Ons kenmerk: OPTA/TN/2005/203318 (openbare versie van OPTA/TN/2005/203008) Zaaknummer: T05201043 Datum: 16 november 2005 Besluit van het college van de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit op grond van overgangsrechtelijke bepalingen uit artikel 19.5, eerste en achtste lid, van de Telecommunicatiewet, juncto artikelen 35 en 36 van het Besluit ONP huurlijnen en telefonie tot goedkeuring van tariefwijzigingen voor bellen vanuit een openbare telefooncel van Koninklijke KPN N.V. 1 Samenvatting Koninklijke KPN N.V. (hierna: KPN) heeft het college van de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit (hierna: het college) gevraagd goedkeuring te verlenen voor de wijziging van de door haar gehanteerde tarieven voor het bellen vanuit een openbare telefooncel. KPN is als aanbieder van de Universele Dienst (hierna: UD) verplicht openbare telefooncellen te exploiteren. Op 19 mei 2004 is de Wet implementatie Europees regelgevingskader voor de elektronische communicatiesector 2002 in werking getreden, hetgeen tot een nieuwe Telecommunicatiewet (hierna: Tw) heeft geleid. De overgangsrechtelijke bepalingen uit artikel 19.5, eerste en achtste lid, van de Tw stellen het college in staat ook onder de Tw tariefwijzigingen voor vaste openbare telefoondiensten op grond van de artikelen 35 en 36 van het Besluit ONP huurlijnen en telefonie (hierna: het Boht) te beoordelen op kostenoriëntatie. In algemene zin houdt de toets op kostenoriëntatie in dat getoetst wordt of de tarieven niet te laag en niet te hoog zijn. Het college beoordeelt om die reden of de dienst niet onder kostprijs wordt aangeboden (ondergrensregulering) en of het op deze dienst behaalde rendement redelijk is (bovengrensregulering). De beoordeling van de ondergrens en bovengrens heeft het college uitgevoerd aan de hand van de gerapporteerde ONP cijfers over 2002, 2003 en 2004 en het door KPN verwachte rendement voor de dienst telefooncellen over 2005 en 2006. Het college constateert dat KPN ook na de voorgestelde tariefwijzigingen een redelijk rendement behaalt op de dienst. Het college is dan ook van oordeel dat de voorgestelde tarieven voldoen aan de eis van kostenoriëntatie en verleent goedkeuring aan de voorgestelde tariefwijzigingen. 1
2 Verloop van de procedure Op 19 september 2005 heeft het college een brief ontvangen, met kenmerk 2005-U-00253-RvB, waarin KPN een tariefvoorstel aan het college ter beoordeling voorlegt. Een nadere onderbouwing bij het tariefvoorstel heeft het college op 19 september 2005 per e-mail ontvangen. Het college heeft per brief van 11 oktober 2005, met kenmerk OPTA/TN/2005/202891, vragen over het tariefvoorstel aan KPN gesteld en de beoordelingstermijn van het tariefvoorstel verlengd met drie weken. Op 13 oktober 2005 heeft KPN per brief, met kenmerk 05/046 pricing, antwoord gegeven op de vragen. Naar aanleiding daarvan heeft het college aan KPN op 19 oktober 2005 per e-mail aanvullende vragen gesteld. KPN heeft de antwoorden op deze vragen op 9 november 2005 naar het college gestuurd. 3 Tariefvoorstel KPN In de openbare kaart- en munttelefooncellen van KPN worden gesprekken vanaf 1 februari 2002 getarifeerd tegen een vast tarief van 0,10 (inclusief BTW) per puls. De eindgebruikerstarieven voor het bellen naar verschillende bestemmingen zijn echter niet aan elkaar gelijk. Deze verschillende tarieven komen tot stand door de tijdsduur tussen de pulsen langer of korter te maken, al naar gelang of KPN een lager of een hoger gesprekstarief hanteert voor deze bestemming. Het aantal pulsen per minuut bepaalt uiteindelijk het gesprekstarief per minuut dat de eindgebruiker betaalt. Bij het verkrijgen van een verbinding wordt direct 0,10 (inclusief BTW) in rekening gebracht door middel van de zogenaamde starttik. Vervolgens wordt gedurende het gehele gesprek, na de vastgelegde tijdsduur per bestemming, een puls gegeven die bij de eindgebruiker in rekening wordt gebracht. KPN heeft de tarieven onderverdeeld in 23 verschillende zones, die hieronder in Tabel 1 zijn opgenomen 1. Uit het tariefvoorstel blijkt dat KPN voornemens is de eindgebruikerstarieven voor zestien zones te verhogen. KPN geeft aan de tariefwijzigingen per 1 november 2005 in te willen voeren. Na goedkeuring door het college zal KPN in de Staatscourant melding maken van deze nieuwe tarieven. 1 Een uitgebreide omschrijving van de zones en bestemmingen is in Bijlage 1 opgenomen. 2
Zone Bestemming Huidige pulsduur (seconden) Nieuwe pulsduur (seconden) Nationaal 1 Nationaal vast 20 15 Nationaal 2 Mobiel 11 9 Nationaal 3 2 Semafoon van KPN 0,59 ongewijzigd Nationaal 4 2 Semafoon van Call Max 0,76 ongewijzigd Nationaal 5 2 Semafoon van Seiko 0,84 ongewijzigd Nationaal 6 3 090X 8 ongewijzigd Europa 1 Overig Europa 12 10 Europa 2 Griekenland en Portugal 10 8 Europa 3 West en Noord Europa 13 10 Europa 4 Oostenrijk, Tsjechië en Polen 13 11 Europa 5 Turkije 11 10 Noord-Amerika 1 Noord Amerika 13 8 Noord-Amerika 2 Aruba 13 10 Zuid-Amerika 1 Zuid Amerika 5 4 Zuid- Amerika 2 Nederlandse Antillen 9 8 Afrika 1 Egypte 4 3 Afrika 2 Marokko 9 8 Afrika 3 Overig Afrika 3 ongewijzigd Azië 1 Maleisië en Japan 10 9 Azië 2 Indonesië, Thailand en Singapore 5 ongewijzigd Azië 3 Restant Azië 4 ongewijzigd Azië 4 Israël, Palestina en Verenigde Arabische Emiraten 10 8 Oceanië 1 Australië en Nieuw-Zeeland 13 8 Tabel 1: Tariefsvoorstel van KPN voor bellen vanuit een openbare telefooncel ( 0,10 per puls, inclusief BTW). 4 Juridisch kader Op 19 mei 2004 is de Wet implementatie Europees regelgevingskader voor de elektronische communicatiesector 2002 in werking getreden, hetgeen tot een nieuwe Tw heeft geleid. De bevoegdheid van het college om de door KPN voorgestelde wijziging van de eindgebruikerstarieven te beoordelen berust op de overgangsrechtelijke bepalingen in hoofdstuk 19 van de Tw. Uit artikel 19.5, eerste lid, van de Tw volgt dat aanbieders van vaste openbare telefoonnetwerken of vaste openbare 2 Voor deze zones geldt een vast tarief per gesprek, Nationaal 3: 0,70; Nationaal 4: 0,90 en Nationaal 5: 1,20 (alle bedragen zijn inclusief BTW). 3 Voor deze zone geldt een vast tarief per gesprek van 1,40 (inclusief BTW) en een pulsduur. 3
telefoondiensten die op het tijdstip van inwerkingtreding van de eerdergenoemde Wet implementatie Europees regelgevingskader door het college aangewezen zijn op grond van de artikelen 6.4, eerste lid, zoals die luidden voor de inwerkingtreding van de wet, de daaraan verbonden verplichtingen behouden tot de inwerkingtreding van de besluiten, bedoeld in artikel 19.4, eerste lid, Tw. Hiermee worden de besluiten bedoeld waarin, op basis van de uitkomsten van de marktevaluatie, zal worden besloten tot handhaving, wijziging of intrekking van de bestaande aanmerkelijke marktmacht (hierna: AMM) verplichtingen. Als aan de aanwijzing verbonden verplichtingen als bedoeld in artikel 19.5, eerste lid, Tw gelden onder meer de in artikel 7.1 juncto 7.4, tweede lid onder a Tw (oud), genoemde regels met betrekking tot de tarieven voor telefonie. Deze regels zijn uitgewerkt in artikel 35 en artikel 36 van het Boht. Alhoewel het Boht per 19 mei 2004 is ingetrokken bij het Besluit universele dienstverlening en eindgebruikersbelangen 4 (hierna: het Bude), blijkt uit het achtste lid van artikel 19.5 Tw dat het college tot 24 maanden na de inwerkingtreding van de Tw, de taken en bevoegdheden behoudt, zoals deze voor de inwerkingtreding van die wet in verband met de verplichtingen, bedoeld in het eerste tot en met het vierde lid van artikel 19.5 aan het college bij of krachtens de hoofdstukken 6 en 7 Tw (oud) zijn opgedragen. Bovengenoemde overgangsrechtelijke bepalingen stellen het college derhalve in staat ook onder de Tw tariefvoorstellen van KPN te beoordelen op basis van het Boht. Artikel 35 van het Boht bepaalt dat een aanbieder van openbare telefoondiensten kostengeoriënteerde tarieven dient vast te stellen. Artikel 36, eerste lid, van het Boht bepaalt dat de eis tot kostenoriëntatie ook van toepassing is op wijzigingen van de eindgebruikerstarieven. Een aanbieder voert de voorgenomen tariefwijzigingen niet in dan nadat het college de voorgenomen tariefwijzigingen heeft goedgekeurd. Dit laatste blijkt uit artikel 36, tweede lid, van het Boht. 5 Overwegingen Hieronder zijn opgenomen de overwegingen van het college ten aanzien van zijn wettelijke bevoegdheid en de beoordeling op kostenoriëntatie van de voorgenomen eindgebruikerstarieven. 5.1 Overwegingen ten aanzien van de wettelijke bevoegdheid De tarieven van een aanbieder die door het college is aangewezen als aanbieder met AMM op de markt voor vaste telefonie dienen kostengeoriënteerd te zijn. Voorgenomen wijzigingen van de eindgebruikerstarieven dienen vooraf door het college goedgekeurd te worden. KPN is door het college aangewezen als partij met AMM op de markt voor vaste telefonie 5. Het college is derhalve bevoegd de voorgenomen tariefwijzigingen te beoordelen op kostenoriëntatie. 4 Besluit van 7 mei 2004, houdende regels met betrekking tot universele dienstverlening en eindgebruikersbelangen. 5 Besluit van 16 december 2002 met kenmerk OPTA/EGM/2002/203803. 4
5.2 Overwegingen ten aanzien van kostenoriëntatie Het college heeft het tariefvoorstel getoetst aan de wettelijke norm van kostenoriëntatie. In algemene zin houdt deze beoordeling in dat getoetst wordt of de tarieven niet te laag en niet te hoog zijn. In de eerste plaats dient KPN in dit kader aan te tonen dat ze de dienst niet onder kostprijs aanbiedt. In de tweede plaats dient KPN aannemelijk te maken dat er een redelijk rendement op het geïnvesteerde vermogen 6 voor deze dienst behaald wordt. Hierbij beoordeelt het college ook of het verwachte rendement redelijk is. 5.2.1 Beoordeling Voor de beoordeling van het tariefvoorstel op kostenoriëntatie is gebruik gemaakt van de gegevens uit de ONP rapportage voor spraaktelefonie uit 2002, 2003 en 2004. KPN toont aan de hand van deze gegevens aan dat de omzet op deze dienst afneemt als gevolg van een structurele daling van het verkeer vanuit openbare telefooncellen. KPN heeft aan het college een inschatting van de ontwikkeling van het verkeer vanuit openbare telefooncellen in 2005 en 2006 ter beschikking gesteld. Hierin geeft KPN aan dat het verkeer vanuit openbare telefooncellen ook in 2005 en 2006 zal dalen. Rekening houdend met deze dalende verkeersvolumes beoogt KPN met de voorgestelde tariefwijzigingen het rendement op de exploitatie van openbare telefooncellen niet tot een negatief niveau te laten afnemen. KPN heeft het college inzicht gegeven in de verwachte ontwikkeling van het rendement als gevolg van de voorgestelde tariefwijzigingen. Hierbij is KPN uitgegaan van het totaal verwachte verkeer vanuit telefooncellen in 2005 en 2006 en de ter beoordeling voorgelegde tarieven. Naar het oordeel van het college leiden de voorgestelde tariefwijzigingen tot een redelijk rendement op de exploitatie van openbare telefooncellen. Het college is van oordeel dat de voorgestelde tarieven voldoen aan de eis van kostenoriëntatie. 5.3 Tot slot KPN is als aanbieder van de UD verplicht openbare telefooncellen te exploiteren. Dit blijkt uit artikel 2.2 van het Bude. Voor de UD geldt dat deze voor een ieder in heel Nederland beschikbaar moet zijn tegen een betaalbare prijs en van een bepaalde kwaliteit. De minister van Economische Zaken kan bij ministeriële regeling nader invulling geven aan de betaalbaarheid van de UD. Middels een afschrift van dit besluit zal het college de minister van Economische Zaken informeren over de voorgenomen tariefwijzigingen van KPN met betrekking tot openbare telefooncellen. 6 Het rendement is bepaald als Return On Assets (hierna: ROA). De ROA wordt als volgt berekend: ROA = (marge + rente) / boekwaarde. 5
6 Dictum Het college besluit op grond van bovenstaande overwegingen, artikelen 35 en 36 van het Boht en de overgangsrechtelijke bepalingen uit artikel 19.5, eerste lid Tw, goedkeuring te verlenen aan de voorgestelde wijzigingen voor de eindgebruikerstarieven voor bellen vanuit een openbare telefooncel. HET COLLEGE VAN DE ONAFHANKELIJKE POST EN TELECOMMUNICATIE AUTORITEIT, namens het college, Sectorleider Telefonie drs. K. Noorlag Belanghebbenden die zich met dit besluit niet kunnen verenigen, kunnen binnen zes weken na de dag waarop dit besluit is bekendgemaakt bezwaar maken bij het College van de OPTA. Het postadres is: College van de OPTA, t.a.v. Sector Telefonie, Postbus 90420, 2509 LK Den Haag. Het bezwaarschrift moet zijn ondertekend en moet ten minste de naam en het adres van de indiener, de dagtekening en een omschrijving van het besluit waartegen het bezwaar is gericht bevatten. Voorts moet het bezwaarschrift de gronden van het bezwaar bevatten. Het college wijst u op de mogelijkheid die de Algemene wet bestuursrecht de indiener van een bezwaarschrift biedt, om in dat geschrift het college te verzoeken de bezwaarschriftenfase over te slaan. Indien het college uw verzoek inwilligt, zal uw bezwaarschrift worden doorgezonden naar de rechtbank en daar als beroepschrift worden behandeld. De procedure kan daardoor worden verkort. Indien het college uw verzoek niet inwilligt, staat tegen deze beslissing geen beroep open en zal uw bezwaarschrift door het college worden behandeld. 6
BJILAGE 1 Uitgebreide omschrijving Zones en Bestemmingen Zone Nationaal 1 Nationaal 2 Nationaal 3 Nationaal 4 Nationaal 5 Nationaal 6 Europa 1 Bestemming Nationaal vast Mobiel Semafoon van KPN Semafoon van Call Max Semafoon van Seiko 090X Overig Europa Europa 2 Griekenland en Portugal Europa 3 West en Noord Europa Europa 4 Oostenrijk, Tsjechië en Polen Europa 5 Turkije Noord-Amerika 1 Noord Amerika Noord-Amerika 2 Aruba Zuid-Amerika 1 Zuid Amerika Zuid- Amerika 2 7 Nederlandse Antillen Afrika 1 Egypte Afrika 2 Marokko Afrika 3 Overig Afrika Azië 1 Vaste aansluiting in Nederland, tijdens piek, daluren en tijdens het weekend Mobiele aansluiting tijdens piek, daluren en tijdens het weekend Semafoons van KPN Semafoons van Call Max Semafoons van Seiko 090x-nummers in Nederland Albanië, Andorra, Armenië, Bosnië-Herzegovina, Bulgarije, Cyprus, Estland, Faeröer, Groenland, Hongarije, IJsland, Kazachstan, Kroatië, Letland, Litouwen, Macedonië, Malta, Moldavië, Monaco, Oekraïne, Roemenië, Rusland, San Marino, Servië-Montenegro, Slovenië en Wit-Rusland (Belarus) Griekenland en Portugal België, Denemarken, Duitsland, Engeland (Verenigd Koninkrijk), Finland, Frankrijk, Gibraltar, Ierland, Italië, Luxemburg, Noorwegen, Spanje, Zweden en Zwitserland Liechtenstein, Oostenrijk, Polen, Tsjechië en Slowakije Turkije Alaska, Amerika (Verenigde Staten), Amerikaanse Maagden Eilanden, Anquilla, Antigua & Barbuda, Bahama's, Barbados, Bermuda, Britse Maagdeneilanden, Canada, Dominica, Dominicaanse Republiek, Grenada, Guam, HawaÏ, Jamaica, Kaaimaneilanden, Montserrat, Noordelijke Marianen, Puerto Rico, Saint Kitts & Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent & the Grenadines, Trinidad & Tobago, Turks & Caicos eilanden Aruba Argentinië, Belize, Brazilië, Bolivia, Chili, Colombia, Costa Rica, Cuba, El Salvador, Equator, Falklands, Frans Guyana, Guadaloupe, Guatemala, Guyana, Haïti, Honduras, Martinique, Mexico, Nicaragua, Panama, Paraquay, Peru, Uruquay, Saint Pierre/Malo, Suriname en Venezuela Nederlandse Antillen Egypte 8 Algerije, Libië Marokko en Tunesië Maleisië en Japan Angola, Ascension, Benin, Botswana, Burkino Faso, Burundi, Centraal- Afrikaanse Republiek, Comoren, Democratische Republiek Congo, Djiboeti, Ethiopië, Equatoriaal-Guinee, Eritrea, Gabon, Ghana, Guinee-Bissau, Ivoorkust, Kameroen, Kaapverdië, Kenia, Lesotho, Liberia, Madagascar, Malawi, Mali, Mauritanië, Mauritius, Mayotte, Mozambique, Namibië, Niger, Nigeria, Oeganda, Republiek Congo, Republiek Guinee, Reunion, Rwanda, Sao Tomé & Principe, Seychellen, Senegal, Siërra Leone, Soedan, Somalië, Saint Helena, Swaziland, Tanzania, Togo, Tsjaad, Zambia, Zimbabwe en Zuid- Afrika Japan, Maleisië en Zuid-Korea 7 Voorheen: Noord Amerika 3 8 Voorheen: Noord Afrika
BIJLAGE 1 Uitgebreide omschrijving Zones en Bestemmingen Zone Azië 2 Azië 3 Azië 4 Oceanië 1 Bestemming Indonesië, Thailand en Singapore Restant Azië Israël, Palestina en Verenigde Arabische Emiraten Australië en Nieuw-Zeeland 9 Indonesië, Filipijnen, Oost-Timor, Singapore en Thailand Afghanistan, Azerbaijan, Bahrein, Bangladesh, Bhutan, Brunei, Cambodja, China, Georgië, India, Irak, Iran, Jemen, Jordanië, Kirgizië (Kyrgyzstan), Koeweit, Laos, Libanon, Macau, Maldiven, Mongolië, Myanmar (Birma), Nauru, Nepal, Noord-Korea, Oezbekistan, Oman, Pakistan, Papoea-Nieuw-Guinea, Qatar, Saudi-Arabië, Sri Lanka, Syrië, Taiwan, Tadzjikistan, Turkmenistan, Vietnam, Baltic Cl, Nakhodka en Sovintel, Hong Kong Israël, Palestina en Verenigde Arabische Emiraten Amerikaans Samoa, Australië, Australisch Antartica, Cookeilanden, Fiji, Kiribati, Marshalleilanden, Micronesië, Nieuw-Zeeland, Nieuw-Caladonië, Niue, Palau, Polynesië, Salomonseilanden, Tokelau-eilanden, Tonga, Tuvalu, Vanuatu, Wallis & Fortuna en West-Samoa 9 Voorheen: Australië en Oceanië