Inhoud Voorwoord 1 0 1 Meten en wegen 1 2 1.1 Bereiden 1 2 1.2 Inventaris 1 5 1.3 Wegen en meten 1 6 1.4 Wegen met een balans 1 7 1.4.1 Elektronische balans 1 8 1.4.2 Kalibreren 20 1.4.3 Tarreren 20 1.5 Meten 20 1.6 Werken met eenheden 22 1.6.1 SI-eenheden 23 1.6.2 Romeinse cijfers 24 1.7 Berekenen van werkzame stoffen en hulpstoffen in een recept 26 2 Werken met protocollen 30 2.1 Vastleggen en controleren 30 2.2 Bereidingsvoorschriften en protocollen 32 2.3 Protocollering van de voorraadbereiding 33 2.4 Protocollering van de bereiding vanaf een recept 37 2.5 Voor toediening gereedmaken 37 3 Poedermengsels 4 1 3.1 Fijnheidsgraad 4 1 3.1.1 Fijnwrijven 42 3.1.2 Zeven 43 3.2 Mengen 43 3.2.1 Homogeen poedermengsel 43 3.2.2 Poedermengregels 45 3.2.3 Afwijking (verlies) 46
6 Bereiden in de apotheek 3.3 Algemene bereidingsprincipes 47 3.4 Bijzondere verwerkingen 48 3.4.1 Verwrijvingen 48 4 Capsules 50 4.1 Bereiden van capsules 5 1 4.1.1 Bereiding 5 1 4.1.2 Aandachtspunten bij de bereiding van capsules 53 4.2 Bereiden van capsules met Primojelcapsulevulmengsel FNA corticosteroïden 56 4.3 Bereiden van capsules met de oplosmethode 58 4.4 Aanpassen aan handelspreparaat met gebruik van tabletten 58 4.5 VTGM 60 4.6 Verwrijvingen en capsules 60 4.7 Kwaliteitseisen capsules 6 1 5 Vloeistoffen 68 5.1 Steriele en niet-steriele vloeistoffen 68 5.1.1 Voor- en nadelen van vloeibare toedieningsvormen 69 5.1.2 Samenstelling 70 5.1.3 Naamgeving 7 1 5.2 Oplosmiddelen 7 1 5.2.1 Water 7 1 5.2.2 Andere oplosmiddelen 73 5.3 Fysische en chemische processen 77 5.3.1 Oplossen 77 5.3.2 Verwarmen en verhitten 79 5.3.3 Concentratie(veranderingen) 8 1 5.3.4 Filtreren 85 6 Vloeibare toedieningsvormen 86 6.1 Inleiding 86 6.2 Hulpmiddelen en hulpstoffen 87 6.2.1 Hulpmiddelen 87 6.2.2 Hulpstoffen 88 6.3 Bereidingsaspecten van oplossingen 89 6.4 Bereidingsaspecten van suspensies 93 6.5 Bereidingsaspecten van solubilisaties 95 6.6 Bijzondere vloeibare toedieningsvormen 97
Inhoud 7 6.7 Kwaliteitseisen vloeibare toedieningsvormen 99 6.8 Verpakken en etiketteren 99 6.9 Bereidingsaspecten van VTGM 1 00 6.10 Gebruikstermijnen 1 0 1 7 Rectale toedieningsvormen 1 02 7.1 Inleiding 1 02 7.2 Zetpillen en klysma s 1 03 7.3 Bereiden van zetpillen 1 04 7.3.1 Zetpilbasis 1 04 7.3.2 Hulpstoffen 1 05 7.3.3 Berekenen van de hoeveelheid zetpilbasis 1 05 7.3.4 Rekenvoorbeelden 1 08 7.3.5 Smelten, mengen en uitgieten 1 1 3 7.4 Bereiden van klysma s 1 1 7 7.4.1 Volume, basisvloeistof en geneesmiddelen in een klysma 1 1 8 7.5 Kwaliteitseisen zetpillen en klysma s 1 1 9 7.5.1 In-procescontrole en eindcontrole zetpillen 1 1 9 7.5.2 In-procescontrole en eindcontrole klysma s 1 1 9 7.6 Gebruikstermijnen 1 1 9 7.7 Verpakken en etiketteren 1 20 8 Dermatica 1 22 8.1 Inleiding 1 22 8.2 Bereiden van zalven 1 24 8.2.1 Hydrofobe (= lipofiele) zalfbasis 1 24 8.2.2 Verwerken van stoffen in een hydrofiele zalfbasis 1 27 8.2.3 Halfpreparaten van het FNA 1 28 8.3 Bereiden van crèmes 1 28 8.3.1 Olie en water in crème 1 28 8.3.2 Conserveren van crèmes 1 30 8.3.3 De O/W-crème 1 3 1 8.3.4 De W/O-crème 1 34 8.4 Basiscrèmes van het FNA 1 34 8.5 Bereiden van een gel 1 36 8.5.1 Eigenschappen van een gel 1 36 8.5.2 Conserveren van gels 1 36 8.5.3 Bewaring 1 37 8.5.4 Plaats in de therapie 1 37 8.6 Bereiden van een pasta 1 38
8 Bereiden in de apotheek 8.6.1 Stijve (vette) pasta s 1 38 8.6.2 Waterige pasta s 1 38 8.7 Vloeibare dermatica 1 38 8.8 Berekeningen voor het bereiden van dermatica 1 40 8.8.1 Procenten en promillen 1 40 8.9 Apparatuur voor het bereiden van grotere hoeveelheden zalven en crèmes 1 42 8.10 Kwaliteitseisen dermatica 1 44 8.10.1 Bewaring 1 46 8.10.2 Verpakking 1 48 8.10.2 Verpakking 1 48 8.11 Verpakken en etiketteren 1 48 9 Steriel werken 1 49 9.1 Inleiding 1 49 9.2 Hygiëne 1 50 9.3 Microbiologie 1 50 9.3.1 Micro-organismen 1 50 9.3.2 Bacteriën waarop gelet moet worden bij steriele productie 1 5 1 9.3.3 Bacteriën aantonen 1 52 9.3.4 Contaminatiebronnen 1 52 9.4 Desinfecteren 1 53 9.5 Sterilisatie 1 54 9.5.1 Steriliseren 1 55 9.5.2 Sterilisatiemethoden 1 55 9.6 Aseptisch bereiden 1 60 9.6.1 De LAF-kast 1 6 1 9.6.2 Aseptisch werken 1 64 10 Steriele toedieningsvormen 1 67 10.1 Toedieningsvormen voor het oog 1 67 10.1.1 Oogdruppels 1 68 10.1.2 Oogwassingen (collyria) 1 78 10.1.3 Oogzalven (oculenta) 1 79 10.2 Toedieningsvormen voor het middenoor 1 82 10.3 Steriele spoelvloeistoffen 1 83 10.3.1 Peritoneaaldialyse 1 84 10.4 Parenteralia 1 85 10.4.1 Toedieningsvormen en -wegen 1 85 10.4.2 Aandachtspunten bij parenteralia 1 86 10.4.3 Bewaring en houdbaarheid 1 88
Inhoud 9 10.4.4 Kwaliteitseisen en controle 1 89 10.5 Parenteralia VTGM 1 89 10.5.1 Vullen van medicatiecassettes 1 89 10.5.2 Vullen van ampullen of spuiten voor insulinepompen 1 95 10.5.3 Vullen van een injectiespuit 1 98 10.5.4 Bijspuiten aan infuuszak 20 1 10.6 Verpakken en etiketteren 202 11 Arbeid en milieu bij het werken in de apotheek 209 11.1 Arbeid en milieu 209 11.2 Arbo-wet 2 1 0 11.2.1 Zwangerschapsbeleid 2 1 0 11.3 Minimaliseren blootstelling 2 1 1 11.3.1 Stap 1 Bronmaatregelen 2 1 2 11.3.2 Stap 2 Ventilatiemaatregelen 2 1 2 11.3.3 Stap 3 Afscherming 2 1 2 11.3.4 Stap 4 Persoonlijke beschermingsmaatregelen 2 1 3 11.4 Schadelijke stoffen 2 1 3 11.5 Maatregelen voor het omgaan met stoffen 2 1 6 11.5.1 Wat is RiFaS? 2 1 6 11.5.2 LNA-procedures 2 1 8 11.5.3 Kankerverwekkende stoffen 2 1 9 11.6 Veiligheid in de werkruimte 22 1 11.7 Veiligheid voor het milieu 224 Register 226