Raadgever Verlichting e juiste verlichting met HOY fluorescentiebuizen
Licht Licht is een energierijke materie-/deeltjesstraling. Het licht breidt zich in een golvenpatroon uit vanuit een stralingsbron zoals bijv. de zon of een kunstmatige verlichting. Lichtkleuren komen overeen met bepaalde golflengtes, waarbij meestal diverse kleuren gemengd zijn. Ons menselijke oog kan tussen het infrarode en ultraviolette bereik alleen een klein deel van een spectrum tussen 390 en 760 nanometer waarnemen. it gedeelte wordt aangeduid als wit licht. it ontstaat door de overlapping van een groot aantal spectrumkleuren. In regenbogen of bij gebruikmaking van een prisma kunnen de verschillende kleuren apart worden waargenomen. Hoe korter de golflengte van een lichtdeeltje is, des te hoger is zijn energetische potentieel. Rood licht heeft minder energie dan blauw licht. it is ons bekend van de onderwaterwereld op zee, waar het rode licht slechts tot een diepte van max. 5 meter doordringt, maar het blauwe licht dieptes van 400 meter bereikt. otosynthese In zoetwateraquaria is licht vooral voor planten bijzonder belangrijk. eze hebben in het aquarium niet alleen een decoratieve functie, maar zijn ook van levensbelang. Uit de bouwstenen kooldioxide en water maken planten onder de inwerking van licht en via het proces van de fotosynthese koolhydraten en suiker, de hoofdbestanddelen van de plant. ls afvalproduct ontstaat zuurstof die van levensbelang is voor vissen en andere dierlijke organismen. Voor het opvangen van de lichtenergie hebben planten bepaalde antennepigmenten ontwikkeld. eze absorberen met name deze rode en blauwe kleuren. 2
it leidde er bij de productie van vroegere lampen toe dat men zich eenzijdig toelegde op deze kleurenbereiken. Tegenwoordig weet men dat planten golflengtes omzetten en zo het energiepotentieel kunnen verlagen. Volgens de nieuwste inzichten nemen planten het licht niet alleen objectiever waar dan het menselijke oog, maar kunnen zij ook alle spectrale bereiken van het zichtbare licht benutten voor hun groei. lgenpreventie lgen en planten zijn continu met elkaar in concurrentie om de beschikbare voeding. In een uitgebalanceerd aquarium met lage nitraat- en fosfaatwaarden, voldoende planten en de juiste bemesting en verlichting houdt de plantengroei de verbreiding van algen binnen de perken. Wordt ook bij een gelijkblijvend aanbod van voedingsstoffen de verlichting verander, dan kunnen de zich beter aan de lichtomstandigheden aanpassende algen de overhand krijgen. it komt niet alleen voor bij het langzaam slechter wordende licht van te oude lampen. Het kan ook worden veroorzaakt door de complete vervangen van alle lampen, omdat algen additionele pigmentsystemen hebben ontwikkeld, waarmee zij een binnen korte termijn veranderd spectrum spontaan kunnen benutten. r zijn weliswaar planten die zonder herkenbare reactie op veranderingen in de verlichting ongestoord verder groeien (bijv. nubias, Microsorum of Lobelia), maar andere planten (bijv. lternanthera, eratophyllum of Hygrophilia) hebben meer dan 6 weken nodig om aan nieuwe lichtverhoudingen te wennen. Weer ander planten (bijv. abomba of Rotala) komen zozeer in de problemen dat zijn stagneren in hun groei of verloren gaan. 3
Het gaat er dus om lampen te kiezen of te combineren die het meest geschikte lichtspectrum afdekken en om te anticiperen op de leeftijdsafhankelijke performancedaling door regelmatige vervanging van de lampen. In tijden waarin er strenge richtlijnen voor bestrijdingsmiddelen en verkoopbeperkingen voor algenbestrijders gelden, neemt in de aquariumhouding het belang van algenpreventie door de keuze van geschikte lampen duidelijk toe. Technische begrippen e samenstelling van het licht in aquarium- en terrariumverlichtingen dient het natuurlijke zonlicht zo dicht mogelijk te benaderen. Vergelijkingswaarden zijn kleurentemperatuur en kleurenweergave. e kleurentemperatuur wordt gemeten in Kelvin (K). Wit, koud licht met grotere groen-, blauw- en violetaandelen heeft hoge Kelvinwaarden. Warm licht met grotere oranje en rode aandelen heeft lage Kelvinwaarden. e waarden van het daglicht liggen tussen 4500 en 6500 Kelvin. e kleurenweergave wordt met de Ra-index gemeten op een schaal van 0-100. Hoe hoger de Ra-waarde, des te beter de kleurenweergave. e lichtopbrengst wordt gemeten in Lumen (lm). eze informatie is belangrijk om de verlichtingssterkte Lux (verlichtingssterkte = lichtopbrengst/m²) en de specifieke lichtstroom in Lumen per Watt (specifieke lichtstroom = lichtstroom / Watt). 4
T8 fluorescentielampen e industrie heeft onder andere met metaaldamp-, kwikdamp-, fluorescentie- en compacte fluorescentielampen een breed scala aan lampen voor kunstverlichting geschapen. Wanneer men in het aquarium een optimale plantengroei wenst, is de overeenstemming tussen het spectrum van de verlichting en de spectrale benuttingsmogelijkheden van alle pigmentsystemen van de planten het belangrijkste keuzecriterium. Tot op heden bieden de volspectrum fluorescentielampen met de T8-technologie de grootst mogelijke mate van overeenstemming. ij deze lampen wordt UV-licht door binnen op het lamplichaam aangebrachte fluorescerende stof omgezet in zichtbaar licht. e lichtopbrengst en met name het uitgestraalde spectrum worden alleen door de aard en samenstelling van de fluorescerende stoffen bepaald. Het HOY assortiment van fluorescentielampen Het assortiment aan fluorescentiebuizen van het merk HOY van de onderneming ohse quaristik bestaat uit kwalitatief hoogwaardige producten van uits fabrikaat. In samenwerking met een toonaangevende producent van verlichtingen worden drie lampen voor zoetwater, twee voor zeewater en één voor reptielen ontwikkeld. In elke verpakking van HOY fluorescentiebuizen bevindt zich een starter die voor de individuele schakeling van de buis kan worden gebruikt. ij vervanging van elke lamp zou tegelijkertijd ook de starter moeten worden vervangen om een zo lang mogelijke levensduur van de lamp veilig te stellen. 5
ls leidraad voor het moment waarop de HOY fluorescentiebuizen moeten worden vervangen, bevindt zich op de achterzijde van de verpakking een tweedelige sticker. eze kunt u zichtbaar in de buurt van de fluorescentiebuizen vastplakken (bijv. op het deksel van het aquarium. ij gebruik in combinatie met traditionele starters is de levensduur van de buizen het kortst, omdat bij het inschakelen de koude start met meerdere ontstekingspulsen en flikkeringen tot een sterke slijtage leidt. ij gebruik van elektronische voorschakelapparaten hebben de HOY fluorescentiebuizen een levensduur tot wel 15.000 uur, wat bij een gemiddelde verlichtingsduur van het aquarium overeenkomt met een levensduur tot 3 jaar. e performancedaling van de verlichting en de verschuiving van het lichtspectrum zijn weliswaar niet zichtbaar voor het menselijk oog, maar voor vissen en planten zijn deze wel degelijk waarneembaar. Met name om in zoetwateraquaria de groei van planten veilig te stellen en het ontstaan van algen te voorkomen, zouden de fluorescentiebuizen eens per jaar moeten worden vervangen. 6
NT-LIHT 3.400 Kelvin 69 Ra (2) 15 W 600 lm 18 W 900 lm 30 W 1400 lm 36 W 2100 lm 38 W 2050 lm 69 Ra (2) 3.400 Kelvin plant NT-LIHT Plantenlamp voor aquaria stimuleert plantengroei en fotosynthese kleurversterkend door hoge rood- en blauwaandelen voor combinaties met reshwater- Light of Solar-Light ook geschikt voor terraria met planten levensduur meer dan 15.000 uur (bij gebruik van een elektronisch voorschakelapparaat) e HOY Plant-Light genereert exact dat speciale deel van het zonlicht dat van belang is voor de fotosynthese en gericht de plantengroei stimuleert. e sterke nadruk op de rode en blauwe aandelen van het licht geven het aquarium niet alleen een warm verschijningsbeeld, maar versterken bovendien de natuurlijke kleuren van de bestraalde vissen. Om overmatige algengroei te voorkomen moet de Plant-Light liefst in combinatie met de reshwater-light of bij hoge aquaria in combinatie met de Solar-Light. 7
Volspectrumlamp voor zoetwateraquaria natuurlijke door kleurenweergave-index 1 algenremmend door vrijwel natuurlijk kleurenspectrum alleen inzetbaar, ideaal voor spaarzaam beplante aquaria plant combineerbaar met Plant-Light voor beplante aquaria ideaal voor terrariumdieren zonder UV- behoefte levensduur van meer dan 15.000 uur (bij gebruik van een elektronisch voorschakelapparaat) NT-LIHT plant fresh SOLR 3.400 Kelvin 69 Ra (2) 15 W 600 lm 18 W 900 lm 30 W 1400 lm 36 W 2100 lm 38 W 2050 lm NT-LIHT 3.400 Kelvin 69 Ra (2) 15 W 600 lm 18 W 900 lm 30 W 1400 lm 36 W 2100 lm 38 W 2050 lm RSHWTR-LIHT 5.200 Kelvin 93 Ra (1) 15 W 650 lm 18 W 1000 lm 30 W 1600 lm 36 W 2350 lm 38 W 2300 lm RSHWTR-LIHT SOLR-LIHT olour temperature: 9.000 Kelvin arbwiedergabe / 85 Ra (1) 15 W 750 lm 18 W 1150 lm 30 W 1900 lm 36 W 2800 lm 38 W 2750 lm fresh 5.200 Kelvin 93 Ra (1) 8 e volspectrumlamp reshwater-light fresh wordt gebruikt bij de meeste aquaria van normale hoogte met weinig planten. eze fluorescentiebuis remt de algengroei door het vrijwel natuurlijke kleurenspectrum en vormt een ideale combinatie met de Plant-Light bij normaal tot sterk beplante aquaria. e kleurenindruk komt overeen met het natuurlijke licht in de late ochtend SOLR van een zonnige met krachtige plantenkleuren en fris, helder water. TINI RSHWTR-LIHT 5.200 Kelvin 93 Ra (1) 15 W 650 lm 18 W 1000 lm 30 W 1600 lm 36 W 2350 lm 38 W 2300 lm SOLR-LIHT 9.000 Kelvin 85 Ra (1) 15 W 750 lm 18 W 1150 lm 30 W 1900 lm 36 W 2800 lm 38 W 2750 lm TINI-LIHT TINI marine RPTIL TINI-LIHT 15 W 85 lm 18 W 120 lm 30 W 210 lm 36 W 300 lm 38 W 290 lm MRIN-LIHT 20.000 Kelvin 84 Ra (1) Leuchtintensität / Luminous intensity: 15 W 700 lm 18 W 1050 lm 30 W 1800 lm 36 W 2500 lm 38 W 2450 lm RPTIL-LIHT 7.000 Kelvin
69 Ra (2) 15 W 600 lm 18 W 900 lm 30 W 1400 lm 36 W 2100 lm 38 W 2050 lm RSHWTR-LIHT 5.200 Kelvin 93 Ra (1) 15 W 650 lm 18 W 1000 lm 30 W 1600 lm 36 W 2350 lm 38 W 2300 lm SOLR-LIHT 9.000 Kelvin 85 Ra (1) 15 W 750 lm 18 W 1150 lm 30 W 1900 lm 36 W 2800 lm 38 W 2750 lm TINI-LIHT 15 W 85 lm 18 W 120 lm 30 W 210 lm 36 W 300 lm 38 W 290 lm MRIN-LIHT 20.000 Kelvin 84 Ra (1) Leuchtintensität / 15 W 700 lm 18 W 1050 lm 30 W 1800 lm 36 W 2500 lm RPTIL-LIHT 7.000 Kelvin 85 Ra (1) 38 W 2450 lm SOLR 92 Ra (1) Luminous intensity: 15 W 500 lm 18 W 600 lm 30 W 1100 lm 36 W 1400 lm 38 W 1350 lm 9.000 Kelvin SOLR-LIHT Universele quariumlamp imiteert met veel zon doorschenen wateren zoals de meren van Oost- frika algenremmend door vrijwel natuurlijk kleurenspectrum alleen geschikt voor hoge, spaarzaam beplante aquaria combineerbaar met Plant-Light voor hoge beplante aquaria levensduur van meer dan 15.000 uur (bij gebruik van een elektronisch voorschakelapparaat) e universele lamp Solar-Light is met name geschikt voor hoge, dun beplante aquaria. eze fluorescentiebuis remt de algengroei door het vrijwel natuurlijke kleurenspectrum en vormt een ideale combinatie met de Plant-Light bij hoge, normaal tot sterk beplante aquaria. Het licht komt overeen met het licht in door zonlicht doorstraalde wateren zoals de meren van Oost-frika of met het licht in ondiepe wateren op een zonnige dag in de tropen. 9
93 Ra (1) 15 W 650 lm 18 W 1000 lm 30 W 1600 lm 36 W 2350 lm 38 W 2300 lm ctinicblauwe speciale lamp activeert de fotosynthese van de voor koraal van levensbelang zijnde zoöxanthellen stimuleert de ontwikkeling en activiteit van koraal en ongewervelde dieren komt in combinatie met Marine-Light plant overeen met het licht bij natuurlijke koraalriffen in zoetwater aquaria ook ter simulatie van maanlicht levensduur van meer dan 15.000 uur (bij gebruik van een elektronisch voorschakelapparaat) In zeewateraquaria zorgt het actinische fresh blauwe licht in combinatie met de fluorescentiebuis Marine-Light voor een realistisch natuurlijke verlichting. In de waterdiepten van 5-10 meter, waar een groot deel van de koralen en ongewervelden leeft, worden bepaalde golflengtes vooral de rode aandelen uitgefilterd, zodat er een typische blauw geaccentueerde kleuring ontstaat. In SOLR zoetwateraquaria biedt de ctinic-light een ideale maanlichtsimulatie. NT-LIHT 3.400 Kelvin 69 Ra (2) 15 W 600 lm 18 W 900 lm 30 W 1400 lm 36 W 2100 lm 38 W 2050 lm RSHWTR-LIHT 5.200 Kelvin 93 Ra (1) 15 W 650 lm 18 W 1000 lm 30 W 1600 lm 36 W 2350 lm 38 W 2300 lm SOLR-LIHT 9.000 Kelvin SOLR 85 Ra (1) 15 W 750 lm 18 W 1150 lm 30 W 1900 lm 36 W 2800 lm 38 W 2750 lm TINI marine RPTIL SOLR-LIHT 9.000 Kelvin 85 Ra (1) 15 W 750 lm 18 W 1150 lm 30 W 1900 lm 36 W 2800 lm 38 W 2750 lm TINI TINI-LIHT 15 W 85 lm 18 W 120 lm 30 W 210 lm 36 W 300 lm 38 W 290 lm MRIN-LIHT 20.000 Kelvin 84 Ra (1) 15 W 700 lm 18 W 1050 lm 30 W 1800 lm 36 W 2500 lm 38 W 2450 lm TINI-LIHT RPTIL-LIHT 7.000 Kelvin 92 Ra (1) Luminous intensity: 15 W 500 lm 18 W 600 lm 30 W 1100 lm 36 W 1400 lm 38 W 1350 lm 15 W 85 lm 18 W 120 lm 30 W 210 lm 36 W 300 lm 38 W 290 lm 10 TINI TINI-LIHT
9.000 Kelvin 85 Ra (1) 15 W 750 lm 18 W 1150 lm 30 W 1900 lm 36 W 2800 lm 38 W 2750 lm TINI-LIHT 15 W 85 lm 18 W 120 lm 30 W 210 lm 36 W 300 lm 38 W 290 lm MRIN-LIHT 20.000 Kelvin 84 Ra (1) 15 W 700 lm 18 W 1050 lm 30 W 1800 lm 36 W 2500 lm 38 W 2450 lm RPTIL-LIHT 7.000 Kelvin arbwiedergabe / 92 Ra (1) 15 W 500 lm 18 W 600 lm 30 W 1100 lm 36 W 1400 lm 38 W 1350 lm 84 Ra (1) 20.000 Kelvin marine MRIN-LIHT aglichtlamp voor zeewater koudwitte speciale lamp met hoge kleurentemperatuur en lichtopbrengst versterkt de kleur van koraal door stimulering van de fotosynthese van de symbiosealgen komt in combinatie met ctinic- Light overeen met het licht bij natuurlijke koraalriffen levensduur van meer dan 15.000 uur (bij gebruik van een elektronisch voorschakelapparaat) Om de intensieve zonnestraling in de buurt van koraalriffen te simuleren in een aquarium heeft men lampen met zeer hoge Lumen- en Kelvinwaarden nodig. e HOY Marine-Light heeft een hoge lichtopbrengst en heeft een kleurentemperatuur van 20.000 Kelvin. e uitstekende kleurenweergave zet bovendien vissen, koralen en ongewervelden in het juiste licht. In de combinatie met de HOY ctinic-light wordt het natuurlijke licht bij koraalriffen bereikt. 11
Selectie van HOY fluorescentielampen ij fluorescentiebuizen corresponderen de Wattsterkte en de buislengte. e onderstaande tabel geeft voor de standaard aquarium- en terrariumlengtes de passende fluorescentiebuizen aan. Wattage 15 W 18 W 30 W 36 W 38 W lamplengte aklengte 45 cm 60cm 90 cm 120 cm 105 cm Vanaf 60 cm Vanaf 80 cm Vanaf Vanaf 100 cm 130 cm Vanaf 120 cm ls grove richtlijn op de vraag hoeveel buizen er moeten worden gebruikt in relatie tot de aquariumhoogte, geldt de volgende tabel. fgezien van de lichtbehoefte en het aantal planten in het aquarium is niet alleen het aantal maar ook de kwaliteit van de gebruikte fluorescentiebuizen belangrijk. Hoogte van de bak Ruimtelijke diepte antal buizen van de bak Tot 40 cm Tot 40 cm 2 Tot 50 cm Tot 50 cm 2-4 Meer dan 50 cm Meer dan 50 cm 4 12
en enkele lamp die vrijwel overeenkomt met het natuurlijke zonlicht, is tot op heden niet technische realiseerbaar. Voor de aquariumhouder hoeft dit geen probleem te zijn. fhankelijk van het herkomstgebied van vissen en planten zijn in de natuur sterk uiteenlopende lichtverhoudingen aanwezig. Met zonlicht doorstroomde wateren zoals de meren van Oost-frika hebben een zeer intensieve lichtinval. In tropische beken valt door de dichte oerwoudvegetatie slechts gedempt licht in. Ook humuszuren of vertroebelingen door zwevende deeltjes kunnen bepaalde spectrumaandelen van het natuurlijke zonlicht effectief uitfilteren. Met deze natuurlijke omstandigheden kan bij HOY fluorescentiebuizen rekening worden gehouden door de keuze van de verschillende modellen met hun verschillende lichtspectra of van combinaties daarvan. 13
quariumtype Zoetwateraquarium met overwegend planten Hoog zoetwateraquarium met overwegend planten Zoetwateraquarium met weinig planten Hoog zoetwateraquarium met weinig planten Zoetwateraquarium met weinig planten en prachtig gekleurde vissen (bijv. Malawicichliden) Hoog zoetwateraquarium met weinig planten en prachtig gekleurde vissen (bijv. Malawicich- 1 buis L L 2 buizen L L L L liden) Zeewateraquarium ML ML L 3 buizen L L L L L ML L ML ij meerdere lampen volgorde van voren naar achteren. = Plant-Light, L = reshwater-light, = Solar-Light, L = ctinic-light, ML = Marine-Light. 4 buizen L L L L L L L ML ML L ML 14
ij inzet van minimaal twee fluorescentiebuizen kan door vertraagde in- en uitschakeling en door combinaties van verschillende lampen het natuurlijke dagverloop worden gesimuleerd. e dagelijkse verlichtingsduur van minimaal 12 uur wordt als optimaal beschouwd. e eerste en laatste 2 uur zou slechts éénderde of de helft van de buizen ingeschakeld moeten zijn. e hoogste kleurentemperatuur zou op het midden van de dag moeten worden bereikt. Voor de simulatie van maanlicht kan in alle aquaria en terraria de HOY ctinic-light worden gebruikt. 15
en merk van ohse quaristik K ohse quaristik K Otto-Hahn-Str. 9-53501 rafschaft elsdorf Telefon 0049-(0)2225-9415-0 ax 0049-(0)2225-946494 info@dohse-aquaristik.de www.dohse-aquaristik.com Technische wijzigingen voorbehouden. fbeeldingen van producten en verpakking kunnen in drukwerkvorm afwijken van het origineel. Wijzigingen, drukfouten en vergissingen voorbehouden.