Toen kwam het water De persoonlijke watersnoodramp van Herman Derksen
Eerste druk, 2014 2014 Martin Derksen Corrector: M. Raeijmaekers isbn: 9789048432271 nur: 402 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteur en uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden, noch voor de directe of indirecte gevolgen hiervan. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd, waaronder begrepen het reproduceren door middel van druk, offset, fotokopie of microfilm of in enige digitale, elektronische, optische of andere vorm of (en dit geldt zonodig in aanvulling op het auteursrecht) het reproduceren (i) ten behoeve van een onderneming, organisatie of instelling of (ii) voor eigen oefening, studie of gebruik welk(e) niet strikt privé van aard is.
TOEN KWAM HET WATER De persoonlijke watersnoodramp van Herman Derksen Martin Derksen
Inhoudsopgave Voorwoord 7 De Watersnoodramp van 1953 11 Op weg naar Zeeland 24 Het kosthuis 38 De ontberingen 42 De redding 54 De periode na de Watersnoodramp 61 Nawoord 73
Voorwoord De Watersnoodramp van 1953 heeft voor Nederland en voor de Nederlanders een grote impact gehad. Een groot machtsvertoon aan het kleine nietige Nederland om te tonen hoe overheersend en hoe sterk de natuur kan zijn. De ramp is een enorme waarschuwing geweest aan de Nederlandse bevolking over de kwetsbaarheid van haar laaggelegen land. Ondanks alle inspanningen die in de loop van eeuwen zijn verricht om de zee te weren, bleek de zee op dat moment toch nog sterker te zijn dan de Nederlanders. Met deze ramp viel het startsein voor Nederland zich beter te wapenen tegen de kracht van de natuur. Met de Watersnoodramp zijn ook veel persoonlijke verhalen gemoeid. Mensen die door het water hun huis en vele bezittingen kwijt raakten of mensen die familieleden of vrienden verloren, waarbij soms hartverscheurende gebeurtenissen plaatsvonden. Daarnaast zijn er ook de verhalen van de hulpverleners. Militairen die slachtoffers uit hun benarde positie haalden of mensen die zelf op de hoge terp bij de kerk woonden en hun ongefortuneerde dorpsbewoners gingen redden. De mensen die deze enorme ramp bewust meegemaakt hebben, en daar vandaag de dag nog verslag van kunnen doen, worden in aantal snel minder. Het unieke verhaal dient daarom nu verteld te worden. Natuurlijk is het een uniek verhaal. En natuurlijk mag dit verhaal nooit verloren gaan. Het verhaal van Herman en zijn Watersnoodramp is jaren goed bewaard gebleven en nooit in zijn geheel aan de buitenwereld bekend gemaakt. Niet voor 7
zijn familie, niet voor zijn vrouw en ook niet voor zijn kinderen. Het verhaal is niet of nauwelijks verteld gedurende zijn werkzame leven, maar als Herman ouder wordt, komen flarden van het verhaal de buitenwereld in. Steeds meer vertelt hij over de gebeurtenissen in Zeeland en zijn ervaringen daarbij. Ik heb het persoonlijke verhaal van de Watersnoodramp nooit eerder volledig uit zijn mond gehoord, maar was hier bijzonder in geïnteresseerd. Waarom kennen wij dit verhaal niet, wat is er toen precies gebeurd en hoe heeft dit Herman emotioneel in zijn leven geraakt? In 2010 heb ik samen met mijn ouders het Watersnoodmuseum bezocht. Aanleiding voor dit bezoek was het feit dat zowel mijn vader als ik beroepsmatig bij de bouw van dijken betrokken waren. De interesse was dus in eerste instantie een technische. In dit museum wordt duidelijk dat hij de gebeurtenissen zeer bewust en van dichtbij heeft meegemaakt. Hij kent veel feiten en kan hetgeen gebeurd is, tot in details in zijn herinnering oproepen. Op het moment dat alle overleden mensen in beeld komen in het museum, blijkt dit zelfs zeer emotioneel te zijn. Dit moment was voor mij het startsignaal om iets met zijn verhaal te doen. In dit boek heb ik het verhaal van Herman zo volledig mogelijk proberen te beschrijven. Alle beschrijvingen zijn het resultaat van vele gesprekken die we samen hierover gehad hebben. Opvallend daarbij waren de details die hij zich nog soms nog herinnerde over gebeurtenissen van meer dan zestig jaar geleden. In de gesprekken bleven de onderwerpen niet beperkt tot de Watersnoodramp alleen. De reden dat hij in Zeeland terecht kwam, de periode voor en na de ramp kwamen ook aan de orde. 8
Bijkomend feit is dat we beiden in hetzelfde vakgebied werkzaam zijn, of in zijn geval waren. Ruilverkavelingen, grondverzet, dijkenbouw en alles wat met grote grondverzetmachines te maken heeft, zijn voor ons gemeenschappelijke onderwerpen. Ondanks een focus op de Watersnoodramp kon het gesprek daarom ook wel eens gaan over de toepassing van een slotenbak. Om deze redenen is het boek, vooral voor mij, veel meer geworden dan alleen het verhaal van Herman tijdens de Watersnoodramp. In dit boek wordt eerst een algemene beschrijving van de Watersnoodramp geschetst. Wat is er precies gebeurd en hoe kon dit ooit gebeuren? Daarna volgt het verhaal van Herman; de wijze waarop hij in Zeeland terecht kwam, het verblijf in Zeeland, de ramp zelf en de herstelperiode daarop volgend. Voor de totstandkoming van dit boek is het verhaal van mijn vader natuurlijk de basis. Uit de vele gesprekken en gezamenlijke correcties is uiteindelijk dit verhaal voortgekomen. Een verhaal waar ik enorm blij om ben dit met iedereen te kunnen delen. Uiteraard is dit een enorme ervaring geweest, waarvoor ik mijn dank wil uitspreken. Natuurlijk is het een uniek verhaal. En natuurlijk mag dit verhaal nooit verloren gaan. Ik wens u daarom veel genoegen toe deelgenoot te worden van het verhaal van Herman. 9