Studievergadering Integraal waterbeleid. Oud-Heverlee, 15 januari 2016 Asse, 19 januari 2016

Studievergadering Integraal waterbeleid Oud-Heverlee, 15 januari 2016 Asse, 19 januari 2016

1. Beheer van lokale waterlopen 2. Bestrijding van wateroverlast 3. Erosiebestrijding

1. Beheer van lokale waterlopen Waterbeheerders Onderhoudswerken Vijfmeterstrook voor onderhoud Ratten en bevers

1. Hertekening van het waterlopenbeheer in 2013-2014 2. Voorbereiding in Vlaams-Brabant 3. Aanpak in de provincie Vlaams-Brabant 4. Nieuwe toestand sinds 1 december 2014

1. Hertekening van het waterlopenbeheer in 2013-2014 Witboek Interne Staatshervorming (2011) - Doorbraak 63 (waterbeleid en beheer) Mededeling Vlaams minister Joke Schauvliege aan Vlaamse Regering (21-12-2012) Doelstellingen: Efficiëntiewinst Politieke aanspreekbaarheid Gebiedsgerichte en integrale aanpak Vereenvoudiging intermediair niveau

2. Voorbereiding in Vlaams-Brabant 2012: Proefproject beheerswerken tweede en derde categorie door de provincie Vlaams-Brabant in 4 gemeenten: Aarschot, Boortmeerbeek, Herne en Machelen maart 2013: provinciale informatiesessie over beheer onbevaarbare waterlopen Bijdragen VMM, VVSG, VVPW, provincie Vlaams-Brabant mei juni 2013: lokale informatievergaderingen 14/05: Demer-Noord en Demer-Zuid 29/05: Dijle-Noord en Dijle-Zuid 07/06: Rivierenland en Zenne-Noord, Zenne-Zuid, Marke en Bellebeek

3. Aanpak in Vlaams-Brabant Herklassering van de waterlopen van de derde categorie (beheerd door de gemeenten) naar de tweede categorie (beheerd door de provincie) Buiten polders en wateringen: provincie beheert alle lokale waterlopen van de tweede categorie en neemt alle kosten ten laste Binnen polders en wateringen: polder of watering beheert alle waterlopen van de tweede en derde categorie en een aantal niet-geklasseerde grachten en waterlopen provincie betaalt de kosten van de werken aan waterlopen van de tweede categorie terug.

4. Nieuwe toestand sinds 1 december 2014 categorie voor 1-12-2014 na 1-12-2014 bevaarbaar 125 km 125 km eerste 300 km 300 km tweede 950 km 1425 km derde 505 km 130 km

Provincie Vlaams-Brabant

Waterlopenbeheer 1425 km waterlopen van tweede categorie (tegenover 950 km voor 1 december 2014) 4 bekkens: Demerbekken Dijlebekken (en Netebekken) Zennebekken Benedenscheldebekken en Denderbekken 16 medewerkers: 4 bestuurssecretarissen 8 deskundigen 5 technisch medewerkers Jaarlijks budget: 5 miljoen euro

Onderhoudswerken winter (1 december tot 31 maart): verwijderen van zwerfvuil, takken, obstakels uit de bedding zomer (15 juni tot 15 juli en 15 september tot 31 oktober): maaien van bodem en taluds als de afvoer verstoord is: slibruiming

verwijderen van zwerfvuil

vrijmaken van roosters

bodemmaaiing

maaien van taluds met de hand

slibruiming

slibruiming (koker)

Onderhoud op maat van de omgeving natuurgebied: beperkt onderhoud in de winter landbouwgebied: onderhoud in de winter en maaiwerken in de zomer woongebied: onderhoud in de winter en maaiwerken in de zomer enkel waar nodig: slibruiming

Vijfmeterstrook voor onderhoud (art. 10 van het decreet integraal waterbeleid) "Er mogen geen nieuwe bovengrondse constructies worden opgericht binnen vijf meter landinwaarts vanaf de bovenste rand van het talud [...] het uitvoeren van onderhoudswerken, stabiliteitswerken en het verbouwen van dergelijke constructies [is] toegestaan [...]." (art. 2.2, 3.2, 4.2, 8.2 van het Besluit van de Vlaamse Regering tot bepaling van handelingen waarvoor geen stedenbouwkundige vergunning nodig is) In de 5 meter brede strook, te rekenen vanaf de bovenste rand van het talud van ingedeelde onbevaarbare en bevaarbare waterlopen gelden de meeste vrijstellingen van stedenbouwkundige vergunning niet. Afsluitingen van weiden: 0,75 tot 1 meter van de waterloop, maximaal 1,5 meter hoog,

obstakels in vijfmeterstrook verzwakte oever zonder begroeiing

grasmaaisel op de oever

Ratten: preventie Ratten zoeken beschutting, voedsel en water Beschutting: beperk onderdak en nestmogelijkheid, ruim op. Voedsel: laat geen etensresten of dierenvoer rondslingeren, berg voedsel op in afgesloten recipiënten, beperk voedselvoorraden, bewaar afval in gesloten containers, voer zo snel mogelijk af. Water: onderhoud waterafvoer, waterlopen zijn er natuurlijk altijd.

Ratten: bestrijding Samenwerking tussen provincie en Vlaams Gewest (VMM) Contactgegevens provincie (tweede categorie): e-mail: meldpuntratten@vlaamsbrabant.be tel: 016-26 77 90 Contactgegevens VMM (eerste categorie): e-mail: m.vanderweeen@vmm.be tel: 02-553 21 47

bruine rat

voorkomen: geen toegang tot voedsel

muskusratbestrijding

rattenvanger van VMM

Bevers beschermde diersoort per locatie een afwijking vragen op het Besluit van de Vlaamse Regering van 15 mei 2009 met betrekking tot soortenbescherming en soortenbeheer afgebroken dammen worden telkens terug opgebouwd proefopstellingen met sifons onder beverdam

beverdam

voorbereiding sifon

sifon door beverdam

2. Bestrijding van wateroverlast Watertoets Stedenbouwkundige verordeningen Inrichting van overstromingsgebieden Peilmeters

Watertoets (art. 8 van het decreet integraal waterbeleid) "De overheid die moet beslissen over een vergunning, plan of programma [...], draagt er zorg voor, door het weigeren [...] dan wel door het opleggen van gepaste voorwaarden of aanpassingen [...], dat geen schadelijk effect ontstaat of zoveel mogelijk wordt beperkt en, indien dit niet mogelijk is, dat het schadelijk effect wordt hersteld of, in de gevallen van de vermindering van de infiltratie van hemelwater of de vermindering van ruimte voor het watersysteem, gecompenseerd."

Stedenbouwkundige verordeningen Daken: gewestelijke hemelwaterverordening eengezinswoningen: hemelwaterput van min. 5.000 liter deel van dak boven 60 m 2 : infiltratievoorziening andere gebouwen: hemelwaterput van max. 10.000 liter deel van dak boven 60 m 2 : infiltratievoorziening groendaken met buffervolume van min. 35 liter/m2: geen hemelwaterput, wel infiltratievoorziening voor halve oppervlakte drinkwaterwingebieden: buffervoorziening in plaats van infiltratievoorziening afwijkingen mogelijk: geen nuttig gebruik van hemelwater mogelijk groot gebruik van hemelwater ondoorlatende grond, hoge grondwatertafel: buffervoorziening in plaats van infiltratievoorziening

Stedenbouwkundige verordeningen Verhardingen: provinciale hemelwaterverordening hemelwater moet doorheen of naast de verharding op het eigen terrein in de bodem infiltreren opvangen en afvoeren van hemelwater is verboden afwijkingen mogelijk: plaatselijke omstandigheden (ondoorlatende bodem), specifieke eisen van technische aard, bijzondere nieuwe technieken, dan geldt de gewestelijke verordening (infiltratievoorziening of buffervoorziening).

Stedenbouwkundige verordeningen Overwelvingen: provinciale verordening grachten en waterlopen elke overwelving is vergunningsplichtig, vergunbaar onder drie voorwaarden: één overwelving per perceel, om toegang te hebben tot perceel, max. 5 meter afwijkingen mogelijk op basis van motivering met dwingende technische argumenten.

Inrichting van overstromingsgebieden maximaal behoud van het bestaande grondgebruik, enkel grondaankoop voor de uitvoering van werken (uitstroomconstructie, dijk, uitgraving,...) 'afbakening' van het hele gebied: vergoedingsplicht, aankoopplicht, voorkooprecht. voorkeur voor toepassing van de vergoedingsplicht.

Investeringen provincie Vlaams-Brabant gerealiseerd afgewerkt ontwerp in ontwerpfase in studiefase 33 27 1 29 30 40 14 15 21 13 42 22 37 23 18 39 45 8 7 11 6 41 DEMER DENDER 2 47 3 19 43 6 10 12 DIJLE 34 24 24 35 28 44 ZENNE 36 20 4 46 25 26 38 9 5 24 17 31 32 16

3. Erosiebestrijding Problematiek Demonstratieproject Vollezele Vlaams Erosiebesluit Erosiebestrijdingsplannen Erosiecoördinatoren in Vlaams-Brabant Erosiebestrijdingsmaatregelen Provinciaal subsidiebesluit

Erosieproblemen op de akker aantasting 'bodem' = belangrijkste productiefactor van landbouw Tervuren Bertem P.Maris Herne S.Bourgeois K. Gillijns

Gevolgen van erosie foto: R. Van Steenkiste schade en oplopende onderhoudskosten (wegen, rioleringen, waterlopen,...)

Vlaams Erosiebesluit voor gemeenten - subsidie voor het opstellen van een gemeentelijke erosiebestrijdingsplan 12,50 euro per ha plangebied - subsidie voor het uitvoeren van kleinschalige erosiebestrijdingsmaatregelen 75% van de totale investeringskost grasstrook foto - bedrag kostenraming werken * - forfait 7% op * - kosten grondinname en vergoeding gebruikers (20j) erosiepoel - werken op eigen grondgebied of op het grondgebied van een aanpalende gemeente - niet: maatregelen op waterlopen, brongerichte teelttechnische maatregelen - subsidie voor de begeleiding van de uitvoering van een goedgekeurd erosiebestrijdingsplan door een erosiecoördinator 12,50 euro per ha plangebied

Voorbeeld erosiebestrijdingsplan Legende knelpunt 'Boesdaal' erosiepoel met aarden dam Erosiebestrijdingsmaatregelen grasstroken 'Boesdaal' dam organisch materiaal afwateringsgracht strategisch grasland teelttechnische maatregelen fusiegemeentegrens knelpuntgebied landbouwpercelen 2010 afstromingspatroon

Voorbeeld: Hondsperreveld Wezembeek-Oppem IJsvogellaan Potentiële bodemerosiekaart Hondsperreveld Vurenveld Diepstraat

Hondsperreveld: inventarisatie

Hondsperreveld: voorgestelde maatregelen

Erosiebestrijdingsplannen in Vlaams-Brabant Legende erosiegevoeligheid zeer sterk sterk medium weinig zeer weinig erosiebestrijdingsplan geen plan plan plan in opmaak

Erosiecoördinatie Initiatief Vlaamse Overheid Erosiebesluit 2001 (subsidie erosiebestrijdingsplan + uitvoeren werken) Nieuw erosiebesluit 2009 (idem + erosiecoördinatie) Ondersteunen gemeente bij uitvoeren erosiebestrijdingsplan Informeren en sensibiliseren (demodagen, ) Aanspreekpunt voor alle betrokkenen (landbouwers, gemeente, inwoners, ) Voorbereiden en uitvoeren van erosiebestrijdingsprojecten Terreinbezoeken Overleg landbouwers eigenaars gemeente - Ontwerp voorgestelde maatregelen Opmaak subsidiedossier Opvolgen werken Evaluatie uitgevoerde werken

Coördinatie in Vlaams-Brabant Legende erosiecoördinator Provincie Vlaams-Brabant IGO Watering Sint-Truiden

VERGOEDING EROSIEBESLUIT Erosiebestrijdingsmaatregelen: wie doet wat? Gemeente SUBSIDIES: 75% (Vlaamse Overheid) + 15% (provincie Vlaams-Brabant) van totale investeringskost Gemeentelijke erosiebestrijdingswerken infrastructurele maatregelen - 20 jaar initiatief van de gemeente/landbouwer ondersteuning door erosiecoördinator overeenkomst tussen gemeente en landbouwer en eigenaar Landbouwer Randvoorwaarden erosie VLIF steun (30%) aankoop erosiebestrijdende werktuigen Beheerovereenkomsten brongerichte maatregelen - 5 jaar initiatief van de landbouwer ondersteuning door bedrijfsplanner VLM overeenkomst tussen Vlaamse Overheid en landbouwer Landbouwer overeenkomst met gemeente: ± 0,156 /m²/jaar Eigenaar recht van opstal met gemeente! aankoop / onteigening kan ook Landbouwer grasstrook: 1047 /ha/jr grasstrook 15 juni: 1317 /ha/jr gemengde grasstrook: 1812 /ha 1700 /ha/jr strategisch grasland: 619 /ha/jr strobalen: 12,86 /m/jr

Erosiebestrijdingsmaatregelen beheerovereenkomsten VLM grasstroken

Erosiebestrijdingsmaatregelen beheerovereenkomsten VLM dam uit strobalen

houthakseldam Erosiebestrijdingsmaatregelen - structurele werken

erosiepoel Erosiebestrijdingsmaatregelen - structurele werken

Erosiebestrijdingsmaatregelen - structurele werken geprofileerde grasstrook, buffergracht, geleidende aarden dammen,

Erosiebestrijdingsmaatregelen randvoorwaarden erosie Verplichtingen op paarse en rode percelen, afhankelijk van erosiegevoeligheid en teelt Keuzemogelijkheden voor de landbouwer Mix van mogelijke maatregelen (teelttechnische maatregelen, grasstroken, houthakseldammen, erosiepoel, )

Randvoorwaarden erosie - standpunt van de provincie 1. haalbaar en inpasbaar in het teeltschema van elke landbouwer 2. voldoende keuzemogelijkheden voor de landbouwer 3. beloning voor landbouwers die al vrijwillig meewerken 4. meer geïntegreerd erosiebeleid 5. teelttechnische maatregelen strip-till en directe inzaai moeten als keuzemogelijkheden behouden blijven 6. ondersteuning door sensibilisering, onderzoeks- en demonstratieprojecten 7. individuele ondersteuning door erosie-experten 8. geen bijkomende administratieve lasten voor de landbouwers 9. duidelijkheid: eenvoudige en onbetwistbare indeling in teeltcategorieën pakket van teelttechnische maatregelen, grasstroken, structurele maatregelen enzovoort.

Erosiebestijdingsmaatregelen

Erosiebestijdingsmaatregelen 11-04-2013 24-05-2013

Provinciaal subsidiebesluit maatregelen die ook door het Vlaams gewest (ALBON) gesubsidieerd worden: 75 % gewestelijke subsidie, 15 % provinciale subsidie (met een maximum van 15.000 euro) 10 % te betalen door de gemeente. kleinschalige maatregelen die niet door het Vlaams gewest (ALBON) gesubsidieerd worden: 90 % provinciale subsidie (met een maximum van 15.000 euro) 10 % te betalen door de gemeente.