi cuenta, wil ze nuanceren en alles zo precies mogelijk uitleggen en dan komt ze in de problemen. Steeds meer aarzelingen, steeds minder woorden komen boven. Uiteindelijk zegt ze no sé en maakt een wegwuifgebaar, ze geeft het op. Qué pena! De medecursisten hebben wel wat geduld, want ze herkennen de problemen. En ook de mensen in San Juan nemen meestal wel de tijd om met los holandeses te praten, ze weten immers waarvoor die jaarlijks naar hun dorp komen. Maar toch, una lástima. Later deze eerste ochtend verzorgt Roberto Serrano, collega-docent Spaans en bewoner van San Juan, een lesonderdeel. Hij gaat met de groep oefenen met varianten van saludos en chunks. Handig voor de kleine gesprekjes op straat, in de bar, etc. Na een korte herhaling van qué tal?, cómo estás? etc., ontstaat al snel een groepsgesprek met Roberto over het al dan niet tutoyeren, over de vanzelfsprekendheid om tegen ieder die je hier tegenkomt iets te zeggen of te vragen, ook in het voorbijgaan, ook als je haast hebt. We horen en oefenen met een schat aan uitdrukkingen en trucs. Als je twijfelt of je iemand met u of jij aanspreekt, kun je cómo estamos? gebruiken. Roberto con Carolien (dcha.) y otras alumnas (f: Harry Dielemans) Als je iemand tegenkomt met een schoffel, kan je groet zijn a la huerta?, met grote kans op een aardig minigesprekje over llueve mucho / poco, over las patatas, over hoe rica de borraja¹ is. En niet zelden sta je ineens met een krop sla in de hand, met natuurlijk een opmerking over tu español. Roberto legt ook uit hoe vaak het Spaans zich van muletillas bedient en welke daarvan kunnen dienen om beleefd een gesprekje af te ronden als dat nodig is: venga!, al dan niet voorafgegaan door pues of nada. De deelnemers gaan het in de praktijk brengen. Dagelijks een of meer minidiálogos met iemand op straat, op het speel- en sportveld aan de rivier of elders. En daarbij letten ze op een van dit soort uitdrukkingen, of op een bijzondere zin. Die brengen ze vervolgens weer mee naar de les, compleet met waar het over ging natuurlijk. We horen steeds meer ervaringen met kleine dialoogjes voorbijkomen. Over dat ene verlaten dorp in de buurt, over een wandeling met mooi uitzicht, een tip voor een tocht door een spannende kloof. Ook met de gids tijdens de wandeling, met de kok tijdens het koken en met de andere mensen die de middagprogramma s verzorgen, wordt veel gepraat. De middagactiviteit in het bezoekerscentrum van natuurpark Parque Posets Maladeta, waar San Juan de Plan in ligt, is een van de laatste onderdelen van het programma. De expositie over de vier seizoenen in dit park is het werk van geologe Elena en haar man Roberto. 8 ¹ borraja: NL komkommerkruid, is in Aragón populair als groente (soort spinazie)
Hij heeft zich naast zijn docentschap Spaans daarvoor uitgebreid verdiept in natuureducatie. Vanmiddag is Roberto dus educador ambiental. Na een korte intro nodigt hij Carolien en de andere deelnemers uit een seizoen te kiezen, daar rond te kijken, één aspect eruit te nemen en daarover een korte 5-minutenpresentatie te houden voor de medeleerlingen. Ieder kiest en gaat aan de slag, soms in tweetallen. Na een kwartiertje begint de rondleiding. Als we in el invierno aankomen, leidt Carolien ons rond. Ze heeft niet het gemakkelijkste thema gekozen. Met bewondering hoor ik hoe ze zonder noemenswaardige aarzelingen en in korte zinnen ons uitlegt. hoe gletsjers het dal van San Juan hebben gevormd. Later verwoordt ze zelf wat ze in San Juan heeft geleerd: Eerst was ik vooral bezig om zo genuanceerd mogelijk over te komen. Nu weet ik hoe belangrijk small talk is om in contact te komen met de mensen en dat het daarna pas over de inhoud gaat. Dankzij de cursus, dankzij Roberto en de andere mensen hier! Marjanne Haitsma www.contactospaans.nl Entrevista a Roberto Serrano Roberto Serrano es uno de los habitantes de San Juan que combina varias formaciones, aficiones y trabajos en una sola persona. Trabaja de músico, de profesor de castellano, de educador ambiental y de adultos, se formó como lingüista Lo entrevista Chris, profesor de química en un colegio de Holanda. Chris es alumno avanzado del castellano y participó por segunda vez en el curso Spaans met de mensen van San Juan. Qué significa para Roberto vivir en este pueblo pirenaico de apenas 160 habitantes? - Roberto, de dónde eres? Yo nací en Zaragoza. Y a los 24 años vine a vivir aquí. Un poco por estudios, por trabajo, por curiosidad y por empatía. - Tuviste problemas para acostumbrarte a la vida en San Juan? Sí, pero esto fue lo que buscaba. Mi generación nació mayoritariamente en las ciudades, pero nuestros padres son personas de pueblo que habían emigrado a las ciudad, algo muy general en los años 60. De pequeños viajábamos al pueblo de la familia. Y más tarde, como jóvenesadultos, buscábamos dónde estaba nuestra esencia. - Cuál es la ventaja principal de vivir en un pueblo? Estás más cerca de la naturaleza. No sólo de la naturaleza geográfica, sino también de la humana. En la vida urbana la gente se disfraza. En el pueblo hay menos disfraces, la gente se muestra de manera más directa. - El control social, no es una desventaja? Dónde está la vida privada? Aquí, cuando sales de tu casa, estás obligado a encontrarte con tus amigos y también con tus enemigos. Por eso tienes que inventar fórmulas para proteger la parte privada. Tú puedes notarlo cuando pasas una tarde hablando con una persona de aquí. Después de un rato te das cuenta de que él de ti ha descubierto dónde vives, si hablas bien o no el castellano, y mucho más. Pero tú de él casi no has descubierto nada. Eso es un ejemplo de la capacidad de guardar la intimidad. El trabajo como profesor - Dónde trabajas? Trabajo en un centro de educación para adultos. Soy uno de cinco docentes, dos son maestros funcionarios, tres somos contratados. Tengo varias actividades en varios pueblos. En San Juan y otros pueblos enseño informática a gente mayor de 65 años, para que sepan manejar el correo electrónico y consultar Internet. En Aínsa doy clases de español a extranjeros. También doy un taller de etnografía y cultura de Aragón. Es importante que los que viven lejos de un centro cultural tengan acceso a la educación y a la cultura. También trabajo en la educación a distancia: coordino la matrícula de los alumnos y les asesoro para que mantengan su motivación de estudiar. Roberto, en la fiesta de despedida (f: Céleste Schoenmakers) 9
El papel de la música - Yo sé que cantas y tocas en La Orquestina del Fabirol. Qué papel tiene la música en tu vida? Un papel fundamental. También le debo estar aquí. Yo hice una carrera de filología hispánica. Mi trabajo final fue sobre la lengua aragonesa del valle de Gistaín, haciendo encuestas a personas de aquí. Porque cada lengua es necesaria para transmitir cultura. Luego quise averiguar más sobre esta lengua minoritaria y su música. La música es un poco como la lengua: con la música también te relacionas con la gente. Aquí vi que hay música ancestral y pensé que éste era el sitio donde quería quedarme. - A los jóvenes, no les gusta más la música de disco? A mí también me gusta la música moderna. Claro, las formas de la música del siglo XXI son diferentes de las del Siglo XIX o de las del Neolítico, pero la esencia es la misma. Por ejemplo: el otro día en Ansó² estuvimos actuando con el Corro de baile³ de aquí. En ese corro hay gente de 20 ó 30 años, incluso más joven, que baila danzas tradicionales. Pero esos mismos jóvenes bailaron por la noche con música contemporánea. La esencia de la música es la necesidad de expresar los sentimientos. Es un vehículo para relacionarte con los demás. - Qué eres, músico o profesor? De corazón soy músico. De bolsillo, profesor. - Ganas lo suficiente como músico? Actualmente no. Antes la música formaba una proporción importante de mis ingresos. Ahora, con las crisis culturales es difícil ganarse la vida. Colaborar con contacto - Por qué estás colaborando con contacto? Yo creo que es una iniciativa muy buena traer personas de otros países a una parte de España que es poco conocida. Conocer una cultura rural que se está perdiendo en otras partes de España. Aquí todavía se trabaja con el ganado. Hay huertas, hay artesanía. - Para terminar, tienes una pregunta para mí? Sí, por qué has vuelto a participar en nuestro curso? - Porque me gusta mejorar mi español, y no de forma clásica, sólo con gramática. Quiero utilizarlo. En casa tengo posibilidad de estudiar español, pero no lo hago. Aquí tengo que hacerlo, y es una manera agradable. Por eso he vuelto, después de cinco años. Cuando la gente repite, es buena señal. - Bueno, Roberto, podríamos hablar horas y horas, pero tenemos que terminar la conversación. Muchas gracias. Fue un placer! Christiaan van Dijk ² pueblo en otro valle pirenaico ³ el grupo de danzas tradicionales de San Juan (publicidad) 10
Spaans in Nederland Hoeveel leerlingen hebben nu eigenlijk Spaans in Nederland in het Voortgezet Onderwijs? Twee leerlingen in Havo 5 zijn momenteel bezig met hun profielwerkstuk over de positie van Spaans in het Nederlands Voortgezet Onderwijs en het viel hen tegen dat er nergens duidelijke informatie beschikbaar was op het Internet. Ik hoopte zelf even snel aan de gegevens te kunnen komen, maar dat bleek toch wel moeilijker dan gedacht. Na wekenlang zoeken op internet en navragen bij verschillende instanties, waaronder de Asesoría en het CITO, had ik nog steeds geen up-to-date lijst van scholen waar Spaans wordt aangeboden. Ik wilde met name de gegevens van het heelvak hebben. Enerzijds om mijn leerlingen verder op weg te kunnen helpen maar anderzijds om gewoon eens een duidelijk overzicht te hebben. Ik vond dat dat er gewoon moest zijn. Via het ministerie van Onderwijs is het uiteindelijk gelukt een overzicht toegestuurd te krijgen van alle vakken die landelijk op alle scholen (VO) in Nederland gegeven worden. Met daarbij al wel een splitsing op niveau (vmbo/havo/vwo). De gegevens dateren uit 2014 naar aanleiding van de eindexamens in 2013. Uit deze enorme bestanden heb ik alle scholen met Spaans gefilterd en tot mijn verbazing bleek ook informatie beschikbaar te zijn over het startersvak op scholen. Gezien het verschil tussen de twee varianten heb ik de informatie in verschillende werkbladen van excel gekopieerd. Op vmbo wordt alleen de lange variant, het heelvak, aangeboden. Bij havo en vwo is er dus een dubbele lijst beschikbaar, van scholen met heelvak en scholen met startersvak. Soms biedt een school beide varianten aan. Voor de namen van alle scholen verwijs ik graag naar de website van de VDSN. Daar staan de complete lijsten van de drie schooltypes (www.vdsn.nl). Zie hieronder een kort en bondig overzicht van het aantal scholen dat Spaans aanbiedt met daarbij het aantal leerlingen per niveau. In vergelijking met de gegevens van vele jaren geleden, zijn de aantallen enorm toegenomen. Spaans is dus nog steeds groeiende, gelukkig maar! Spaans heelvak: Niveau Aantal scholen Aantal leerlingen Vmbo 31 357 Havo 46 543 Vwo 69 1482 Totaal nvt 2382 Spaans elementair: Niveau Aantal scholen Aantal leerlingen Vmbo nvt nvt Havo 61 1087 vwo 63 947 Totaal Nvt 2034 Zie voor de overzichten de website www. vdsn.nl Danielle Siems 11
- Deseo - Sinds het begin van dit schooljaar gebruik ik in een aantal groepen El mundo en español, niveau B van Intertaal. Dit bevalt bijzonder goed. Er is ook een deel voor niveau A2. Het boek bevat teksten met daaraan gekoppeld verschillende soorten activiteiten die betrekking hebben op o.a. het gebruik van vocabulaire en grammatica. De daaropvolgende activiteiten zijn gericht op conversatie, discussie en debat. Sommige teksten zijn B1, anderen zijn B2. Dit wordt duidelijk aangegeven. Een aantal teksten is eerder gepubliceerd in Punto y coma. Er worden veel bruikbare links gegeven, zoals trailers van Spaanstalige films. Dit nodigt de leerlingen uit tot het kijken naar de trailers en de films en zich meer te verdiepen in de onderwerpen, waarover je dan in de les in gesprek kunt gaan. Het eerste gedeelte gaat over schrijvers en andere bekende mensen zoals Federico García Lorca, Che Guevara, Frida Kahlo, Luis Buñuel. Op dit gedeelte volgt een aantal hoofdstukken over Spanje, Latijns-Amerika, geschiedenis etc. Ook actuele thema s worden behandeld: de nimileuristas en de beweging 15-M en er is een hoofdstuk over emigranten. Bij het boek hoort een CD-Rom met alle gesproken teksten en de oplossingen van de activiteiten. - Ik vraag of er vragen zijn over de tekst. - Tenslotte behandelen we alle activiteiten en die kijken we gezamenlijk na. Hier hebben we al een les mee gevuld. Het gedicht Deseo (tekst voorin deze Foco) nemen ze mee als huiswerk om thuis te vertalen. De volgende les: - We nemen Deseo in zijn geheel door, zin voor zin: Hoe heeft iedereen het vertaald? Welke vertaling komt het dichtst bij de bedoeling van de schrijver? We vergelijken de vertalingen met de vertaling van Bart Vonck (tekst achterin deze Foco). - Lied beluisteren van Ana Belén met de tekst van Lorca: Nocturnos de la ventana. Dit lied heb ik op een eigen cd staan en de tekst heb ik op internet gevonden. Hierbij mijn lesopzet van de les die ik heb gedaan over Lorca: - De leerlingen bereiden de les thuis voor, d.w.z. ze lezen de tekst, maken de activiteiten en zoeken meer informatie over Lorca op internet. - De les beginnen we met praten over Lorca, aan de hand van de volgende vragen: De dónde es? Cuándo nació? Cómo murió? Conoces unos de sus poemas? Qué más sabes de él? Quiénes fueron los poetas de la Generación 27? (Alles wat ze maar over Lorca kunnen vertellen en hebben opgezocht, is uiteraard welkom.) - Eerst hebben we het beluisterd, daarna de volgende vragen beantwoord: wat heb je ervan begrepen? waar gaat het over? wat wordt er mee bedoeld, denk je? Vervolgens hebben we het nog een keer beluisterd en hierna heb ik de tekst uitgedeeld en verder besproken. - Later (tijdens de kerstles) hebben we La leyenda del tiempo gezongen van Camarón, de tekst is van Lorca. Wat ik een groot pluspunt vind van El mundo en español is dat je (meestal) één hoofstuk kunt behandelen in een les van anderhalf uur. 12
Soms, zoals bij Lorca, lukt dit niet en besteed ik twee lessen aan één hoofdstuk. Dit komt vooral door de gedichten en de liedjes die ik heb behandeld. Eén groep waarin ik deze les heb gedaan, is zeer gedreven en praat en discussieert veel, over de vertaling bijvoorbeeld discussiëren we dan in het Spaans. Natuurlijk kun je de les nog verder uitbreiden. In in het boek worden de werken Yerma, La casa de Bernarda Alba en Bodas de sangre genoemd, alle drie te vinden op Youtube. Je kunt ervoor kiezen gedeeltes te bekijken in de les of de leerlingen thuis te laten kijken en er in de les over te spreken, ze kunnen een soort spreekbeurt doen, etc. In de les in het boek bestaat de tarea final uit het invullen van een ficha over een van deze drie werken, waardoor de leerlingen al min of meer worden gedwongen meer informatie erover te zoeken op internet. Tip: in het nummer van maart 2014 heeft Tiny Visser ook een les over Lorca beschreven. Mertina Meijer focofocoffocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofoco Waar una fanta toe kan leiden ontboezemingen van een oud-student Spaans Mijn eerste aanraking met de Spaanse taal was in mijn kindertijd, toen ik op vakantie was in Torremolinos. In mijn rood met wit gestreepte bikini huppelde ik door het zand naar het strandtentje, waar ik - met de peseta s in mijn knuistje geklemd - vroeg om una fanta. Dat had mijn oma me geleerd. Als souvenir kocht ze een strookjesjurk voor me, zoals de Spaanse danseressen ze dragen. Hij was oranje met witte stippen. Veel later heb ik bij mijn secretaresseopleiding voor Spaans gekozen en een jaar later ging ik naar het hbo voor een opleiding docent Spaans. Het duurde een tijd voordat ik de taal machtig was; ik heb me harder ingezet dan gevraagd tot het muntje eindelijk viel. Hoewel mijn uitspraak redelijk goed was, heb ik het altijd jammer gevonden dat ik het rappe tempo van de Spanjaarden niet kon evenaren. De snelheid gaat verloren als je teveel na moet denken. Uiteindelijk ben ik geen leraar geworden; daarvoor moet je in de wieg gelegd zijn, denk ik. Bovendien vind ik de native speakers beter als taaldocent. Nu doe ik niets meer met de Spaanse taal. Ik heb wel in 2013 een literaire thriller geschreven (Agonie, strijd der dolende zielen onder pseudoniem Ingmar Macarthur) waarvan ik hoop dat hij nog eens in het Engels en Spaans vertaald gaat worden. Tot die tijd droom ik daarvan, met una fanta ergens op een Spaans strand, hopend dat mijn oma vanuit de hemel trots naar me kijkt. Ingrid Helsloot Ingrid Helsloot hizo algunos cursos de conversación conmigo y su interés por el español era grande y su capacidad de comunicarse también fuerte. Estoy segura de que si ella tuviera la oportunidad de practicar el español a nivel trabajo, florecería su español tremendamente. Muchos profesionales jóvenes ven su sueño de hablar español frustrado porque la necesidad de trabajar los limita a puestos en los que no se usa el español. María Esther Escobar de Bäumer 13
Reflexiones cotidianas ROMANCE DE LA PLANCHA Quién no ha experimentado un pequeño desasosiego cuando en una reunión social surge la famosa pregunta: Cuál es tu ocupación favorita? Esperando que la respuesta venga cargada de filosóficas reflexiones o entretenidas acciones. Pero volviendo a mi canasta, una vez que la ropa está limpia y seca, se inicia el proceso interesante de selección. Yo separo poleras de pantalones, camisas de mis tres hombres (mi esposo y dos hijos) blusas de seda, si las hay o de lino si es la época. Ya me espera la tabla de planchar y antes de empezar verifico si quiero escuchar la radio con alguna estación interesante o música que me pueda inspirar. Casi nunca veo la tele cuando plancho porque me gusta concentrarme en lo que hago, a no ser que esté planchando la ropa de cama, pero eso ya es otra historia. Veamos, cómo empieza mi danza con las poleras: Cada vez que me veo confrontada con esta pregunta me quedo pensando si mi respuesta colmará la curiosidad de mi oyente porque lo que que quiere salir de mí, desesperadamente es: Me gusta mucho planchar porque el planchar es todo un arte que requiere suma concentración y proporciona relajamiento total si es realizado como se debe. Una vez ganada la atención del oyente me referiría a la descripción cuidadosa de todos los detalles y comenzaría explicando que la acción empieza mucho antes del planchado mismo. Es importante seguir un método, el que uno prefiera, pero hay que ser constante. Para mí todo empieza con la canasta que espera con impaciencia las prendas que serán lavadas: es necesario separarlas por color, por textura, en algunos casos por tamaño y pensar en las bolsitas para proteger las prendas delicadas. Algunas veces me enfrento a un dilema cuando encuentro una prenda de color indefinible y en caso de dudas, lo mejor es separarla completamente. Recuerdo un incidente en particular cuando por culpa de un borde oscuro de color azul en una prenda, la colada se tiñó de un azul bebé tenue y tuve que convencer a mi esposo que la polera celeste que de pronto apareció en su ropero, fue comprada hacía algunos años en una de nuestras vacaciones a una playa y posiblemente no la usó en mucho tiempo (con éxito de mi parte, no se volvió a hablar del asunto). En caso de que las poleras tuvieran un dibujo, normalmente les doy la vuelta para que éste quede dentro y no me encuentre con la sorpresa de que se quedó en mi plancha (por supuesto que me ocurrió UNA vez). Luego procedo a pasar la plancha sobre el lado que tiene el dibujo, y luego el otro lado. Luego, doy vuelta la polera y el dibujo queda fuera y entonces empiezo a planchar las mangas, de un lado, del otro, muy cuidadosamente porque algunas veces si la presión es muy fuerte, el algodón se frunce. Seguidamente pongo la polera sobre la tabla de planchar con el lado del dibujo tocando la superficie; paso la plancha por el lado sin dibujo, y doblo cuidadosamente a dos centímetros del cuello un lado de la polera, doblo a continuación la manga sobre este lado y procedo de la misma manera con el otro lado. Una vez que he logrado un rectángulo exacto, doblo la polera por la mitad y listo el pollo. 14
Las camisas presentan más reto. En primer lugar es necesario desabotonarlas pues entraron abotonadas a la lavadora. Luego empiezo por el cuello, ambos lados, con sumo cuidado y siempre haciendo una presión igual para evitar arrugas de las que luego me arrepentiré. Las camisas presentan una sección entre los hombros que es el segundo punto importante y algunas veces tienen doble cara y es necesario plancharlas de ambos lados. A continuación paso a las mangas y desabotono los puños, los plancho de ambos lados y luego procedo con la manga. En esta etapa es importante tener mucho cuidado en planchar cuidadosamente evitando dobleces que luego darán problemas si se los plancha demasiado. Listas las mangas, empiezo con un lado de la camisa poniendo mucho cuidado en la parte que cierra con el cuello pues es la parte más visible. El lado de los botones es el lado más traicionero pues si no se plancha correctamente, presentan arrugas muy molestas. La espalda es lo último y muchas veces las camisas tienen un doblez en el medio que es importante plancharlo simétricamente. Una vez terminado el planchado viene el reto del doblado. Se abotonan las camisas, se las pone sobre la tabla de planchar del lado de los botones, es decir delantero, nuevamente se mide unos dos centímetros a los lados del cuello y se dobla la camisa. Primero un lado, luego la manga de ese lado, después el otro lado y nuevamente la manga. Finalmente se dobla la camisa hasta la mitad, y luego nuevamente hasta el cuello. No es necesario planchar la camisa doblada para que no queden marcadas las líneas de doblado. (Normalmente plancho las camisas nuevas para quitarles precisamente esas líneas marcadas que hacen que la camisa se vea TAN nueva). A esta altura pienso que a lo mejor a mi interlocutor le empezará a parecer extraño todo lo que relato, pero para mí ya es tarde pues estoy demasiado metida en mi reflexión y no puedo dejar de nombrar la importancia de los pantalones, porque SÍ, también plancho los vaqueros. Hay una manera de secar los vaqueros que no necesita planchado después: uno los cuelga sacándolos directamente del agua donde se los lavó, sin exprimir. Claro que para lograr éxito con esta modalidad se necesita un sol bastante fuerte (como el de Bolivia). La clave para lograr un buen planchado en los vaqueros es voltearlos al revés y plancharlos sin raya. Esto de la raya es importante porque no hay nada peor que ver un vaquero con línea. Hay otros pantalones que necesitan la raya y son los pantalones de los ternos. Posiblemente la afición a planchar nació conmigo porque recuerdo que cuando tenía unos diez años y ya me sentía preparada para planchar los pantalones de mi padre, lograba una raya impecable ayudada del famoso papel sábana, el papel que se usa para los periódicos. El orgullo de mi padre se reflejaba en sus ojos y por supuesto que al ver que su hija casi igualaba a los sastres en destreza, me llevaba al cine o simplemente me sentaba en la gloria frente a sus amigos. dibujo: Alberto Montt A esta altura de mi monólogo interno adivino el asombro en el rostro de mi oyente, pues mi respuesta aún tarda y para asegurarse de que fue entendido, me repite: Qué te gusta hacer? Y evalúo nuevamente a mi oyente y al ver la ansiedad en su rostro y la expectativa de tener una respuesta de peso dada mi seriedad y altura, respondo: A mí, lo que más me gusta es leer. María Esther Escóbar de Bäumer 15
Guía didáctica para trabajar con Reflexiones cotidianas Es una verdad grande como el mundo que el profesor de conversación en la clase de español está confrontado con un constante desafío, lo cual es bueno porque el desafío nos vuelve creativos. Casi todas las clases de conversación versan sobre noticias diarias o semanales, lo que genera un buen intercambio de información y de cuando en cuando un buen debate; corto, pero bueno si el profesor no insiste en dar su opinión constantemente y deja que los estudiantes se expresen libremente y sin demasiada corrección. Otro recurso del profesor es dar un artículo para leer, ya sea durante la clase o como tarea para la casa. El paso siguiente es presentar una lista de preguntas de comprensión, discusión de vocabulario nuevo o estructuras nuevas. La finalidad de esta discusión es promover diálogo, sin embargo seguimos en el nivel de intercambiar información. Enfrentando este problema decidí escribir este texto con una descripción detallada de una actividad de la que disfruto pero que no necesariamente es favorecida por otros; sin embargo es lo más próximo a la realidad que puedo ofrecer. El propósito final de esta tarea es alejar al estudiante del texto y libros y concentrarlo en el proceso mismo de su actividad paso a paso. Posiblemente muchos estudiantes preferirán hablar del proceso paso por paso. El profesor puede permitir esta actividad solamente como actividad intermedia pues el estudiante hará un listado del orden del proceso. Sin embargo, la tarea final tiene que ser una narración pues solamente de esta manera el estudiante podrá hacer uso de conectores¹ para construir un texto atractivo y organizado. El profesor tiene una labor más, recolectar los trabajos, editar, discutir algunas incongruencias con los estudiantes, devolver los trabajos para su corrección y finalmente hacer un pequeño folleto con todos los trabajos para que cada uno de los estudiantes pueda leer el trabajo de sus compañeros. Pero principalmente, disfrutar del proceso creativo, entre todos. El primer paso es leer el texto, ya sea en clase o en casa. El segundo paso será necesariamente discutir algunos puntos de vocabulario y formas, aunque las formas no son complicadas. Enseguida se puede pasar a clasificar el texto como narrativo o descriptivo e identificar las partes más descriptivas. Posteriormente se pueden hacer preguntas sobre los pasos que sigue el narrador cuando está planchando una polera, por ejemplo. Y terminar con la pregunta más importante: Finalmente, el narrador cuenta su historia a su interlocutor? Sí/no? Por qué? A continuación los estudiantes pueden dar su propia opinión en relación al hobby del narrador. Una vez terminado todo este proceso de disección, cada estudiante deberá escribir una narración, en la misma forma, sobre una actividad favorita. María Esther Escóbar de Bäumer 16 ¹ Véase mi artículo sobre los conectores en Foco, dic. 2014
Tips om luistervaardigheid te oefenen in de les Leiden, ICLON nascholingsdag 2015 Juan Espínola y Vázquez gaf op vrijdag 30 januari 2015 een workshop over Metacognitie in Luistervaardigheid. Hij bracht ons even terug in de positie van de leerling bij het maken van een luisteropdracht. Stappen bij de luisteropdracht: 1) Een Duitse tekst beluisteren. 2) Schrijf op wat je weet over het aantal sprekers, de tekst en het tempo van spreken. Wat heb je ervan begrepen? 3) Luister opnieuw en maak aantekeningen om de tekst te reconstrueren. (Na deze twee keer luisteren krijgen we de eerste en laatste zinnen van de tekst te zien; in het midden ontbreekt nog een aantal zinnen) 4) Probeer in drietallen de ontbrekende tekst te reconstrueren. 5) Vergelijk de tekst met de originele tekst en bepaal wat je niet begreep en probeer te verklaren waarom. Heb je moeite met de woordgrens, het woordbeeld of is het een nieuw en dus onbekend woord? 6) Rangschik, indien mogelijk, de foutverklaringen en bepaal waar je de meeste moeite mee hebt. 7) Luister nogmaals naar de tekst maar nu zonder transcriptie. Heb je nu meer begrepen dan de eerste keer dat je de tekst hoorde? Het ging om een heel simpele en voor de hand liggende oefening, maar toch was het heel nuttig weer eens te beseffen dat leerlingen echt moeite hebben met luisteren en meestal maar heel erg weinig verstaan. Angst en onzekerheid spelen bij luisteren een grote rol. Door in stap 5 de tekst erbij te hebben tijdens het luisteren, worden de laatste onbekende woorden Een tekst niet één of twee keer horen maar wel drie of zelfs vier keer helpt echt, en bij deze Duitse tekst bleek het ook niet eens overbodig duidelijk. Het woordbeeld en het zien van de volledige zin helpt bij het begrijpen. In de les (moesten meerderen van ons bekennen) gaan we na twee keer luisteren vaak gewoon verder naar de volgende opdracht in het boek. De vraag is echter of leerlingen dan ook iets aan de oefening gehad hebben, of ze er echt iets van geleerd hebben. Meestal zitten er bij een luisteroefening in de leergang een of twee vragen die je relatief snel kunt beantwoorden als je een paar woorden verstaat. De goede luisteraars hebben aan deze oefeningen voldoende, maar de zwakke luisteraars..? Letten wij daar wel voldoende op? Die roepen geen antwoord door de klas, die steken hun vinger niet op. Het is een kleine moeite een oefening uit de leergang meerdere malen te beluisteren en de leerlingen de opdracht te geven een paar zinnen te reconstrueren. Uit een oefening in het boek kunnen we meer halen zonder dat het ons als docenten veel tijd kost. We oefenen dan niet alleen de luistervaardigheid maar ook de woordenschat en het woordbeeld en we zien precies wat leerlingen wel en niet begrijpen. De workshop heeft ons stof tot nadenken gegeven. We gaan deze tips echt in de les gebruiken. Bedankt Juan! Danielle Siems Emilou López-Huertas Pax Christi College, Druten focofocoffocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofocofoco Wist je dat: - dit jaar de studiedag plaatsvindt op zaterdag 28 maart? - deze gehouden wordt in het Luzac Lyceum (en niet in het Luzac College) - je je nog via de website daarvoor in kunt schrijven? - Duolingo eerdaags Spaans vanuit het Nederlands aanbiedt? - je wijziging van je mailadres kunt doorgeven door een mail te sturen aan administratie@vdsn.nl? - je ook leuke artikelen en links kunt plaatsen op onze Facebook site? Mertina Meijer 17