Infobrochure voor studenten Medische Beeldvorming Straat 21
str 21 MBV 130911.doc 2 INHOUD INHOUD 2 ALGEMENE GEGEVENS 4 Globale omschrijving van de afdeling 4 Functies 4 GRONDPLAN 5 PROFIEL VAN DE AFDELING 6 Voorstelling van de dienst MBV 6 Voorbereiding en de nazorg bij onderzoeken MBV 23 De meest voorkomende verpleegactiviteiten 26 Woordverklaring & gebruikte afkortingen 27 ORGANISATIE EN WERKING VAN DE AFDELING 38 Dagschema s: 38 Diensturen verpleegkundigen 39 Diensturen studenten 39 Afdelingsgebonden tips: 39 BIJLAGE 40 Werkpostfiche risicoanalyse van de afdeling 40
str 21 MBV 130911.doc 3 WELKOMSTWOORD Beste student, Welkom in AZ St-Lucas Gent! Je komt binnenkort bij ons op stage en wij zijn daar heel blij om. We investeren graag wat tijd in jou als student. Jij bent immers onze toekomst! AZ St-Lucas kan jou heel wat mogelijkheden bieden. Met 825 bedden, meer dan 2300 medewerkers en zo n 70.000 opnames per jaar behoren we tot één van de grootste ziekenhuizen van Vlaanderen. Het hele gamma van specialiteiten staat voor onze patiënten ter beschikking. We kunnen je dus heel wat leermomenten aanbieden. Grijp deze kansen dan ook met beide handen, vraag gerust om eens een onderzoek bij te mogen wonen, een techniek uit te voeren, Jouw interesse speelt alleen maar in je voordeel. Een organisatie zoals AZ St-Lucas, brengt heel wat met zich mee. Daarom geven we je graag wat extra informatie, die je op de volgende bladzijden kan terugvinden. Neem deze bundel zeker door als je voor de eerste maal op stage komt i n ons ziekenhuis. Je kan er belangrijke informatie in terugvinden! We wensen je alvast een fijne en zeer leerrijke stage toe, Christine Van der Hoogerstraete Directeur personeel en organisatie Els Vanblaere Verpleegkundig en param edisch directeur Wim Moerman Kurt Bourguillioen Begeleidingsverpleegkundigen
str 21 MBV 130911.doc 4 ALGEMENE GEGEVENS Globale omschrijving van de afdeling Deze afdeling staat in voor de diagnosestelling en niet-chirurgische behandeling van een grote variëteit aan aandoeningen. Patiënten van zowat alle medische specialismen en pathologie komen op de afdeling langs voor onderzoeken. Bij patiënten met zware pathologie, die om praktische en medische redenen, moeilijk of niet vervoerd kunnen worden, worden enkele onderzoeken op de afdeling gedaan. Het gaat hier voornamelijk om intensieve zorgen en spoedopname. De doelstelling is voornamelijk diagnostiek, hoewel er ook therapeutische ingrepen worden gedaan Medische beeldvorming bevindt zich in straat 21. 09/224 64 90 E-mail: medische.beeldvorming@azstlucas.be Functies Artsen: o Radiologen Hoofdverpleegkundige: o Koen De Mey Stagementoren: o o Sylvie Blommaert (conventionele radiologie en angiografie) David Waelbroeck (CT en MRI) Team van verpleegkundigen en technologen o o o Deelverantwoordelijke CT & MRI: David Waelbroeck Deelverantwoordelijke angiografie: Ingrid Uyttersprot Deelverantwoordelijke conventionele radiologie: Medical managem ent assistent o Deelverantwoordelijke secretariaat & logistiek: Jürgen Huyghe Logistieke assistenten: o o zorgen voor het patiëntenvervoer voeren allerlei boodschappen uit.
str 21 MBV 130911.doc 5 GRONDPLAN
str 21 MBV 130911.doc 6 PROFIEL VAN DE AFDELING Voorstelling van de dienst MBV
str 21 MBV 130911.doc 7
str 21 MBV 130911.doc 8
str 21 MBV 130911.doc 9
str 21 MBV 130911.doc 10
str 21 MBV 130911.doc 11
str 21 MBV 130911.doc 12
str 21 MBV 130911.doc 13
str 21 MBV 130911.doc 14
str 21 MBV 130911.doc 15
str 21 MBV 130911.doc 16
str 21 MBV 130911.doc 17
str 21 MBV 130911.doc 18
str 21 MBV 130911.doc 19
str 21 MBV 130911.doc 20
str 21 MBV 130911.doc 21
str 21 MBV 130911.doc 22
str 21 MBV 130911.doc 23 Voorbereiding en de nazorg bij onderzoeken MBV Onderzoek Voorbereiding Nazorg Slikact/Slokdarm --- Eventueel laxeermiddel Maag-darm (barium) Nuchter Laxeermiddel Maag-darm Nuchter --- (gastrografine) Colon (barium) Restarme voeding Prepacol (flesje + tabletten) Laxeermiddel Colon (gastrografine) --- --- Defaecografie --- Laxeermiddel Maagbandje --- --- E.R.C.P. Nuchter Infuus, A.B. of medicatie zie behandelende geneesheer. Controle patiënt: sufheid! Eerste uur NIET eten of drinken (verslikken!!) Artrografie --- --- Facetinfiltratie --- --- I.V.P. Nuchter Restenarme voeding Bariumvrij colon Veel drinken (zeker 1 liter extra) Cystografie --- --- Myelografie Bariumvrij colon 4 uur nuchter Bedrust (24 uur) Controle hoofdpijn + RR + pols CT Abdomen Superior Nuchter Contrast drinken (½ uur) Veel drinken (zeker 1 liter extra) CT Abdomen Inferior Nuchter Contrast drinken (1 ½ Veel drinken (zeker 1 liter extra) uur) Niet meer plassen vanaf de 3 de beker contrast CT Thorax met contrast Nuchter (4 uur) Veel drinken (zeker 1 liter extra) CT Hersenen met --- Veel drinken
str 21 MBV 130911.doc 24 contrast (zeker 1 liter extra) CT Hals Nuchter (4 uur) Veel drinken (zeker 1 liter extra) CT Bot/Gewrichten --- --- N.M.R. / M.R.I. / M.R.A. / M.R.C.P. Nooit nuchter, behalve bij een M.R.C.P. GEEN pacemaker GEEN recente vaatclips GEEN neurostimulator GEEN pijnpomp --- Echo Abdomen Nuchter (4 uur) --- Doppler Buikbloedvaten Bariumvrij colon Echo Kleine Bekken Volle blaas --- Echo Doppler/Duplex --- --- Andere echoonderzoeken --- --- I.V. Angiografie I.A. Angiografie Interventionele Angiografie Vertebro-/Kyphoplastie Nuchter Nuchter Stollingstesten (APPT, PTT, Fibrinogeen, Trombinetijd, INR) Zie specifieke voorbereiding per soort interventie (wordt door de dienst MBV aan de verpleegafdeling gegeven) Nuchter Stollingstesten (APPT, PTT, Fibrinogeen, Trombinetijd, INR) Veel drinken (zeker 1 liter extra) Zie nazorgblad (wordt meegegeven met de patiënt) Zie nazorgblad (wordt meegegeven met de patiënt) Zie nazorgblad (wordt meegegeven met de patiënt)
str 21 MBV 130911.doc 25 Volgende zaken steeds nagaan bij patiënten welke een onderzoek moeten ondergaan met Jodiumcontrast en eventuele problemen noteren op de aanvraag : Allergie Nierfunctie Hartfunctie Diabetes Schildklierproblemen
str 21 MBV 130911.doc 26 De meest voorkomende verpleegactiviteiten Kenmerken van de patiëntengroep/patiëntenprofiel: Alle categorieën personen die met het ziekenhuis in aanraking komen, worden vertegenwoordigd op onze dienst. Dit gaat van de opgenomen patiënt met acute of chronische pathologie tot de spoedopname, de ambulante patiënt of de patiënt die voor een gezondheidsscreening langskomt. Zowel kinderen als volwassenen komen langs. Wat kan men hier leren? Het is niet de bedoeling dat men zelf opnames gaat maken, het is eerder een kijkstage dan een werkstage. Men zal de radioloog, de verpleegkundige en de patiënt bijstaan en helpen bij het uitvoeren van het onderzoek!! Doelstellingen: - Inzicht verwerven in de werking van een poliklinische dienst en van de dienst medische beeldvorming in het bijzonder. - De basisprincipes vatten van de verschillende onderdelen in onze dienst (wat zijn röntgenstralen, fosfor, echo, CT, MR, ) - Inzicht verwerven in stralingsprotectie, aanleren van de basisprincipes. - Inzicht verwerven in de verschillende onderzoeken, de voorbereiding, het onderzoek zelf, de nazorg (men neemt niet zomaar eens vlug een foto) - Inzicht verwerven in de anatomie van de mens. - Zich aanpassen aan de dienst en de werking ervan. - Bepaalde verpleegkundige handelingen uitvoeren. (cfr. Leermomenten) Leermomenten: Verpleegkundige technieken inoefenen: - Sonderen - Toedienen van een contrastlavement - Inspuitingen geven (I.V., I.M.) - Infuus plaatsen - Assisteren van verpleegkundige en/of arts Andere: - Patiënten begeleiden voor, tijdens en na het onderzoek - Patiënten informeren - Patiënten installeren Veel hangt af van de leerling zelf. Als je geïnteresseerd bent en uitleg vraagt (domme vragen bestaan niet!!) aan iedereen, zelfs aan de radiologen, dan kan je hier heel wat leren.
str 21 MBV 130911.doc 27 Woordverklaring & gebruikte afkortingen Deze lijst is louter informatief en heeft niet de intentie volledig te zijn. Er werden termen geselecteerd die veel voorkomen in de radiologie. Abces Abdomen Adenoom Adenopathie Adenosarcoom Allergische reactie Anatomopathologie Anesthesie (narcose) Aneurysma Angiografie Een collectie van etter die overal in het lichaam kan voorkomen. Deze collectie van etter zit in een kapsel. Het abces is meestal omgeven door ontstoken weefsel. Buikholte. Goedaardige tumor. Lymfeklier. Kwaadaardige tumor. Een reactie van het lichaam op het binnendringen van een lichaamsvreemde stof. Sommige patiënten zijn allergisch voor de contraststoffen gebruikt bij sommige radiologische onderzoekingen (zoals Barium en Iodium, in veel mindere mate op Gadolinium). Een allergische reactie kan zich uiten op een minder ernstige en een ernstige manier. Minder ernstige allergische reacties zijn locale roodheid van de huid, jeuk, ontwikkelen van papels. Ernstige reacties zijn ademnood en shock. Patiënten met een allergische voorgeschiedenis (hooikoorts, allergie voor Penicilline, voor mosselen, aardbeien ) melden dit aan de RX-onderzoeker. Bij deze patiënten kan men op voorhand medicatie toedienen zodat de kans op een allergische reactie na toediening van een contraststof nagenoeg nihil wordt. Het specialisme dat zich bezig houdt met het onderzoeken van de cellen en de weefsels van organen en tumoren. De anatomopatholoog zal een staal, genomen met een biopsie, onderzoeken om uit te maken over welk type weefsel (goed- of kwaadaardig, welk type tumor..) het gaat. Een methode om een patiënt in slaap te doen zoals bij een operatie. Voor een MRI bij kleine kinderen kan overwogen worden om het onderzoek onder anesthesie uit voeren, zodat het kind de tijd die noodzakelijk is voor het MR onderzoek (20-30 minuten) kan stil liggen. Een abnormale verbreding (uitzetting) van een bloedvat. Onderzoek van de bloedvaten. (zie ook
str 21 MBV 130911.doc 28 Aorta Arterie Arteriografie Artrografie Aspiratie Astrocystoma Atheromatosis Atrofie AV-Malformatie Barium Biliair Biopsie Calcaneus Carotieden Catheter Cerebellum Cerebrospinaal vocht Cerebrum Arteriografie) Hoofdslagader in de borstkas en de buik. Slagader. Het maken van röntgenfoto's van bloedvaten met behulp van contrastvloeistof Het onderzoeken van de gewrichten door in het gewricht met een fijne naald een contraststof in te spuiten. Het contrast in het gewricht kan dan met Röntgenfoto s afgebeeld worden. Het opzuigen van vocht of fijne celletjes uit respectievelijk een vochtophoping in het lichaam of een vastweefselmassa (tumor) in het lichaam. Het vocht kan onderzocht worden op microben zodat de juiste therapie (bijvoorbeeld antibioticum) kan toegediend worden. In het vocht kan ook gezocht worden naar eventuele kwaadaardige cellen (tumorcellen). Aspiratie van cellen uit een tumor dient om microscopisch onderzoek op de cellen uit te voeren zodat kan nagegaan worden over welk soort tumor het gaat. Kwaadaardige hersentumor. Aderverkalking Afwezigheid van... Het niet ontwikkeld of gevormd zijn van... Arterio-Veneuse Malformatie. Een abnormaal netwerkachtig kluwen van slagaders (arteries) en aders (venen Een kleverig vloeistof die de molecule Barium bevat. Deze kleverige vloeistof wordt gebruikt bij Röntgenonderzoekingen van de maagdarm tractus (slokdarm, maag, dundarm, dikdarm). De barium in de vloeistof zorgt ervoor dat deze organen zichtbaar worden op Röntgenfoto s. Heeft te maken met de galwegen. Bijvoorbeeld biliaire obstructie betekent verstopping van de galwegen. Het wegnemen van een stukje weefsel om het met de microscoop te kunnen onderzoeken. Biopsies worden genomen van stukjes weefsel waarvan men vermoedt dat deze kwaadaardig zijn (zodat de aard van de tumor kan achterhaald worden) of om uit te sluiten dat een knobbeltje al dan niet kwaadaardig is. Hielbeen Slagaders in de hals Zie Katheter Kleine hersenen. Het vocht dat zich in en rond de hersen en bevindt evenals rond het ruggenmerg. Groothersenen
str 21 MBV 130911.doc 29 Cervicale wervelzuil (CWZ) Cholecystitis Cholecystografie en cholangiografie Choledochus Clavicula Colon Computer tomografie Contraststof of Contrastmiddel Cor Coronaal Coronarografie CT- scan Cystadenoom Halswervelzuil Ontsteking van de galblaas. Onderzoek van respectievelijk de galblaas en de galwegen. De galblaas kan zichtbaar gemaakt worden op RX-opnamen door de patiënt hetzij per oraal (via de mond) of intraveneus (via een ader in de arm) een contraststof toe te dienen. Deze manier voor zichtbaar maken van galblaas en galwegen noemt men cholecystografie en cholangiografie. Deze technieken worden nog zelden gebruikt. De galblaas en galwegen kunnen makkelijk onderzocht worden met echografie. Hoofdgalweg. Afvoergang tussen de lever en de dundarm. Ook ductus choledochus genoemd. Sleutelbeen. Dikke darm. Zie CT-scan. Een stof die in het lichaam wordt gebracht hetzij door ze te drinken (voor maag-darm onderzoekingen) of door ze via de anus in te brengen (voor onderzoekingen van de dikke darm), hetzij door ze via een ader (CT-scan, IVP) of slagader (arteriografie) in te spuiten. Contraststoffen bevatten moleculen die de Röntgenstralen sterk absorberen zodat de organen die een contraststof bevatten aankleuren. Soms worden contraststoffen rechtstreeks in een orgaan of structuur geïnjecteerd zoals bij een myelografie link, fistulografie link, arthrografie link of een peritoneografie link. Contraststoffen voor onderzoekingen met Röntgenstralen bevatten Barium (maag-darm onderzoekingen) of Iodium. Ook in de MRI worden contraststoffen gebruikt. Deze laatste bevatten meestal Gadolinium of ijzer als werkzame moleculen. Sommige patiënten zijn allergisch voor contraststoffen. Een allergische reactie op een contraststof kan zich uiten onder minder ernstige of ernstige vormen. Hart Opnamen met het hoofd in hyperextensie (fors naar achter gebogen). Angiografie van de kransslagaders (coronairen) van het hart. Een CT-scan is een toestel dat beelden van dwarse doorsneden doorheen het lichaam maakt d.m.v. Röntgenstralen. Een waterhoudende goedaardige tumor.
str 21 MBV 130911.doc 30 Cystadenosarcoom Cyste Dagziekenhuis Defecatie Defecografie Dentalscan Een waterhoudende kwaadaardige tumor. Een waterhoudend "zakje". Cysten kan men overal in het lichaam terugvinden, zij zijn niet kwaadaardig. Opname in het ziekenhuis voor één dag (geen overnachting). Een opname in het dagziekenhuis wordt gevraagd bij een angiografisch onderzoek, of bij een onderzoek onder anesthesie. Het maken van stoelgang. Het onderzoek van het rectum en het anaal kanaal tijdens defecatie (het maken van stoelgang) om defecatieproblemen op te sporen. Via retrograde weg wordt er een contraststof in het rectum aangebracht. CT-scan van de tanden Dilatatie Het breder maken van bijvoorbeeld een door aderverkalking vernauwd bloedvat. Via een katheter met centrale geleidingsdraad worden kleine opblaasbare ballonnetjes tot op de plaats van de vernauwing gebracht. Door de ballonnetjes op te blazen kan de vernauwing terug opengemaakt worden. Dilatatie gebeurt samen met een angiografie. Discushernia Uitpuilen van de tussenwervelschijf. Deze kan drukken op een zenuw en de oorzaak zijn van ischias. Doppler Echografie techniek waarbij men de bloedsnelheid bepaalt. Dorsale wervelzuil (DWZ) Deel van de wervelzuil in de borstkas, ook thoracale wervelzuil genoemd. Drain Een buisje dat ingebracht wordt om overtollig vocht of etter naar buiten te laten lopen. Een drain wordt bijvoorbeeld geplaatst in een abces zodat dit abces kan leeglopen Ductus Gang. Bijvoorbeeld ductus choledochus = afvoergang tussen lever en dundarm (ook hoofdgalweg). Duodenum Eerste deel van de dundarm, ook twaalfvingerige darm genoemd. Dystrofie - Dysplasie Het verkeerdelijk ontwikkeld of gevormd zijn van... (= misvormd) Echografie - Echo Eierstokken (ovaria) Onderzoek waarbij geluidsgolven gebruikt worden om in het lichaam van de patiënt te kijken. Organen gelegen links en rechts van de baarmoeder die maandelijks instaan voor het uitstoten van een eicel. Deze eicel wordt via de eileider naar de baarmoeder gebracht.
str 21 MBV 130911.doc 31 Eileider Embolisatie Endoscopie ERCP Femur Fibula Fistulografie Flatus - Flatulentie Flebografie Fontanel Fractuur Gadolinium Galblaas Een buisje aan weerszijden van de baarmoeder (links en rechts) dat de verbinding maakt tussen de eierstokken en de baarmoeder. De eicel wordt via de eileiders van de eierstok naar de baarmoeder gebracht. De eventuele bevruchting van een eicel gebeurt in de eierstok. Het dichtmaken van een verbreed bloedvat (aneurysma) of van een kluwen van bloedvaten (Arterio-Veneuse Malformatie). Dit gebeurt door een kleefstof of kleefdraadjes dmv angiografie in het aneurysma of de AV - malformatie te brengen. De kleefstof of de kleefdraadjes zorgen ervoor dat het aneurysma of de AV-malformatie zo dichtgemaakt (= geëmboliseerd wordt). De embolisatie wordt uitgevoerd samen met een arteriografie, onder arteriografische geleiding. Het in een orgaan kijken met een kijkbuis. Bijvoorbeeld een endoscopie van maag of dikdarm. Endoscopische rectrograde cholangio pancreaticografie. Het injecteren van een contraststof in galwegen en pancreasgangen. Bovenbeen of dijbeen. Onderbeen. Het onderbeen bestaat uit twee delen: de tibia en de fibula. De fibula is het dunste van de twee (aan de buitenkant gelegen). Onderzoek van een fisteltraject. Een fistel is een abnormale opening in het lichaam waarlangs vocht of etter kan lopen. Het onwillekeurig ontsnappen van lucht uit de anus Onderzoek van de aders. Deel van de schedel dat nog niet volledig verbeend is (bij pasgeborenen). Door de echografiesonde te plaatsten op de fontanel kan men zo echografisch naar de hersenen kijken. De fontanellen verbenen meestal volledig rond het eerste levensjaar, waarna een echografie van de schedel nagenoeg onmogelijk wordt. Soms blijft er evenwel nog een fijn echografisch toegangsvenster door één van de schedelnaden bij volwassenen wat toch nog een beperkte echografische toegang tot de hersenen mogelijk maakt. Breuk. Contraststof gebruikt in de MRI. Orgaan waarin zich de gal tijdelijk concentreert.na elke maaltijd trekt de galblaas samen om zo haar galsappen, die helpen bij
str 21 MBV 130911.doc 32 Gastrografine HCC Helical CT Hepar Hepatitis Histologie HR CT Humerus Hypotrofie of hypoplasie Hysterosalpingografie Ileum Ilium Infuus Inguinaal Iodium IV of Intraveneus IVP IVU Jejunum Katheter de vertering, in de dundarm te storten. Iodium houdende contraststof voor per oraal of retrograad gebruik. Hepatocellulair carcinoom. Kwaadaardige levertumor. CT-scan die beelden van doorsneden door de patiënt op een continue wijze neemt. Bij de gewone CT-scan worden de beelddoorsneden elk afzonderlijk gemaakt (stapsgewijs), bij een helical CT is er een continue maken van doorsneden terwijl de patiënt continue door de CT-scan verplaatst wordt. De helical CT is daarom veel sneller en performanter dan de gewone CT-scan. Lever Ontsteking van de lever. Weefselkarakterisatie. D.m.v. een microscoop worden weefselfragmenten bekeken om zo uit te maken over welk type weefsel het gaat. Bijvoorbeeld na het nemen van een biopsie wordt het celstaal histologisch onderzocht. Hoge resolutie CT. Een CT-scan waarbij de dikte van de beelddoorsneden 1 mm of minder bedraagt Bovenarm. Het te weinig ontwikkeld of gevormd zijn van... Het zichtbaar maken van baarmoeder en eileiders door een contraststof via de baarmoederhals retrograad in te spuiten. Het derde deel van de dundarm (dat volgt op het jejunum). Bekkenkam. Een deel van het benige bekken. Een vloeistof die in het lichaam wordt gebracht via een ader. Met betrekking tot de liesstreek Contraststof gebruikt in de radiologie. Het toedienen van een vloeistof via een ader. Intraveneuse pyelografie. Via een ader wordt een Iodiumhoudende contraststof ingebracht. Deze contraststof stapelt zich op in de nier en wordt via de nier uitgescheiden. Zo kunnen de nieren en de afvoerwegen van de nieren op Röntgenopnamen zichtbaar gemaakt worden. Intraveneuse urografie = IVP Het twee deel van de dundarm (dat volgt op het duodenum). Een fijn slangetje dat wordt ingebracht, bijvoorbeeld in de bloedvaten bij een angiografie. Via dit fijne slangetje kan de contraststof ingespoten worden.
str 21 MBV 130911.doc 33 Kleuren Doppler Ligament Lumbale wervelzuil (LWZ) Luxatie Lymfografie Lymfoma Malformatie Mammografie Mandibula Maxilla Meningeoma Metastase MFM Mictie Millirad MR Mammografie MRA MRCP MRI Multislice Spiraal CT of Multislice Helical CT Myelografie Myelum NSAID Obstructie Orbitae Pancreas Echografie techniek waarbij men de snelheid van bloedsdoorstroming weergeeft d.m.v. een kleur. Gewrichtsband. Deel van de wervelzuil achter de buikholte. Ontwrichting. Het met contrast injecteren en zichtbaar maken van de lymfevaten. Lymfeklierkanker. Afwijking. Onderzoek van de borsten met Röntgenstralen. Onderkaak. Bovenkaak. Goedaardige hersentumor. Uitzaaiing van een kwaadaardige tumor. Maxillo-faciaal massief, de aangezichtsschedel. Wateren. Eenheid om de stralingsdosis te meten. Eén millirad is 1/1000 ste van een RAD. Het onderzoeken van de borsten d.m.v. MRI. Magnetic Resonance Angiografie. Het afbeelden van de bloedvaten d.m.v. MRI. Magnetic Resonance Cholangio Pancreaticografie. Het afbeelden van galwegen en pancreasgangen dmv MRI. Onderzoeksmethode die gebruik maakt van een krachtig magnetisch veld en radiogolven. Dit is een CT-scan die werkt volgens het spiraal CT (helical CT) principe, doch niet één doorsnede per omwenteling maar meerdere sneden per omwenteling maakt. De snelheid en het detail van deze CT-scan is nog performanter dan bij de gewone spiraal- of helical CT. Onderzoek van het ruggenmergzakje. Via een fijne naald wordt in het ruggenmergzakje een contraststof ingespoten. Zo kan men het ruggenmergzakje op een Röntgenfoto in beeld brengen. Ruggenmerg. Niet Steroïdale Antiflogistica (non steriod antiflogistic drug) zoals aspirine en andere pijnstillers. Zij staan tegenover de steriodale antiflogistica zoals cortisone. Opstopping, verstopping. Oogkassen. Alvleesklier.
str 21 MBV 130911.doc 34 Patella Per oraal of PO Percutaan Peritoneografie Peritoneum Protocol PTC RAD Radio-opaak Radiologie Radiologisch verpleegkundige Radioloog Radius Rectum Reflux REM Knieschijf. Toediening via de mond. Bijvoorbeeld het drinken van een Bariumoplossing voor een maag-darm onderzoek. Via de huid. Bijvoorbeeld een percutane drainage van een abces is het plaatsen van een buisje in een abcesholte door langs de huid de abcesholte aan te prikken. Het via de huid aanprikken en met contrast injecteren van het peritoneum (buikvlies). Buikvlies Het rapport dat de radioloog maakt op basis van het uitgevoerde onderzoek. Dit rapport beschrijft wat de radioloog waarneemt op het onderzoek en vermeld de vermoedelijke diagnose(s). Percutane transhepatische cholangiografie. Het rechtstreeks aanprikken en met contrast injecteren van de galwegen door de huid en door de lever. Acroniem voor Radiation Absorbed Dose. Een eenheid die de geabsorbeerde straling weergeeft. Voor radiologische procedures is de RAD gelijk aan de REM. Beide eenheden kunnen dus gewoon uitgewisseld worden in de radiologie. Een stof die de Röntgenstralen absorbeert zodat deze zichtbaar wordt op een Röntgenfoto. Radio-opake structuren zijn "wit" op een Röntgenfoto. Spontaan radio-opake structuren zijn bot en kalk. De meeste contraststoffen zijn eveneens radio-opaak. Het specialisme dat zich bezig houdt met de diagnose van aandoeningen op basis van onderzoeksmethoden die gebruik maken van Röntgenstralen. Deze specialistische discipline is verder uitgebreid met onderzoekingen die geen Röntgenstralen gebruiken zoals de echografie en de magnetische resonantie. Het specialisme wordt dan ook beter medische beeldvorming genoemd. Verpleegkundige gespecialiseerd in het gebruik van apparatuur en methoden die eigen zijn aan de radiologie. Geneesheer-specialist in de radiologie. Het dikste van de twee onderarm beenderen. Zakvormige verbreding op het einde van de dikdarm, net voor de anus. Terugvloei van bijvoorbeeld maagvocht naar de slokdarm of urine vanuit de blaas naar de nier. Acroniem voor Röntgen Equivalent in Men. Een
str 21 MBV 130911.doc 35 eenheid die geabsorbeerde straling weergeeft doch ook rekening houdt met het type van de stralingsbron. In de radiologie zijn de eenheden RAD en REM evenwel gelijk. De wegingsfactor voor de stralingsbron in de radiologie is 1. Resident Retrograad Röntgen Sacrum Scan Scaphoid Sedatie Sialografie Sievert (Sv) SIG Sinussen SMD Sonde Spiraal CT Stent Stereotaxatie Gediplomeerd radioloog die in een bepaalde radiologische dienst werkzaam is zonder officieel deel uit te maken van de staf. Toediening tegengesteld aan de normale stroomrichting. Bijvoorbeeld toedienen van een bariumoplossing via de anus bij een onderzoek van de dikke darm. Wilhelm Conrad Röntgen is de wetenschapper die de Röntgenstralen ontdekte.) Staartbeen. Synoniem voor CT-scan. Handwortelbeentje Het toedienen van medicatie (per oraal of intraveneus) om de patiënt rustig te maken. Kan toegediend worden voor een onderzoek, bij angstige patiënten. Onderzoek van de speekselkliergangen. Eenheid van biologisch actieve geabsorbeerde straling. Deze eenheid wordt in Europa gebruikt om de stralingsschade te bepalen. Eén Sievert is 1/100ste van een RAD of REM. Sacro-Iliacale-Gewrichten (gewricht tussen het staartbeen en het bekken). Met lucht gevulde kamers in de nabijheid van de neus. Onderzoek van de slokdarm, maag en duodenum. De patiënt drinkt een contraststof zodat deze organen zichtbaar worden op een Röntgenopname. SMD-transit is een SMD en een Transitonderzoek samen. Buisje. Bijvoorbeeld een maagsonde is een buisje in de maag waarlangs vloeibaar voedsel kan toegediend worden. Bij sommige onderzoekingen wordt er een sonde in de dundarm geplaatst om zo via de sonde contraststof in te brengen. Echografiesonde zie transducer. Synoniem voor Helical CT. Buisje of zelfexpanderende buisvormige veer dat in een vernauwd bloedvat wordt geplaatst. De expansieve veerkracht van de stent zorgt ervoor dat een vernauwd bloedvat opengehouden wordt. Een stent kan geplaatst worden onder angiografische geleiding. Een techniek van biopsiename waarbij de
str 21 MBV 130911.doc 36 Sternum TAGT Testis Thoracale wervelzuil Thorax Thromboflebitis Thrombolyse Thrombose Tibia Tibiaal plateau TMJ Transducer (echografiesonde) Transit Ulna Ureter Urethra Varices Varicocoele biopsie apparatuur automatisch naar het te biopsiëren weefsel geleidt wordt door een computer, op basis van coördinaten bepaald op een Röntgenopname (mammografie, Ctscan) of op een MRI. Borstbeen. Acronym voor Tuberositas Anterieur Gorge Trochleair. Een CT-onderzoek waarbij de hoek tussen de knieschijf en een uitsteeksel (tuberositas tibiae) op het onderbeen wordt gemeten. Abnormale hoeken tussen de knieschijfholte en het uitsteeksel op het onderbeen kunnen de oorzaak zijn van repetitieve ontwrichtingen van de knieschijf. Teelbal. Synoniem van dorsale wervelzuil. Borstkas. Verstopping en ontsteking van een ader Het oplossen van een klonter in een bloedvat. Dit kan medicamenteus (door het geven van medicatie via een infuus) of door de medicatie rechtstreeks op de plaats van de verstopping in te spuiten via een katheter. Verstopping van bijvoorbeeld de aders. Het dikste van de twee onderbenen (aan de binnenkant gelegen). Het vlakke bovenste deel van de tibia (onderbeen) waarop het bovenbeen (femur) rust. Op het tibiaal plateau liggen ook de menisci die als stootkussen dienen om het gewicht dat van het bovenbeen op het tibiaal plateau wordt overgedragen, op te vangen. Temporo Mandibular Joint of kaakgewricht (ook ATM genoemd Articulatio Temporo Mandibulae). De sonde die de geluidsgolven uitzendt en ontvangt bij echografie. Met de transducer wordt over het te onderzoeken lichaamsdeel gewreven tijdens het echografie onderzoek. Dundarmtransit. Het onderzoeken van de darm nadat de patiënt een contraststof heeft gedronken. Soms samen met een SMD. Het dunste van de twee onderarmbeenderen (aan de buitenkant, pinkzijde gelegen) Afvoergang tussen nier en blaas. Het buisje dat de urine vanuit de blaas naar buiten brengt (in de penis bij de man, tussen de schaamlippen bij de vrouw). Spataders. Varices of kluwen van verbrede aders van de vena spermatica (vene in de balszak). Kan de
str 21 MBV 130911.doc 37 Vene Ventrikels Virtuele endoscopie Voerdraad Wirsung oorzaak zijn van onvruchtbaarheid bij de man daar het vaatkluwen de teelbal te warm houdt. Een varicocoele kan eenvoudig geëmboliseerd worden onder angiografische geleide. Ader Met vocht gevulde kamers in de hersenen of hartkamers. Verwijst naar het in een orgaan kijken zoals de endoscopie doch niet echt met een kijkbuis doch nagebootst (virtueel). Dit kan d.m.v. driedimensionale reconstructies van bijvoorbeeld maag of dikke darm te maken en de computer te vragen een beeld van in de maag of binnen in de dikdarm te geven. Deze driedimensionale reconstructies gev en een zicht op maag of dikke darm vergelijkbaar met de endoscopie. Virtuele endoscopiebeelden kunnen gemaakt worden uitgaande van beelden van de CT-scan of van de MRI. Fijne draad die bij angiografie gebruikt wordt. De draad wordt in het bloedvat opgeschoven tot op de plaats waar het onderzoek zich toespitst. Over de voerdraad wordt nadien de katheter geschoven. Ductus van Wirsung = de afvoergang van het pancreas (alvleesklier).
str 21 MBV 130911.doc 38 ORGANISATIE EN WERKING VAN DE AFDELING Dagschema s: Klare kamer 07.00 uur Overdracht Opstarten in zaal 1 & zaal 3 Thoraxen à bed op MidCare & PAZA 08.00 uur zaal 1 : bot, ambulante patiënten zaal 2 : gastro & uro, ambulante patiënten zaal 3 : bot opgenomen & spoedpatiënten zaal 4 : gastro & uro, opgenomen patiënten 13.15 uur Vervanging vroeg- en dagdiensten in de verschillende zalen 21.00 uur Overdracht aan de nachtverpleegkundige Spoedpatiënten Aanvullen van de zalen Registratie van de opgenomen patiënten Klaarzetten van de zalen Thoraxen op HighCare om 05.30 uur CT 07.00 uur Opstarten op CT1 09.00 uur Opstarten op CT2 13.30 uur Vervanging vroegdiensten CT1 CT1 is gereserveerd voor de ambulante patiënten, maar is geen strikte regel. Beide toestellen zijn complementair. MRI 07.00 uur Opstarten op MR 1,5 en op MR3 13.30 uur Vervanging vroegdiensten MR 1,5 en op MR3 De werking op MR is volledig afhankelijk van de werklijst van de radiologen.
str 21 MBV 130911.doc 39 Diensturen verpleegkundigen Conventionele radiologie: Naam Begin- en einduur STD Lengte pauze Pauze tussen V22 07.00 14.42 7.42 15 betaald 10.30 12.30 D20 08.00 16.42 7.42 60 onbetaald 11.30 14.30 L27 13.15 20.57 7.42 15 betaald 16.00 18.00 L37 13.45 21.27 7.42 15 betaald 16.00 18.00 NV2 21.00 07.00 10.00 15 betaald 4.00 5.00 CT & MRI: Naam Begin- en einduur STD Lengte pauze Pauze tussen V17 06.45 14.27 7.42 15 betaald 10.30 12.30 D42 09.00 17.42 7.42 60 onbetaald 11.30 14.30 L32 13.30 21.12 7.42 15 betaald 16.00 18.00 Diensturen studenten De diensturen voor studenten zijn dikwijls verschillend per school. Toch volgen de studenten de uren van de medewerkers = 7.42u Laat dagelijks je urenlijst aftekenen door de verantwoordelijke. Als je naar de introductie komt de eerste stagedag, breng ook je urenlijst mee en laat je deze door de begeleidingsverpleegkundige aftekenen. Afdelingsgebonden tips: De stage-uren worden door de school bepaald, nl. 8h00 16h30. Deze uren zijn bespreekbaar (vb. vroege of late dienst), maar enkel in afspraak met de hoofdverpleegkundige zelf. De telefoon wordt niet door de leerlingen opgenomen Er wordt van de leerlingen verwacht dat ze voldoende rekening houden met de röntgenstralen (zelfprotectie). Wij leggen hen de eerste dag de basisprincipes van radioprotectie uit. Er wordt dan ook verwacht dat ze de zaal niet zomaar binnenlopen of in de stralenbron staan. De belangrijke aandachtspunten i.v.m. het magnetische veld op de MR worden daar duidelijk uitgelegd. Er wordt dan ook verwacht dat de leerling deze strikt navolgt. We leggen ook de nodige nadruk op het belang van een goed infuusbeleid. Positionering van de patiënt tijdens de onderzoeken is zeer belangrijk. Begeleiding van de patiënt voor, tijdens en na het onderzoek is zeer belangrijk. Steriliteit bij puncties is van groot belang.
str 21 MBV 130911.doc 40 BIJLAGE Werkpostfiche risicoanalyse van de afdeling vzw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek Campus Sint-Lucas Campus Volkskliniek Groenebriel 1 Tichelrei 1 9000 Gent 9000 Gent Tel. 09/224 61 11 Tel. 09/224 56 11 Fax 09/224 61 10 Fax 09/224 56 10 info@azstlucas.be info@volkskliniek.be WERKPOSTFICHE STAGIAIRS in uitvoering van het KB van 21/09/04 betreffende de bescherming van stagiairs Onderneming : AZ Sint-Lucas Werkposten : Dienst Medische Beeldvorming Nucleaire Geneeskunde Typefunctie : Technoloog Medische Beeldvorming Opleiding : Technoloog Medische Beeldvorming LUIK A Beschrijving van de werkzaamheden : - Waar : RX-zalen (MBV) en Hot-Labo en onderzoekslokalen dienst Nucleaire Geneeskunde - Welke machine, transportmiddel, producten : RX-toestellen,CT, radio-isotopen + gamma camera s - Taken : Aanleren en helpen bij het uitvoeren van diverse onderzoeken/spuiten klaarmaken met isotopen in Hot-Labo + toedienen Resultaat risico-evaluatie (1) : - Risico s : Risico biologische agentia groep 2 : TBC + bloedoverdraagbare infectieziekten, dragen van lasten, ioniserende straling. - Genomen preventiemaatregelen : Vaccinaties, standaardvoorzorgsmaatregelen, dosimetrie, PBM + collectieve BM - Specifieke instructies, opleiding : Standaardvoorzorgsmaatregelen beheersen, hef- en tiltechnieken, kennis over radioprotectie. Risico s en hinder (2) val op de begane grond van hoger gelegen vlak prikwonden/snijwonden verbrijzelingen rondvliegende scherven brandwonden elektrische risico s val van voorwerpen geïsoleerd werk andere.. lawaai trillingen warmte koude vochtigheid chemische hinder spatten stof gassen, dampen LUIK B Verplicht medisch toezicht (3) risico beroepsziekten : fysisch.. chemisch.. biologisch. longaandoening huidaandoening.. veiligheidsfunctie? :.. contact met voedingswaren gebruik van beeldschermen (4) manueel hanteren van lasten (met gevaar voor rugletsel) inentingen/test : tetanus tuberculoses hepatitis B andere : ioniserende stralingen noodzakelijke maatregelen bij zwangerschap en borstvoeding. Conform risicolijst AZSL aard v/h gericht onderzoek. Periodiciteit 1 x geldig voor de volledige opleiding Welke werkkledij/persoonlijke beschermingsmiddelen worden gedragen? (verantwoordelijkheid gebruiker) broekpak/schort/andere :Broekpak of schort ademhalingsbescherming (type) :.. veiligheidsschoenen (type) :. oorkap/oorpropjes (type) :.. handschoenen (type) : PVC of Latex. helm/kapje (type) :. bril/scherm (type) :.. andere :.. Voor de onderneming : naam en handtekening Ondergetekende werd geïnformeerd over de in te nemen werkpost. Datum : Datum : (1) indien het een arbeidspost zonder specifieke gezondheids-en veiligheidsrisico s betreft, dient de tabel Risico s en kinder niet aangevuld te worden (2) geeft de specifieke kenmerken van de arbeidspostanalyse (3) aard van de blootstelling zoals voorzien in de inventaris opgemaakt in uitvoering van ARAB art.124 & 1b en meegedeeld aan de arbeidsgeneesheer (4) gebruik van beeldschermen gedurende een aanzienlijke deel van de normale werktijd (bv.meer dan 4 uur) in functie van wat bij de gebruiker geldt (5) algemene opmerking : de werkpostfiche is vooraf ter advies voorgelegd aan de diensten van preventie en bescherming op het werk en het comité