10 jaar pesticidenreductiebeleid

10 jaar pesticidenreductiebeleid 10 jaar pesticidenreductiebeleid Welke stappen zijn reeds gezet Welke vorderingen zijn gemaakt Begrippenkader 1 2 1

1 ste pesticidenreductiedecreet 1 ste pesticidenreductiedecreet 21 december 2001 (BS: 31012002) Decreet houdende vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door openbare diensten in het Vlaamse gewest Verbod vanaf 1 januari 2004 Voor openbare diensten Gebruik te maken van bestrijdingsmiddelen Openbare diensten: publiekrechtelijke rechtspersonen Bestrijdingsmiddelen: Elke stof bestemd voor de vernietiging of de aantasting van het metabolisme van schadelijk geachte dieren, planten, microorganismen of virussen Geen bestrijdingsmiddelen: Biologische bestrijdingsmiddelen Stoffen bestemd voor de specifieke bestrijding van levende organismen die gebouwen of woningen infesteren of die mens of dier parasiteren Verbod: Openbare parken plantsoenen > 6 m van waterlopen vijvers moerassen andere oppervlaktewateren Wegranden bermen andere terreinen openbaar domein bij weg, autosnelweg, waterweg, spoorweg Natuur- en bosgebieden kwetsbare gebieden Terreinen overheid horen bij gebouw voor openbaar nut 3 4 2

1 ste pesticidenreductiedecreet Reductie- en actieprogramma s Startdatum Einddatum Afwijkingsmodaliteiten: Acute redelijkerwijze niet te voorziene plagen met gevaar voor mens milieu Situaties ernstige bedreiging veiligheid mens zonder afdoende alternatieve bestrijdingswijzen Via een reductieprogramma Decreet 21122001 Besluit 14072004 Reductieprogramma Reductieprogramma - Beleidsoptie - 3 actieprogramma s - Voor 01062003 in te dienen - Draaiboek Zonder is gezonder 1 ste actieprogramma - volledige areaal - Sensibilisatie medewerker (spoor 1) - Risico-evaluatie (spoor 2) 2 de actieprogramma - Wijzigingen sporen 1 en 2 - Representatief deelproject - % areaal - Sensibilisatie burger (spoor 3) - Beheer kruidgroei verhardingen (spoor 4) - Beheer groenzones (spoor 5) 01012015 31122014 01012005 31122008 Geleidelijk Onmiddellijk 5 3 de actieprogramma - Wijzigingen sporen 1 en 2 - Sporen 3, 4 en 5: volledige areaal 01012009 31122014 Stapsgewijs 3

Reductie- en actieprogramma s Invulling door de Provincie Besluit 19122008 1 ste actieprogramma - Ongewijzigd 01012015 2 de actieprogramma - Ongewijzigd 30062009 Domeinen en groene assen Waterlopen: nulgebruik vanaf 1 januari 2004 Wegen Inagro: reductieprogramma Afwijking: bruine rat 3 de actieprogramma - Voor 31 maart 2009 op te maken - Volledige areaal - Analyse en opdeling in locatietypes - Locatietype 1 - Nulgebruik toegepast - Locatietype 2 - Vergelijkbaar met locatietype 1 - Nulgebruik haalbaar - Locatietype 3 - Omvorming vereist - Enkel gedoogde producten en pleksgewijs - Pesticidentoets - Beschermingszones type III voor grondwater 01072009 Nulgebruik 01072009 01012015 Verlengbaar 01012015 Entiteit 2004 2005 2006 2007 2008 2009-2014 2015 - Provinciedomeinen Nulgebruik vanaf 1 januari 2004 - Groene assen - Groen rond provinciegebouwen en dergelijke - Parkings en wegen binnen domein of behorend tot gebouw of voorziening - Waterlopen - Provinciewegen Deelgebied Groenzones deelgebied - Provinciewegen - Inagro Overig areaal Verhardingen deelgebied Nulgebruik vanaf 1 januari 2005 Geleidelijke afbouw vanaf 1 januari 2005 Nulgebruik vanaf 1 januari 2009 Geleidelijke afbouw vanaf 1 januari 2009 Nulgebruik vanaf 1 januari 2015 8 4

Domeinen en groene assen Waterlopen Product 2002 2003 2004-2012 - Matrigon en Kid Allees - Dorson en Dursban - Sporadisch - - Sporadisch - Engerlingenplaag Domein (1549 ha) groenzones: 85-90% verhardingen (parkings, wegen, paden): 10-15% Groene en blauwe assen: 257 ha Entiteit Product 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Waterlopen Muskusrat - Caïd olie 6,79 l 4, 51 l achtige oplossing Bruine rat - Broma abo blok - Sorkil blok 415 s - 42 s 49 s 88 s 85 s 168 s 85 st 49 s 39 s 7,8 kg 3,5 kg 6 kg 2,6 kg 6.56 kg 4,8 kg 80,32 kg 2,8 kg Damse Vaart 30 ha provinciale domeinen bufferbekkens Voor onbevaarbare waterlopen 2 e en 3 e categorie gebeurt de bestrijding rechtstreeks door de gemeenten. 9 10 5

Dienst Mobiliteit en weginfrastructuur Dienst Entiteit Product 02 03 04 05 06 07 08 09-12 Dienst Wegen Wegen Noord Wegen Zuid Dichlonet Zapper Agriguard Glyphosate Finale Casoron GR 4 Dichlonet Zapper Agriguard Glyphosate Kid Allees Ronstar Casoron GR 4 900 kg 100 l 10 l 500 kg 120 l 20 l 99 kg 60 kg 900 kg 100 l 60 l 500 kg 120 l 20 l 99 kg 60 kg 800 kg 90 l 50 l 10 l 250 kg 100 l 20 l 80 kg 800 kg 90 l 50 l 10 l 250 kg 100 l 20 l 80 kg 90 l 50 l 10 l 800 kg 100 l 20 l 80 kg 250 kg 90 l 50 l 800 kg 100 l 20 l 90 kg 250 kg 90 l 50 l 800 kg 99 l 20 l 120 l 250 kg Omvorming Inagro Product 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 - Basta - Linuron - Bofix - Casoron - Roundup 5 l 5 l 5 l 40 kg 10 l 5 l 5 l 5 l 5 l 3 l 3 l 4 l 4 l 4 l 4 l 2,5 l 2,5 l 2,5 l 1 ste actieprogramma: belangrijke reductie bij de inwerkingtreding in 2004 2 de actieprogramma: geen verdere reductie vanaf 2005 ondanks de aanduiding van deelgebieden status quo bij Wegen Noord meergebruik bij Wegen Zuid Substitutie naar minder risicohoudende producten Nulgebruik met het derde actieprogramma en de overdracht van het grootste deel van het beheer van wegen naar andere overheden 12 6

Vaststellingen en conclusies De (onomkeerbare) beleidsoptie tot nulgebruik is zeer effectief het beheer moet volgen met extra inzet van middelen en personeel met dezelfde inzet van middelen en personeel Geleidelijke reductie is mogelijk mits een hard en duidelijk engagement wel afgebakende zones strikte timing zo niet: risico op moeizame vooruitgang, status quo of terugval mogelijk blijvende weerstand 11-3-2014 dienst - titel van de presentatie 13 Pesticidenvrij beheer door de provinciale Groendienst Beleids- en beheersmatige aanpak 11-3-2014 Groendienst 14 7

Provinciaal groenpatrimonium Domeinen: natuur 17 domeinen (1559 ha) 10 groene assen (256 ha of 116 km) Groen rond gebouwen (36 ha) Totaal: 1851 hectaren Provinciedomein Kemmelberg - Heuvelland 8

Domeinen: landschap Domeinen: erfgoed Provinciedomein Bergelen - Wevelgem Provinciedomein Sterrebos - Roeselare 9

Functies: recreatie -sport Domeinen: recreatie - spelen Provinciedomein De Gavers - Harelbeke Provinciedomein Zeebos - Blankenberge 10

Domeinen: recreatie - spelen Domeinen: recreatie - natuurbeleving Provinciedomein De Gavers - Harelbeke Provinciedomein Palingbeek - Ieper 11

Domeinen: educatie Provinciedomein Tillegem - Brugge Domeinen: cultuur Provinciedomein Bulskampveld- Beernem 12

Economische functie Bezoekersaantallen vb: Palingbeek Drukste dagen: 3000 bezoekers 13

Tevredenheid vb: Palingbeek Groene assen 14

Groen rond gebouwen Provinciale Groendienst Personeel Centrale administratie: 7 VTE Taken: Personeel, financiële administratie, technische administratie en logistiek, dagelijks beheer. Op het terrein: Handhavingsbrigade: 5 VTE Terreinbrigades: 7 brigades, samen 63 personen Budget: Exploitatie: 1.500.000 Investering: 3.000.000 15

Onkruid? Onkruid? Relativiteit Tolerantiegraad 11-3-2014 Groendienst 31 11-3-2014 Groendienst 32 16

totale oppervlakte Onkruid? Pesticidenvrij beheer Hoog gespecialiseerde plantensoorten Principe = nulgebruik (zonder nostalgie) Inzet van middelen en personeel: In globo ongewijzigd door het nulgebruik Maar: mentaliteitswijziging bij personeel 1800 1600 1400 1200 1000 800 uitbreiding provinciedomeinen (ha) (cumulatief) 60 50 40 30 uitbreiding provinciedomeinen (ha) (jaarlijks) 36 55 30 28 37 45 600 400 200 0 20 10 0 16 10 18 7 19 6 6 11-3-2014 Groendienst 33 11-3-2014 jaar Groendienst 34 17

Pesticidenvrij beheer Areaal ~ Beeldkwaliteit 1. Indelen van het areaal volgens de gewenste beeldkwaliteit bos, parkgebied, bezoekerscentrum, groene as, parking, kasteelpark, kruidentuin, etc. 2. Juiste ontwerpkeuzes! 3. Differentiëren van het beheer volgens de gewenste beeldkwaliteit (intensief, extensief, niets doen) 11-3-2014 Groendienst 35 11-3-2014 Groendienst 36 18

Ontwerpkeuzes Ontwerpkeuzes 11-3-2014 Groendienst 37 11-3-2014 Groendienst 38 19

Beheer: technieken Beheer: technieken: Borstelen Bosmaaien Branden Stomenheet water Frequentie 3-4jaar 3jaar 8-10jaar 8-10jaar Kost m2 j 0,3 0,05 0,3 0,5 Milieueffect Hoog! Laag +- +- (?) Eindbeeld Goed Voldoende Goed Goed (?) Bron: CROW (NL) kennisplatform openbare ruimte Frequentie vermindert per jaar (uitputting wortel) Combinatie van methoden is effectiever (+ borstelen) 11-3-2014 Groendienst 39 11-3-2014 Groendienst 40 20

Onze voorkeur: Groene Assen 11-3-2014 Groendienst 41 11-3-2014 Groendienst 42 21

Groene Assen Probleemsoorten? Probleem = sterk context afhankelijk 11-3-2014 Groendienst 43 11-3-2014 Groendienst 44 22

Afwijkingsaanvragen Conclusie Nulbeheer is haalbaar Kwestie van instelling: mentaliteit dienst Groener eindresultaat: mentaliteit klant Provinciale context versus gemeentelijke context Amper bloemperken, geen begraafplaatsen, geen intensieve sportvelden, Financiële consequenties beperkt Vraagt engagement 11-3-2014 45 11-3-2014 Groendienst 46 23

Varia Rapportering Fytolicentie Verdere werking Kennisplatform Rapportering Rapportering via online inventaris tegen 1 april 2014 (behalve indien nulgebruik) Aandacht Tijdige rapportering Productgebruik Gedoogd Toegelaten (erkend) Juiste toepassingsgebied Reductie hoeveelheid bestrijdingsmiddelen Rapportering via MJP over de Pesticidentoets 11-3-2014 dienst - titel van de presentatie 47 11-3-2014 dienst - titel van de presentatie 48 24

Fytolicentie = erkenning voor professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen (www.fytolicentie.com) Professionele versus niet-professionele producten Pesticiden (bestrijdingsmiddelen) Biociden (KB 22 mei 2003) Gewasbeschermingsmiddelen (EG 11072009) Bestrijdingsmiddelen voor landbouwkundig gebruik Gewasbeschermingsmiddelen Andere bestrijdingsmiddelen die geschikt zijn voor gebruik in de landbouw 11-3-2014 dienst - titel van de presentatie 49 Kennisplatform pesticidenreductie Agenda Probleemsoorten Dieren (bruine rat, Engerlingen en emelten, ) Exotische planten (Amerikaanse Vogelkers, Reuzenberenklauw, Canadese Kornoelje, ) Andere planten (Heermoes, Akkerwinde, Distels, )? Probleemterreinen Begraafplaatsen Sportterreinen Botanische tuinen Rozentuinen Nieuwe aanleg jonge aanplant Archeologische sites en erfgoed? 11-3-2014 dienst - titel van de presentatie 50 25

Kennisplatform pesticidenreductie Handleiding beslisboom onkruidbeheer op verhardingen (Onderzoekscentrum voor de Wegenbouw) Praktijkervaringen m.b.t. technieken: effectiviteit, efficiëntie, kostprijs Andere knelpunten en problemen? Timing en frequentie 24 april of 28 april Juni? september Documentatie (papier, digitaal)? Uitnodiging (brief, mail)? pesticiden@west-vlaanderen.be www.west-vlaanderen.bepesticiden 11-3-2014 dienst - titel van de presentatie 51 Decreet 21 december 2001 Openbare diensten: publiekrechtelijke rechtspersonen Vanaf 1 januari 2004 Verbod bestrijdingsmiddelen Afwijkingsmodaliteiten Tijdelijke afwijking: melding Acute en niet te voorziene plagen gevaar voor mens milieu Situaties die een ernstige dreiging (kunnen) vormen Afwijking via indienen reductieprogramma Tegen 1 juni 2003 Pesticidenreductiebeleid Vroeger en Nu Decreet 08 februari 2013 Openbare dienst Vanaf 1 januari 2015 Verbod pesticiden (gewasbeschermingsmiddel en en biociden) Afwijkingsmodaliteiten Type 1 afwijking Plagen met impact op volksgezondheid, biodiversiteit, veiligheid Type 2 afwijking Omvormingsprogramma tegen 1 april 2013 52 26