SALV Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij ADVIES Ontwerp besluit van de Vlaamse Regering houdende vaststelling en organisatie van de indeling van geslachte runderen en van geslachte varkens SALV, 26 oktober 2012 (nr. 2012-20) Contactpersoon SALV: Dirk Van Guyze
SALV-advies houdende de vaststelling en organisatie van de indeling van geslachte runderen en geslachte varkens 2
1 Inleiding Tijdens haar vergadering van 28 september 2012 hechtte de Vlaamse Regering haar principiële goedkeuring aan het ontwerp besluit van de Vlaamse Regering houdende de vaststelling en organisatie van de indeling van geslachte runderen en geslachte varkens. Het SALV secretariaat ontving op 05 oktober 2012 de aanvraag van de Minister-president voor advies binnen een termijn van 30 dagen. Op 4 oktober 2012 was er reeds een hoorzitting georganiseerd, waarbij Wim Van Moeseke van het departement LV toelichting gaf bij het ontwerpbesluit. Een tweede samenkomst van de SALV ad hoc werkcommissie vond plaats op 11 oktober 2012. Op basis hiervan werd het advies voorbereid dat op de Raadszitting van 26 oktober 2012 definitief werd goedgekeurd. Piet Vanthemsche Voorzitter SALV SALV-advies houdende de vaststelling en organisatie van de indeling van geslachte runderen en geslachte varkens 3
2 Situering In de Beleidsbrief Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid 2011-2012 1, ingediend door Kris Peeters, minister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Economie, Buitenlands Beleid, Landbouw en Plattelandsbeleid, wordt onder het punt 9 Regelgeving een korte samenvatting gegeven van de beleidsdoelstellingen van het voorliggende ontwerp van besluit: In het toekomstige besluit karkasclassificatie worden alle bestaande besluiten en omzendbrieven gecoördineerd en worden tegelijk een aantal beleidskeuzes uitgewerkt. Daarnaast wordt de regelgeving karkasclassificatie aangepast aan de nieuwe Europese verordeningen en wordt een oplossing gezocht voor een aantal problemen in de praktijk. De basis voor het ontwerp besluit is te vinden in de Europese Verordening (EG) nr. 1234/2007 van de Raad van 22 oktober 2007 houdende een gemeenschappelijke ordening van de landbouwmarkten en specifieke bepalingen voor een aantal landbouwproducten (Integrale GMO-verordening). Daarin is vermeld dat het communautaire indelingsschema voor geslachte dieren in de sector rundvlees voor geslachte volwassen runderen en in de sector varkensvlees voor geslachte varkens die niet zijn gebruikt voor het fokken, overeenkomstig de regels in bijlage V van dezelfde verordening, van toepassing is met ingang van 1 januari 2009. Volgens de Nota aan de leden van de Vlaamse Regering is de doelstelling van het ontwerp besluit 2- ledig, namelijk: coördinatie van bestaande bepalingen (keuze voor 1 overkoepelend besluit dat de verschillende aspecten van de karkasclassificatie regelt); uitwerking van beleidskeuzes die leiden tot transparantere classificatie via bindende afspraken. Op deze manier kan dit besluit op termijn bijdragen tot een herwaardering van het nut van de karkasclassificatie en dit zowel bij de producenten als inrichtingen. Onder die doelstellingen vallen volgende deeldoelstellingen: 1 bekomen van betere resultaten in de classificatie; 2 het bewerkstelligen van makkelijkere en beter te bewerken gegevensstroom, voor de overheid als voor de betrokkenen in de sector en het verhogen van de transparantie in de keten; 3 transparanter maken van de indeling van kalveren en jonge runderen; 4 verlaging van de administratieve lasten. In de persmededeling van 28 september 2012 van de Minister-president over de aangepaste wetgeving inzake de indeling van karkassen is vermeld Door het objectiveren en vereenvoudigen van de indeling van karkassen, en door het sneller ter beschikking stellen van meer slachtgegevens, zal de veehouder beter inzicht hebben op de marktwaarde van zijn dieren. Bovendien worden de administratieve lasten voor de veehouder en slachthuis dankzij dit besluit met 159.000 per jaar verlaagd. Bij het slachten van runderen en varkens worden de karkassen beoordeeld en ingedeeld in kwaliteitsklassen. Volgens de persmededeling wordt de indeling met de nieuwe regelgeving geobjectiveerd en transparanter gemaakt. De handhaving van de correctie classificatie wordt bijgestuurd en voor de slachthuizen is een autocontrolesysteem voorzien. 1 http://docs.vlaamsparlement.be/docs/stukken/2011-2012/g1303-1.pdf SALV-advies houdende de vaststelling en organisatie van de indeling van geslachte runderen en geslachte varkens 4
Via de Inter-professionele Vereniging voor het Belgisch vlees (IVB) zullen de indelingsresultaten aan de veehouder worden meegedeeld, zodat deze op een snelle en doeltreffende manier zouden kunnen beschikken over alle individuele gegevens van hun dieren, aldus het persbericht. Indeling van het ontwerp besluit Het ontwerp is ingedeeld in 14 hoofdstukken. Hoofdstuk 1 legt de definities vast voor het ontwerp besluit. In het bijzonder worden de minister, de bevoegde entiteit, de cel Begeleiding Karkasclassificatie van de Universiteit Gent (CBKc) en de vzw Interprofessionele Vereniging voor het Belgisch Vlees (IVB) nader gedefinieerd. In hoofdstuk 2 Aanbiedingsvorm en ontvetting van geslachte volwassen runderen kan de inrichting een keuze maken uit 4 commerciële aanbiedingsvormen en 1 particuliere aanbiedingsvorm. Bij de 4 commerciële aanbiedingsvormen moet de inrichting voorafgaand aan de identificatie via merken of etiketteren, bedekkingsvet verwijderen op specifieke plaatsen aan de buitenkant van hele of halve karkassen. Hoofdstuk 3 Karkaspresentatie van geslachte runderen die niet ouder zijn dan acht maanden geeft weer hoe het karkas van kalveren bij weging moet gepresenteerd worden. Dit kan op 2 manieren gebeuren, met of zonder nieren en niervet. Bij de indelingsbepalingen in hoofdstuk 4 zijn een aantal verbodsbepalingen opgenomen om een aantal misbruiken in de slachthuizen te beperken. Verder wordt de omrekening van warme karkasgewichten naar koude karkasgewichten duidelijk gedefinieerd en als volgt omschreven: het koude karkasgewicht is het warme karkasgewicht verminderd met 2 procent en wordt geregistreerd in kilogram, tot minstens 1 cijfer na de komma. Volgens de Nota aan de Vlaamse Regering bij het ontwerp besluit worden hierdoor situaties uitgesloten van slachthuizen die zelf een coëfficiënt bepalen voor de omrekening, hetgeen de transparantie voor de veehouder verbetert. Er zijn een aantal nieuwe elementen opgenomen in dit hoofdstuk zoals het feit dat de minister ook kan beslissen om de inrichting te verplichten om de indeling te laten doen door een onafhankelijk indelingsbureau of een externe classificeerder en ook runderen jonger dan 12 maanden kunnen worden ingedeeld. Bij de indeling van de varkens wordt een nieuw, facultatief systeem van indeling naar conformatie ingevoerd, waarbij gewerkt wordt met 6 conformatieklassen, gaande van klasse 1 (superieur) tot klasse 6 (gering). Hoofdstuk 5 Merking of etikettering beschrijft hoe de inrichtingen de karkassen moeten merken of etiketteren. In hoofdstuk 6 Bijhouden van gegevens door de inrichtingen worden de gegevens opgesomd die de inrichtingen moeten bijhouden. In hoofdstuk 7 worden bepalingen opgenomen inzake het meedelen van gegevens. SALV-advies houdende de vaststelling en organisatie van de indeling van geslachte runderen en geslachte varkens 5
De aanduiding van een indelingsverantwoordelijke door de inrichting wordt beschreven in hoofdstuk 8 Indelingsverantwoordelijken en classificeerders. Deze persoon moet volgens de nota aan de Vlaamse regering het eerste aanspreekpunt zijn bij controle. Tevens wordt de procedure voor de erkenning van classificeerders besproken. Het betreft een nieuwe procedure die de bevoegde autoriteit meer mogelijkheden geeft om sneller in te grijpen als de classificeerders minder goed indelen. Hoofdstuk 9 lijnt de bestaande verantwoordelijkheden en financiële consequenties af voor de aanvrager van een aanvraag tot test van een indelingstoestel. In hoofdstuk 10 wordt de test die wordt uitgevoerd ter controle van de betrouwbaarheid en conformiteit van de indelingstoestellen, beschreven. Hoofdstuk 11 CBKc en IVB omschrijft duidelijk de bijkomende activiteiten van respectievelijk de cel Begeleiding Karkasclassificatie van de Universiteit Gent en de vzw Interprofessionele Vereniging voor het Belgisch Vlees, evenals de financiering en de evaluatie van de uitvoering van hun activiteiten. In hoofdstuk 12 worden de toezichtopdrachten vastgelegd en hoofdstuk 13 beschrijft de juridische basis voor het vervolgen en bestraffen van vastgestelde overtredingen. Hoofdstuk 14 Slotbepalingen neemt een aantal bepalingen op om de inwerkingtreding van het besluit soepel te laten verlopen en heft een aantal regelingen op. SALV-advies houdende de vaststelling en organisatie van de indeling van geslachte runderen en geslachte varkens 6
3 Advies Algemeen De Raad apprecieert het voorliggende ontwerp besluit en het feit dat er werk wordt gemaakt van een bijsturing en vereenvoudiging van de controle en opvolging bij het indelen van geslachte runderen en geslachte varkens. Doordat er ook werk gemaakt wordt van transparantere slachtgegevens kan dit besluit mee de basis vormen voor een correcte en transparante prijszetting. De Raad merkt wel op dat het besluit de basis kan vormen, maar daar geen sluitende garantie toe biedt. Dat is mede door het feit dat de controlebevoegdheden sterk versnipperd zijn. De controle op de classificatie gebeurt door het departement Landbouw en Visserij (departement LV). Het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) doet controles in het kader van de voedselveiligheid, volksgezondheid en traceerbaarheid, de Federale Overheidsdienst Economie (FOD Economie) is verantwoordelijk voor de ijking van de weegtoestellen en de Federale Overheidsdienst Financiën (FOD Financiën) aanvaardt in het kader van de BTW administratie gewichtsverliezen tussen het wegen en versnijden tot 3%. De verschillende bevoegdheden en controles zijn onvoldoende op elkaar afgestemd en gebeuren in de praktijk naast elkaar. De Raad vraagt dan ook werk te maken van een afstemming tussen de betrokken overheidsinstanties. Hiervoor kan een samenwerkingsovereenkomst uitgewerkt worden, waarbij het toezicht, de handhaving en de controleactiviteiten van de verschillende bevoegde overheden en het IVB op elkaar afgestemd worden. Naar de producenten toe moet dit bijkomende garanties geven op een correcte afhandeling in de slachthuizen. Bijkomende opmerkingen Aanbiedingsvorm Het aantal mogelijke aanbiedingsvormen voor runderen op het ogenblik van de weging wordt vastgesteld op vijf. In Verordening (EG) nr. 1249/2008 van de Commissie van 10 december 2008 tot vaststelling van de uitvoeringsbepalingen voor de communautaire indelingsschema s voor runder- varkens- en schapenkarkassen en voor de mededeling van de prijzen ervan 2, wordt vermeld: Als de aanbiedingsvorm van het karkas bij de weging en de indeling aan de haak verschilt van de in lid 3 vastgestelde aanbiedingsvorm, wordt het gewicht van het karkas door toepassing van de in bijlage III vastgestelde correctiecoëfficiënten aangepast om die aanbiedingsvorm om te zetten in de referentieaanbiedingsvorm. In dat geval wordt de prijs per 100 kg karkas dienovereenkomstig aangepast. Voor een goede leesbaarheid van het ontwerp besluit vindt de Raad het wenselijk om aan te vullen dat op de etiketten waarmee de karkassen in het slachthuis worden geïdentificeerd, het correcte omgerekende koud gewicht wordt vermeld, aangepast volgens de geldende omrekeningsfactor die gepaard gaat met de aanbiedingsvorm. Door het IVB zullen deze correct omgerekende gewichten 2 PB L 337 van 16.12.2008 SALV-advies houdende de vaststelling en organisatie van de indeling van geslachte runderen en geslachte varkens 7
sowieso aan de rundveehouders gecommuniceerd worden. Het ontwerpbesluit zou bijkomend in bijlage best ook de tabel met de gebruikelijke omrekeningsfactoren naar standaardaanbiedingsvorm opnemen. Indeling De Raad neemt kennis van de omrekening van warme karkasgewichten naar koude karkasgewichten. De inrichting is conform artikel 7 van het ontwerp besluit verplicht om bij gebruik van koude karkasgewichten, het koude karkasgewicht te beschouwen als het warme karkasgewicht verminderd met 2 procent. Dit koude karkasgewicht wordt geregistreerd in kilogram, tot minstens 1 cijfer na de komma. De Raad stelt vast dat een dergelijke omrekening ook voorkomt in een aanbeveling uit een EU-audit 3 aan België van april 2012:.it would clearly be preferable that all abatoirs apply in uniform way a 2% correction for the chilling loss for all carcasses. This would ensure full transparancy towards suppliers and facilitate the price reporting en For the sake of ensuring clarity, the Committee urges authorities to introduce the 2% deduction for chilling loss in the national legislation. De SALV is hierover echter niet unaniem. Fevia Vlaanderen, bij monde van FEBEV 4, wenst te vermelden dat de 2%, gezien de specificiteit van het Belgisch witblauw ras, zeer moeilijk toepasbaar zal zijn. Met uitzondering van Fevia Vlaanderen bij monde van FEBEV, is de SALV van mening dat hierdoor het beoogde doel, met name een correcte vergoeding voor de betrokken landbouwers, niet gegarandeerd is. De Raad vraagt zich af of het niet wenselijk is om enkel nog te werken met warm gewicht, net zoals in de ons omringende landen 5. De Raad stelt vast dat het 5 de kwartier (hart, longen, tong, lever) niet wordt meegewogen, maar wel wordt gecommercialiseerd. De Raad vindt de mogelijkheid die in het ontwerp besluit wordt ingeschreven dat de minister na evaluatie een onafhankelijk indelingsbureau zou kunnen aanstellen, een goede zaak. Het gaat om een ingebouwde noodrem in het geval dat de instelling systematisch geen correcte indelingsresultaten verkrijgt. De Raad stelt zich wel vragen over de kosten die daarmee gepaard gaan en vreest dat deze worden doorgerekend naar de producten. 3 Bron: Report of the Community Inspection Committee on the application of the classification scale for carcasses of adult bovine animals and sheep (article 42(2) of Regulation (EC) N 1234/2007) control visit carried out in Belgium 23-25 april 2012 (17 october 2012) 4 Federatie van het Belgisch Vlees 5 Bijvoorbeeld in Nederland wordt door het Productschap Vee en Vlees de brochure Slachten, wegen en classificeren van runderen uitgegeven. Daarin staat vermeld het uitbetalingsgewicht is het warm geslacht gewicht, inclusief correcties op last van het CBS in verband met foutieve afsnijdingen, exclusief het afkeurgewicht. SALV-advies houdende de vaststelling en organisatie van de indeling van geslachte runderen en geslachte varkens 8
Indelingsverantwoordelijken en classificeerders De Raad stelt zich vragen bij de voorlopige erkenning die een classificeerder krijgt bij de start van zijn opleiding. Volgens artikel 45 in het ontwerp besluit krijgt de classificeerder een voorlopig erkenningsnummer toegewezen en mag dan indelingen uitvoeren. De Raad meent dat iemand met de nodige kennis de startende classificeerders zou moeten bijstaan. Cel Begeleiding Karkasclassificatie van de Universiteit Gent (CBKc) Het CBKc is gekoppeld aan een universitaire instelling en onafhankelijk van de sector. Een percentage van de financiering gebeurt door de overheid en een bepaald percentage door de slachthuizen. De Raad wijst op het takenpakket van de Cel. Enerzijds zijn er een aantal wetenschappelijk onderbouwde taken zoals bijvoorbeeld de opvolging van de wetenschappelijke evolutie op het gebied van karkasklassificatie, de advisering van de Vlaamse Overheid op de regelgeving en de controle erop, de berekening van formules voor de schatting van het aandeel mager vlees en/of de conformatie voor de indelingstoestellen bij geslachte varkens en/of geslachte runderen. Anderzijds heeft de Cel meer algemene taken en ook slachthuisgerichte taken zoals bijvoorbeeld deelname aan de CLIP commissie 6, ondersteuning van de evaluatie van de classificeerders voor runderen en varkens. De Raad is van mening dat er moet worden nagedacht over het huidige takenpakket en de structurele inbedding van de CBKc. Het is daarbij belangrijk dat de cel in de toekomst beter kan functioneren als neutrale scheidsrechter bij interprofessionele geschillen. Huidige takenpakket: de Raad heeft de indruk dat de cel in de huidige vorm en samenstelling de nodige expertise mist bij belangrijke discussies met alle betrokkenen, zoals bijvoorbeeld tijdens de discussies over de indelingstoestellen bij varkens en de toe te passen formules van de verschillende toestellen;. Structurele inbedding: de Raad wijst op de huidige financiering van de Cel (2/3 door de slachthuizen, 1/3 door de overheid) en vraagt zich af of dit geen invloed heeft op de werking van de cel. De Raad stelt vast dat een aantal taken evengoed kunnen gedelegeerd worden naar het niveau van de interprofessionele IVB, om een maximale afstemming met de praktijk te garanderen. Voor de SALV is en blijft het kunnen beroep doen op wetenschappelijke onderbouwing en expertise zeer belangrijk, maar dringt een verandering, zoals hierboven gesuggereerd, zich op. 6 Commissie voor Classificatie, interventie en prijsnoteringen (MB van 22 januari 1992 tot vaststelling van de toepassingsmodaliteiten voor de indeling van geslachte volwassen runderen) SALV-advies houdende de vaststelling en organisatie van de indeling van geslachte runderen en geslachte varkens 9
Slotbepalingen Om zeker te zijn dat er op het ogenblik van het in voege treden van het voorliggende ontwerp besluit er ook effectief een uitvoeringsbesluit is, vraagt de Raad om in het ontwerp een clausule op te nemen waarin wordt gesteld dat de drie ministeriële besluiten van (1) 25 november 2003 tot vaststelling van de toelatingsvoorwaarden voor de indeling van geslachte volwassen runderen, van (2) 23 januari 2004 tot vaststelling van de toepassingsvoorwaarden voor de indeling van geslachte varens en van (3) 16 juni 2004 houdende de toekenning van opdrachten aan het IVB vzw betreffende de controle en indeling van geslachte varkens en volwassen runderen, in stand worden gehouden tot op het ogenblik dat een nieuw ministerieel besluit deze besluiten opheft. SALV-advies houdende de vaststelling en organisatie van de indeling van geslachte runderen en geslachte varkens 10