Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium National Aerospace Laboratory NLR NLR-CR-2011-210 De geluidbelasting rondom de vliegbasis Woensdrecht voor het jaar 2010 R. de Jong
Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium National Aerospace Laboratory NLR NLR-CR-2011-210 De geluidbelasting rondom de vliegbasis Woensdrecht voor het jaar 2010 R. de Jong Niets uit dit rapport mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de eigenaar. Opdrachtgever Ministerie van Defensie CLSK Contractnummer 070-11-5000-01 (ordernr 1071107) Eigenaar Ministerie van Defensie CLSK NLR Divisie Luchtverkeer Verspreiding Beperkt Rubricering titel Ongerubriceerd Mei 2011 Goedgekeurd door: Auteur Reviewer Beherende afdeling
Samenvatting In het kader van de wettelijk vereiste bewaking van de geluidbelasting rondom de Nederlandse luchtvaartterreinen is in opdracht van het Commando Luchtstrijdkrachten voor het jaar 2010 de geluidbelasting rondom de vliegbasis Woensdrecht ten gevolge van het startend en landend vliegverkeer berekend. Het resultaat van de berekening (berekeningsnummer: 2011-05-23 13:54:19) is weergegeven in de vorm van lijnen van gelijke geluidbelasting en uitgedrukt in Kosteneenheden (Ke). Tevens is een berekening uitgevoerd zonder de drempelwaarde van 65 db(a). Het resultaat van die berekening (berekeningsnummer: 2011-05-23 13:58:29) is ook weergegeven in de vorm van lijnen van gelijke geluidbelasting en uitgedrukt in Kosteneenheden (Ke). De 35 Ke-contour van het jaar 2010 met drempelwaarde en de 35 Ke-contour van het jaar 2010 zonder drempelwaarde vallen binnen de 35 Ke-zoneringscontour. De 35 Ke-contour van het jaar 2010 zonder drempelwaarde is marginaal groter dan de 35 Kecontour van het jaar 2010 met drempelwaarde. 2
Inhoud 1 Inleiding 4 2 Berekeningsmethode 4 3 Invoergegevens 5 3.1 Algemeen 5 3.2 Samenstelling verkeer 5 3.3 Vliegbanen 6 3.4 Geluidgegevens 6 3.5 Nachtstraffactor 7 4 Resultaat 8 Referenties 9 Appendix A 10 3
1 Inleiding In de Luchtvaartwet is onder artikel 25g, eerste lid, de bepaling opgenomen dat de Minister van Verkeer en Waterstaat, c.q. de Minister van Defensie, in overeenstemming met de Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer 1, regels vaststelt omtrent de wijze van meten, berekenen en registreren van de geluidsbelasting binnen en buiten de geldende geluidszone. Deze regels betreffen onder andere het vaststellen van voorschriften voor de berekening van geluidbelastingscontouren (lijnen van gelijke geluidbelasting) rond luchtvaartterreinen. In deze berekeningsvoorschriften, Voorschrift voor de berekening van de geluidsbelasting in Kosteneenheden (Ke) ten gevolge van het vliegverkeer, referentie 1 en 2, is de berekeningsmethodiek vastgelegd, zoals deze door het NLR wordt toegepast. Dit rapport geeft een kort overzicht van de uitgangspunten voor en de resultaten van de berekening van de geluidbelasting rondom de vliegbasis Woensdrecht voor het jaar 2010 met en zonder drempelwaarde. 2 Berekeningsmethode De berekeningsvoorschriften voorzien in regels omtrent de wijze van berekenen van de geluidbelasting door landende en opstijgende vliegtuigen. In de berekeningsvoorschriften is een formule opgenomen welke de geluidbelasting in een zeker punt bepaalt, gegeven de aantallen vliegtuigpassages in één jaar, het maximale geluidniveau in het punt tijdens iedere vliegtuigpassage en gegeven de nachtstraffactor, een weegfactor die afhankelijk is van de dagperiode waarin de vliegtuigpassage plaats heeft gevonden. De formule voor de geluidbelasting luidt als volgt: 15 20 log 10 L B n max 157 1 In 2010 zijn het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer samengegaan in het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. 4
Waarbij geldt: B : de geluidbelasting in Kosteneenheden (Ke). n : de nachtstraffactor (waarde 1 tot 10 afhankelijk van het tijdstip van de vlucht). Σ : het totaal van de bijdragen van de vliegtuigen in één jaar. L max : het maximale geluidniveau buitenshuis tengevolge van iedere vliegtuigpassage. In het berekeningsvoorschrift voor de Ke met drempelwaarde (Ref. 1) is bepaald dat de hindersombijdrage H 2 ten gevolge van een vliegtuigpassage gelijk aan 0 wordt gesteld indien de bijbehorende L max lager is dan 65 db(a). Dat wil zeggen dat er in de berekening voor de geluidbelasting in Ke een drempelwaarde van 65 db(a) wordt toegepast. De toelichting legt uit dat vliegtuigpassages, die een geluidniveau lager dan 65 db(a) in een netwerkpunt veroorzaken, niet in de berekening van de geluidbelasting worden meegenomen. De berekende geluidbelasting met drempelwaarde zal hierdoor lager kunnen zijn dan de berekende geluidbelasting zonder drempelwaarde. 3 Invoergegevens 3.1 Algemeen De vliegactiviteiten op de vliegbasis Woensdrecht worden door het Commando Luchtstrijdkrachten (CLSK) geregistreerd. Deze registratie van het vliegverkeer wordt verstrekt aan het NLR. Het betreft informatie over het tijdstip van een vlucht, de gevlogen route, de start-/landingsbaan, het type vliegtuig, het al of niet gebruik van afterburner in het geval van een jachtvliegtuig, het gewicht van het vliegtuig, de vlieghoogte en de aantallen vluchten. Er wordt navolgend een kort overzicht gegeven van de bij de berekening benodigde gegevens. 3.2 Samenstelling verkeer Een overzicht van de samenstelling van het vliegverkeer van 2006 tot en met 2010 op de vliegbasis Woensdrecht wordt gegeven in de figuren A.1 tot en met A.3 in Appendix A. Bij de figuren dient opgemerkt te worden dat de genoemde percentages gerelateerd zijn aan het aantal militaire vliegtuigbewegingen. Een vliegtuigbeweging is een start of een landing. L 2 15 H n 10 max 5
In figuur A.1 wordt een overzicht gegeven van het percentage militaire vliegtuigbewegingen welke hebben plaatsgevonden op de vliegbasis Woensdrecht van 2006 tot en met 2010 ten opzichte van het percentage militaire vliegtuigbewegingen in het jaar 2010 (100%). Er is een onderscheid gemaakt tussen het werkelijke aantal militaire vliegtuigbewegingen en het effectieve aantal militaire vliegtuigbewegingen. Het effectieve aantal wordt verkregen door het werkelijke aantal te vermenigvuldigen met een factor. Deze factor (nachtstraffactor), welke in paragraaf 3.5 wordt behandeld, moet de extra ondervonden hinder van avond- en nachtvluchten tot uiting brengen. De gemiddelde nachtstraffactor voor het jaar 2010 blijkt 1.00 te zijn. Begin 2010 is uit een onderzoek van het CLSK gebleken dat de set vliegregistraties over het jaar 2008 onvolledig was. Er bleken 1.2% vliegtuigbewegingen te ontbreken. In opdracht van het CLSK is voor het jaar 2008 opnieuw de geluidbelasting berekend. Het resultaat van de gecorrigeerde berekening is in dit rapport opgenomen en herkenbaar door de toevoeging herzien. Bij het bepalen van de percentages in de figuren A.2 en A.3 is uitgegaan van de werkelijke aantallen militaire vliegtuigbewegingen. Figuur A.2 laat de verdeling van de militaire vliegtuigbewegingen per baan zien van 2006 tot en met 2010 in vergelijking met de zoneringsverdeling. Figuur A.3 geeft een overzicht van de verdeling van militaire vliegtuigbewegingen per vliegtuigtype van 2006 tot en met 2010. 3.3 Vliegbanen De vliegbanen worden beschreven door de projectie op de grond (het grondpad) en het verloop van de vlieghoogte boven de grond als functie van de afgelegde weg langs het grondpad met de daarbij behorende stuwkracht (het hoogteprofiel). De grondpaden worden vastgesteld aan de hand van de voor het luchtvaartterrein voorgeschreven aankomst- en vertrekroutes alsmede circuits. Tevens wordt rekening gehouden met de optredende horizontale afwijkingen van deze vliegbanen. Voor de spreiding in horizontale richting is, overeenkomstig de berekeningsvoorschriften aangenomen dat de vliegtuigen uniform verdeeld zijn over de spreidingsbreedte. Deze spreidingsbreedte verschilt per route. De hoogteprofielen zijn vliegtuigtype gebonden, daar ze direct verband houden met de prestaties van een vliegtuig. In de Appendices (Ref. 3) staan de hoogteprofielen voor het civiele vliegverkeer vermeld. Voor het militaire verkeer betreft dit confidentiële informatie. 3.4 Geluidgegevens De bij de berekening toegepaste geluidgegevens zijn ontleend aan Appendices van de voorschriften voor de berekening van de geluidsbelasting (Ref. 3). 6
Daar voor slechts een beperkt aantal vliegtuigtypen de geluid- en prestatiegegevens bekend zijn, worden de vliegtuigtypen ingedeeld in een beperkt aantal categorieën. Dit gebeurt op grond van de verwantschap die de vliegtuigtypen op basis van de volgende parameters bezitten: a) aantal motoren; b) maximale stuwkracht per motor; c) maximum startgewicht; d) omloopverhouding van de motoren, zogenaamde by-pass ratio; e) vliegtuig-/motorcombinatie. Omdat, in tegenstelling tot de civiele luchtvaart, de militaire luchtvaart operaties in Nederland met slechts een zeer beperkt aantal vliegtuigtypen worden uitgevoerd, zijn voor het merendeel van deze typen de voor de berekening van de geluidbelasting benodigde geluid- en prestatiegegevens bekend of beschikbaar. In die enkele gevallen waarin er toch een vliegtuigtype voorkomt waarvan deze gegevens onbekend zijn, wordt deze ingedeeld bij een type waarvan de geluid- en prestatiegegevens wel bekend zijn. 3.5 Nachtstraffactor In overeenstemming met de berekeningsvoorschriften wordt een nachtstraffactor toegepast. Deze factor moet de grotere mate van hinder van vliegtuigbewegingen in de avond en nachtelijke uren tot uitdrukking brengen. De nachtstraffactor is tijdsafhankelijk. Het verloop is als volgt: Dagperiode van tot [uur] Nachtstraffactor 0-6 10 6-7 8 7-8 4 8-18 1 18-19 2 19-20 3 20-21 4 21-22 6 22-23 8 23-24 10 7
De nachtstraffactor wordt in rekening gebracht door het aantal vliegtuigbewegingen in een bepaalde dagperiode te vermenigvuldigen met de bij het betreffende dagdeel behorende nachtstraffactor. Dit betekent dat indien er om 20:05 uur één F-16 vertrekt, deze als vier F-16 s in de berekening wordt meegenomen. 4 Resultaat De resultaten van de berekening met en zonder drempelwaarde worden respectievelijk weergegeven in appendix B, figuur B.1 (berekeningsnummer: 2011-05-23 13:54:19) en figuur B.2 (berekeningsnummer: 2011-05-23 13:58:29). Tevens worden in deze figuren de contouren getoond zoals die uit de zonering op grond van de Luchtvaartwet volgen (Ref. 4). Zowel de 35 Ke-contour van de geluidbelastingsberekening voor het jaar 2010 met drempelwaarde als de 35 Ke-contour van de geluidbelastingsberekening zonder drempelwaarde vallen binnen de 35 Ke-zoneringscontour. In figuur B.3 wordt de 35 Ke-contour van het jaar 2010 getoond van de berekening met en zonder drempelwaarde en de 35 Ke-zoneringscontour. De 35 Ke-contour van het jaar 2010 zonder drempelwaarde is marginaal groter dan de 35 Kecontour van het jaar 2010 met drempelwaarde. Figuur B.4 geeft een overzicht van de 35 Ke-contouren van de afgelopen jaren ten opzichte van de 35 Ke-zoneringscontour. 8
Referenties 1. Voorschrift voor de berekening van de geluidsbelasting in Kosteneenheden (Ke) ten gevolge van het vliegverkeer, RLD/BV-01, Ministerie van Verkeer en Waterstaat, maart 1998. 2. Voorschrift voor de berekening van de geluidsbelasting in Kosteneenheden (Ke) ten gevolge van het vliegverkeer zonder drempelwaarde, RLD/BV-01.2, Ministerie van Verkeer en Waterstaat, september 2004. 3. Appendices van de voorschriften voor de berekening van de geluidsbelasting. Geluidsniveaus, prestatiegegevens en indeling naar categorie (versie 10.1), R. de Jong en G.J.T. Heppe, NLR rapport CR 96650, maart 2007. 4. De geluidsbelasting voor de omgeving van de vliegbasis Woensdrecht (herziene zoneringsberekening), opgesteld door Schelland, E.W. - Amsterdam: Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium, mei 1997, NLR Rapport CR 97284 C, Confidentieel. 9
Appendix A 200 150 2006 nsf = 1.03 2007 nsf = 1.05 2008 nsf = 1.05 herzien 2009 nsf = 1.02 2010 nsf = 1 % Vliegtuigbewegingen 100 86 89 112 107 109 106 100 100 94 89 50 0 exclusief nachtstraffactor inclusief nachtstraffactor Figuur A.1 Percentage militaire vliegtuigbewegingen ten opzichte van het jaar 2010, (exclusief nachtstraffactor = 100%), Vliegbasis Woensdrecht 10
100 zone 2006 2007 % Vliegtuigbewegingen 80 60 40 37 30 31 29 34 36 63 69 67 70 64 62 2008 herzien 2009 2010 20 0 Figuur A.2 baan 07 baan 25 Heli-square Percentage militaire vliegtuigbewegingen per baan, (exclusief nachtstraffactor), Vliegbasis Woensdrecht 3 0 1 2 1 2 2 3 De percentages zoals weergegeven in figuur A.2 zijn afgerond. Hierdoor is het mogelijk dat een percentage lager of hoger wordt weergegeven dan in werkelijkheid het geval is. Wanneer een percentage lager is dan 0.5 zal deze naar 0 worden afgerond en daardoor niet zichtbaar zijn in de figuur. 11
100 80 79 84 80 89 87 2006 2007 2008 herzien 2009 % Vliegtuigbewegingen 60 40 2010 20 0 Figuur A.3 Pilatus PC-7 5 8 3 3 5 6 5 5 2 3 3 3 3 3 3 1 2 F-16 + overige jets Helikopters lichte propellervliegtuigen (MTOW < 6000 kg) 8 propellervliegtuigen met MTOW >= 6000 kg en straalverkeersvliegtuigen Percentage militaire vliegtuigbewegingen per vliegtuigtype, (exclusief nachtstraffactor), Vliegbasis Woensdrecht 4 5 5 4 De percentages zoals weergegeven in figuur A.3 zijn afgerond. Hierdoor is het mogelijk dat een percentage lager of hoger wordt weergegeven dan in werkelijkheid het geval is. Wanneer een percentage lager is dan 0.5 zal deze naar 0 worden afgerond en daardoor niet zichtbaar zijn in de figuur. 12