Leergangkader Leergang Adviseur beleid en bestuur Versie: 1.0, april 2013 Brandweeracademie Postbus 7010 6801 HA Arnhem T 026 355 24 10 F 026 351 50 51 info@ifv.nl
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopiëren, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Brandweeracademie van het IFV. Brandweeracademie Postbus 7010 6801 HA Arnhem T 026 355 24 10 F 026 351 50 51 info@brandweeracademie.nl www.brandweeracademie.nl 2
Voorwoord Voor u ligt het leergangkader van de leergang Adviseur beleid en bestuur. Hiermee willen wij u informeren over de opzet en inhoud van deze leergang. Dit leergangkader laat het totaalplaatje van de leergang Adviseur beleid en bestuur zien en maakt duidelijk wat de samenhang is tussen verschillende onderdelen. Wij wensen u veel succes en plezier bij het volgen, lesgeven dan wel begeleiden van de leergang Adviseur beleid en bestuur. De Brandweeracademie 3
Inhoud Voorwoord 3 1 Over de functie Adviseur beleid en bestuur 5 1.1 Positionering ABB 5 1.2 Kerntaak met werkzaamheden 5 2 Doelgroep en instroomeisen 7 2.1 Doelgroep 7 2.2 Instroomeisen 7 2.3 Vrijstellingen 7 2.4 Diploma 7 3 Opbouw van de leergang 8 3.1 Lesblokken met lessen 8 3.2 De leerwerkplek 8 3.3 Leermiddelen 9 4 Proeve van bekwaamheid 11 5 Studiebelasting 11 6 Betrokkenen bij de leergang 12 6.1 Contactpersonen bij de Brandweeracademie 12 6.2 Andere betrokkenen 12
1 Over de functie Adviseur beleid en bestuur Wat houdt de functie precies in en welke taken en werkzaamheden voert een Adviseur beleid en bestuur (ABB) uit? In onderstaande paragrafen wordt uiteengezet welke positie de ABB inneemt en welke kerntaken aan de basis staan van deze leergang. De inhoud van dit hoofdstuk is afgeleid van het Kwalificatiedossier Adviseur beleid en bestuur. 1.1 Positionering ABB Met de benaming Adviseur beleid en bestuur doelen we op een adviseur die op verschillende plaatsen in de organisatie van de veiligheidsregio werkzaam kan zijn. De plaats van de ABB is afhankelijk van de organisatorische inrichting van een veiligheidsregio. De ABB kan werkzaam zijn: bij een stafbureau of beleidsbureau. In veel regio's is er een centraal stafbureau, maar er kan ook sprake zijn van gebiedsgerichte clustering van disciplines op subregioniveau waarbij elk cluster een eigen stafbureau heeft; binnen één van de disciplines: brandweer, politie, GHOR of, in het geval van de adviseur openbare orde en veiligheid, bij de gemeente; bij een geïntegreerd onderdeel, bijvoorbeeld de meldkamer of een veiligheidsbureau. Deze positionering zegt weinig over zijn focus: het is voor de ABB juist van belang dat advisering plaats vindt vanuit een generalistische opstelling: met oog voor de verschillende hulpverleningsdisciplines en hun samenhang en samenwerking. De ABB ressorteert onder een hoofd van een stafunit of een beleidsunit of rechtstreeks onder de verantwoordelijke lijnmanager. De ABB heeft in principe een staf- en geen lijnverantwoordelijkheid. In sommige veiligheidsregio's wordt de functie echter gecombineerd met de functie van specialist of van operationeel manager. Dan is dit onderscheid minder goed te maken. De vraagstukken van de adviseur liggen hoofdzakelijk op tactisch niveau. Het zijn vraagstukken die meerdere organisatieonderdelen betreffen, structurele veranderingen in de financiering tot gevolg hebben en bestuurlijk gevoelig kunnen liggen. Functienamen voor de ABB zijn divers. Zo wordt in de veiligheidsregio vaak de functienaam beleidsmedewerker gehanteerd. Maar ook de volgende namen komen voor: algemeen beleidsmedewerker, strategisch beleidsmedewerker, stafmedewerker bestuur, staffunctionaris beleid- en managementondersteuning of beleidsadviseur bestuurlijke zaken. 1.2 Kerntaak met werkzaamheden In de leergang ABB staan vier kerntaken centraal. Het gaat om de volgende kerntaken: 1. Definiëren van een adviesopdracht / ontwikkelen van een adviesrelatie De ABB brengt adviezen uit in opdracht van een lijnmanager uit zijn korps of regio. Soms gebeurt dat ad hoc en informeel. Binnen deze kerntaak doelen we echter op adviezen die projectmatig tot stand komen. Dan gaat het enerzijds om inhoudelijke zaken als: het formuleren van het doel van de opdracht, de visie op het vraagstuk, 5
eisen aan de oplossing, belangrijke betrokkenen, de planning, het verkennen van de ruimte in de aanpak. Daarnaast speelt het ontwikkelen van een goede adviesrelatie tussen de ABB en de opdrachtgever een rol. 2. Inrichten en uitvoeren van het adviesproces Nadat de ABB een opdracht heeft gekregen, gaat hij het onderzoeks-/adviesproces verder vormgeven. Afhankelijk van de adviesvraag en de context van het korps/de regio kiest hij een adviesbenadering, stelt hij een projectplan op en richt een bijpassende structuur in. Binnen deze setting gaat hij aan de slag. Hij analyseert en genereert oplossingen. Maar creëert ook draagvlak onder de relevante partijen. Door bijvoorbeeld met hen hun zorgen of problemen te bespreken en naar ideeën te vragen, komt hij tot een passend en gedragen advies. 3. Opstellen en uitbrengen van het advies Het adviesproces mondt uit in een rapportage naar de opdrachtgever en eventuele andere betrokkenen in de veiligheidsregio. Het uitbrengen van dit advies leidt tot besluitvorming: om het advies al dan niet over te nemen. 4. Participeren in netwerken/relevante gremia Voor de ABB is het opbouwen en onderhouden van netwerken cruciaal. Langs deze weg kan hij tijdig anticiperen op ontwikkelingen, klankborden over beleidsvoornemens en is hij ook in beeld bij de andere partijen om door hen betrokken te worden. 6
2 Doelgroep en instroomeisen 2.1 Doelgroep In onderstaand schema van het opleidingsstelsel van de brandweer ziet u voor welke groepen de opleiding ABB is bedoeld. Deze opleiding richt zich op: medewerkers die werkzaam zijn bij een van de disciplines in de veiligheidsregio in de functie van adviseur gevaarlijke stoffen of (hoofd)officier van dienst (incidentmanagement), specialist (risicomanagement) of operationeel manager (organisatiemanagement). Vanuit deze functie willen zij zich ontwikkelen tot een adviseur die het brede veiligheidsterrein vanuit een generalistische opstelling benadert (zie de drie korte witte pijlen); nieuwe medewerkers die horizontaal instromen vanuit een niet-brandweerfunctie (de lange horizontale witte pijl). 2.2 Instroomeisen Om in te kunnen stromen in de leergang ABB dient u minimaal te beschikken over een hbo-getuigschrift. 2.3 Vrijstellingen Er zijn bij deze leergang geen vrijstellingen mogelijk. 2.4 Diploma Indien de deelnemer de proeve van bekwaamheid met goed gevolg aflegt, ontvangt hij het diploma ABB. Daarnaast ontvangt de deelnemer een getuigschrift vanuit Saxion Hogeschool. 7
3 Opbouw van de leergang 3.1 Lesblokken met lessen De leergang is opgedeeld in drie fasen, waarbij de volgorde van de proeve van bekwaamheid een-op-een gevolgd wordt: 1. De goedkeuring van de onderwerpbeschrijving en het schrijven van het plan van aanpak. 2. Het schrijven van de adviesnotitie. 3. Het opstellen van het leerprocesverslag en het voeren van het eindgesprek. Fase 1: De goedkeuring van de onderwerpbeschrijving en het schrijven van het plan van aanpak In deze fase wordt de deelnemer op weg geholpen met het schrijven van een onderwerpbeschrijving en een plan van aanpak. Hij leert welke onderdelen in een plan van aanpak worden beschreven en leert schriftelijk te rapporteren. Fase 2: Het schrijven van de adviesnotitie In deze fase staat het adviestraject en de rol van de adviseur centraal. Hierbij wordt intensief gekeken naar stijlen van adviseren, persoonlijke kwaliteiten m.b.t. de adviseurrol, maar ook beleidsontwikkelingen komen aan de orde. Daarnaast is er ruimte om feedback op de adviesnotitie te bespreken en te oefenen voor de presentatie. Fase 3: Het opstellen van het leerprocesverslag en het voeren van het eindgesprek Dit laatste blok bereidt de deelnemers voor op het voeren van het eindgesprek. Er is tevens ruimte om het eindgesprek te oefenen. 3.2 De leerwerkplek Werkend leren is een belangrijk uitgangspunt bij alle leergangen die door de Brandweeracademie worden aangeboden, zo ook bij de leergang ABB. Naast het volgen van de lessen brengt u een deel van uw studietijd door op de leerwerkplek. Daar wordt gewerkt aan relevante, productieve opdrachten voor (en in opdracht van) het eigen korps of regio. Het idee hierachter is dat u gedurende uw leertraject reeds kennis maakt met de beroepspraktijk. Doordat leren en werken met elkaar verbonden worden, bent u beter voorbereid om straks als ABB er te kunnen opereren. Het doel van werkend leren is onder andere: Inzicht krijgen in het beroep en de taken en verantwoordelijkheden die dit met zich meebrengt. Inzicht verkrijgen in de dilemma's en moeilijkheden die u tegen kunt komen in de praktijk. Kennis vergaren over uw toekomstige werkomgeving, de aanwezige risico's, de gehanteerde procedures etc. Kennismaken met uw toekomstige partners: wie worden uw collega's, met welke partners in de hulpverlening krijgt u te maken? 8
Daarnaast verschillen de doelen op de leerwerkplek per persoon en kunt u uw eigen doelen, in overleg met uw leerwerkplekbegeleider, bepalen. Leerwerkplekbegeleider Voor de begeleiding op uw werkplek hebt u een leerwerkplekbegeleider nodig. Dit is in het algemeen een ervaren (toekomstige) collega die u feedback kan geven op uw bevindingen. Wij vinden het van essentieel belang dat u uw leerproces kunt bespreken met een dergelijk persoon. Het toewijzen van leerwerkplekbegeleiders gebeurt in principe via uw regio. Indien u nog geen leerwerkplekbegleider hebt, neemt u dan contact op met de trajectbegeleider in uw regio. Uw leerwerkplekbegeleider speelt een rol die deels is gericht op het proces, deels op de inhoud, alsmede op de uit te voeren activiteiten door de deelnemer. De begeleiding van de deelnemers bestaat uit: de begeleiding bij het uitvoeren van de leeropdrachten en het nabespreken hiervan; het bespreken van de oriëntatie van de deelnemer op het vakgebied; reflecteren en feedback geven op de vorderingen gedurende de leergang. Leeropdrachten Voor de leergang ABB worden op de werkplek opdrachten ten behoeve van de proeve van bekwaamheid uitgevoerd. Afhankelijk van de opzet en invulling van de leeropdracht, wordt deze nabesproken met mededeelnemers, docenten en/of de leerwerkplekbegeleider. 3.3 Leermiddelen Bij de leergang wordt gebruik gemaakt van de volgende leermiddelen: lesrooster lesplannen literatuur kwalificatiedossier ABB competentiescan toetswijzer. Lesrooster Het digitale lesrooster van deze leergang vindt u op de leeromgeving TeleTOP. In dit rooster worden alle data weergegeven waarop de verschillende lessen binnen de leergang verzorgd worden, leerwerkplekopdrachten gemaakt moeten worden en proeveonderdelen moeten worden ingeleverd. Ook vindt u per les de naam van de docent(en), eventueel de gastdocenten, de leslocatie en kunt u via een link naar het betreffende lesplan en, na afloop van een les, de presentatie van de docent bekijken. Lesplannen Voor elke les is een lesplan beschikbaar met inhoudelijke informatie over de betreffende les. Het lesplan bestaat uit een aantal vaste onderdelen, waaronder: voorbereiding doelstellingen lesbeschrijving verwijzing naar leermiddelen of informatiebronnen. 9
Deelnemers en begeleiders kunnen de lesplannen via het rooster in TeleTOP bekijken. Leeropdrachten Zoals hiervoor al aangegeven, moet de deelnemer op de leerwerkplek diverse opdrachten uitvoeren. De leeropdrachten zijn te vinden op TeleTOP bij Leeropdrachten. Bij de uitvoering wordt de deelnemer desgewenst begeleid door zijn leerwerkplekbegeleider. Literatuur Binnen de leergang ABB wordt gebruik gemaakt van literatuur die de deelnemers thuis bestuderen. Door deze voorbereiding kan in de bijeenkomsten dieper op de leerstof worden ingegaan en is er meer ruimte voor oefenen en leren van elkaar. In het lesplan wordt aangegeven welke literatuur de deelnemers ter voorbereiding moeten doornemen. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen verplichte literatuur en aanvullende literatuur. De literatuurlijsten zijn te vinden op TeleTop onder literatuur. Toetswijzer In de toetswijzer Proeve van bekwaamheid ABB vindt u een uitgebreide omschrijving van alle proeveonderdelen die tijdens en ter afsluiting van de leergang ABB door de deelnemer met een voldoende moeten worden afgesloten. Zie ook hoofdstuk 4 in dit leergangkader. 10
4 Proeve van bekwaamheid Binnen de leergang ABB worden de volgende proeveonderdelen onderscheiden: arbeidsproef Plan van aanpak arbeidsproef Adviesnotitie leerprocesverslag gesprek optreden als Adviseur beleid en bestuur. De arbeidsproeven bestaan uit meerdere opdrachten. In de toetswijzer voor de leergang ABB wordt de proeve van bekwaamheid nader beschreven. Hierin zijn ook de exacte criteria weergegeven waaraan de proeve van bekwaamheid dient te voldoen. 5 Studiebelasting De leergang omvat in tijd ongeveer 1 jaar. Hiervan is in beginsel om de week één lesdag per week bij het IFV gereserveerd. De andere week leert de deelnemer op de leerwerkplek. In totaal is er sprake van 15 lesdagen en 15 leerwerkplekdagen. Een substantieel deel van de leerwerkplekdagen is ingeruimd voor werkzaamheden voor de proeve van bekwaamheid. Daarnaast verricht de deelnemer zelfstudie. Het onderwijs bestaat uit een mix van colleges, workshops, activiteiten op de werkplek en zelfstudie, waarbij er ruimte is voor eigen invulling. Dit laatste betekent dat deelnemers het programma op school deels zelf kunnen vormgeven. De invulling hiervan wordt voorbereid m.b.v. de digitale leeromgeving. De totale studiebelasting bedraagt ongeveer 285 studiebelastinguren, die als volgt zijn verdeeld: 105 uur onderwijs (15 dagen van 7 lesuren) 120 uur leren op de werkplek (15 dagen van 8 uur) 60 uur zelfstudie (15 dagen van 4 uur) 11
6 Betrokkenen bij de leergang 6.1 Contactpersonen bij de Brandweeracademie Hebt u vragen of opmerkingen over de leergang ABB, dan kunt u contact opnemen met één van de volgende contactpersonen: Decaan: Wendy van Middelkoop Telefoon: 026 355 24 03 E-mailadres: wendy.middelkoop@ifv.nl De vakgroepdecaan is verantwoordelijk voor het curriculum van de leergang. Hebt u vragen hierover, dan is de decaan voor u het eerste aanspreekpunt. Coördinator leergang: Marjon Kloppers Telefoon: 026 355 23 70 E-mailadres: marjon.kloppers@ifv.nl Bij vragen over organisatorische zaken rondom de leergang kunt u terecht bij de coördinator of de secretaresse van de leergang. Secretaresse leergang: Vera Taankink Telefoon: 026 355 24 33 E-mailadres: vera.taankink@ifv.nl Onderwijskundige: Debora Bakker Telefoon: 026 355 29 36 E-mailadres: debora.bakker@ifv.nl De onderwijskundige ondersteunt de vakgroepdecaan bij het vaststellen en uitwerken van het curriculum. De onderwijskundige verzorgt tevens de evaluaties van de leergang. 6.2 Andere betrokkenen De namen en beschikbare contactgegevens van deelnemers, leerwerkplekbegeleiders en trajectbegeleiders zijn te vinden op TeleTOP onder het menu Deelnemers/docenten. Ook vindt u daar de gegevens van docenten. Bent u gastdocent en hebt u geen toegang tot TeleTOP, dan kunt u, indien u bepaalde gegevens nodig hebt, contact opnemen met de coördinator of secretaresse van de leergang. Dit geldt ook voor deelnemers en docenten die contactgegevens nodig hebben van één of meerdere gastdocenten. 12