Endoscopische operaties aan de bijholten van de neus

Uw behandelend arts heeft voorgesteld om vanwege uw reuk en/ of neusklachten een neusoperatie te laten verrichten. Deze folder geeft u informatie over wat de KNO-arts in CWZ met u bespreekt, zodat u zich kunt voorbereiden op het gesprek of na het gesprek alles nog eens rustig kunt nalezen. Welke functie heeft de neus? De neus is er zeker niet alleen voor de reuk, al is dit wel een belangrijk onderdeel van de functie. De neus is vooral een onderdeel van de ademhalingsorganen. In de neus wordt de ingeademde lucht verwarmd, bevochtigd en gereinigd. Zo wordt 90% van de deeltjes die onze lucht verontreinigen, door de neus weggefilterd en onschadelijk gemaakt. De neus levert dus een bijdrage aan een zo goed mogelijke ademhaling. Daarnaast heeft de neus een belangrijke functie bij de stemvorming en verloopt de afvloed van traanvocht via de neus. Tenslotte is de uitwendige vorm van de neus ook een belangrijk aspect; hierdoor wordt het uiterlijk van iemand in belangrijke mate bepaald. Wat zijn neusbijholten? Boven en naast de neus bevinden zich holle ruimten in het hoofd, de zogenaamde neusbijholten, die in directe verbinding staan met de neusholte. De twee voorhoofdsholten, gelegen boven de ogen en de twee kaakholten die zich achter de wangen bevinden, zijn het meest bekend. Minder bekend maar minstens zo belangrijk zijn de holten in het zeefbeen. Deze zogenaamde zeefbeenholten bestaan uit een systeem van meerdere kleine holten en bevinden zich aan beide kanten tussen de neusholte en de oogkas. De kaakholten en de voorhoofdsholten staan via dit zeefbeen met de neus in verbinding. Als laatste holte kennen we nog de wiggebeensholte, ver achterboven in de neus. Wanneer is een operatie aan de neusbijholten nodig? Wanneer een ontsteking aan de neusbijholten niet geneest ondanks een intensieve therapie met bijvoorbeeld medicijnen en spoelingen, dan spreekt men van een chronische ontsteking. 3

Het kan een op zichzelf staande ontsteking van één van de bijholten zijn, er kunnen ook meerdere bijholten tegelijk ontstoken zijn. Een dergelijk chronische ontsteking kan gepaard gaan met de vorming van poliepen. Een poliep is een onnatuurlijke uitstulping van het slijmvlies. Vooral in het geval van een chronische ontsteking van de zeefbeenholten kunnen ook de kaakholten en eventueel zelfs de voorhoofdholten geblokkeerd en ontstoken raken. Een dergelijke ontsteking is meestal de belangrijkste reden voor een operatie aan de neusbijholten. De centrale positie van het zeefbeen speelt daarbij in het algemeen een belangrijke rol. Voorbereiding neusoperatie Deze operatie vindt onder volledige narcose plaats. Hierover kunt u meer lezen in de folder Verdoving (anesthesie) bij volwassenen. U wordt voor deze ingreep twee dagen in het ziekenhuis opgenomen. Het secretariaat KNO regelt de opname- en operatieplanning. Op de polikliniek krijgt u onder voorbehoud de datum waarop de operatie gepland is. Deze wordt ongeveer een week van tevoren schriftelijk bevestigd door het secretariaat KNO. Heeft u nog geen operatiedatum gekregen dan neemt het secretariaat KNO nog contact met u op. Voor de operatie en de anesthesie zijn meestal enige voorbereidingen noodzakelijk, dit wordt ook wel pre-operatief onderzoek of pre-operatieve voorbereiding genoemd. Gebruikt u bloedverdunnende medicijnen of bent u onder controle van de trombosedienst? Meld dit dan aan uw behandelend arts in het CWZ. Denk bij bloedverdunnende medicijnen aan bijvoorbeeld acenocoumarol of fenprocoumon en/of aspirine. Als u bekend bent bij de trombosedienst, neem uw doseerkaart altijd mee naar het ziekenhuis. Het kan zijn dat u tijdelijk moet stoppen met deze bloedverdunnende medicijnen. 4

Uw behandelend arts vertelt u hoe lang u voor de ingreep of operatie met het innemen moet te stoppen en wanneer u weer kunt beginnen met de medicijnen. Als u medicijnen gebruikt of overgevoelig bent voor bijvoorbeeld jodium, verdovingsvloeistof, pleisters of andere stoffen meld dit dan aan de arts, de verpleegkundige of assistente van polikliniek. Meld ook als u een pacemaker (of een ICD) draagt. Meld ook of u preventief antibiotica nodig heeft. Spreekuur anesthesioloog De anesthesioloog schat in welke risico s in uw geval aan de operatie en de anesthesie verbonden zijn en hoe deze kunnen worden beperkt. Daarom heeft de doktersassistente een afspraak voor u op het spreekuur van de anesthesioloog gemaakt. In de folder Pre-operatief onderzoek/spreekuur anesthesioloog kunt u hierover meer lezen. De dag van de operatie Volgens de afspraken met de anesthesioloog op het anesthesiespreekuur blijft u nuchter en bent u eventueel gestopt met het innemen van (bloedverdunnende) geneesmiddelen. U meldt zich op het afgesproken tijdstip op de afdeling kort verblijf C42. Na een opnamegesprek met de verpleegkundige krijgt u de voorbereidende medicatie voor de anesthesie (premedicatie). Het is belangrijk dat u voor de ingreep nog even plast, zodat de blaas leeg is. Wanneer u een kunstgebit en/of contactlenzen draagt moet u deze uitdoen. Ook mag u tijdens de operatie geen sieraden, make-up en nagellak dragen. Tijdens de operatie draagt u een operatiehemd dat u nu al vast aantrekt. Een verpleegkundige rijdt u met uw bed naar de voorbereidingsruimte van de operatie-afdeling. Vervolgens krijgt u een infuus. 5

U gaat naar de operatiekamer en schuift over op de operatietafel. Voordat de anesthesioloog u de narcosemiddelen via het infuus toedient, wordt eerst de bewakingsapparatuur aangesloten. Na toediening van een snelwerkend slaapmiddel bent u binnen een halve minuut in een diepe slaap. De operatie Voor een goed zicht op het operatiegebied kan uw KNO-arts gebruik maken van een modern hulpmiddel; een endoscoop. Dit is een klein buisje met een uitgebreid stelsel van lenzen, waardoor nauwkeurig de inhoud van de neus bekeken kan worden. De KNO-arts brengt de endoscoop door de neusopening naar binnen. Daarna kunnen onder goed zicht speciale instrumenten worden ingebracht, waarmee de neusholten kunnen worden opengelegd en bijvoorbeeld poliepen kunnen worden verwijderd. De endoscoop maakt het mogelijk goed te zien waar de ontsteking zit en welke gebieden met rust kunnen worden gelaten. Een endoscopische operatie gebeurt dus via de neusholte, er ontstaat geen uitwendig litteken. De wondjes worden niet gehecht, maar genezen vanzelf. In sommige gevallen spoelt de KNO-arts tijdens dezelfde ingreep de kaakholten. Dit is dan van tevoren met u besproken. Wanneer de uitgangen van de neusbijholten wijder en/of vrijgemaakt worden dan heet dit in medisch jargon infundibulotomie. Worden de zeefbeenholten verder geopend en uitgeruimd dan noemt men dit ethmoïdectomie. Een verzamelnaam voor deze neusbijholteoperaties is functionele endonasale sanerende sinusoperaties, afgekort met FESS. Na de operatie Na de ingreep onder narcose blijft u in de uitslaapruimte (verkoeverkamer) van de operatie-afdeling tot u goed wakker bent. Daarna haalt een verpleegkundige van de verpleegafdeling u weer op. Van het gaasverband of de tampons krijgt u een drukkend gevoel in de neus en soms wat hoofdpijn. 6

U kunt niet door de neus ademen en krijgt daardoor een droge mond. Ook is het mogelijk dat uw ogen tranen. De onderkant van de neus is bedekt met een gaasje. De verpleegkundige verschoont dit regelmatig. In het belang van een goede genezing mag u de eerste uren na de operatie niet uit bed (bedrust). Uw hoofd rust op een groot en een klein kussen. Als het drinken, eten en urineren goed gaat, verwijdert de verpleegkundige het infuus. Wanneer u weer trek heeft, mag u gewoon eten. Het eten en drinken moeten echter wel afgekoeld zijn. U mag uit bed maar moet nog wel rustig aan doen. De dag na de operatie wordt het gaasverband/tampon uit de neus verwijderd, tenzij er andere afspraken met u zijn gemaakt. Hierna moet u een uur op bed blijven liggen. U mag de neus wel ophalen, maar niet snuiten. Om korstvorming tegen te gaan begint u nu beide neusgaten te sprayen met neusspray en brengt u neuszalf in. U krijgt hierover instructies van de verpleegkundige. U krijgt de benodigdheden voor de neusspray en zalf mee naar huis. Het ontslag naar huis wordt voorbereid. Ook krijgt u een afspraak voor een controlebezoek aan de polikliniek. Na de operatie kan er wat zwelling en een blauwe verkleuring van de gezichtshuid en de oogleden optreden, vooral als er aan het uitwendige van de neus geopereerd is. Dit is het gevolg van kleine onderhuidse bloeduitstortingen en gewoonlijk verdwijnt dit binnen enkele dagen. De pijn na de operatie is meestal gering en altijd goed met pijnstillers te bestrijden. In de neus en omgeving kan een doof gevoel optreden omdat kleine zenuwen zijn uitgeschakeld. Dit verdwijnt vanzelf, het normale gevoel komt terug binnen enkele weken tot maanden Als de operatie vanwege chronische ontsteking is uitgevoerd, is uw neus nog niet genezen. Eigenlijk begint de genezing dan pas, omdat de ontstekingsproducten voor het eerst de neusbijholten kunnen verlaten. U mag in ieder geval de eerste twee weken na de operatie de neus niet snuiten. Bij snuiten kunnen lucht en ontstekingsproducten buiten het zeefbeen geperst worden. 7

Het is normaal dat u wat vers bloed of bloederig slijm verliest uit de neus. Richtlijnen voor de eerste twee weken thuis Voorkomen van drukverhoging in de neus De eerste twee weken na de operatie moet u voorkomen dat er drukverhoging in de neus ontstaat. Dit kunt u voorkomen door: Niet te bukken, te tillen en te persen; U mag de neus niet snuiten wel zachtjes ophalen; Niezen met de mond open. Als u veel moet niezen, kunt u hiervoor een geneesmiddel aan de huisarts vragen. Voorkomen van bloedvatverwijding Door warmte ontstaat verwijding van de bloedvaten waardoor een bloeding kan optreden. U kunt dit voorkomen door: Niet te heet te douchen; Eten en drinken iets te laten afkoelen; Geen gebruik te maken van sauna en/of zonnebank; De eerste drie dagen niet in de zon te gaan lopen of zitten. Bij een neusbloeding neemt u contact op met de polikliniek KNO, telefoon (024) 365 82 25 of buiten kantooruren met de afdeling Spoedeisende hulp (SEH) van het CWZ, telefoon (024) 365 83 22. Pijnbestrijding Een goede pijnbestrijding is belangrijk voor het genezingsproces. Daarom is het raadzaam dat u de eerste twee dagen de pijn met pijnstillers onderdrukt en dit langzaam afbouwt. Dit doet u als volgt. De eerste twee dagen neemt u vier maal daags - om de zes uur - twee tabletten paracetamol van 500 mg. Vervolgens neemt u twee dagen vier maal daags - om de zes uur - één tablet paracetamol van 500 mg. Daarna stopt u met de pijnstilling en gebruikt alleen zonodig bij pijn twee tabletten paracetamol van 500 mg. (maximaal 4 maal daags). 8

Wanneer u weer kunt gaan werken, naar school gaan of sporten overlegt u met de KNO-arts bij de eerstvolgende controle op de poli. Treden er ondanks de richtlijnen problemen of bijzonderheden op die niet kunnen wachten tot de eerstvolgende controle bij de KNOarts dan kunt u tijdens kantooruren contact opnemen met de polikliniek KNO. Is er kans op een complicatie? Bij iedere operatie, ook een operatie aan de neus, is er sprake van enig risico. Er kan bijvoorbeeld een infectie optreden of een onverwachte bloeding. In de praktijk zijn complicaties bij een neusoperatie zeldzaam. Daarnaast zijn er specifieke complicaties voor deze ingreep. Soms kunnen er neusbloedingen optreden; Oogcomplicaties kunnen zijn: - bloeduitstorting - lucht in de oogkas. Het oog is dik en u hoort een knisperend geluid bij drukken. Heel zelden kan er, via de neus, lekkage van hersenvocht optreden. Vragen? Als u na het lezen van de informatie nog vragen heeft, schrijf deze dan op of vraag iemand met u mee te gaan. De KNO-arts beantwoordt graag uw vragen over uw reuk en / of neusklachten en de behandeling daarvan. De anesthesioloog zal de vragen over de anesthesie beantwoorden. Voor vragen over de operatie, de opname en de nazorg kunt u bij de verpleegkundige terecht. Bericht van verhindering Bent u op het afgesproken tijdstip verhinderd, meldt u dit dan zo snel mogelijk aan het secretariaat KNO. Er kan dan nog een andere patiënt in uw plaats gepland worden. Telefoon: (024) 365 87 11. U kunt het secretariaat ook e-mailen: secretariaat.kno@cwz.nl 9

Adres en telefoonnummer Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos 100 6532 SZ Nijmegen Polikliniek KNO (B66) Telefoon (024) 365 82 25 Afdeling kort verblijf (C42) Telefoon (024) 365 77 40 Website: www.kno.cwz.nl 12 G437-C / 12-15