De nieuwe GAS-wet in kort bestek: wat u moet weten Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten Versie juli 2013 Wie heeft GAS en werkt het? Hoe verliep het wetgevingsproces? De belangrijkste nieuwigheden Gemeentelijke autonomie Samenloop strafrecht Vaststelling van inbreuken Lokale bemiddeling en gemeenschapsdienst Rechtsbescherming minderjarigen Rechtsbescherming meerderjarigen Mogelijke sancties en uitvoering Register van sancties en onderzoeksbevoegdheid Welke nieuwe procedures zijn er? Inbreuken stilstaan en parkeren Onmiddellijke betaling geldboete Administratief plaatsverbod Kunnen we meer samenwerken? Welk werk heeft de gemeenteraad? Waar vindt u meer informatie? 1/7/2013 1
Wie heeft GAS en werkt het? Wie heeft GAS en werkt het? Invoering verschilt sterk per regio Provinciale ondersteuning in Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen Intergemeentelijke samenwerking in Antwerpen Binnen politiezones of afspraken parket in West-Vlaanderen en Limburg 1/7/2013 2
Hoe verliep het wetgevingsproces? Hoe verliep het wetgevingsproces? Oktober 2009 Studiedag VVSG Voorjaar 2010 Evaluatie bestaande GAS-wet VVSG-nota Mei 2010 Val regering-leterme II Voorjaar 2011 Parlementaire initiatieven VVSG-initiatief IGS Najaar 2011 Federaal Regeerakkoord regering-di Rupo Maart 2012 Initiatief federale administraties April 2012 Initiatief minister Milquet VVSG-advies September 2012 Initiatief federale regering VVSG-advies Maart 2013 parlementaire besprekingen VVSG-advies Mei 2013 goedkeuring plenaire Kamer 1/7/2013 3
1. De belangrijkste nieuwigheden TOPIC OUD NIEUW Gemeentelijke autonomie Gemeenteraad + advies jeugdraad + verplichting communicatie + samen politieverordening Leeftijd en geldboete Vanaf 16 jaar / Vanaf 18 jaar Max. 125 euro / Max. 250 euro Vanaf 14 jaar / Vanaf 18 jaar Max. 175 euro / Max. 350 euro Samenloop strafrecht Omzendbrieven parketten + protocolakkoord mogelijk + inbreuken stilstaan en parkeren + protocolakkoord parkeren Vaststelling inbreuken Politiediensten en gemeenten + personeel AGB/IGS + ambtenaar provincie/gewest Rechtsbescherming minderjarigen Rechtsbescherming meerderjarigen Verweer (62,50 euro) Verplichting bemiddeling Beroep Verweer (62,50 euro) Mogelijkheid bemiddeling Beroep Verweer (70 euro) + ouderlijke betrokkenheid kan + onafhankelijke bemiddeling + gemeenschapsdienst kan (max. 15u) Verweer (70 euro) + gemeenschapsdienst kan (max. 30u) 1/7/2013 4
1. De belangrijkste nieuwigheden (vervolg) TOPIC OUD NIEUW Beslissingstermijn Mogelijke sancties Betaling en inning van de geldboete Register van administratieve sancties 6 maanden na ontvangst vaststelling Geldboete Intrekking vergunning Sluiting inrichting Binnen 1 maand na beslissing Direct uitvoerbare kracht Geen register verplicht Geen bewaringstermijn 6 maanden na vaststelling (12 maanden bij bemiddeling of gemeenschapsdienst) + plaatsverbod + onmiddellijke betaling + verjaring na 5 jaar + bijhouden register verplicht + bewaringstermijn 5 jaar 2. Gemeentelijke autonomie Bevoegdheid gemeenteraad Artikel 119 NGW: de gemeenteraad maakt de gemeentelijke reglementen van inwendig bestuur en de gemeentelijke politieverordeningen Klassieke vervolging met politiestraffen Aanpassing Nieuwe Gemeentewet Wet 13/05/1999: artikel 135, 2, 7 : het nemen van de nodige maatregelen, inclusief politieverordeningen, voor het tegengaan van alle vormen van openbare overlast Wet 13/05/1999: artikel 119bis, 1 : de gemeenteraad kan straffen of administratieve sancties bepalen voor overtredingen van zijn reglementen of verordeningen ( ) Wet 12/01/2006: aanpassing artikel 119 NGW: ( ) met uitzondering van de tijdelijke politieverordeningen op het wegverkeer bedoeld in artikel 130bis Wet 17/06/2004: beschermingskader voor minderjarigen Wet 20/07/2005: samenloop strafrecht Wat verandert door de nieuwe wet? Advies van de jeugdraad vragen (niet-bindend) Communiceren van de politieverordening Gemeenten kunnen samen politieverordening maken 1/7/2013 5
3. Samenloop met strafrecht AUTONOMIE GEMENGD GEDEPENALISEERD Wettelijke basis Art.135-119-119bis NGW Inbreuk politieverordening Regels wet / decreet Inbreuk wet / decreet - reglement / verordening - tenzij straf wet / decreet Bv. Strafwetboek Bv. gedepenaliseerd parkeren Straf door gemeente Straf door andere overheid Straf door gemeente - politiestraf - GAS-vergunning - GAS-sluiting - GAS-boete Vaststelling naar gemeente binnen 2 maand (tenzij heterdaad = 1 maand) - gemeente met GAS - andere overheid met eigen straf - parket met eigen straf Vaststelling naar parket binnen 2 maand (tenzij heterdaad = 1 maand) < 2 maand = groen licht (GAS-2) > 2 maand = rood licht (GAS-3) - opnemen in reglement - politiestraf / GAS Vaststelling naar gemeente binnen 2 maand (tenzij heterdaad = 1 maand) Wat verandert door de nieuwe wet? Nieuwe gemengde inbreuken protocolakkoord mogelijk Nieuwe inbreuken stilstaan en parkeren protocolakkoord verplicht Protocolakkoord = afwijkingen termijnen en nadere regels procedure 327 (GAS-3) Dreiging aanslag persoon of eigendom. Mondeling of schriftelijk. Met of zonder bevel of voorwaarde. 328 (GAS-3) Vals bericht over gevaar aanslag persoon of eigendom. Mondeling of schriftelijk of door een gedraging. 328bis (GAS-3) Verspreiden van (vermeend) gevaarlijke stoffen die gevoelens van vrees doen ontstaan voor aanslag persoon of eigendom. 329 (GAS-3) Door gebaren of zinnebeelden dreigen met aanslag persoon of eigendom. 330 (GAS-3) Bedreigingen onder bevel 398 (GAS-3) Opzettelijk verwondingen of slagen toebrengen. 448 (GAS-3) Beledigen van personen door daden, geschriften, prenten of zinnebeelden. 461 (GAS-3) Bedrieglijk wegnemen van een zaak. GAS-3 > GAS-2 463 (GAS-3) Diefstallen. GAS-3 > GAS-2 521, 3 (GAS-3) Gehele of gedeeltelijke vernieling of onbruikbaarmaking, met het oogmerk om te schaden, van rijtuigen, wagons en motorvoertuigen NIEUW 1/7/2013 6
526 (GAS-2) Grafsteden, gedenktekens of grafstenen vernielen, neerhalen, verminken of beschadigen. Idem voor monumenten, standbeelden of voorwerpen algemeen nut of versiering. Idem voor monumenten, standbeelden, schilderijen of kunstvoorwerpen in kerken, tempels of openbare gebouwen. 534bis (GAS-2) Zonder toestemming graffiti brengen op (on)roerende goederen. (W.25/01/2007) 534ter (GAS-2) Opzettelijk andermans (on)roerende eigendom beschadigen. (W.25/01/2007) 537 (GAS-2) Kwaadwillig bomen omhakken, verminken of ontschorsen of enten vernielen. 545 (GAS-2) Geheel of deels grachten dempen, hagen afhakken of uitrukken, landelijke of stedelijke afsluitingen vernielen, grenspalen, (hoek)bomen tussen erven verplaatsen of verwijderen. 559,1 (GAS-2) Andermans roerende eigendom opzettelijk beschadigen of vernielen. 561,1 (GAS-2) Nachtgerucht of nachtrumoer. 563,2 (GAS-2) Stedelijke of landelijke afsluitingen opzettelijk beschadigen. 563,3 (GAS-2) Feitelijkheden en lichte gewelddaden, indien niemand gewond of geslagen en geen belediging. Opzettelijk enig voorwerp werpen dat persoon kan hinderen of bevuilen. 563bis (GAS-2) (W.1/06/2011) In publiek toegankelijke plaatsen begeven met gezicht geheel of gedeeltelijk bedekt of verborgen. Met uitzondering van andersluidende wet, arbeidsreglement of feestreglement. OMZ.B. 4. Vaststelling van inbreuken De vaststelling Termijn verzenden vaststelling = 2 maanden Termijn verzenden vaststelling bij heterdaad = 1 maand De vaststeller Alle inbreuken = agenten van politie, ambtenaren politie en bijzondere veldwachters Gewone inbreuken + stilstaan en parkeren = gemeentelijke vaststellers en personeel AGB Gewone inbreuken = personeel samenwerkingsverband, ambtenaren gewest/provincie Beperkte bevoegdheden Opvragen identiteitskaart/nummerplaat door gemeentelijke ambtenaren In principe beperkt tot grondgebied gemeente Akkoord van oorspronkelijke werkgever nodig voor nieuwe vaststellers Binnen bevoegdheid voor nieuwe vaststellers Opleidingsvereisten bij Koninklijk Besluit te bepalen Wat verandert door de nieuwe wet? Nieuwe categorieën vaststellers Langere termijn voor verzenden vaststelling naar gemeente of parket Gemengde inbreuken door politie, behalve bij stilstaan en parkeren 1/7/2013 7
Vaststelling van inbreuken Politieambtenaren Agenten van politie NIEUW bijzondere veldwachters Politiezone Gemeentelijke ambtenaren Gemeenschapswachten-vaststellers Gemeente / politiezone Opleiding Aanwijzing GR KB nodig NIEUW personeel autonoom gemeentebedrijf en intergemeentelijk samenwerkingsverband NIEUW provinciale en gewestelijke ambtenaren Private bewakingsbedrijven Gemeente Bevoegdheid + akkoord Opleiding Aanwijzing GR KB nodig Gemeente Aanwijzing GR Lijncontroleurs KB nodig 5. Lokale bemiddeling en gemeenschapsdienst Mogelijkheid, tenzij verordening voorzien heeft Lokale bemiddeling Minderjarige = aanbod verplicht Meerderjarige = voorstel, slachtoffer gekend Slagen = geen boete Weigeren = boete of gemeenschapsdienst kan Falen = boete of gemeenschapsdienst kan Gemeenschapsdienst Minderjarige = mogelijkheid, na falen of weigeren aanbod bemiddeling Meerderjarige = mogelijkheid, mits akkoord of op verzoek Niet-uitvoering = boete kan Weigeren = boete kan Uitvoering (meerderjarige) = geen boete Wat verandert door de nieuwe wet? Beperking bevoegdheid sanctionerend ambtenaar Geen geldboete na geslaagde bemiddeling Geen geldboete na geslaagde gemeenschapsdienst 1/7/2013 8
6. Rechtsbescherming minderjarigen Informatieplicht gemeenteraad en niet-bindend advies jeugdraad Procedure ouderlijke betrokkenheid mogelijk Toewijzing advocaat door stafhouder of BJB Verweermogelijkheid (mondeling indien > 70 euro) Alternatieve maatregelen Procedure lokale bemiddeling Procedure gemeenschapsdienst Administratieve geldboete (max. 175 euro) Beroep jeugdrechtbank (tenzij plaatsverbod) Vervanging door maatregel door jeugdrechter Wat verandert door de nieuwe wet? Communiceren van de politieverordening en advies jeugdraad Procedure ouderlijke betrokkenheid mogelijkheid Verplichting lokale bemiddeling, mogelijkheid gemeenschapsdienst 6. Rechtsbescherming minderjarigen Verordening gemeenteraad Vaststelling inbreuk minderjarige Vaststelling aan sanctionerend ambtenaar (kopie parket) 2 MAANDEN HETERDAAD = 1 MAAND Mogelijkheid ouderlijke betrokkenheid (SA) Onderzoeksbevoegdheid sanctionerend ambtenaar Openen dossier + verwittigen stafhouder Brief kennisgeving aan overtreder + ouders Schriftelijk verweer (mondeling 70 euro) Verplicht aanbod lokale bemiddeling (SA) Mogelijkheid gemeenschapsdienst (SA/BM) Mogelijkheid geldboete (SA) Brief kennisgeving aan overtreder + ouders Beroepstermijn 12 MAANDEN 15 DAGEN WEIGERING FALEN NIET-UITVOERING WEIGERING 1 MAAND Betalingstermijn (verjaring 5 jaar) Administratief sanctieregister VERPLICHT MOGELIJK 1/7/2013 9
7. Rechtsbescherming meerderjarigen Verweermogelijkheid (mondeling indien > 70 euro) Bijstand of vertegenwoordiging advocaat kan Alternatieve maatregelen Procedure lokale bemiddeling Procedure gemeenschapsdienst Administratieve geldboete (max. 350 euro) Beroepsmogelijkheid Politierechtbank indien geldboete of maatregel Raad van State indien plaatsverbod Wat verandert door de nieuwe wet? Hogere grenzen mondeling verweer Mogelijkheid procedure lokale bemiddeling Mogelijkheid gemeenschapsdienst 7. Rechtsbescherming meerderjarigen Verordening gemeenteraad Vaststelling inbreuk meerderjarige Vaststelling aan sanctionerend ambtenaar Onderzoeksbevoegdheid sanctionerend ambtenaar Brief kennisgeving aan overtreder Schriftelijk verweer (mondeling 70 euro) Mogelijkheid aanbod lokale bemiddeling (SA) Mogelijkheid gemeenschapsdienst (SA/BM) Mogelijkheid geldboete (SA) Brief kennisgeving aan overtreder Beroepstermijn 2 MAANDEN HETERDAAD = 1 MAAND 6 MAANDEN 12 MAANDEN 15 DAGEN WEIGERING FALEN NIET-UITVOERING WEIGERING 1 MAAND Betalingstermijn (verjaring 5 jaar) Administratief sanctieregister VERPLICHT MOGELIJK 1/7/2013 10
8. Mogelijke sancties en uitvoering Gemeenteraad bepaalt sancties Politiestraf of administratieve geldboete Alternatieve maatregelen voor geldboete Recidive binnen 2 jaar na opgelegde sanctie College van burgemeester en schepenen behoudt sancties Burgemeester kan plaatsverbod opleggen (maatregel) Gedwongen uitvoering behoudens beroep Gewone inbreuken = 1 maand na beslissing Inbreuken stilstaan en parkeren = 1 maand na (tweede) betalingstermijn Bijzondere mogelijkheid parket bij onmiddellijke betaling Verjaringstermijn betaling geldboete van 5 jaar Wat verandert door de nieuwe wet? Hogere boetegrenzen, termijn recidive Procedure onmiddellijke betaling Verjaring betaling geldboete van 5 jaar 9. Register van sancties en onderzoeksbevoegdheid Gemeentelijk of intergemeentelijk register Straffen en alternatieve maatregelen bijhouden 5 jaar Vermelden op brief met kennisgeving beslissing Na termijn 5 jaar depersonaliseren Onderzoeksbevoegdheden uitgebreid Vaststellende ambtenaren en toegang DIV Sanctionerend ambtenaren en toegang Rijksregister Globale machtiging toegang Rijksregister VVSG (februari 2013) Sanctionerend ambtenaren en toegang DIV Beginselen privacywetgeving Verantwoordelijke voor de verwerking Aangifte databank bij Privacycommissie Recht op toegang en verbetering gegevens Wat verandert door de nieuwe wet? Meer onderzoeksbevoegdheden vaststellers Meer onderzoeksbevoegdheden sanctionerend ambtenaar Register van administratieve sancties 1/7/2013 11
Welke nieuwe procedures zijn er? Welke nieuwe procedures zijn er? 1. Inbreuken stilstaan en parkeren instrumenten voor parkeerbeleid Belastingen (Verkeerswet) Retributies (Verkeerswet) Parkeergelden (Wet 22/02/1965) Gemeentelijke administratieve sancties Strafboetes (Verkeerswet + uitvoering) Nieuwe wet: inbreuken bij KB, maar niet snelwegen/ongeval (vermoedelijk: artikel 23.1 tot 27bis Wegcode als niet-gedepenaliseerd) Inbreuken: verkeersbord C3 met automatisch toestel (art.62 Verkeerswet) Specifieke procedure: protocolakkoord met parket en afwijkende termijnen Vaststelling: enkel door politiediensten, gemeentediensten en AGB (?) 1/7/2013 12
Welke nieuwe procedures zijn er? strafrechtelijk / verkeerswet Federale boetes (KB) GAS (KB) gedepenaliseerd / fiscaal Belastingen Retributies Parkeergelden gedepenaliseerd / politieverordening GAS Bv. Graden geldboetes of KB Kostprijs of tarief 350 euro (meerderjarige) 175 euro (minderjarige) Welke nieuwe procedures zijn er? 1. Inbreuken stilstaan en parkeren Verordening gemeenteraad (zie KB) + protocolakkoord Vaststelling inbreuk Onderzoeksbevoegdheid gemeentelijke vaststeller Vaststelling aan gemeente en/of parket Onderzoeksbevoegdheid sanctionerend ambtenaar Geldboete (SA) (zie KB) ZIE PROTOCOLAKKOORD 15 DAGEN Brief kennisgeving aan overtreder 1 Schriftelijk verweer (mondeling 70 euro) 30 DAGEN Betalingstermijn 1 Brief herinnering aan overtreder voor betalingstermijn 1 Brief kennisgeving betaling na verweer Betalingstermijn 2 ONBEPAALD + 30 d. 30 DAGEN Gedwongen uitvoering (tenzij beroep) Administratief sanctieregister VERPLICHT MOGELIJK VERWEER NALATIG 1/7/2013 13
Welke nieuwe procedures zijn er? 2. Onmiddellijke betaling geldboete Wanneer? Voor gewone inbreuken, bv. gedepenaliseerd parkeren (max. 25 euro tot max. 100 euro) Voor inbreuken op stilstaan en parkeren (max. per Koninklijk Besluit) Voorstel? Operationeel politiepersoneel Modaliteiten betaling per Koninklijk Besluit Alle overtreders? Natuurlijke persoon, niet minderjarig of onbekwaam Geen woonplaats of vaste verblijfplaats Met akkoord Proces-verbaal gewone inbreuk aan gemeente (mededeling parket) Proces-verbaal stilstaan en parkeren altijd aan parket Mogelijkheid artikel 216bis of 216ter Sv. (teruggave na verhaal gerechtskosten) Mogelijkheid veroordeling (verhaal gerechtskosten) Mogelijkheid vrijspraak (teruggave) Mogelijkheid voorwaardelijke veroordeling (teruggave na gerechtskosten) Mogelijkheid werkstraf (teruggave na verhaal gerechtskosten) Mogelijkheid gewone schuldigverklaring (teruggave na verhaal gerechtskosten) Welke nieuwe procedures zijn er? 3. Administratief plaatsverbod Vaststelling van de inbreuk Beslissing burgemeester Maatregel openbare orde meteen van kracht Waarschuwing wordt betekend Vaststelling van nieuwe inbreuken Brief uitnodiging hoorzitting (aangetekend) Hoorzitting burgemeester Mondeling of schriftelijk verweer Afwezigheid zonder motieven Beslissing burgemeester inzake plaatsverbod Bevestiging plaatsverbod door CBS Herhaling van de inbreuk Hernieuwing plaatsverbod (2x) ONBEPAALD ONBEPAALD ONBEPAALD ONBEPAALD ONBEPAALD EERSTVOLGENDE ZITTING ONBEPAALD Gewone procedure (bij niet-naleving) Beroep Raad van State Administratief sanctieregister MOGELIJK VERPLICHT VERWEER 1/7/2013 14
Kunnen we meer samenwerken? Kunnen we meer samenwerken? Politieverordening voor meerdere gemeenten Protocolakkoord voor meerdere gemeenten Vaststellende ambtenaar voor meer gemeenten Bemiddelaar voor meerdere gemeenten Sanctionerend ambtenaar voor meer gemeenten Register sancties voor meerdere gemeenten 1/7/2013 15
Welk werk heeft de gemeenteraad? Welk werk heeft de gemeenteraad? Ga in overleg en zoek een draagvlak Werk een communicatiestrategie uit Maak de nodige beslissingen Voert onze gemeente GAS in? Zijn er alternatieven? Voor welke overlastfenomenen voeren we GAS in? Voor welke niet? Werken we samen met andere gemeenten? Moeten we een protocol afsluiten met het parket? Worden GAS-boetes mogelijk voor minderjarige overtreders? Wie gaat over tot de vaststellingen? Maken we afspraken met de intercommunale of het AGB? Wie wordt sanctionerend ambtenaar? Wie stellen we aan als bemiddelaar? Voorzien we een procedure van gemeenschapsdienst? Moeten we een machtiging vragen aan de Privacycommissie? Moeten we een databank laten ontwikkelen? Bespreek de resultaten Zoek de nodige informatie op 1/7/2013 16
Waar vindt u meer informatie? www.vvsg.be/veiligheid VVSG-ledenadvies Losbladig handboek GAS Uw nieuwe pocket over de nieuwe GAS-wet (auteurs: N. Desmet, E. Moermans, I. Lambrecht, G. Van Eygen, T. Allewaert, A. Opfergelt en T. De Schepper) Tom De Schepper stafmedewerker lokale politie & veiligheid tom.deschepper@vvsg.be Dank voor uw aandacht! 1/7/2013 17