Bijlage 1 - Verslag burgerraadpleging scenario s windpark Pampus (zomer 2016)

Bijlage 1 - Verslag burgerraadpleging scenario s windpark Pampus (zomer 2016) Inleiding Almeerse Wind en Nuon hebben het initiatief genomen om een nieuw windpark bij Almere Pampus (Jaap Rodenburg) te realiseren. Het windpark past binnen de afspraak in het energiebeleid Energie Werkt; hierin wordt beschreven het bestaande windpark slim te vervangen. Door de samenwerking tussen NUON en Almeerse Wind kan daarnaast een relatief groot aandeel van de energie in Almere duurzaam worden opgewekt. In de zomer van 2016 is er een bewonersraadpleging georganiseerd over het nieuwe windparkdoor de gemeente Almere in samenwerking met de initiatiefnemers. Het participatietraject is opgezet als input voor het principebesluit van het college, om al dan niet medewerking te verlenen aan de ruimtelijke procedure voor een nieuw windpark in Almere Pampus. De raadpleging is op de volgende wijze uitgevoerd: - De webpagina www.almere.nl/raadplegingwind met een uitleg over de mogelijke scenario s A, B en C voor het nieuwe windpark Pampus, en een serie vragen hierover die gedurende 6 weken beantwoord konden worden. - Een stand tijdens 2 algemene informatieavonden in Poort (25 mei) en Stad (13 juni) waar vragen konden worden gesteld en de virtual reality brillen opgezet konden worden om beeld en geluid van 3 verschillende varianten van het windpark te ervaren vanuit 10 verschillende posities. - Een week (20-24 juni) waarin men elke avond en woensdagmiddag op aanvraag de virtual reality ervaring kon meemaken op het stadhuis en vragen kon stellen. Om de raadpleging aan te kondigen zijn er kennisgevingen verschenen in de media (website gemeente, flyers en aankondigingen in de krant voor de informatieavonden en een krantenbericht op 22 juni). Bevindingen informatieavonden Op de 2 algemene inloopavonden en bij de visualisatie-sessies zijn ongeveer 60 mensen langs geweest. De meeste mensen waren positief tot neutraal over het nieuwe windpark; enkele mensen die van tevoren terughoudend tot afwijzend waren, bleken na het zien van de visualisaties hun mening in positieve zin bij te stellen ( o, dat valt heel erg mee, ze vallen echt weg achter de bomen, realistische beelden, het valt reuze mee, de spookverhalen kloppen niet ). Een enkeling

bleef bij een afwijzende houding. Er werd niet veel verschil aangemerkt tussen de varianten; met name vanuit Noorderplassen-West was er een voorkeur voor de variant het verst van hun vandaan. Vanuit Poort was er niet zo n duidelijke voorkeur. Enkelen wilden er meer dan 8 ook al werden er maar 8 getoond: doe het maar gelijk goed, zet er maar 15 neer. Resultaten online raadpleging Vraag 1: Kunt u aangeven hoe u aankijkt tegen het voorstel om de huidige 10 windmolens op Pampus vervangen voor 8 grotere windmolens, waarbij het windmolenpark tussen 2020 en 2025 uit 18 molens bestaat? Geef een onderbouwing. Antwoordmogelijkheden: Resultaat: a. het moeten minder dan 8 nieuwe molens worden b. 8 molens is prima c. het mogen er ook meer dan 8 worden d. Ik wil eigenlijk helemaal geen windmolens meer op Almere Pampus e. anders, namelijk.. Uit de 71 ingevulde enquêtes blijkt dat 23 mensen liefst helemaal geen windmolens willen in Almere Pampus, naast 4 mensen die vonden dat het er minder dan 8 moesten worden. 13 mensen vonden het prima dat er 8 molens kwamen en 29 mensen vonden dat het er meer dan 8 moesten worden. Een belangrijk argument tegen de plaatsing van windmolens was volgens de deelnemers dat hogere windmolens niet bij de locatie passen; windmolens leveren horizonvervuiling, daarnaast heerst er angst over de mogelijke milieuschade als gevolg van het verhogen van de windmolen. Een andere belangrijke vraag voor de tegenstanders betreft de kosten van het produceren en plaatsen van windmolens; Er wordt alleen gesproken over de opbrengsten, maar wat zijn de kosten? Voorstanders van het windmolenpark zijn positief over het windmolenpark, omdat windenergie een goede bijdrage levert aan het verduurzamen van de samenleving. Enkele mensen gaven aan trots te zijn op de windmolens in Almere; Almere zonder windmolens is als Amsterdam zonder grachten. Voor de voorstanders was het bovendien belangrijk dat windmolens volgens onderzoek geen geluidsoverlast veroorzaken en om deze reden toch relatief dicht bij een woonwijk geplaatst kunnen worden.

Vraag 2: Is de positie van de 8 nieuwe windmolens (op een afstand van minimaal 1500m van bestaande woningen) voor u belangrijk? Geef een onderbouwing. Antwoordmogelijkheden: Resultaat: a. nee, als het maar niet dichterbij komt dan 1500m van bestaande woningen (naar vraag 4) b. nee, als ik ze maar niet hoor maakt de afstand en plaats mij niet uit (ga naar vraag 4) c. nee, maar ik vind het wel belangrijk dat ze in 2 rijen staan (ga naar vraag 4) d. ja, ik wil graag mijn mening geven over waar de turbines komen, binnen de genoemde kaders (ga naar vraag 3) e. ik ben tegen het plaatsen van nieuwe windturbines dus deze vraag is voor mij niet relevant d. anders, namelijk.. 33 mensen vinden de positionering van de nieuwe windmolens niet belangrijk, als de molens maar niet te dichtbij woningen staan, ze niet te horen zijn of in 2 nette rijen zijn opgesteld. 19 mensen zijn tegen plaatsing van nieuwe windmolens en 11 mensen willen blijven meedenken over de precieze plaatsing van de windmolens. Belangrijk argument voor de respondenten die aangaven de positie van de windmolens belangrijk te vinden, is geluidshinder. Door hun voorkeur te kunnen geven voor één van de scenario s hopen de respondenten er voor te kunnen zorgen dat de windmolens op een gunstige manier gepositioneerd worden zodat er geen geluid- en slagschaduwhinder wordt ondervonden; groene energie mag niet ten nadele gaan van het woongenot.

Vraag 3: Want vindt u van de drie de scenario s voor de locatie? Geef een onderbouwing. Antwoordmogelijkheden: Resultaat: a. maakt voor mij niet veel uit b. ik vind scenario A) het beste c. ik vind scenario B) het beste d. ik vind scenario C) het beste e. ik wil scenario A) in ieder geval niet f. ik wil scenario B) in ieder geval niet g. ik wil scenario C) in ieder geval niet h. anders, namelijk.. 21 mensen vonden scenario A het beste, met als relevante argumenten het verst af van de huidige bebouwing, niet teveel landinwaarts plaatsen vanwege landschap/uitzicht, beste mogelijkheden voor nieuwbouw, tegen het bos aan lijkt me niet fraai en te dicht bij Noorderplassen, met de overheersende westenwind zullen bewoners van Noorderplassen de meeste geluidshinder ondervinden. Geen van de respondenten was in ieder geval tegen scenario A. 6 mensen vonden scenario B (oorspronkelijke gemeentelijke voorkeur vanuit stedelijke ontwikkeling vanwege woningbouwscenario s Pampus) het beste, met als argumenten: anders moet je ook nog molens slopen en esthetisch is B het mooiste in het landschap en mooier in de lijnen die er nu zijn. 2 mensen willen in ieder geval niet scenario B met als argument: dan kan ik ze zien, en dat wil ik zeker niet. 9 mensen zijn tegen scenario C vanwege de volgende argumenten: C ligt minder gunstig, gelet op de overheersende windrichting, en staan de molens dichter bij (potentiële) woningen en nieuwe molens op plaats van oude is beste keuze; eventueel 9 molens toepassen, zodat er een vierkant gemaakt kan worden. 12 mensen gaven geen voorkeur voor een scenario te hebben. Als reden hiervoor werd gegeven dat zij geen buurtbewoners zijn en dus geen directe invloed van het windmolen park ondervinden.

Vraag 4: Bent u geïnteresseerd om (risicodragend) financieel deel te nemen in zo n windpark in Almere of zou u coöperatieve groene stroom willen afnemen via energiecoöperatie Almeerse Wind? Antwoordmogelijkheden: Resultaat: a. ja, zowel risicodragend investeren als groene stroom afnemen b. wel risicodragend investeren maar geen groene stroom afnemen c. wel groene stroom afnemen maar niet risicodragend investeren d. hangt sterk af van de voorwaarden; ik wil eerst kennismaken met Almeerse Wind e. nee Tenslotte zijn 32 van de 71 mensen niet geïnteresseerd in financiële participatie, 20 mensen wel (waarvan 13 in zowel investering als in groene stroom) en 16 mensen eventueel, onder voorwaarden en na kennismaking met Almeerse Wind. Uiteindelijk hebben 41 mensen hun emailadres gegeven om op de hoogte te worden gehouden. Conclusies nav informatieavonden en online raadpleging Op basis van de diversiteit aan reacties is het niet eenvoudig om conclusies te trekken. De conclusies zijn dan ook voorzichtig geformuleerd: - Men lijkt betrokken bij het initiatief en de meerderheid wil ook betrokken blijven bij het vervolg; - Van de mensen die enquêtes hebben ingevuld is meer dan de helft vóór 8 of meer nieuwe windmolens, het verduurzamen van de energieopwekking wordt belangrijk gevonden; - Het merendeel van de respondenten vind de positie van de 8 windmolens minder relevant, mits ze 1500meter buiten de woonwijk staan en ze geen geluidsoverlast veroorzaken; - Uit een derde van de enquêtes spreekt weerstand tegen nieuwe windmolens in Almere Pampus, waarvan een aantal mensen ze liever elders ziet verschijnen en anderen helemaal geen windmolens willen, belangrijke redenen hiervoor zijn horizonvervuiling en milieuschade; - Mensen die eerst tegen windmolens in Almere Pampus waren stelden hun mening positiever bij na het zien van de visualisaties; - Er is een duidelijke voorkeur voor scenario A, die het verst van bestaande bewoning afligt. Een meerderheid lijkt onder voorwaarden geïnteresseerd in financiële participatie of inkoop lokale groene stroom.

Bijlage 1a Kwalitatieve uitkomst digitale raadpleging Bij elke vraag was het vereist mogelijk argumentatie te geven. De antwoorden per vraag: Vraag 1: Kunt u aangeven hoe u aankijkt tegen het voorstel om de huidige 10 windmolens op Pampus vervangen voor 8 grotere windmolens, waarbij het windmolenpark tussen 2020 en 2025 uit 18 molens bestaat? Geef een onderbouwing. a. Het moeten minder dan 8 nieuwe molens worden: - Landschap wordt aangetast, dicht bij de bewoning als er meer dan 8 molens erbij komen. Tevens leveren nieuwe molens meer energie door betere capaciteit/efficiëntie. Minder is dus genoeg. - Er wordt maar beslist, watersport verdwijnt op deze manier. - Ik ben voor wind en zonne energie. Echter komt dit te dicht bij onze woningen. Geluidsoverlast is te verwachten. - Waarom niet buiten de dijk in het IJsselmeer? Blijft het land beschikbaar voor mensen. b. 8 molens is prima - Geluidsoverlast is niet uitgesloten [ ] terwijl dit het woongenot en slapen behoorlijk kan beïnvloeden. Daarbij is westenwind een van de meest voorkomende windsoorten in Nederland en de plaatsing van de windmolens zou voor Noorderplassen west heel ongunstig uitpakken. - De molens die er staan storen ons niet, als inwoners van Poort. We sporten en wandelen veel in de buurt van de molens. Mooi dat we kunnen bijdragen aan duurzame energieopwekking. We hebben interesse om deel te nemen als mede eigenaar. - Als je er 8 plaatst, heb je de mogelijkheid om in 2022-2023 op zoek te gaan naar het dan nieuwste model om de 10 'oude' windtubines te vervangen. Als je er nu ineens 15 plaatst zijn die over 10 jaar ook allemaal weer verouderd. Het is beter om het wat te spreiden zodat je steeds kunt profiteren van de nieuwste technologie/ vermogens. - Er is genoeg ruimte daar. - Windenergie is positief, dus daar waar het kan doen - ver van bewoning - Vervangen van de bestaande molens voor 8 nieuwe is prima. Zowel oude laten staan als nieuwe bijplaatsen geeft een rommelig beeld omdat er geen samenhang meer is. De provincie Flevoland zet ook niet voor niets in op sanering van oude molens en bouw van nieuwe. - Windenergie is een prima bijdrage aan het vergroenen van onze samenleving. c. Het mogen er ook meer dan 8 worden - Energiedoelen en van fossiele energie afraken maakt duurzame energie noodzakelijk - Hoe meer molens des te milieuvriendelijker, mits geen overlast voor omwonenden - Groene stroom ipv grijze stroom - Gezondheidsklachten windmolens blijken ongegrond (zie artikelen Correspondent); geluid is alleen hoorbaar binnen 2x masthoogte en geen slagschaduw - Wat is nu mooier dan een gemeente met windmolens? - Almere zonder windmolens is als Amsterdam zonder grachten; ze horen daar in de ogen van veel bewoners van de aanliggende wijken - De (huidige) molens staan in een gebied waar ze al jaren zonder problemen draaien - Wind is duurzaam en iedereen moet bijdragen - Het zien van windmolens vult mij met trots dat we andere vormen van energie aanboren - Liever windmolens in een natuurgebied dan woningen in plaats van natuur d. Ik wil eigenlijk helemaal geen windmolens meer op Almere Pampus - Wij wonen op de Razeil. Nu hebben wij geen last van de windmolens, maar zijn bang dat we straks wel last krijgen, aangezien de nieuwe windmolens een stuk dichterbij komen. We vinden dit dus een slecht plan. - Ik ben over het algemeen tegen windmolens. Ze zijn niet rendabel, zien er niet uit en zorgen voor geluidsoverlast. In de bovenstaande tekst staan ook veel woorden als waarschijnlijk.

- Overal waar je kijkt zie die molens al staan, doe lekker zonnepanelen, niemand die ze ziet, geen onderhoud, geen lawaai, gaan zoveel langer mee. Uit onderzoek is gebleken dat windmolens nagenoeg niets opleveren, als je alle kosten aftrekt. Mijn 18 panelen zijn goed voor 3600 kwh, leg er duizenden neer en gaan gegarandeerd min 35 jaar mee! - Te kleinschalig. Molens langs A27 A6. - Nog hogere windmolens geven teveel horizonvervuiling en kunnen ook zorgen voor meer geluidsoverlast. - Nu is het opgaand in het landschap, anders wordt het net een energie centrale. - Niet dicht bij een woonwijk. Het maakt mijn rekening niet lager - Windmolens kunnen technisch gezien beter vervangen worden door zonnepanelen. Deze geven geen milieu overlast voor mens en dier. Tevens zijn wij bang dat de grote molens het uitzicht en aanzien van de wijk degraderen, met als gevolg waarde vermindering van onze woningen. - Ik ben een voorstander van groene energie, maar: - de productie van een windmolen levert meer milieuschade op dan hij gedurende z n hele levensduur kan goedmaken; - de prijs per kilowatt uur is waanzinnig - ze bederven het landschap - ze veroorzaken geluidsoverlast - ze richten een slachting aan onder vogels - er gebeuren nogal wat ongelukken mee - Dit hoort niet zo dicht bij een woonwijk, maar langs een snelweg. Almere is uitgestrekt genoeg om verder van woonwijken te blijven. Daarnaast is het ontzettende horizon vervuiling voor het aanzicht van Almere. - Windmolens draaien alleen op subsidie. Het is allemaal onzin, en heel erg lelijk. - De gemeente heeft zeer onzorgvuldig gehandeld in deze; van de ongeveer 50 bewoners van Noorderplassen bij wie ik het nagevraagd heb heeft niemand een uitnodiging gehad voor deze bijeenkomst. De gemeente is niet betrouwbaar. - Wij zijn bewust vanuit het 't Gooi op zoek gegaan naar een stuk groen om ons heen. Bewust gekozen voor geen overlast van wat dan ook vanuit onze achtertuin. Bewust hier gaan wonen met de toezegging dat er niets gebouwd gaat worden op Almere Pampus. - Almere Pampus is een natuurgebied en dat moet zo blijven. 18 molens is te veel ook al wordt gezegd dat dit tijdelijk is. Wie garandeert dat het bij 8 blijft en niet 18 of misschien zelfs meer. Als bewoner heb je geen poot op te staan. Kunnen ze niet de andere kant op bij de snelweg langs de A27? Jaarlijks sterven ongeveer 20.000 vogels als gevolg van de aanwezigheid van windmolens. Er wordt alleen gesproken over de opbrengsten, maar wat zijn de kosten? De kosten liggen voor windenergie op 8,8-10,3 eurocent per kwh, terwijl dit voor conventionele elektrische energie op 2,9-5,8 eurocent per kwh ligt. Er is ook sprake van landschapsvervuiling die een windmolen kan veroorzaken. Wat zijn de consequenties voor de gezondheid (op lange termijn), effecten van slagschaduw, toplichten en geluid bij uitbreiding van de windmolenpark? Niet dat we tegen duurzame energie zijn, maar is er ook gekeken naar andere alternatieven? Zoals waterenergie of zonnepanelen (op flatgebouwen in bijvoorbeeld de stad en kantoorgebouwen of op landbouwgrond). Is er gekeken naar de investering, opbrengst en terugverdientijd tussen zonnepanelen en windmolens? - Grote windmolens horen niet in een stad. - Windmolens vervuilen de horizon, terwijl men net zo goed alle nieuwbouw zou kunnen verplichten direct aan te leggen met zonnepanelen op het hele dak. Dan heeft men ook die besparing. - Er zijn genoeg windmolens. Ik wil geen verdere horizonvervuiling en geluidsoverlast in mijn 'achtertuin' van nog hogere en grotere windmolens. Als de windcoöperatie Filmwijk zo nodig windmolens wil plaatsen, laat ze het dan in hun eigen wijk plaatsen en niet hier bij de Noorderplassen. Vraag 2: Is de positie van de 8 nieuwe windmolens (op een afstand van minimaal 1500m van bestaande woningen) voor u belangrijk? Geef een onderbouwing. a. Nee, als het maar niet dichterbij komt dan 1500m van bestaande woningen (ga naar vraag 4) - 1500m lijkt me een hele redelijke afstand. Laat vooral de experts dit beslissen. Verder mooi dat randje bos er tussen laten. Vanaf de bebouwing in Almere Poort zelf is er geen molen zichtbaar of hoorbaar. - Geluidsoverlast binnen de perken houden, ook voor dier en natuur. b. Nee, als ik ze maar niet hoor maakt de afstand en plaats mij niet uit (ga naar vraag 4) - Alles op rijtjes willen zetten kost extra ruimte - Geluid is enige vorm van overlast

- Ik woon er nu redelijk dichtbij, en bevalt goed. Voor ons is het een leuk uitje op de fiets naar de windturbines - Benut de plaats optimaal voor wind. Er staan nu ook al turbines. Geen probleem. - Ik kom daar nooit, daarom maakt de plaats mij niet uit. Mij lijkt dat de direct omwonenden hier de zwaarste stem in hebben. c. Nee, maar ik vind het wel belangrijk dat ze in 2 rijen staan (ga naar vraag 4) - Hoe beter ze die 5 jaar 'aansluiten' bij de bestaande, des te netter staat het. - Voor de rust in het landschap is de plaatsing essentieel. Het plaatsen in twee rijen geeft deze rust en zal daarom wederom snellere acceptatie geven. d. Ja, ik wil graag mijn mening geven over waar de turbines komen, binnen de genoemde kaders (ga naar vraag 3) - Grote molens geven niet alleen geluidshinder, maar ook slagschaduw, hier vooral bij ondergaande zon. Daarom is nabij woningen bos wenselijk, met hoge en 's winters groenblijvende bomen. - Filmwijk heeft een prachtig Weerwater. Plaats de windmolens daar. Welke opties op onderstaande tekening ook gegeven wordt ze komen dichter bij de huizen. Een energiemolen kost aan grondstoffen en bouwen meer dan ze gedurende hun bestaan opleveren. Er zijn betere manieren om energie op te wekken zoals zonne-energie. - Ik vind het belangrijk dat windmolens bij elkaar geplaatst worden - Huidige afstand van 1500m dient gerespecteerd te worden. Hoe groter de wieken, des te meer geluid er geproduceerd wordt. - Hoe belangrijk het ook is om groene energie op te wekken, dit mag niet gaan ten nadele van het woongenot. - Ik woon in het Homeruskwartier en zou dus graag willen meebeslissen aangezien het hier in de buurt is. - Als door een kleine aanpassing de overlast beperkt kan worden dan heeft het nut dit in te vullen. - De open velden tussen de windmolens en ons huis zal het geluid ver dragen. Vooral 's nachts vrees ik geluidsoverlast. De landbouwtractoren horen wij nu ook al over grote afstand. - De 1500m grens wordt hierboven neergezet als 'de oplossing' maar is wel zeker dat deze grote molens ècht niet meer te horen zijn op die afstand? Voor mij is van het grootste belang dat ze bij bestaande woningen niet te horen zijn, of daar nu 2000 of 1000 afstand voor nodig is. - Wij wonen zelf in de Noorderplassen West en zullen de meeste hinder ondervinden indien deze er is. - Nieuwe molens zoveel mogelijk op de plaats van de oude situeren, of eventueel in een vierkant op de kop van Almere Pampus. Vraag 3: Want vindt u van de drie de scenario s voor de locatie? Geef een onderbouwing. a. Maakt voor mij niet veel uit mensen maakt het niet veel uit - Ik woon niet in Poort en kom haast nooit op/langs die locatie. - Ik zou zelf voor een combi gaan; vierkant maken (16 op land) en groter maken met molens in het water (9 of meer). - Scenario D: geen molens. b. Ik vind scenario A) het beste - Die hoek is toch vrij leeg en de zichtlijn vanuit muziekwijk blijft zo iets meer intact. - A) lijkt mij het meest veraf te staan van de huidige bebouwing. - Zo dicht mogelijk bij het water, waarbij de turbines een markering vormen van water naar land. Maar niet teveel landinwaarts plaatsen. Zonde van het landschap/uitzicht. - Deze geeft de beste mogelijkheden voor nieuwbouw. - Bij B en C komen molens tegen het bos aan te staan. Dat lijkt me niet fraai en zeker niet efficient. Tevens komen de molens dan te dicht bij de Noorder plassen. - Hierbij liggen de molens het verst bij de Noorderplassen west vandaan en voorkomt hinder voor de bewoners. De bewoners van deze wijk zullen de meeste hinder ondervinden vanwege de overheersende westen wind in Nederland. Het geluid word dus voornamelijk in hun richting gevoerd. - Zo dicht mogelijk bij de al bestaande windmolens.

c. Ik vind scenario B) het beste - Anders moet je ook nog molens slopen en dat is onnodig. Ze staan er al lang en ik weet niet beter meer. - Esthetisch is B het mooiste in het landschap. Past mooier in de lijnen die er nu zijn. d. Ik vind scenario C) het beste - Bij scenario C staan alle molens langs de dijk, goed voor de beste windvang. e. Ik wil scenario A) in ieder geval niet (n.v.t.) f. Ik wil scenario B) in ieder geval niet - Dan kan ik ze zien, en dat wil ik zeker niet. g. Ik wil scenario C) in ieder geval niet - Het lijkt mij dat variant C minder gunstig ligt, gelet op de overheersende (WZW)windrichting. Bij C staan de molens ook dichter bij (potentiële) woningen. - C is het slechtst, waarbij totaal geen rekening gehouden wordt met de bestaande wijken zoals Noorderplassen en Muziekwijk - Komt het dichtste bij de huidige bebouwing in Noorderplassen; onnodig blijkbaar want in de andere scenario's staan ze verder weg - Nieuwe molens op plaats van oude is beste keuze. Eventueel 9 molens toepassen, zodat er een vierkant gemaakt kan worden.