Basiskatern Jaarthema geloven in de kerk van nu
Basiskatern Voorwoord Bronmomenten voor de gemeente In de Psalmen wordt het verlangen naar water verschillende keren vergeleken met de dorst naar God. Zoals een hert schreeuwt naar de waterstromen, zo schreeuwt mijn ziel tot U, o God!, zegt de dichter van Psalm 42. Opvallend is dat de dichter deze dorst direct koppelt aan zijn verlangen om mee te gaan in de stoet die optrekt naar Gods huis. Het samen zijn als gemeente is voor hem een belangrijk moment om samen te drinken Gods waterstromen een bronmoment. In diezelfde geest mogen we Psalm 23 lezen. David vergelijkt zichzelf hier met een schaap dat door God, zijn Herder, geleid wordt naar stille wateren. Daar wordt zijn ziel verkwikt, samen met de andere schapen van de kudde. Opnieuw een bronmoment. Het komende jaar willen we met elkaar erover nadenken dat de gemeente uitstek de plek is waar jongeren mogen drinken de Bron van leven. Ouderen gaan hen hierin voor. Zij drinken uit dezelfde Bron en zorgen ervoor dat de gemeente een plek is waar jongeren zich veilig, welkom en geaccepteerd weten. Ze zorgen ervoor dat er bronmomenten zijn rond gebed, Bijbel en ontmoeting. Daarover willen we in het seizoen 2016/2017 nadenken, onder het motto bronmomenten voor de gemeente In dit basiskatern Jaarthema 2016/2017 worden de hoofdlijnen geschetst van wat we het komende seizoen van plan zijn en welke materialen jullie van ons kunnen verwachten. Belangrijk moment daarin is de startzondag (opening winterwerk), waarin het gaat over het gebed als bronmoment. Voor het invullen van die startzondag verschijnt een afzonderlijk katern (preekschets en gespreksvormen). Daarnaast verschijnt er ook een katern voor het organiseren van een startzaterdag of weekend. En er komt nog veel meer; lees verder in dit katern! Gezegende bronmomenten gewenst! Namens de werkgroep Jaarthema Herman van Wijngaarden Maart 2016 2
Jaarthema Hoe belangrijk is de gemeente voor jongeren? Als het onderwerp aan de orde wordt gesteld in de catechese, roept dat hen meestal geen warme belangstelling op. Toch is de gemeente in de praktijk misschien belangrijker voor hen dan ze zelf beseffen. Terecht benadrukken we dat geloven iets persoonlijks is; het gaat om jouw persoonlijke relatie met God. Maar in de Bijbel is geloven ook iets wat je samen doet. Het kán zelfs niet zonder actieve betrokkenheid op elkaar. Opnieuw over nadenken Als antwoord op de vraag waarom veel jongeren de kerk verlaten, wordt soms zelfs het volgende antwoord gegeven: Het is omdat we hen onvoldoende hebben laten zien wat het betekent om deel uit te maken van een door God gegeven geloofsgemeenschap. Voor wie de HGJB een beetje kent, zullen dit geen nieuwe klanken zijn. De gemeente heeft altijd al een belangrijke rol gespeeld in onze materialen en activiteiten. Toch geloven we dat juist deze tijd erom vraagt hierover opnieuw na te denken. Daarin staan we niet alleen. De afgelopen jaren zijn er verschillende boeken verschenen die aandacht vragen voor de kerk als gemeenschap. Denk voorbeeld aan Tegendraads en de tijd van dr. Wim Dekker, en aan Gemeente van Christus van dr. A. van de Beek. Wim Dekker constateert dat het bels denken over de gemeente in deze tijd ondermijnd wordt door de tendensen van subjectivering en individualisering. Daarmee bedoelt hij dat het steeds meer gaat over wat wij in de gemeente beleven. Als het niet goed meer voelt in een gemeente, ga je naar een andere. Daartegenover stelt Dekker, in navolging van Dietrich Bonhoeffer, dat de gemeente in de eerste plaats een geestelijke (objectieve) werkelijkheid is, onafhankelijk van onze beleving. De gemeente van Christus is een goddelijk geschenk, het is de gemeenschap van wie in Zijn Naam gedoopt zijn. Beleefde werkelijkheid Als HGJB vinden we het belangrijk om dit objectieve aspect van de gemeente te benadrukken: ze is de gemeenschap van wie in Christus Naam zijn gedoopt. Dat is een werkelijkheid die waar is, ook als we haar niet zo ervaren. Dat mag aan jongeren voorgehouden worden als bemoediging én als appel. Horen de gemeente, betekent dat ze deel zijn van het Lichaam van Christus. Ze horen Gods gezin. Als we nadenken over de gemeente, mogen we dus beginnen de dankbaarheid hiervoor. Dat neemt niet weg dat de gemeente ook een beleefde werkelijkheid is. Een goed functionerende gemeente beantwoordt uitstek aan behoeften die wel degelijk jongeren leven: de behoefte aan er horen, aan veiligheid en acceptatie. Naast de dankbaarheid speelt dus ook het verlangen een belangrijke rol. Jongeren verlangen naar gemeenschap en zoeken naar nieuwe vormen om die te ervaren. De gemeente kan voor deze nieuwe vormen uitstrek voedingsbodem zijn. Inwijden Daarmee komen we op een aspect dat recent is ingebracht door de godsdienstpedagoog dr. Jos de Kock. De gemeente is inderdaad een geschenk en als zodanig een objectieve realiteit. Maar we mogen en moeten jongeren wel in deze realiteit inwijden. Hij constateert dat voor deze inwijding te weinig aandacht is geweest. Inwijding is volgens hem niet alleen dat kinderen en jongeren deelgenoot worden gemaakt van het evangelie, maar ook deelgenoot van een geloofsgemeenschap die dat evangelie bewaart en doorgeeft. Als de kerk daarvoor geen aandacht heeft, heft ze zichzelf op, langzaam maar zeker, aldus De Kock in een artikel in het Nederlands Dagblad (30-09-2015). Bronmomenten Het komende seizoen willen we het inwijdingsperspectief opnieuw proberen te verankeren in de gemeente en in het jeugdwerk. We doen dat door (bron-)momenten aan te reiken waarop het gemeente-zijn beleefd en ervaren wordt. Daar kiezen we voor een paar speerpunten: 1. Gebed In het beleidsplan 2015-2018 (zie onder) staat als derde doelstelling: De gemeente als een gemeenschap waar ouderen biddend gelovig om jongeren heen staan, om voor hen levende voorbeelden van leven in afhankelijkheid en navolging te zijn. Hoe kun- 3
Basiskatern nen we het concrete gebed voor jongeren en voor het jeugdwerk in de gemeente bevorderen? Deze vraag staat met name centraal de opening van het winterwerk. 2. Ontmoeting - Hoe kunnen we jongeren integreren in het geheel van de gemeente als een gemeenschap waarin zij zich welkom, veilig, erkend en gesteund voelen? Welke mogelijkheden zijn er voor ontmoetingen tussen de generaties, waar ouderen van jongeren leren en jongeren van ouderen? Hiervoor komen drie programma s die gemeenten zelf kunnen uitvoeren voor intergeneratieve ontmoetingen: a. rond bellezen, b. rond gebed, en c. rond het thema jong en oud. 3. Opvoeding - Hoe kunnen we ouders ondersteunen in hun taak om voor hun kinderen levende voorbeelden van leven in afhankelijkheid en navolging te zijn? Hiervoor is onder andere aandacht in nieuw materiaal voor opvoedingskringen dat rond de zomer beschikbaar komt. Lijn met beleidsplan Bron van leven Missie voor de beleidsperiode 2015-2018 is: met plaatselijke gemeenten willen we jongeren oproepen tot en voorgaan in een leven met God als bron. Dit leven wordt gekenmerkt door afhankelijkheid en navolging. Bij de eerste twee jaarthema s hebben we dat uitgewerkt met accent op de jongeren zelf. 1. Meer dan genoeg (2014/2015) We willen jongeren stimuleren zich te verbinden aan God als Bron van leven. Hij geeft meer dan genoeg om van te leven. 2. Delen in overvloed (2015/2016) Wie leeft met God als bron, ontvangt niet alleen genoeg voor zijn eigen leven, maar kan daarvan ook uitdelen aan anderen. De komende twee jaren benadrukken we dat de gemeente de plek is waar dit leven met God wordt geleerd en voorgeleefd. 3. Seizoen 2016/2017 De gemeente als een gemeenschap waar ouderen biddend gelovig om jongeren heen staan, om voor hen levende voorbeelden van leven in afhankelijkheid en navolging te zijn. Jongeren en ouderen zijn, namelijk Christus. 4. Seizoen 2017/2018 De gemeente als een leerplek waar jongeren op verschillende manieren leren wat leven in afhankelijkheid en navolging betekent. Doelstelling jaarthema 2016/2017 Met het thema willen we samen bevorderen dat jongeren een volwaardige plek in de gemeente krijgen en innemen. Jongeren ervaren dat ze niet zonder de betrokkenheid van een christelijke gemeenschap kunnen (geloven); en ouderen ervaren dat jongeren wezenlijk deel uitmaken van de kerk van nu. 4
Opening winterwerk Exodus 17, het gebed van Mozes Jongeren hebben een strijd te voeren, misschien wel vergelijkbaar met de strijd van Jozua tegen de Amalekieten in Exodus 17. Voor het winnen van die strijd blijkt het gebed van Mozes, daarin letterlijk ondersteund door Aäron en Hur, van doorslaggevend belang. Welke plaats heeft het gebed in onze gemeente? Deze vraag staat centraal de opening van het winterwerk, aan de hand van Exodus 17:8-16. De gemeente moet een gemeenschap zijn waar ouderen biddend gelovig om jongeren heen staan, zegt het HGJB-beleidsplan. Exodus 17 is hierin een belangrijke spiegel: ervaren jongeren de kracht van het gebed? Jongeren mogen en moeten natuurlijk ook zelf meebidden. Want als deze geschiedenis iets laat zien, is het wel dat we afhankelijk zijn van Gods zegen. In dat besef mogen we elkaar bemoedigen en ondersteunen, zoals Aäron en Hur dat deden Mozes. Gebedsbeweging Als gemeente moeten we hier misschien meer bewust werk van maken. Natuurlijk bidden we al, maar geloven we werkelijk in de kracht ervan? In sommige gemeenten komen ouders en andere ouderen regelmatig elkaar om juist voor jongeren en het jeugdwerk te bidden. Andere gemeenten doen mee met de gebedsbeweging WakeUp Deborah, waar ouderen gericht bidden voor één of meer tieners. Hoe dan ook, de opening van het winterwerk willen we een nieuwe impuls geven aan het gebed in de gemeente! 5
Basiskatern Hoe werkt een jaarthema? Voor de hele gemeente Met een jaarthema wil de HGJB aandacht vragen voor een thema dat herkenbaar is voor elke gemeente en voor iedereen binnen de gemeente. Door een thema een heel seizoen op verschillende plekken terug te laten komen, kan het thema verdieping krijgen. Je hoort een preek tijdens de eredienst, doet een werkvorm met elkaar op de club en je praat erover met een ouder gemeentelid op een gemeentebrede ontmoeting. Het jaarthema is bedoeld voor zowel jongeren als ouderen van de gemeente. Door jong en oud met elkaar in gesprek te laten gaan, kan er van elkaar geleerd worden en kunnen verschillende generaties hun (geloofs)leven met elkaar delen. Het schema op de volgende pagina laat concreet zien wat de HGJB biedt om met het jaarthema in de gemeente aan de slag te gaan. Info over het logo Het logo het huidige jaarthema spreekt eigenlijk voor zich. Belangrijk is de druppel in het midden, die verwijst naar de titel van het huidige beleidsplan Bron van leven. Daaromheen staan mensen, letterlijk schouder aan schouder. Zij vormen de gemeente die blijvend afhankelijk is van de Bron. 6
Nieuw materiaal voor opvoedingskring Om ouders te ondersteunen in de geloofsopvoeding komt de HGJB het komende seizoen met nieuwe materiaal voor opvoedingskringen. Het is daar de bedoeling dat ouders gedurende langere tijd met elkaar oplopen met andere ouders van wie het eerste kind in dezelfde periode is gedoopt. Twee of drie keer per jaar komen ze elkaar om vragen rond de geloofsopvoeding met elkaar te bespreken. Er komen programma s met het oog op kinderen in diverse leeftijdsgroepen. Ouders met tieners en ouders met (jonge) kinderen kunnen dus eigen kringen vormen. op www.hgjb.nl komt hierover in april meer informatie te staan Programma s voor het jeugdwerk Ook de clubs en verenigingen kunnen met het thema aan de slag. Bij onze mappen voor kinderwerk, tienerwerk en jongerenwerk verschijnen programma s rond dit thema. De eerste daarvan (augustus) zal gaan over het gebed. check je abonnement voor het jeugdwerk materiaal HGJB-jaarthema 2016/2017! Om (jeugdwerk-)activiteiten in de gemeente en van de HGJB op elkaar af te stemmen, kiezen we elk seizoen een jaarthema. Dat geeft een seizoen een eigen kleur en biedt bovendien gelegenheid om een thema extra uit te diepen. In 2016/2017 is het thema! Dat heeft te maken met de derde doelstelling uit het HGJB-beleidsplan 2015-2018: De gemeente als een gemeenschap waar ouderen biddend gelovig om jongeren heen staan. HGJB-activiteiten Ook in de eigen HGJB-activiteiten komt het thema terug. Denk aan de Kerstconferentie (december 2016) en de TOVavonden (voorjaar 2017). check www.hgjb.nl voor onze activiteiten Ontmoetingen jong en oud gemeente-zijn is iets wat je gewoon moet doen. Daarom komt de HGJB met drie programma s waarmee gemeenten op verschillende momenten in het seizoen - zelf ontmoetingen tussen jong en oud kunnen organiseren: over gebed (zomer) over jong en oud in de gemeente (najaar) over bellezen (voorjaar) het programma over gebed kan vanaf juni gedownload worden Startdag/- weekend Een ontspannen startdag/-weekend voor jong en oud in de gemeente. Doel: elkaar ontmoeten en bemoedigen aan het begin van het nieuwe seizoen. Rond het thema biedt de HGJB verschillende gezellige, inhoudelijke en creatieve ideeën aan. download de katern Startweekend (vanaf begin mei) Startzondag Een preekschets over Exodus 17:8-16 over het gebed. In dit belgedeelte zien we hoe de oudere generatie (Mozes, Aäron en Hur) de strijd van de jongere generatie (Jozua en zijn legers) ondersteunt door hun gebed. De HGJB komt met werkvormen om de preek na afloop met jong en oud te bespreken. download de katern Startzondag (vanaf begin juni) Startavond leidinggevenden Een programma om met alle leidinggevenden in het jeugdwerk na te denken over wat het gebed betekent voor het jeugdwerk. De HGJB ontwikkelt een programma dat je zelf kunt uitvoeren, maar je kunt ons ook uitnodigen om hierover een avond te verzorgen. download de katern Starteenkomst (vanaf begin juli) of nodig de HGJB uit Collectepakket De dienst op de startzondag is uitstek een dienst waarvan u de collecte kunt bestemmen voor goed jeugdwerk. De HGJB heeft een collectepakket ontwikkeld om de collecte in uw gemeente te ondersteunen (collecte-envelop, collectefolder, kopij voor de kerkbode). Op www.hgjb.nl kunt u ons aanbod bekijken, downloaden en bestellen. Heeft u zelf ideeën of wensen ten aanzien van de collecte? Wij denken graag met u mee. overmaken: als u voor de HGJB collecteert, kunt u de opbrengst rechtstreeks naar ons overmaken op NL35 RABO 030 831 6835 t.n.v. HGJB te Bilthoven, o.v.v. collecte en naam en plaats van uw gemeente. geloven in de kerk van nu
Basiskatern geloven in de kerk van nu Deze katern is een uitgave van de HGJB Landelijk Centrum HGJB Pr. Bernhardlaan 1 3722 AE Bilthoven tel 030 2285402 info@hgjb.nl NL 35 RABO 0308 3168 35