Samen werken aan een gezond en veilig schooljaar Het basisonderwijs & de Jeugdgezondheidszorg 2016/2017
Het basisonderwijs EN de Jeugdgezondheidszorg Gezonde leerlingen die lekker in hun vel zitten, presteren beter en gaan graag naar school. Samen met het basisonderwijs richt de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) van GGD Fryslân zich op de ontwikkeling en gezondheid van alle kinderen van 4-12 jaar. Een groot deel van het contact dat wij met de kinderen en hun ouders hebben speelt zich af bij u op school. Wij willen u daarom graag laten weten waar u ons voor kunt inzetten. Wat kunt u van de GGD verwachten? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Gezondheidsonderzoeken Begeleiding bij de opvoeding & ouderbijeenkomsten Schoolverzuim Gezonde leefstijl Preventieve logopedie Sociale veiligheid op school Mediawijsheid Advies bij infectieziekten Vertrouwenspersoon Gezondheidsonderzoeken Alle vijfjarige kinderen, de leerlingen in groep 7 en hun ouder(s) krijgen van ons een uitnodiging voor een gezondheidsonderzoek op school. In deze onderzoeken wordt samen met de ouder(s) en het kind gekeken naar de lichamelijke gezondheid en ontwikkeling die het kind heeft doorlopen en wordt vooruitgeblikt naar de volgende ontwikkelingsfase. De ouder(s) en het kind vullen voor beide onderzoeken een vragenlijst in, die met de arts of verpleegkundige wordt besproken. Als u zich als leerkracht zorgen maakt over een leerling in welke groep dan ook, of het nu op medisch, sociaal en/of psychologisch gebied is, dan kunt u altijd ondersteuning vragen. Voor elke leerling in elke groep is namelijk zorg op indicatie beschikbaar. 1 Begeleiding bij de opvoeding / Ouderbijeenkomsten Ouders van basisschoolleerlingen en leerkrachten kunnen advies krijgen van de GGD pedagoog voor steun bij de opvoeding en het opgroeien. Er is een telefonisch spreekuur voor vragen over opvoeding en gedrag: 088 22 99 444. Tijdens dit spreekuur zijn de pedagogen dagelijks bereikbaar, van maandag tot en met donderdag van 13.00-15.00 uur en op vrijdag van 9.00-11.00 uur. Ook pedagogische thuisbegeleiding is mogelijk. De pedagoog biedt dan tijdens een kortdurende begeleiding ondersteuning bij vragen over en problemen bij de opvoeding. 2
Ouderbijeenkomsten Soms hebben ouders vragen over opvoeding en gedrag. Als school kunt u samen met de GGD een ouderbijeenkomst over een gezondheidsonderwerp organiseren: bijvoorbeeld over eten en bewegen of opvoeden in een digitale omgeving. Tijdens deze bijeenkomsten krijgen ouders concrete opvoedtips. Een ouderbijeenkomst duurt één tot anderhalf uur en kost circa 165,-. Uw GGD-team geeft u graag meer informatie. Een mailtje sturen kan ook: jgz@ggdfryslan.nl. Schoolverzuim 3 Elk jaar zitten veel leerlingen thuis in Als er onduidelijkheden of vragen zijn plaats van dat zij naar school gaan. kan de GGD worden ingeschakeld. De Dat gebeurt niet zomaar: daar kunnen professionals van de GGD kunnen door verschillende oorzaken voor zijn. hun medisch/sociale achtergrond goed Fysieke, sociaal emotionele en/of uitleggen wat het vraagt van een leerling psychische gezondheidsproblemen met gezondheidsproblemen om de bijvoorbeeld, of gedragskenmerken. schooltaak te kunnen uitvoeren. Ook Vaak spelen er tegelijkertijd ook kunnen zij goed aangeven wat de leerling problemen thuis of op school. hierbij nodig heeft. Samen met de leerling, ouders en school kijken de professionals Ziekteverzuim van leerlingen kan lastig zijn van de GGD wat nodig is om de leerling voor scholen. De duur en de mate van het weer optimaal onderwijs te kunnen laten verzuim kunnen reden tot zorg zijn. Het volgen, zodat hij van zijn leerrecht gebruik is aan de school om in gesprek te gaan kan maken. Als het nodig is wordt er met de leerling en/of ouders waarvan het overlegd met de leerplichtambtenaar. verzuim zorgelijk en/of bovengemiddeld is. Voor vragen, aanmelden en/of begeleiding De GGD kan een belangrijke rol vervullen kunt u contact opnemen met de ten aanzien van leerlingen die verzuimen. jeugdverpleegkundige van uw school. GGD Fryslân denkt graag met u mee over gezondheidsbeleid op school. Denk bijvoorbeeld aan onderwerpen als het traktatie- en voedingsbeleid (waaronder water drinken), (digitaal) pesten of sport en bewegen. Nuchter over Gewicht & JOGG Overgewicht is een groeiend probleem, ook bij de Friese jeugd: 1 op de 7 jongeren is te zwaar. In veel gemeenten wordt daarom met de JOGG-aanpak (Jongeren op Gezond Gewicht) gewerkt. Provinciaal zet Nuchter over Gewicht zich hier voor in. Ook het onderwijs kan helpen om jongeren te stimuleren op gezond gewicht te komen en te blijven! Bijvoorbeeld met een gezonde kantine, door het vignet Gezonde school te halen, een gezond schoolplein op te zetten of het organiseren van activiteiten gericht op drinkwater, voeding en bewegen. Meer weten? Kijk dan op www.nuchterovergewicht.nl Water drinken Een pakje drinken mee naar school: het lijkt zo makkelijk. Maar door deze zoete drankjes krijgen kinderen gemiddeld ruim 6 kilo suiker per jaar naar binnen. En dat kan leiden tot overgewicht! Water is een veel gezondere keuze. Wij kunnen u met concrete tips en informatie helpen om kinderen te stimuleren om meer water te drinken. Zie ook op 4 Gezonde leefstijl www.gezondeschoolfryslan.nl of www.voedingscentrum.nl (zoek op water drinken ). Gezonde School Als u structureel aandacht wilt besteden aan gezondheid en veiligheid bij u op school, dan is de werkwijze van de Gezonde School een geschikte methode. Wij ondersteunen u graag en kunnen u adviseren bij het opstellen van een gezondheidsbeleid. Samen zoeken we naar het meest passende antwoord op de vragen en behoeften rondom gezondheid van de leerkrachten, ouders en leerlingen van uw school. Kijk voor meer informatie op www.gezondeschoolfryslan.nl Informatiecentrum Bij het informatiecentrum van GGD Fryslân kunt u terecht voor folders, lesmateriaal, gezondheidsinformatie en advies. De materialen zijn gratis te leen. Meer informatie is te vinden op www.ggdfryslan.nl/informatiecentrum
5 Daarom is het belangrijk om problemen op het gebied van spraak en taal zo vroeg mogelijk te signaleren en voorkomen. De logopedisten van GGD Fryslân kunnen schoolkinderen daar preventief op screenen. Als zij problemen bij een kind opmerken, kunnen zij met de ouders in gesprek gaan en hen adviseren over een mogelijk vervolgtraject. Naast de screening van leerlingen kunnen onze logopedisten ook aanvullende activiteiten over logopedie verzorgen, zoals groepsobservaties, ouderavonden en koffieochtenden, Preventieve logopedie Praten is voor een kind een belangrijk middel om contact te maken. Een goede spraak- en taalontwikkeling is de basis voor een goede verstandelijke, emotionele en sociale ontwikkeling. Het is van grote invloed op hoe goed een kind het op school doet. Het bepaalt mede het toekomstperspectief! coaching voor leerkrachten over het taalaanbod, cursussen voor leerkrachten en peuterspeelzaalleiding over het signaleren van logopedische problemen en het stimuleren van het mondelinge taalaanbod. Onze logopedisten kunnen ook bij u op school preventieve logopedische screening verzorgen of samen met u aanvullende activiteiten organiseren. Voor meer informatie hierover en het aanvragen van een offerte kunt u contact opnemen met GGD Fryslân, 088 22 99 444. 6 Sociale veiligheid op school Met ingang van 1 september 2015 is elke school wettelijk verplicht om te zorgen voor een veilige omgeving voor leerlingen en leerkrachten. Er moet een prettige sfeer op school zijn, zonder pestgedrag, intimidatie, diefstal, agressie en geweld. Om daar voor te zorgen is met ingang van dit schooljaar de wet sociale veiligheid van kracht. Eén van de onderdelen daarvan is het gebruiken van een effectief anti-pestprogramma. Om scholen te ondersteunen bij hun wettelijke taken is een digitaal veiligheidsplan opgesteld. Meer informatie daarover is te vinden op www.schoolenveiligheid.nl GGD Fryslân kan u adviseren over het beleidsplan bij u op school. Samen met u kunnen we een team- of ouderbijeenkomst over sociale veiligheid organiseren. Wij kunnen u ook adviseren over effectief lesmateriaal. Bij ons informatiecentrum kunt u gratis lesmateriaal over sociale veiligheid lenen, bijvoorbeeld over omgaan met elkaar en pesten. Meer informatie is te vinden op www.ggdfryslan.nl/informatiecentrum
Mediawijsheid 7 Het is een hele uitdaging om het mediagebruik van kinderen in goede banen te leiden. De impact van alle media wordt steeds groter. Juist voor kinderen is het belangrijk dat zij mediawijs zijn en op een goede manier kunnen omgaan met alle media, zowel thuis als op school. En voor u als school is het een kunst om bij te houden wat actueel is bij uw leerlingen. Mediawijsheid omvat alles wat te maken bevorderaar u op weg helpen. Als u heeft met nieuwe media, social media, bijvoorbeeld op zoek bent naar een internet, smartphones, tablets en hoe bruikbaar protocol, dan hebben wij hiermee moet worden omgegaan. hier goede voorbeelden van. Bij het informatiecentrum van GGD Hoe geeft u mediawijsheid een vaste Fryslân kunt u gratis materialen en plek binnen de school? naslagwerken lenen. Wij kunnen u daarbij op de volgende Een mediacoach kan u helpen om manieren ondersteunen: mediawijsheid een plek te geven in het Het GGD-team kan u adviseren en onderwijs. De mediacoach is gecertificeerd op het gebied van kinderen tips geven over een goede manier van omgaan met social media. en online media en kan medialessen Wilt u een ouderbijeenkomst over geven, kinderen coachen en samen social media organiseren? Wij hebben voor u een overzicht van goede met u ouderavonden verzorgen. sprekers. Meer informatie? Wij kunnen u gericht adviseren over www.mediawijsheid.nl geschikt lesmateriaal dat te gebruiken www.mijnkindonline.nl is bij de verschillende thema s. Ook www.vraaghetdepolitie.nl voor het maken van beleidsafspraken op school kan de gezondheids- www.gezondeschoolfryslan.nl www.ggdfryslan.nl/informatiecentrum Als er op school een aantal leerlingen of personeelsleden zijn met een infectieziekte, dan moet de school dat melden bij de GGD; dit is wettelijk verplicht. 8 Advies bij infectieziekten Melden is belangrijk De GGD controleert of de genoemde diagnose klopt en geeft gericht advies over hoe u om moet gaan met deze situatie binnen uw school. Daardoor kunnen we voorkomen dat de ziekte zich verspreidt, en kunnen we onnodige onrust voorkomen. Ook is het beter om niet direct briefjes in school op te hangen over een besmettelijke ziekte. Overleg eerst met de GGD als er een infectieziekte bij u op school is geconstateerd. Melden en overleg Ziekte(n) kunt u melden bij GGD Fryslân, afdeling Infectieziektebestrijding: 088 22 99 222. Voor overleg kunt u ons bereiken op 088 22 99 224 (dit nummer is niet voor ouders bedoeld). Meer informatie vindt u op onze website: www.ggdfryslan.nl/693/infectieziekten Welke ziekten moeten worden gemeld? Aandoeningen Maagdarmproblemen, braken en/of diarree Geelzucht Schurft Plotseling optredende huiduitslag (bijvoorbeeld: krentenbaard, waterpokken, 5e ziekte etc.) Overige ernstige aandoeningen van infectieuze aard, bijvoorbeeld hersenvliesontsteking Wanneer melden? Twee gevallen van diarree die zich binnen één week voordoen in één groep Bij één geval melden Bij meer dan één geval melden Als er twee of meer gevallen van plotseling (nieuw) optredende huiduitslag binnen twee weken binnen een groep optreden Melden
9 Vertrouwenspersoon Ongewenst gedrag op school, het kan iedereen overkomen. Tussen beroepskracht en leerling, tussen leerlingen onderling. Als school kunt u zich bij GGD Fryslân aansluiten voor het inzetten van een vertrouwenspersoon voor de leerlingen en/of ouders. samen werken levert veel meer op Als GGD Fryslân richten we ons op het gezond en veilig opgroeien van alle kinderen vanaf de geboorte tot de leeftijd van 18 jaar. Onze jeugdartsen, jeugdverpleegkundigen, assistenten, pedagogen, gezondheidsbevorderaars en logopedisten hebben jaarlijks zo n 140.000 contacten met kinderen, jongeren en ouders. Een groot deel van dat contact speelt zich af op scholen. Dat is een logische plaats, want ook het onderwijs richt zich op de ontwikkeling en gezondheid van kinderen. Er zijn daarom veel aspecten waarop onderwijs en GDD met elkaar samenwerken. Samenwerking is een belangrijke voorwaarde om kinderen, jongeren en ouders effectief te ondersteunen. Goed samenwerken lukt alleen als we elkaar kennen, vertrouwen en bereid zijn om te delen in verantwoordelijkheden, kennis en ervaring. Wat kan de vertrouwenspersoon van GGD Fryslân voor u betekenen? de melder ondersteunen en advies geven; de school adviseren; eventueel voor bemiddeling zorgen; ouders en leerlingen helpen als ze een klacht willen indienen bij de klachtencommissie; zo nodig doorverwijzen naar hulpverlening. U kunt de vertrouwenspersoon bereiken op 088 22 99 222. Hebt u nog geen vertrouwenspersoon, of wilt u hier meer informatie over? Neem dan contact op met uw GGD-team of stuur een mailtje naar jgz@ggdfryslan.nl. Als leerkracht ziet u elke dag uw leerlingen. U kent hen heel goed en weet al gauw wanneer een leerling extra hulp of ondersteuning nodig heeft. Onze GDD-medewerkers kunnen daarbij een verbindende rol spelen. Samen kunnen we signalen bespreken en zoeken naar een oplossing, zodat kortdurende en lichte hulp volstaat. Wij stemmen ons werk daarom graag af op u als onderwijsprofessional. Hebt u vragen? Laat het ons weten! Wij staan voor u klaar. Zo werken we samen met u en andere professionals, waaronder de gebiedsteams, aan een gezond en veilig schooljaar.
Startpunt voor gezond en veilig opgroeien Wij werken graag samen met u aan een gezond en veilig schooljaar. Onze ondersteuning kost u in de meeste gevallen niets; alleen aan preventieve logopedie en het organiseren van een ouderbijeenkomst zijn kosten verbonden. Hebt u specifieke vragen of wensen, laat het ons dan weten! Contact GGD Fryslân Jeugdgezondheidszorg Postbus 612, 8901 BK Leeuwarden Telefoon: 088 22 99 444 E-mail: jgz@ggdfryslan.nl www.ggdfryslan.nl/jgz