Gebruikers Handleiding V1.2 11-04-2002
INHOUDSOPGAVE INTRODUCTIE 1 DCF77N klok 1 DCF zender 1 Paklijst 1 INSTALLATIE 2 DCF77N Klok aansluiten 2 Aansluiten 2 Ontvanger monteren en aansluiten 3 Buiten montage 3 Aansluiten 3 Meegeleverde software 4 DCFSETUP PROGRAMMA 5 DCFSetup voor MSWindows (95, 98, NT, Millennium en 2000) 5 Instellingen tabblad 5 Tijdklok tabblad 6 BEDIENING 7 Aansluitingen 8 230V Relais uitgang 8 HD15 extra aansluitingen 8 Potentiaalvrij contact (tijdklok) 8 Alarm contact 8 24V slave klok uitgang 8 +5V en +24V uitgangen 9 Serial2 9 230V Relais aanschakelaar 9 RS232 Computer aansluiting (DB9M) 9 RS232 kabel (rechtdoor, afgeschermd) 9 Ontvanger aansluiting (DB9F) 9 TERMINAL COMMANDO'S 10 Seriële instellingen: 10 Tijdklok programmering 11
Fabrieksinstellingen 11 PROGRAMMEER INFORMATIE 12 Seriële instellingen (asynchroon): 12 Tijd opvragen 12 Automatisch de tijd laten sturen: 12 Antwoord van de klok: 12 ONTVANGER KABEL VERLENGEN 13 FOUTSITUATIES 14 Serieele poort niet beschikbaar in DCFSetup: 14 LED knippert niet 14 DCFClock geeft na spanningsuitval de verkeerde tijd 14 SPECIFICATIES 15 DCF77N 15 DCF-Ontvanger 15
INTRODUCTIE DCF77N klok De Elproma DCF77N klok is ontwikkeld om de juiste tijd in netwerken of losse PC s te garanderen. De DCF77N klok ontvangt het radiosignaal wat door de DCF77 zender vlakbij Frankfurt in Duitsland wordt uitgezonden. Het tijdsignaal is gebaseerd op een atoomklok waarvan de nauwkeurigheid 1 seconde per 300.000 jaar is. De Elproma DCF77N klok ontvangt dit tijdsignaal en controleert met behulp van een aantal zeer nauwkeurige interne klokken of de ontvangen tijd wel juist is. Hierdoor is het vrijwel onmogelijk dat de klok bij atmosferische storingen een verkeerde tijd zal overnemen. De interne klokken zijn nauwkeurig genoeg om drie dagen zonder DCF-ontvangst de tijd nog binnen een halve seconde te garanderen. Extra functies: Alarm contact (potentiaalvrij). Dit contact zal verbroken worden indien er geen juiste tijd gegarandeerd kan worden. 230V relais uitgang + extra potentiaalvrij relais contact, voor gebruik met de tijdklok Tijdklok met 8 schakeltijden per dag, in te stellen met behulp van het meegeleverde MSWindows programma of een terminal programma. 24V Slave klok uitgang. Op iedere hele minuut komt er een van polariteit wissende puls van 1 seconde uit. DCF zender Het DCF 77 signaal wordt uitgezonden vanuit Mainflingen (vlakbij Frankfurt/Main), In Duitsland (N 50 01'; E 09 00'). Het uitgezonden signaal bevat de tijd, datum en zomer/wintertijd informatie. De frequentie van deze zender is 77.5Khz. Aangezien het bereik minimaal 1000 tot 1500 km is kan dit signaal in bijna alle europese landen worden ontvangen. Paklijst Snelstart document DCF77N klok DCF ontvanger met kabel, bevestigingsbeugel en schroeven RS232 kabel (9p-Dconn female- female) Utility CD 1
INSTALLATIE DCF77N Klok aansluiten Op de achterkant zitten het netsnoer en nog een aantal andere aansluitingen: 230VAC HD15, diverse aansluitingen Computer aansluiting Ontvanger aansluiting 230V relais aanschakelaar 230V relais uitgang 230V netsnoer: Gebruik een geaard stopcontact! 230V relais uitgang: 230VAC uitgang voor gebruik met tijdklok 230V relais aanschakelaar: Handmatige bediening voor het aanzetten van het 230V relais Computer aansluiting: DB9M aansluiting voor de computer (mbv. bijgeleverde kabel) Ontvanger aansluiting: DB9F aansluiting voor de ontvanger. HD15, diverse : 1. Alarm relais (NO,NC) 2. Tijdklok relais potentiaalvrij contact (NO, NC) 3. 24V Slave klok 1 seconde minuten puls 4. Extra RS232 aansluiting voor toekomstige uitbreidingen Aansluiten 1. Schakel de computer uit 2. Zet de DCF77N klok op een plek waar geen directe zon is 3. Sluit met behulp van de meegeleverde seriële kabel de klok aan op een seriële poort van uw computer 4. Doe de stekker van de klok in een permanent (niet geschakeld) stopcontact. Op het display verschijnt nu 'Synchroniseren'. 5. Zet de computer aan. 6. Pak nu de ontvanger en ga door met de volgende alinea. 2
Ontvanger monteren en aansluiten De DCF ontvanger zit in een klein rechthoekig doosje met daaraan een kabel van 5 meter. Indien de kabel te kort is kan deze worden verlengd, zie 'Ontvanger kabel verlengen' achterin dit handboek. De ontvanger moet zo worden gemonteerd dat de lange zijde in de richting van Frankfurt kan worden gedraaid. Onderin de behuizing zit een rood lampje dat dmv. knipperen aangeeft of er ontvangst is. Voordat de ontvanger wordt vastgezet moet eerst een juiste plek worden bepaald. Het DCF-signaal is heel gevoelig voor storingen. Let daarom op de volgende punten: Niet in de buurt van monitoren, minstens 2 meter. De ontvanger moet horizontaal geplaatst worden (zie plaatje hieronder) Uit de buurt van grote metalen objecten Frankfurt Buiten montage De ontvanger kan indien nodig buiten opgehangen worden, bij voorkeur niet in directe zon. Hiervoor is het handig om de kabel los te maken aan de kant van de ontvanger zodat de draad makkelijk door een muur gestoken kan worden. Voor aanwijzingen zie 'Ontvanger kabel verlengen' achterin dit handboek Aansluiten Sluit de ontvanger aan op de DCF77N klok op de onderste DB9F connector achterop. Het rode lampje voorop de klok zal nu gaan knipperen indien er ontvangst is. Draai de ontvanger in een stand waarbij het lampje duidelijk iedere seconde knippert. Bij juiste ontvangst zal het lampje iedere seconde even aan gaan (0,1 of 0,2 sec., behalve bij de 59 ste seconde). Als de ontvangst goed is zal de DCF77N klok binnen 5 minuten de juiste tijd laten zien. Na iedere volledig ontvangen minuut zal er in de rechterbovenhoek van het display een streepje bijkomen. Als er regelmatig minder dan 5 streepjes staan moet de ontvanger gedraaid worden of misschien verplaatst. 3
Meegeleverde software Op de CD staan diverse programma's om de DCF77N tijd in uw PC te krijgen. De diverse programma's staan ingedeeld in verschillende mappen per systeem. In iedere map staan de drivers voor dat operating system plus documentatie. WIN9598: Programma's voor Windows 95, 98, Millennium en XP WIN31311: Programma's voor Windows 3.1 en 3.11 WINNT: Programma's voor Windows NT en 2000 DOS: NOVELL: LINUX: SUN: Programma's voor MS-DOS en om Novell file server te synchroniseren File server Network Loadable Module software (NLM). Programma voor linux Programma voor Sun solaris Voor MSWindows (95,98, Millennium, NT en 2000) is een eenvoudig instelprogramma waarmee de verschillende instellingen kunnen worden gekozen. Dit programma wordt in het volgende hoofdstuk behandeld. Om in andere operating systems de instellingen te programmeren kunt u een terminal programma gebruiken (zie hoofdstuk "Terminal commando's"). 4
DCFSETUP PROGRAMMA DCFSetup voor MSWindows (95, 98, NT, Millennium en 2000) Met het DCFSetup programma kunnen alle instelling van de klok geprogrammeerd worden. Het programma kan gewoon naar een map op uw harde schijf worden gekopieerd, eventueel kan het ook vanaf de CD draaien, alleen wordt de COM poortkeuze dan niet bewaard voor een volgende keer. Voordat u het programma opstart moet u alle andere programma's die de seriele poort kunnen gebruiken uitgezetten. Als u het programma opstart verschijnt het volgende scherm: Instellingen tabblad Taal: Het programma kent 5 talen en eventuele boodschappen in het venster van de klok zullen in de gekozen taal verschijnen. 230V relais mode: De 230V uitgang kan hiermee in verschillende standen worden gezet, aan, uit, tijd fout en tijdklok. Uit, de 230V uitgang is uitgezet. Aan, de 230V uitgang is aan. Alarm, normaal is het relais uit, bij een niet gegarandeerde tijd gaat het relais aan (230V). Tijdklok, In deze stand kunnen per dag 8 schakelmomenten worden geprogrammeerd waarmee de 230V uitgang aan- of uitgezet wordt. Seriële poort: U kunt hier kiezen uit beschikbare seriële poorten. De niet beschikbare poorten zijn grijs. Kies hier de poort waar de DCF77N klok op zit aangesloten. Als u een verkeerde poort kiest zal er een melding verschijnen dat er geen klok gevonden is. Kies dan een andere poort, totdat er OK verschijnt (onder COM9). Ook als er al een ander programma de seriele poort in gebruik heeft kan DCFSetup de poort niet gebruiken. Sluit in dit geval DCFSetup en het andere programma af (bv. het DCFWin programma) en start dan DCFSetup opnieuw op. 5
UTC verschil: Hiermee bepaalt u de tijdzone waarin u zich bevindt. Voor Nederland moet hier +1 worden ingevuld omdat Nederland 1 uur voorloopt op de Universal Time Coördinated (UTC). Automatische zomer/wintertijd Indien Aan (1) zal de tijd op de laatste zondagmorgen in maart om 02:00 worden naar 03:00 en op de laatste zondagmorgen in oktober weer teruggezet van 03:00 naar 02:00 Tijd fout timeout Hiermee kan de tijd worden ingesteld voordat de DCF77N klok een foutmelding geeft bij geen DCF ontvangst. Standaard staat deze op 72 uur, dit geeft maximaal 0.5 seconden afwijking. Als de spanning uitstaat is er ook geen DCF ontvangst. Voor een nauwkeurige tijd is het dan ook belangrijk dat de DCF77N klok altijd aan is. Lees/stuur naar klok balk De onderste balk geeft de vordering van communicatie tussen computer en klok in procenten weer. Tijdklok tabblad Met dit tabblad kan voor iedere dag in de week maximaal 8 schakeltijden worden ingesteld. Klik op het vakje vóór een van de 8 tijden. Met On/Off kan dan de uitgang aan of uitgezet worden. De tijd kan worden veranderd rechts in het vakje 'Tijd instellen'. Als alle schakeltijden voor alle dagen zijn ingevuld kunt u de klok programmeren door op de grote knop 'Stuur naar klok' te klikken. De balk onderin zal nu vollopen en als 100% is bereikt heeft de klok alle instellingen opgeslagen. U kunt het programma nu afsluiten. 6
BEDIENING Op de voorkant van de klok zit een display en een rode signaal led die iedere seconde knippert indien de ontvanger is aangesloten en signaal ontvangt. DCF CLOCK 03:53:56 (Ti) 02-02-2002 Signaal LED uur:min:sec. Dag-maand-jaar Relais mode: Uit,aan,Alarm of Tijdklok Signaal sterkte 230V relais aan/uit indicatie Zodra de tijd gesynchroniseerd is zal het display de tijd, datum, jaar, relais mode, signaalsterkte en relais aan/uit weergeven. Signaal led: Dit lampje knippert synchroon met het lampje in de ontvanger. Signaal sterkte: Dit bestaat uit 5 segmenten, oplopend. Bij goede ontvangst zijn alle 5 de segmenten zichtbaar. 230V Relais mode: o Uit, de 230V uitgang is uitgezet. o Aan, de 230V uitgang is aan. o Alarm, normaal is het relais uit, bij een niet gegarandeerde tijd gaat het relais aan (230V). o Tijdklok, In deze stand kunnen per dag 8 schakelmomenten worden geprogrammeerd waarmee de 230V uitgang aan of uitgezet wordt. 230V relais aan/uit indicatie, als hier een 0 staat is de uitgang spanningsloos, bij een I staat er 230V op de uitgang. Behalve de 230V uitgang schakelt er synchroon een los potentiaalvrij contact mee. De aansluitingen hiervan zitten op de HD15 aansluiting 7
Aansluitingen 230V Relais uitgang Achterop de DCF77N zit de uitgang van het 230V relais wat met de timer te programmeren is. Deze HD15, extra aansluitingen 230V relais aanschakelaar 230V relais uitgang uitgang is een standaard female euro connector. Het maximale schakelvermogen is 1000W en is gezekerd met een zekering van 6,3AT. De rest van de extra aansluitingen zit op de HD15 connector achterop de DCF77N. HD15 extra aansluitingen 1: Slaveclock + 6: Slaveclock Common 11: Slaveclock - 2: Serial2 uit 7: CO contact (tijdklok) 12: 0V, massa 3: Serial2 in 8: NO contact (tijdklok) 13:+24V uitgang (1A zekering) 4: CO alarm contact 9: NC contact (tijdklok) 14:+5V uitgang (1A zekering) 5: NC alarm contact 10:0V, massa 15: NO alarm contact Potentiaalvrij contact (tijdklok) Samen met het schakelen van het 230V relais wordt er ook een potentiaalvrij contact meegeschakeld. De aansluitingen hiervan zitten op de HD15 connector. NC NO Common HD15, Pin 7: HD15, Pin 8: HD15, Pin 9: Alarm contact Common (CO) Normally open (NO) Normally closed (NC) NO + CO: Dicht bij synchronisatie, open bij geen synchronisatie en spanningsuitval. HD15, Pin 4: HD15, Pin 15: HD15, Pin 5: Common (CO) Normally open (NO) Normally closed (NC) 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 15 14 13 12 11 NC NO Common 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 15 14 13 12 11 24V slave klok uitgang De slave klok uitgang geeft iedere hele minuut een puls van 1 seconde van wisselende polariteit. De max. stroom is 500mA. 5 4 10 Slave+ Common Slave- 3 2 1 9 8 7 6 HD15, Pin 1: Slaveclock + HD15, Pin 6: Common HD15, Pin 11: Slaveclock - 15 14 13 12 11 8
+5V en +24V uitgangen De beide uitgangen kunnen samen een stroom van max. 500mA leveren voor eventuele randapparaten. Zorg ervoor dat indien beide uitgangen worden gebruikt het totaal niet de 500mA overschrijdt. HD15, pin 12: 0V, massa HD15, pin 13: +24V uitgang (1A zekering) HD15, pin 14: +5V uitgang (1A zekering) Serial2 Deze aansluitingen zijn voor toekomstige uitbreidingen. HD15, pin 2: RS232 uitgang HD15, pin 3: RS232 ingang 230V Relais aanschakelaar Naast de 230V uitgang zit een kleine zwarte moment-schakelaar. Hiermee kan de 230V uitgang aangezet worden. Dit is bedoeld voor het handmatig aanzetten indien de computer automatisch aan en uit wordt gezet door de klok. RS232 Computer aansluiting (DB9M) De bovenste 9-polige connector heeft de aansluitingen voor de computer. DB9M, pin 2: TXD DB9M, pin 3: RXD DB9M, pin 5: GND gnd 5 4 RXD TXD 3 9 8 7 2 6 1 RS232 kabel (rechtdoor, afgeschermd) Female 9 pole (DB9F) Female 9 pole (DB9F) Pin 1 Pin 1 Pin 2 Pin 2 Pin 3 Pin 3 Pin 4 Pin 4 Pin 5 Pin 5 Pin 6 Pin 6 Pin 7 Pin 7 Pin 8 Pin 8 Pin 9 Pin 9 Ontvanger aansluiting (DB9F) Zie hoofdstuk "Ontvanger kabel verlengen" voor de aansluitingen. 9
Terminal commando's Alle instellingen van de klok kunnen met een terminal programma worden ingesteld. Seriële instellingen: Het terminal programma moet de volgende seriële instellingen hebben met local echo aan. Baudrate:19200, Databits:8, Stopbits:1, Parity: Even De commando s om de instellingen te wijzigen beginnen altijd met een $ teken: $N=X Hierbij stelt N het nummer van de instelling voor en X de nieuwe waarde. Hieronder een lijstje van de mogelijke instellingen: Instelling 1 = Taal Mogelijke waarden: 0 = Nederlands 1 = Duits 2 = Engels 3 = Frans voorbeeld: $1=0 {geeft Nederlands} 4 = Pools Instelling 2 = UTC verschil Mogelijke waarden: -12 t/m 12 Hiermee bepaalt u de tijdzone waarin u zich bevindt. Voor Nederland moet hier 1 worden ingevuld omdat Nederland 1 uur voorloopt op de Universal Time Coördinated (UTC), ook wel GMT genoemd. voorbeeld: $2=1 {voor Nederland} Instelling 3 = Auto zomer/wintertijd Mogelijke waarden: 0 of 1 {uit of aan} Indien u 1 kiest zal de tijd op de laatste zondagmorgen in maart om 02:00 worden naar 03:00 en op de laatste zondagmorgen in oktober weer teruggezet van 03:00 naar 02:00 voorbeeld: $3=1 { Auto zomer/wintertijd is aan} Instelling 4 = Time valid period Mogelijke waarden:1 t/m 99 Hiermee wordt ingesteld hoeveel uur de tijd geldig is als er geen ontvangst is. voorbeeld: $4=72 {na drie dagen geen ontvangst =+/-0,5 sec.} Instelling 5 = Relais mode, Mogelijke waarden: 0 = Uit 1 = Aan 2 = aan bij geen synchronisatie 3 = Schakelen op tijdklok Hiermee wordt ingesteld op welke manier het relais gebruikt wordt. Mogelijkheden zijn aan, uit en schakelen op geen synchronisatie. voorbeeld: $5=3 { Het 230V relais zal nu op de ingestelde tijden aan en uit gaan. Voor het programmeren van de tijden zie "Tijdklok programmering" } 10
Tijdklok programmering Elproma Electronics DCF77N Clock Als het relais ingesteld is om op bepaalde tijden te schakelen ($5=3), dan kunnen de tijden ingesteld worden met de commando s $21 t/m $27. Een schakeltijd wordt altijd ingesteld voor een bepaalde dag van de week. Op de ingestelde tijd wordt vervolgens elke week geschakeld. De commando s $21 t/m $27 vertegenwoordigen allen een dag van de week. Commando $21 is maandag en commando $27 is zondag. Per dag kunnen acht schakeltijden worden ingesteld. Het commando om dit te doen ziet er als volgt uit: $<21..27> =N,HH,MM,SS,<ON/OFF> De N stelt hierbij het nummer van de in te stellen schakeltijd voor. Deze heeft dus een waarde van 0 t/m 7. HH staat voor het uur, MM voor de minuut en SS voor de seconde waarop het relais geschakeld moet worden. Vervolgens wordt door middel van ON of OFF opgegeven of het relais op dat moment aan of uitgeschakeld moet worden. Als men een schakeltijd wilt wissen, dan gaat dat op de volgende manier: $<21..27>=N,DEL Waarbij N wederom het nummer van de schakeltijd voorstelt. voorbeeld: $22=1,11,10,00,ON Elke dinsdag op 11:10 en 00 seconden wordt het 230V relais aan gezet. Fabrieksinstellingen Als laatste is er nog een speciaal commando om alle instellingen terug te brengen naar de fabriekswaarden. Hierbij worden ook alle ingestelde tijden gewist. Men doet dit door na elkaar de twee volgende commando s naar de klok te sturen: $99= $100= 11
Programmeer informatie In het volgende hoofdstuk staat beschreven met welke commando's de computer de tijd uit de DCF77N klok kan opvragen. Seriële instellingen (asynchroon): Baudrate:19200, Databits:8, Stopbits:1, Parity: Even Tijd opvragen Om de tijd op te vragen zijn er twee commando's, beide commando's bestaan uit 1 byte: 1. 75h (= 117 dec) het antwoord van de klok zal op de eerstvolgende helft van de seconde worden verstuurd. (Let op, dit kan nog in dezelfde seconde zijn.) 2. 78h (= 120 dec) het antwoord van de klok zal aan het begin van de volgende seconde worden verstuurd. Automatisch de tijd laten sturen: Het volgende byte moet worden gestuurd: 01xxxxxx (Bin) xxxxxx staat voor een binair getal van 0 tot 63 waarbij de interval tijd in minuten wordt opgegeven. De DCF77N klok zal iedere keer na het verstrijken van deze periode de tijd automatisch versturen op seconde nul van de minuut. voorbeeld: 40h (=64 dec) stopt de automatische transmissie 41h (=65 dec) zal om de minuut sturen Antwoord van de klok: De klok stuurt de tijd met de volgende 10 bytes - START_BYTE BAh - indien het commando 75h was of - START_BYTE BBh - indien het commando 78h was - UREN Binair - MINUTEN Binair - SECONDEN Binair - JAAR Binair - MAAND Binair - DAG Binair - WEEKDAG Binair,( Ma=1, Di=2,...,Zo=7) - CHECK_SUM checksum (som modulo 256) van bytes 2-8, hierna wordt het resultaat logisch ge-and met 7Fh - STOP_BYTE C5h, indien gesynchroniseerd of - STOP_BYTE D2h, indien niet gesynchroniseerd 12
Ontvanger kabel verlengen o Hou de ontvanger ondersteboven, met de beugel naar u toe. o Schroef dan de 4 schroefjes los waarmee de boven en onderkant vastgeschroefd zijn. o Haal de bovenkant los en let op de vier schroefjes dat ze niet vallen, ze zitten in rubber ringetjes vast. o Schroef de drie draden in het terminal blokje los o Draai de kabeldoorvoer los en trek de kabel eruit. o Indien de kabel door een muur moet maak dan eerst het gat in de muur en doe de nieuwe langere kabel er doorheen. o Doe de nieuwe kabel door de kabeldoorvoer en schroef weer vast zoals op de tekening. o Draai de kabeldoorvoer zeer goed vast. o Let op de aansluitingen in het terminal blokje o Doe beide helften weer op elkaar en schroef alle 4 de schroeven weer vast, let op de rubber ringetjes. o De ontvanger kan nu op de muur gemonteerd worden. De andere kant van de kabel kan indien u de beschikking heeft over een soldeerbout direct op de DB9M connector gesoldeerd worden of anders kunt u een kroonsteen blokje met drie aansluitingen gebruiken. De aansluitingen op de DB9M connector zijn zoals op het plaatje hieronder, gezien vanaf de soldeerzijde van de connector. 0 (afscherming) Losschroeven + 0 uit rood afscherming wit 5 4 3 2 1 9 8 7 6 + (rood) uit (wit) 13
Foutsituaties Serieele poort niet beschikbaar in DCFSetup: Als een ander programma de seriele poort in gebruik heeft kan DCFSetup de poort niet gebruiken. Sluit in dit geval DCFSetup en het andere programma af (bv. het DCFWIN programma) en start dan DCFSetup opnieuw op. LED knippert niet 1. Draai lange zijde van de ontvanger richting Frankfurt. 2. Controleer de aansluitingen. 3. Verplaats de ontvanger naar een betere locatie. DCFClock geeft na spanningsuitval de verkeerde tijd In de DCF77N klok zit een lithium battery voor de interne klok. Als deze batterij leeg is blijft de tijd staan op de tijd toen de klok uit ging. De levensduur van de battery is bij normaal gebruik meer dan 10 jaar, indien de klok vaak spanningsloos is kan dit eventueel tot minimaal 5 jaar zijn. Voor het vervangen van de batterij kunt u het beste uw leverancier inschakelen. 14
Specificaties DCF77N Omgevings temp. 10 C tot max. 40 C Voeding 230VAC 24 Watt max, 250mA zekering Afmeting 200 x 190 x 80 mm. Gewicht 800 gram 230V uitgang 230VAC 1000W max, 6,3A zekering Relais uitgangen Normally open of closed contacten, 1A zekering Nauwkeurigheid indien gesynchroniseerd: -10ms tot +45ms afwijking niet gesynchroniseerd: +/-7,2 ms max. per uur DCF-Ontvanger Omgevings temp. -25 tot max. +70 Celsius Voeding 8VDC tot 12VDC Afmeting 85 x 45 x 22 mm Montage muurbeugel Plaats de DCF77N klok nooit in direct zonlicht. De computer moet goed geaard zijn. Gebruik geen oplosmiddelen om de DCF77N schoon te maken, een vochtige doek met eventueel een beetje zeep mag wel. Maak het apparaat niet open, laat service over aan bevoegd personeel 15