Totale Knie Prothese Zorggids Folder: 1486 Dit is een uitgave van het Flevoziekenhuis Afdeling Orthopedie Oktober 2016 1-20
2-20
Inleiding Geachte patiënt, In deze Zorggids vindt u een handig overzicht van de verschillende stappen in het proces rondom de totale knieprothese. Zo weet u wat u kunt verwachten en wie u gaat tegenkomen. De behandelstappen worden beschreven voor 3 verschillende fases: voor de operatie, operatie & verblijf en thuis na de operatie. Binnen elke fase wordt uitgebreid beschreven wat er zal gaan gebeuren. Zo kunt u zich zo goed mogelijk op deze stappen voor, tijdens en na uw operatie voorbereiden. Deze Zorggids is van Naam: 3-20
Afsprakenkaart Bereid uw afspraken voor door beschikbare informatie te lezen. Schrijf uw vragen op en neem deze mee. Wij raden u aan uw mantelzorger mee te nemen, twee mensen horen meer dan één. Datum Met wie? Waar? 4-20
Inhoudsopgave Fase 1. Voor de operatie 7 1. Pre-operatieve onderzoeksdag 2. Voorlichtingsbijeenkomst TKP 3. Bloed prikken 4. Verder van belang Zorg dat u samen met uw partner/mantelzorger naar de voorlichtingsbijeenkomst gaat. Blz. 7 Fase 2. Operatie & Opname 11 1. Opname 2. Operatie 3. Afdeling 4. Revalidatie 5. Ontslag U dient voor de operatie nuchter te zijn. Blz. 11-22 Fase 3. Thuis na de operatie 15 1. Controle afspraken 2. Revalidatie thuis Als u thuis bent, dient u zelf een afspraak te maken met een fysiotherapeut in de buurt. Blz. 15 Persoonlijke pre-operatieve informatie 18 Tot slot 19 Telefoonnummer en adressen 5-20
6-20
Voor de operatie 1. Pre-operatieve onderzoeksdag Tijdens het bezoek aan de orthopedisch chirurg op de polikliniek is in overleg met u besloten om tot een operatie over te gaan. U krijgt van de polikliniekassistenten een aantal papieren mee: - Vragenlijst voor de anesthesist. Deze kunt u thuis invullen en vervolgens meenemen naar de voorlichtingsbijeenkomst. - Vragenlijst voor de transferverpleegkundige. Deze kunt u direct invullen en inleveren bij de assistente op de polikliniek. - Aanvraag voor E.C.G. (hartfilmpje) en laboratoriumonderzoek. U kunt met deze formulieren meestal direct dezelfde dag (of anders zo spoedig mogelijk) terecht voor onderzoek. Om een operatie te ondergaan, is het noodzakelijk dat er een vorm van anesthesie wordt toegediend. Om eventuele risico's voor, tijdens en na de operatie te kunnen inschatten zal door de anesthesist een preoperatief onderzoek (hartfilmpje en laboratoriumonderzoek) worden gedaan. De anesthesist praat met u over uw algemene gezondheidstoestand en verricht zo nodig lichamelijk onderzoek. Als uit het laboratorium onderzoek blijkt dat u een lichte bloedarmoede heeft kan de orthopedisch chirurg in overleg met de anesthesioloog een behandeling starten, bijvoorbeeld met het medicijn Eprex, om de kans op een bloedtransfusie te verkleinen. U wordt hiervan op de hoogte gebracht, indien dit voor u van toepassing is. Soms is het noodzakelijk dat u een bezoek brengt aan een internist, cardioloog of longarts. Als de uitslag van de onderzoeken goed zijn, kan de operatie doorgaan. U wordt dan binnen 10 werkdagen gebeld door de orthopedieplanner van Bureau opname. De planner spreekt met u een operatiedatum af. Twee werkdagen voor de operatiedatum krijgt u het tijdstip van opname telefonisch door. 2. Voorlichtingsbijeenkomst Totale Knie Prothese Wij willen u graag zo efficiënt mogelijk helpen. Daarom hebben we alle preoperatieve onderzoeken en de voorlichting op één dag gepland, met uitzondering van het bloedprikken op de dag voor uw operatie. U ontmoet tijdens deze voorlichtingsbijeenkomst verschillende medewerkers. Omdat u veel informatie krijgt is het aan te raden om iemand mee te nemen. 7-20
Orthopedie verpleegkundige De orthopedische verpleegkundige bespreekt de gang van zaken tijdens de opname en welke zaken u al voor de opname geregeld moet hebben. Medewerker apotheek De medewerker apotheek neemt met u uw medicijngebruik door. Wie ga ik spreken? Orthopedie verpleegkundige Medewerker Apotheek Medewerker Anesthesie Anesthesist Fysiotherapeut Transferverpleegkundige Medewerker anesthesie Tijdens het preoperatief spreekuur zal de anesthesist afspraken met u maken over de gang van zaken rond de operatie. Zo zal besproken worden of u voor de operatie narcose of een ruggenprik (soms gecombineerd met lichte slaapmedicijnen) krijgt. Fysiotherapeut De revalidatie van de totale knieoperatie start direct op de dag van de operatie. Daarom is het van belang om van tevoren al te oefenen. Tijdens de voorlichtingsbijeenkomst ontvangt u informatie over hoe de revalidatie op de afdeling gaat. Daarnaast krijgt u te zien hoe u moet lopen met elleboogkrukken, de trap op en af moet en u hoort handige tips die u kunt gebruiken in het dagelijks leven. Hierdoor kunt u thuis alvast oefenen en dingen aanpassen in uw huis. Na ontslag uit het ziekenhuis zal de revalidatie verder gaan: u maakt zelf de keuze waar dat is. Bij een fysiotherapeut uit het ziekenhuis, gezondheidscentrum of vrijgevestigde praktijk bij u in de buurt. Tevens wordt u door het preventiecentrum of sportmedisch centrum gebeld over de Patient Reported Outcome Measures (PROMS). Dit is een meetinstrument, waarmee u zelf een oordeel kunt geven over uw functioneren of gezondheid middels eenvoudige vragenlijsten. De orthopedisch chirurgen willen graag weten of mensen tevreden zijn over hun prothese en krijgen zo ook inzicht in de medische effectiviteit van de door hen geleverde zorg. Wie een knieprothese krijgt, krijgt daarom 2 weken vóór de operatie, en 6 en 12 maanden na de operatie een vragenlijst voorgelegd. Zowel u als de orthopedisch chirurg krijgt hierdoor goed zicht op welk effect de operatie heeft gehad en hoe het herstel verloopt. Door de vragenlijsten van alle patiënten te verzamelen, kan de orthopedisch chirurg vervolgens zien hoe tevreden patiënten zijn. Dit geeft informatie over het effect van de operatie, over de kwaliteit van de gebruikte prothese en over de kwaliteit van de arts en het ziekenhuis. Door eventuele verschillen nader te onderzoeken, kan de kwaliteit van zorg steeds verder worden verbeterd. 8-20
Transferverpleegkundige (eventueel) De transferverpleegkundige bespreekt met u de nazorg na ontslag uit het ziekenhuis. Aan de hand van de vragenlijst die u ingevuld heeft en het eventuele gesprek met de transferverpleegkundige (dit is niet bij iedereen noodzakelijk) wordt bekeken welke nazorg zij voor u kan regelen. Afhankelijk van de thuissituatie en de indicatiecriteria van het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg) zijn dit de mogelijkheden voor nazorg: - Naar huis met of zonder thuiszorg - Tijdelijk naar een revalidatiecentrum Heeft u vragen over welke nazorg u in aanmerking komt, neem dan contact op met de transferverpleegkundige van het Flevoziekenhuis. 3. Bloed prikken Op de voorlichtingsdag heeft u een formulier mee gekregen om bloed te laten prikken voor de tweede keer. De dag voor uw operatie laat u weer bloedprikken (niet eerder) bij de afdeling Bloedafname. Hier hoeft u niet nuchter voor te zijn. Indien u op maandag wordt geopereerd moet u op zaterdagochtend tussen 9 en 12 uur bloed laten prikken bij de afdeling Bloedafname. Let op: laat u niet op tijd bloed prikken, dan kan de operatie niet plaatsvinden. 4. Verder van belang Indien u anti-stollingsmiddelen gebruikt, is het noodzakelijk dat u stopt met innemen voor de operatie. Dit gaat in overleg met de anesthesist. - Sintrommitis (acenocoumarol): in principe 3 dagen voor de operatie stoppen. - Marcoumar (Fenprocoumon): 1 week voor de operatie stoppen. - Ascal: alleen mee stoppen als de anesthesist of orthopeed dit met u heeft afgesproken, u stopt dan 1 week voor de operatie. - Overige: in overleg met uw arts of de anesthesist. Heeft u in de periode voorafgaand aan de operatie wondjes, huidirritaties, ontstoken nagels, schimmelinfecties, tandwortelontsteking of elders ontstekingen, bijvoorbeeld een blaasontsteking, neem dan contact op met de polikliniek Orthopedie. 9-20
10-20
Operatie & opname 1. Opname U heeft van Bureau opname een tijdstip doorgekregen hoe laat u zich voor opname in het ziekenhuis kunt melden. U kunt zich melden bij mijninfopunt (direct links van u in de centrale hal). Als u het prettig vindt, wordt u vervolgens naar de verpleegafdeling Short stay/orthopedie begeleid. Daar wordt u ontvangen door een afdelingssecretaresse en wordt u gevraagd naar uw identiteitsbewijs. De verpleegkundige checkt bij u de gegevens die tijdens de voorlichtingsbijeenkomst zijn vastgelegd en verwerkt eventuele veranderingen. De verpleegkundige zal, aan de hand van het protocol orthopedie, de nodige voorbereidingen treffen. Om misverstanden te voorkomen markeert zij in overleg met u de te opereren knie. Een uur voor de operatie krijgt u van de verpleegkundige premedicatie (tabletjes) ter ontspanning en pijnstillend om alvast een spiegel op te bouwen. Daarna brengt een verpleegkundige u naar operatieafdeling. Noodzakelijke voorbereiding Wanneer u voor opname komt, neemt u naast de gebruikelijke zaken als nachtgoed en toiletartikelen ook mee: De medicijnen die u reeds thuis gebruikt voor 24 uur. Gemakkelijke en ruime kleding, stevige ruime schoenen die vast aan de voeten zitten (liefst een maat groter), badslippers/stevige pantoffels voor was en toiletgang. Elleboogkrukken of rollator (deze kunt u huren of kopen bij de thuiszorgwinkel) Verlengde schoenlepel, 'helping hand' en kousenaantrekker (te koop bij de thuiszorgwinkel). 2 euro munt om een rolstoel te lenen. Deze zorggids en de folder Totale Knie Prothese. Niet eten en drinken (nuchter) Als u wordt opgenomen in het ziekenhuis op de dag dat u geopereerd wordt, dan geldt het volgende nuchterbeleid: tot 6 uur voor aanmelding in het ziekenhuis: alles eten en drinken tot 2 uur voor aanmelding in het ziekenhuis: alleen helder drinken zoals: o water, koffie, thee zónder melk(-poeder) o (prik-)limonade zoals Cola of Sinas o heldere vruchtendrank zoals appelsap o maar géén melk(-poeder) o géén vruchtensappen met stukjes of pulp zoals sinaasappelsap o géén heldere bouillon want deze bevat vetdruppels, die de maaglediging 11-20
vertragen tot 1 uur voor aanmelding in het ziekenhuis: innemen van uw eigen medicatie met een slokje water is toegestaan, indien afgesproken met uw anesthesioloog/arts. Let op! Bent u niet nuchter, dan kan de operatie niet plaatsvinden. Zorg ervoor dat u uw eigen medicatie (ook pufjes) de ochtend van de operatie inneemt zoals u dat altijd doet, behalve de medicatie waarvan u te horen heeft gekregen hiermee te moeten stoppen (bijvoorbeeld u diabetesmedicatie of bloedverdunners). 2. Operatie De operatie vindt plaats onder volledige narcose of een kortwerkende ruggenprik, in beide gevallen gecombineerd met Lokale Infiltratie Anesthesie (LIA). Dit is een plaatselijke verdoving in hoge concentraties rondom het gewrichtskapsel en direct onder de huid. Deze verdoving wordt toegediend tijdens de operatie. Deze nieuwe LIA techniek geeft betere pijnstilling, minder misselijkheid en werkt zo goed, dat al enkele uren na de operatie kan worden begonnen met staan en lopen onder begeleiding van de fysiotherapeut of verpleegkundige. De ingreep duurt ongeveer 2 uur. Na de operatie gaat u naar de uitslaapruimte waar u gedurende de eerste uren intensief bewaakt en gecontroleerd wordt. Als u voldoende hersteld bent, gaat u terug naar uw eigen afdeling, nadat u bent geïnstalleerd op uw kamer wordt uw contactpersoon gebeld. 3. Afdeling Na de operatie is uw knie ingepakt in een drukverband. In de wond kunnen één of meer drains zijn ingebracht. Dit zijn slangetjes waardoor bloed en wondvocht worden afgevoerd. Meestal kan het opgevangen bloed na filtering binnen de eerste 6 uur worden teruggegeven via het infuus. Na een dag worden deze drains verwijderd en ook het drukverband. Tevens heeft u een infuus in uw arm. Om het risico van ontsteking zo klein mogelijk te maken, krijgt u tijdens en na de operatie via dit infuus antibiotica. Verder schrijft de arts een injectie Fraxiparine voor om trombose te voorkomen. Dit medicijn krijgt u 1 keer per dag gedurende 6 weken. Na ontslag dient u dit zelf toe te dienen. De verpleegkundige geeft u instructies hierover tijdens uw opname. 12-20
4. Revalidatie Op de dag van de operatie begint het revalidatieproces. U wordt door de fysiotherapeut binnen 6 uur na de operatie uit bed gehaald. U mag uw geopereerde been direct volledig belasten. U wordt door een fysiotherapeut begeleid bij eerste passen die u met een looprekje door uw kamer maakt. Na de persoonlijke verzorging op het randje van het bed of in de badkamer helpen de verpleegkundige en/of de fysiotherapeut u in een stoel. Het is de bedoeling dat u in comfortabel zittende kleding of huispak uit bed gaat. De fysiotherapeutische behandeling is gericht op het vergroten van de beweeglijkheid van de knie en het aanleren van een veilige manier van lopen. Het is zeer belangrijk dat u de oefeningen zelf regelmatig herhaalt. Ook wordt er bloed afgenomen en een röntgenfoto van uw knie gemaakt. De fysiotherapeut komt 2 keer per dag bij u langs (in het weekend en feestdagen 1 keer per dag). De oefentherapie en looptraining worden opgevoerd tot een niveau waarop u zelfstandig en veilig kan functioneren. De algemene dagelijkse activiteiten worden ook geoefend tijdens het revalidatieproces, zodat u dit thuis zelfstandig kunt uitvoeren. Het streefdoel voor ontslag is dat u weer zelfstandig kunt functioneren in het dagelijks leven. De fysiotherapeutische doelen zijn: - Zelfstandig in en uit bed kunnen komen - Zelfstandig opstaan uit de stoel en weer gaan zitten - Op een veilige manier kunnen lopen met elleboogkrukken/rollator - Traplopen indien nodig - Zelfstandig leren buigen en strekken van de knie 5. Ontslag U mag naar huis zodra: - U veilig kunt mobiliseren, indien nodig ook traplopen - De wond er rustig uitziet (wondvocht is normaal en kan nog een paar dagen aanhouden) - Eventuele nazorg geregeld is - U voldoende vooruitgang heeft geboekt in het buigen en strekken van de knie Vanaf de eerste dag mag al gedoucht worden. Doe na het douchen een tubi-grip om uw knie en doe deze voor het slapen weer uit gedurende 2 weken, tenzij het afknelt of niet meer goed zit. In veel gevallen kunt u na 1 of 2 nachten naar huis. Dit kan zijn aan het einde van de dag of in de ochtend. Zorg ervoor dat er een familielid beschikbaar is om u op te halen. Als u na ontslag gaat revalideren in Flevoburen, dient u er zelf voor te zorgen dat u daar naartoe wordt gebracht. 13-20
14-20
Thuis na de operatie 1. Controle afspraken Ongeveer 14 dagen na de operatie worden uw hechtingen verwijderd op de polikliniek Orthopedie door de verpleegkundige. Drie maanden na de operatie wordt er een controle foto gemaakt op de afdeling Radiologie en komt u voor controle bij uw behandelend orthopeed op de polikliniek. De secretaresse van de afdeling zal de eerste afspraak voor u maken. 2. Revalidatie thuis Zodra u thuis bent gaat de fysiotherapeut thuis verder met het revalidatieproces. U dient hiervoor zelf een afspraak te maken met een fysiotherapeut bij u in de buurt. Het streven is dat u binnen 48 uur een fysiotherapeut ziet. Tevens heeft u na 6 en na 12 maanden weer een afspraak in het preventiecentrum of sportmedisch centrum voor de PROMS meting, zoals eerder in deze gids uitgelegd. In deze gids staan een aantal oefeningen die u thuis tenminste 3 keer per dag dient uit te voeren. Het doel van deze oefeningen is om de beweeglijkheid en spierkracht in stand te houden en het liefst te vergroten. Dit geldt zowel voor het buigen als het strekken van de knie. Voor iedere oefening geldt 3 keer per dag 3 series van 15 herhalingen. Oefening 1: quadriceps setting De quadriceps is een van de belangrijkste spieren van het bovenbeen. Deze zorgt voor stabilisatie van het kniegewricht en voor een goede strekking van de knie. Liggend op de rug of zittend met de knie gestrekt, kunt u de quadriceps aanspannen. Hierbij drukt u de knieholte tegen het matras en trekt u de tenen naar de neus of drukt de voetzool plat tegen het einde van het bed. Het aanspannen houdt u vijf seconden aan en daarna probeert u de spier volledig te ontspannen. 15-20
Oefening 2: knie buigen op een stoel Bij deze oefening is het de bedoeling dat u zittend op een stoel, uw knie zover mogelijk buigt. U doet dit door uw voet naar achter te schuiven onder uw stoel. U kunt een handdoek onder de voet leggen, waardoor u makkelijker kan schuiven over de grond. Oefening 3: knie strekken op een stoel Bij deze oefening is het de bedoeling dat u op een stoel zit. U probeert de knie te strekken door de voet van de grond omhoog te bewegen. Belangrijk is dat alleen uw onderbeen en voet beweegt en het bovenbeen moet u rustig op de stoel laten liggen. Houd het been 6 seconden gestrekt en laat het dan gecontroleerd en langzaam terug naar beneden bewegen. Oefening 4: pendelen Bij deze oefening moet u op een hoge stoel/bed zitten, voeten mogen de grond niet raken. Laat uw been afhangen en probeer uw knie te buigen en te strekken door een zwaaibeweging. In het begin mag u het geopereerde been ondersteunen met het niet geopereerde been. 16-20
Oefening 5: been gestrekt heffen Deze oefening is heel belangrijk om makkelijk in en uit het bed te kunnen komen. Bij deze oefening moet u liggen op een bed of rechtop zitten. U probeert het been gestrekt omhoog te heffen, de tenen wijzen naar boven. Houd het been 10 seconden gestrekt omhoog en laat het dan gecontroleerd langzaam naar beneden zakken. De eerste dagen na de operatie is deze oefening heel moeilijk, dit is normaal. Praktische tips voor thuis In het ziekenhuis bent u zo goed mogelijk voorbereid op de situatie thuis. Toch is het belangrijk om op het volgende te letten: - Om dingen van de grond te pakken kunt u eventueel gebruik maken van een helping hand, ook wel verlengde arm genoemd - Vraag hulp bij het wassen van de voeten en het aan- en uittrekken van de kousen en/of schoenen of gebruik hulpmiddelen - Ga thuis niet in bad! Dit in verband met het in- en uitstappen en het week worden van de wond - Wissel lopen, staan en zitten regelmatig af - Wij raden u aan dagelijks de oefeningen te doen welke u geleerd heeft; liever meerdere keren per dag kort oefenen, dan één keer lang - U mag geen zware dingen tillen - Leg uw benen omhoog als deze gezwollen zijn - Voorkom uitglijden; haal losse kleden weg en gebruik in de douche een antislipmat Advies t.a.v. pijn en zwelling Wanneer u thuis door moet gaan met pijnmedicatie kunt u deze innemen volgens afspraak. Om zwelling en pijn te verminderen kunt u 3 keer per dag maximaal 10 minuten een ijspakking op de wond leggen. Let op dat u altijd een schone en droge doek tussen ijspakking en huid legt. 17-20
Persoonlijke pre-operatieve informatie De anesthesioloog / anesthesiemedewerkster heeft met u het volgende afgesproken: Neem op de dag van de operatie al uw eigen medicijnen in zoals u gewend bent. Met uitzondering van: Stop antistolling: acenocoumarol, fenprocoumon, clopidrogel dagen voor de operatie. Meld zelf bij uw trombosedienst dat u geopereerd gaat worden en dat daarvoor de antistolling tijdelijk gestopt wordt. Ná de operatie faxt de secretaresse van de verpleegafdeling naar de trombosedienst dat uw antistolling weer gestart is; soms doseert de zaalarts voor enkele dagen. Stop diclofenac, nsaid s dagen voor de operatie. Voor diabetespatiënten: Let op het tijdstip waarop u nuchter moet zijn. - Orale diabetes medicijnen: dag van de operatie niet innemen. - Nachtinsuline: avond voor de operatie EH spuiten. - Daginsulineochtend voor de operatie niet spuiten. Voor longpatiënten: Long inhalators / pufjes:... uur vóór de operatie gebruiken. 18-20
Tot slot Nog vragen? Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u deze stellen tijdens de voorlichtingsbijeenkomst. Ook kunt u contact opnemen met uw behandelend specialist via het secretariaat polikliniek Orthopedie. Telefoonnummers en adressen Polikliniek Orthopedie, (036) 868 8805 (ma t/m vr: 9.00 12.00 en 13.30 16.30) Spoedpost, (036) 868 9911 ( s avonds en in het weekend) Verpleegafdeling Short stay / Orthopedie, (036) 868 8856 Transferverpleegkundige, (036) 868 8933 (via centrale receptie Flevoziekenhuis) Fysiotherapie, (036) 868 8814 Flevoziekenhuis (036) 868 8888 Hospitaalweg 1 1315 RA Almere www.flevoziekenhuis.nl Evaluatie voorlichting Bent u van mening dat in deze folder bepaalde informatie ontbreekt, onduidelijk of onjuist is, dan horen wij dit graag. 19-20
Notities en vragen 20-20