Kiezen voor kwaliteit

Kiezen voor kwaliteit Op weg naar duurzaam Zaans Verkiezingsprogramma GroenLinks Zaanstad 2014-2018

SPEERPUNTEN SPEERPUNTEN GROENLINKS VINDT KWALITATIEVE GROEI BELANGRIJKER DAN KWANTITATIEVE GROEI. Dat betekent dat wij geen voorstander zijn van groei die ten koste gaat van de natuur, het dierenwelzijn of de leefbaarheid in de wijken. Wij streven naar een energieneutrale stad in 2020. Daarvoor is het belangrijk om in te zetten op natuurlijke hulpbronnen (zoals wind, zon, biomassa, aardwarmte, enzovoort). GROENLINKS VINDT DAT IEDEREEN KANSEN MOET KRIJGEN IN DE SAMENLEVING. Participatie is mooi, maar niet voor iedereen haalbaar. Daarom moeten er voorzieningen blijven voor de meer kwetsbaren in de samenleving. Zoals de mogelijkheid tot beschut werken. GROENLINKS VINDT DAT ER GEBOUWD MOET WORDEN NAAR BEHOEFTE. De wachtlijst voor jongeren op een woning is circa 8 jaar. GroenLinks vindt dat volstrekt onaanvaardbaar. Er moet gebouwd worden naar behoefte dus meer jongerenwoningen én trouwens ook meer woningen voor ouderen. Leegstaande kantoor- en winkelpanden kunnen daar ook voor worden ingezet. GROENLINKS VINDT DAT ER GEEN VERDERE CULTURELE VERSCHRALING MAG PLAATSVINDEN. De bodem is bereikt. De culturele sector moet niet nog verder worden gekort. Wanneer de economie aantrekt, moet de culturele sector daarvan mee profiteren. GroenLinks vindt dat er in Zaanstad minimaal twee vestigingen van de bibliotheek moeten bestaan. GROENLINKS VINDT BREEDTESPORT BELANGRIJKER DAN TOPSPORT. Het huidige topsportbeleid in Zaanstad is voldoende. Veel belangrijker is het om voor breedtesport te kiezen en sport voor jong en oud, arm en rijk, bereikbaar te houden. Sportverenigingen moeten gestimuleerd worden om intensief samen te werken. GROENLINKS VINDT EEN GOED FIETSENBELEID VAN GROOT BELANG. Zaanstad moet een fietsvriendelijke gemeente blijven. Het snelfietspad is daarvan een mooi voorbeeld. Verder kan er worden ingezet op nog meer verkeerslichten die 2

fietsvriendelijk zijn afgesteld. In het centrum van Zaandam moet het aantal parkeervoorzieningen worden uitgebreid. GROENLINKS VINDT DAT DE GEMEENTE EEN VOORBEELDFUNCTIE DIENT TE VERVULLEN. Daarom vinden wij het belangrijk dat Zaanstad een Fair Trade-gemeente wordt en de eerlijke winkelroute blijft promoten. Ook op het gebied van Social Return dient de gemeente een voorbeeldfunctie te vervullen. GROENLINKS VINDT DAT ER GEEN GROENE RUIMTE MAG WORDEN OPGEOFFERD VOOR PARKEERRUIMTE. Een groene leefomgeving is van groot belang voor de leefbaarheid in de wijken. GroenLinks wil niet dat groen (of speelruimte) verdwijnt voor verdere uitbreiding van parkeerruimte. Ook moeten alle (publieke) voorzieningen goed bereikbaar zijn voor iedereen. GROENLINKS VINDT DAT ER NOG MEER OP PREVENTIE KAN WORDEN INGEZET. Zeker op het gebied van gezondheid en schulddienstverlening, kan er veel positiefs worden bereikt door een actief preventiebeleid te voeren. Gezondheid is zo belangrijk, dat het een apart punt in de begroting zou moeten zijn. GROENLINKS VINDT DAT ER EEN LOKAAL MELDPUNT VOOR VUURWERKOVERLAST MOET KOMEN. Het afsteken van vuurwerk lijkt elk jaar wel eerder te beginnen. Mensen, dieren en het milieu ondervinden toenemende overlast van knalvuurwerk. GroenLinks is voor een centrale vuurwerkshow, waardoor de overlast in de wijken kan worden teruggedrongen. GROENLINKS VINDT DAT HET DUURZAAMHEIDSFONDS IN DUURZAME PROJECTEN MOET BLIJVEN INVESTEREN. Het duurzaamheidfonds is opgebouwd uit NUON-gelden. Wij vinden dat dit fonds zich moet blijven richten op duurzaamheid, en niet moet worden aangewend voor andere investeringen. Het is belangrijk om in te zetten op verduurzaming van de woningbouw. Een focus daarop levert extra (groene) werkgelegenheid op, en het scheelt bewoners in de energiekosten. 3

INHOUD 1. Voorwoord 2. Inleiding 3. Onze leefomgeving 4. Gelijke kansen voor iedereen 5. Open samenleving 6. Zaanse zaken 7. Hier worden we blij van! 8. Bereikte punten 9. Verantwoording 10. Register 11. Speerpunten 4

1. VOORWOORD In dit verkiezingsprogramma staan onze dromen en ideeën voor de toekomst van (de inwoners van) Zaanstad. Door de economische crisis is die toekomt voor velen onzeker. Het aantal werklozen stijgt en steeds meer mensen komen in financiële problemen. Ook belanden grote groepen in een sociaal isolement. GroenLinks vindt dat de overheid passende maatregelen moet nemen. Bijvoorbeeld door te zorgen voor meer (groene) banen. En door maatregelen te nemen die ervoor zorgen dat ook de meest kwetsbaren van onze samenleving een leefbaar en plezierig bestaan kunnen leiden. GroenLinks zal in dit programma veel aandacht besteden aan de gewenste én ons inziens noodzakelijke maatregelen voor milieu, natuur en dierenwelzijn in de stad. GroenLinks rekent daarbij ook op inzet van de inwoners. In een samenleving moet immers, het woord zegt het al, samen worden geleefd. En er moet ook samen worden gedeeld en samen worden gewerkt aan een nog betere toekomst. Gelukkig gaat er al heel veel erg goed in Zaanstad. In een apart hoofdstuk melden we waar wij blij van worden. Op onze website (www.gl075.nl) zijn belangrijke punten per wijk in kaart gebracht. Deze site zal tijdens de campagne regelmatig ververst worden, net als onze reguliere website (www.groenlinks.zaanstad.nl) en onze Facebookpagina (www.facebook.com/gl075). Wanneer u op- of aanmerkingen wilt maken naar aanleiding van dit verkiezingsprogramma, dan horen wij dat graag. U kunt ons bereiken via genoemde websites of via e-mail: campagne@gl075.nl. Het programma- en campagneteam van GroenLinks Zaanstad. 5

2. INLEIDING Jarenlang stond er in het logo van GroenLinks de ondertekst: Zin in de toekomst. En die bewering klopt nog steeds, want wij hebben zin in de toekomst! En de toekomst is dichterbij dan je denkt. De toekomst begint vandaag. Of sterker nog: de toekomst is allang begonnen. En juist in de lokale politiek kun je uitstekend sturing geven aan die toekomst. Zeker nu de landelijke overheid heeft besloten dat meer zaken op lokaal niveau georganiseerd moeten gaan worden. Denk daarbij aan de jeugdzorg, aan de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en ook de thuiszorg. Steeds meer onderwerpen worden gedecentraliseerd en komen op het bordje van de lokale overheid de gemeente - terecht. 2.1 MONDIALISERING VERSUS LOKALE ONTWIKKELINGEN De samenleving verandert. Door internet lijkt de wereld kleiner geworden. We weten dankzij sociale en nieuwsmedia precies wat zich op dit moment aan de andere kant van de wereld afspeelt. We kunnen skypen met onze familie in Canada, we boeken vanuit onze luie stoel een vakantie naar een eilandje in de Stille Oceaan, we bestellen een flitsende, aerodynamische fiets in Hongkong en kopen in de supermarkt de sappigste appels die worden geteeld in Argentinië. De samenleving mondialiseert, en dat lijkt ons burgers tot onze grote verbazing - nauwelijks iets extra s te kosten. In reactie op deze mondialisering is een tegenbeweging op gang gekomen. Een beweging, een denkrichting, die zich juist op de meer nabije omgeving wenst te concentreren. Waarom moeten appels uit Argentinië komen als we ze ook prima hier in Nederland kunnen kweken? Waarom moet een varken in Nederland worden geboren, daarna in Duitsland worden vetgemest, vervolgens in België worden geslacht om uiteindelijk hier in Zaanstad op een bord te belanden? Misschien is het duizenden kilometers rond getransporteerde stukje vlees aantrekkelijk voor de portemonnee van de koper. Maar hoe zit het met de milieuschade die het transporteren heeft veroorzaakt? En is er rekening gehouden met het dierenwelzijn? Is het veroorzaakte dierenleed verdisconteerd in de uiteindelijke kiloprijs? (Dit allemaal nog afgezien van de vraag of je als bewuste burger überhaupt nog wel vlees moet eten, en je niet beter voor een vegaburger kunt kiezen...) Steeds meer mensen vinden het hoog tijd om over dit soort kwesties serieus na te gaan denken. De mensheid put de aardbol uit. We moeten ons leven op een verstandiger manier inrichten. Het is tijd voor een kanteling in onze samenleving. Economisch belang kan en mag niet altijd leidend zijn. GroenLinks onderschrijft deze gedachte van harte. Het is goed dat er wordt bekeken of bepaalde zaken op kleinere schaal georganiseerd kunnen worden. Het is goed dat er oog is voor lokale producten, voor 6

lokale kwaliteiten. We moeten soms zo wereldwijs zijn om onszelf grenzen op te leggen. 2.2. LOKALE GROEI Veel landelijke politici hameren erop dat het van het grootste belang is dat de economie door blijft groeien. En veel lokale politici geloven eveneens heilig in groeien, groeien en nog eens groeien. Er moeten méér woningen komen. De economische activiteiten moeten worden uitgebreid. De consumptiecijfers moeten steeds maar omhoog. En ook het wegennet moet verder worden uitgelegd. GroenLinks is voorstander van kwalitatieve groei. Moet de bereikbaarheid van Zaanstad groeien? Prima. Daar zijn wij voor. Maar dat vraagt om een investering in kwalitatieve zin. Dus niet alleen om meer asfalt, maar vooral om investeringen in fiets- en wandelpaden. En natuurlijk, niet te vergeten, in een zo hoogwaardig mogelijk openbaar vervoer. Moet het aantal banen in Zaanstad groeien? Uitstekend. Maar investeer dan vooral in duurzame en schone werkgelegenheid. 2.3 LEEFBAARHEID Als lokale politicus kun je invloed uitoefenen op de leefbaarheid van de stad. GroenLinks vindt het belangrijk dat er meer huizen in Zaanstad bespaard blijven van milieuhinder. Er moet veel aandacht blijven bestaan voor het dierenwelzijn in de stad. En we moeten eraan blijven werken om klimaatdoelstellingen te bereiken. De stad moet nog mooier worden. Nóg schoner. Nóg socialer. Voor GroenLinks kan groei nooit los gezien worden van het welzijn van mens, dier en de omgeving. Daarom is het essentieel om belangrijke kwesties samen op te pakken. Met z n allen bewonen we deze stad, met z n allen maken we deze samenleving. Om die reden juichen we buurtinitiatieven van harte toe. Het samen opzetten van groenvoorzieningen (bijvoorbeeld de Monettuin), het organiseren van buurtmaaltijden en het gezamenlijk organiseren van kinderoppas. Het zijn initiatieven die belangrijk zijn. Mensen kunnen er geld mee uitsparen. En het draagt bovendien bij aan de cohesie in de buurt. Dergelijke initiatieven stimuleren mensen tot een andere manier van denken. In dat kader zijn wij blij met de ontwikkelingen rond het burgerinitiatief van de Transition Towns. Een idee dat nu ook in de Zaanstreek heeft postgevat. Door Transition Towns te stichten, wordt een aanzet gegeven om op een meer duurzame (en minder van olie afhankelijke) manier samen te leven, te werken en te wonen. 2.4 GROEIEN DOOR TE DELEN Wij denken dat er in de samenleving steeds meer gedeeld bezit zal zijn. Dat is bijvoorbeeld te zien aan de groeiende populariteit van de deelauto. Veel (met name jonge) mensen willen geen eigen auto hebben. Zij zien de voordelen van het delen van bezit in: het bespaart geld, het bespaart je 7

de ergernis van het zoeken naar een parkeerplek, het geeft je de vrijheid om te kiezen voor een andere manier van reizen. De trend om zaken te delen, wordt nog verder gestimuleerd door technologische ontwikkelingen. Op internet kan én wordt vrijwel alles gedeeld. Ideeën, muziek, films, boeken, games, informatie. Een van de gevolgen van deze trend is dat je diverse zaken niet meer materieel in huis hoeft te halen. Je kunt het materiaal immers via diverse (betaalde) kanalen ook gedeeld in je bezit krijgen. GroenLinks staat positief tegenover deze vormen van delen. 2.5 ANDERE OPKOMENDE INITIATIEVEN De crisis raakt ons allemaal. Maar de crisis heeft positieve neveneffecten. Het kan soms net even een andere (en vaak frissere) blik werpen op begrippen als bezit en consumptie. Onze maatschappij is meer en meer een wegwerpmaatschappij geworden. Zodra er iets kapot is, belandt het in de afvalbak. Alleen al omdat het meestal duurder is om het apparaat te laten repareren dan om een nieuw exemplaar aan te schaffen. Zo wordt onze schroothoop hoger en hoger. Kringloopwinkels en Repair Cafés zijn een antwoord op deze losgeslagen consumptie- en wegwerpdrang. De cafés zijn landelijk een groot succes en worden in Zaanstad op drie locaties georganiseerd (Wormerveer, Koog a/d Zaan, Zaandam). Een andere trend is bijvoorbeeld die van de thuiskok. Er zijn inmiddels tientallen kookgekken in de Zaanstreek die tegen kostprijs de heerlijkste maaltijden aanbieden. Ook bestaan er steeds meer websites die zich op een specifieke buurt of wijk richten. Er worden diensten of overbodig geworden producten aangeboden. Het is prachtig als de virtuele wereld een modern prikbord wordt, en voor meer verbindingen zorgt in de echte wereld. 2.6 THEMA S VERKIEZINGSPROGRAMMA In dit verkiezingsprogramma kijken wij vanuit bovenstaande visie naar verschillende zaken. En wij focussen ons bij de uitwerking ervan op lokale thema s. Door middel van veelzeggende beelden willen we ook visueel duidelijk maken waar wij voor staan. En per hoofdstuk voorzien wij enkele concrete vragen van antwoorden. Daarnaast illustreren we bepaalde kwesties door te laten zien hoe het Zaanse echtpaar Raoul en Karin én hun kinderen Kevin en Louise ertegenaan kijken. We zoomen regelmatig in op verschillende Zaanse zaken en Zaanse wijken. Op onze campagnesite kunt u trouwens nog beter per wijk bekijken wat GroenLinks in het verleden heeft bereikt en wat we nog willen bereiken in de komende jaren. 8

Maak kennis met een Zaans gezin: Raoul is 39 jaar. Hij woont al zijn hele leven in de Zaanstreek. Hij is geboren in Krommenie, daarna verhuisd naar Assendelft en woont nu sinds enige jaren in Zaandam. Daar vervult hij een administratieve functie bij een internationale transportonderneming. Zo af en toe voert hij magazijnwerkzaamheden uit. Raoul is vrijwilliger (trainer en soms grensrechter) bij een grote voetbalclub. Het liefst blijft hij zijn hele leven in Zaanstad wonen. Al maakt hij zich, door de crisis, wel eens zorgen of hij zijn baan wel kan houden. Karin is 36 jaar. Zij is op haar negende naar Zaanstad verhuisd. Ze moest eerst erg wennen aan de Zaanse mentaliteit. Ze vond Zaankanters in het begin behoorlijk stug en negatief over hun eigen stad. Karin vindt het inmiddels fijn om samen met Raoul en hun twee kinderen in een Zaanse wijk te wonen. Ze werkt parttime als apothekersassistente. Als de kinderen over een paar jaar allebei naar het voortgezet onderwijs gaan, wil ze graag weer fulltime aan de slag. Louise is elf. Ze zit in groep 7 van een openbare basisschool in Zaanstad. Ze heeft het in Zaanstad prima naar haar zin. Er is redelijk veel te doen. Ieder jaar kermis, de Dam tot Dam-loop en zo af en toe gaat ze naar de film of het theater. Ook vindt ze het fijn om in haar eigen schooltuintje bezig te zijn. Na de basisschool wil ze naar het Pascal omdat ze daar een Havoopleiding kan volgen die extra aandacht besteedt aan de Engelse taal. Louise droomt er namelijk van om later naar Amerika te verhuizen. Kevin (zeven jaar) gaat naar groep 4. Sinds kort zit hij op voetbal en hij zou het liefst elke dag tegen een balletje trappen. Gelukkig is er in de buurt een trapveldje, en daar is hij vaak te vinden. Helaas is het niet mogelijk om op straat met de bal te spelen, daarvoor zijn er te veel auto s. Kevin is nog niet echt bezig met zijn toekomst. Alhoewel als hij gevraagd wordt om spits van Ajax te worden, dan zegt hij daar natuurlijk geen nee tegen 9

Vragen bij dit hoofdstuk: *Bestaan Raoul, Karin, Louise en Kevin in werkelijkheid? Jazeker. We kennen hen alleen niet persoonlijk. En misschien heten ze in werkelijkheid wel Abdel, Naomi, Berkay en Songul. Of misschien wel Eefje, Silvia, Annemiek en Floor. * Heeft de lokale politiek wél invloed op het leven van alledag? Juist lokale politici kunnen concrete veranderingen bewerkstelligen. Zonder enthousiaste Zaanse (GroenLinks) politici was de binnenstad van Zaanstad nooit verfraaid. En zonder lokale politici zou er geen Hoogwaardig Openbaar Vervoer-verbinding met Amsterdam zijn gelegd. * Is GroenLinks-Zaanstad tegen groei? Wij zijn voor kwalitatieve groei. En we zijn beslist niet voor groei wanneer dit ten koste gaat van bijvoorbeeld natuur, dierenwelzijn en leefbaarheid in de wijken. * Kan GroenLinks-Zaanstad het verschil maken? De afgelopen jaren heeft GroenLinks er steeds voor gezorgd dat de klimaatambities hoog op de agenda zijn blijven staan. Ook hebben we een belangrijke bijdrage geleverd aan het behoud van natuur in en rond Zaanstad. Als collegepartij leveren we al jarenlang een belangrijke bijdrage! Voor meer bereikte punten verwijzen we ook graag door naar hoofdstuk 8 van dit programma. 10

3. ONZE LEEFOMGEVING Lokale politiek draait niet alleen om loszittende stoeptegels en afgewaaide boomtakken. Zeker in een grote stad als Zaanstad (met inmiddels meer dan 150 000 inwoners) zijn er vele belangrijke zaken. Maar de leefomgeving is natuurlijk wél een steeds terugkerend hot item voor lokale politici. Voor GroenLinks is het belangrijk dat het een groene en voor iedereen prettige leefomgeving is. 3.1 ENERGIENEUTRALITEIT Zaanstad heeft de ambitie om in 2020 energieneutraal te zijn. Daarin is de stad een koploper, een voorbeeld voor andere gemeenten. Het is een ambitieuze doelstelling die de stad subsidies, prijzen en een energiebewust aanzien bezorgd. Er is inmiddels al behoorlijk veel bereikt en GroenLinks Zaanstad vindt het belangrijk dat er op de ingeslagen weg wordt voortgegaan. Daarnaast pleiten wij voor een Werkgroep Duurzaamheid die initiatieven ontplooit om woningen en andere gebouwen in Zaanstad duurzamer te maken. Dit kan plaatsvinden door sterk in te zetten op isolatie (van dak, vloer en muren), en door burgers en bedrijven te stimuleren wind- en zonne-energie op te wekken voor hun eigen energiebehoefte. De Werkgroep moet bewonersgroepen adviseren en stimuleren om duurzame maatregelen te treffen. Een gezonde leefomgeving is essentieel voor onze toekomst. Het heeft een positief effect op onze gezondheid, en verduurzaming is op termijn gunstig voor onze portemonnee. Het vermindert bovendien onze afhankelijkheid van fossiele energie, zoals olie en kolen. Raoul bereidt zich graag goed voor op de toekomst. Daarom is hij altijd op zoek naar verbeteringen in en rond het huis. Hij heeft een offerte laten maken voor het isoleren van het dak van hun tussenwoning. Dat zal iets meer dan 3500 gaan kosten. Maar de besparing kan oplopen tot 500 euro per jaar. In zeven jaar tijd is deze investering dus terugverdiend en in de tussentijd betaalt het gezin maandelijks minder aan energiekosten. Maar helaas hebben Raoul en Karin op dit moment geen 3500 euro in de ladekast liggen. Raoul heeft ook een offerte opgevraagd om de spouwmuren van de woning te isoleren. Dat is een veel minder hoge uitgave: dat kan al voor 1200. Volgens Raouls berekeningen kan het zijn gezin circa 300 euro schelen op jaarbasis. In dat geval is de investering al in vier jaar tijd terugverdiend. De investering is gericht op de nabije, maar ook de verdere toekomst. Raoul verwacht dat de energieprijzen alleen maar zullen stijgen, en het is dus financieel erg aantrekkelijk om energiezuiniger te gaan leven. 3.2 GEBRUIKMAKEN VAN EIGEN BRONNEN 11

Zaanstad beschikt niet over een eigen voorraadje kolen, aardgas en olie dat we naar hartenlust uit de grond kunnen pompen. Maar de gemeente kan wel energie opwekken uit natuurlijke hulpbronnen, zoals de wind, de zon en aardwarmte. Ook kan er energie worden opgewekt door gebruik te maken van biomassa. GroenLinks is een groot voorstander van het inzetten op natuurlijke hulpbronnen. Helaas heeft de provincie Noord-Holland een terughoudender opvatting over milieubeleid, zeker wat betreft windmolens. Onder andere Amsterdam, Haarlemmermeer en Zaanstad hebben bezwaar aangetekend tegen het provinciale beleid. GroenLinks-Zaanstad ondersteunt dit verzet. Want om klimaatambities te verwezenlijken, is het belangrijk om in te zetten op zo veel mogelijk middelen. GroenLinks heeft zich resoluut opgesteld als tegenstander van schaliegas. Wij denken dat het boren daarnaar onaanvaardbare risico s met zich meebrengt, en dat de opbrengsten daarbij vergeleken in het niet vallen. Raoul komt wel eens met een bedrijfsbusje naar huis. Dat is nodig als hij s middags laat van een klant komt, of als hij de dag erna vroeg naar een klant toe moet. Het is vaak lastig om het busje te parkeren in hun nauwe straat. Raoul wil het busje best wat verder van huis neerzetten. Bijvoorbeeld op een groot parkeerterrein buiten de stad. Liefst met enig toezicht en enkele basisvoorzieningen. Dan zou hij vanaf daar op de fiets naar huis kunnen. De gemeente kan (witte) fietsen beschikbaar stellen speciaal hiervoor bestemd. 3.3 WERKGELEGENHEID DANKZIJ VERDUURZAMING De omschakeling naar schonere vormen van energie, levert heel wat nieuwe banen op. In de bouw moet energieneutraal werken de norm zijn. Alle nieuwe woningen en gebouwen moeten voldoen aan strenge milieunormen. En bij renovaties moet het aspect duurzaamheid altijd worden meegewogen. Het is voor huurders en eigenaren aantrekkelijk om in een duurzamere woning te wonen. Het zorgt voor een gezonder binnenklimaat en een lagere energierekening. GroenLinks is er voorstander van om huurders, eigenaren, corporaties en bouwbedrijven op dit gebied te adviseren, te stimuleren en in sommige gevallen te subsidiëren. De gemeente moet voorlichting geven over de positieve kanten van duurzamer wonen en duurzamer leven. Bijvoorbeeld door op de gemeentelijke site rekenvoorbeelden te geven. Met deze rekenvoorbeelden kan bepaald worden hoeveel lager de energierekening uitvalt door duurzame ingrepen. En wellicht kunnen we apps gebruiken (of zelf ontwikkelen) waarmee je kunt zien hoe het binnenklimaat verbeterd wordt door slimme aanpassingen aan of in het gebouw. Elementen die hierbij van belang zijn: de CO2-waarden binnenshuis, de luchtvochtigheid en de hoeveelheid deeltjes fijnstof in de lucht. 3.4 EEN GROENE LEEFOMGEVING 12

Uit diverse onderzoeken blijkt dat mensen zich prettiger voelen in een groene leefomgeving. Bomen geven ons koelte in de zomer, vrolijken ons op in de lente en maken ons te allen tijde bewust van het verloop der seizoenen. En natuurlijk zijn bomen bovendien goed voor onze gezondheid. GroenLinks-Zaanstad is een voorstander van buurtmoestuinen waar buurtbewoners groente en fruit kunnen oogsten. Het is financieel aantrekkelijk voor mensen met een krappe beurs, en het brengt mensen bovendien in contact met de natuur. Voor kinderen is het een sensatie om te ontdekken dat fruit niet alleen uit een plastic supermarkttasje komt, maar dat het ook groeit aan een boom! Daarnaast moet er in elke wijk een avonturenspeelplaats komen, waar kinderen volop kunnen bewegen. Ook moeten er voldoende groengebieden fietsend bereikbaar zijn. Na schooltijd is Kevin vaak te vinden bij het Johan Cruyff Court. Daar staan twee voetbaldoelen en ligt een mooi stukje kunstgras. Het is er altijd druk, de sfeer altijd plezierig. Het leuke is dat er nauwelijks vandalisme plaatsvindt. Dat komt omdat het voetbalveldje echt van de jongens én meisjes van de buurt is. En op die eigen plek zijn ze met z n allen ongelooflijk zuinig! Bij voorkeur worden bewoners nauw betrokken bij de groengebieden in de stad. Zij weten waaraan behoefte is, en zij kunnen een bijdrage leveren bij het onderhoud van de voorzieningen. GroenLinks is daarom een groot voorstander van schooltuinen. Graag zien wij dat er in ieder geval ook in Zaanstad Noord schooltuinen aangelegd worden. Het is goed om kinderen al op jonge leeftijd kennis te laten maken met natuureducatie. 3.5 GROENE BUITENGEBIEDEN GroenLinks vindt het belangrijk om de karakteristieke veenweidegebieden te behouden. Wij verzetten ons tegen aantasting van deze unieke natuurgebieden. Hier mogen economische belangen géén voorrang krijgen. Het is positief dat er weer een Zaanse Natuuratlas is verschenen. Dit boekwerk brengt in kaart hoe de Zaanse natuur er op dit moment voorstaat. Het geeft een prima overzicht van de huidige biodiversiteit. Bermen van wegen leveren eveneens een bijdrage aan de biodiversiteit. Het is belangrijk dat deze groenstroken niet te vaak gemaaid worden. Wij juichen het toe dat in sommige gevallen schapen worden ingezet voor het onderhoud van groengebieden. GroenLinks is een voorstander van een verdere sanering van onze soms sterk vervuilde bodem. 3.6 DIERVRIENDELIJK BELEID Het is voor GroenLinks-Zaanstad vanzelfsprekend dat we in onze gemeente op een verantwoorde wijze met dieren omgaan. Er moet goede 13

dierenopvang zijn, zoals dat nu al plaatsvindt in het Vogelopvangcentrum in Krommenie en het dierenasiel in Zaandam. Eventuele overlast van dieren dient op een zo diervriendelijke mogelijke wijze te worden aangepakt. GroenLinks was tevreden over de manier waarop de pauwenoverlast in Krommenie is aangepakt. Verder is het van belang om bij maaiwerkzaamheden rekening te houden met het broedseizoen van vogels. Bij nieuwbouw moet er rekening worden gehouden met aanwezige dieren. GroenLinks is voor het aanleggen van zwaluwkasten en het bouwen van vogelvriendelijke bouwconstructies. 3.7 SCHONE LEEFOMGEVING Een schone leefomgeving is een omgeving met onder andere zo min mogelijk uitlaatgassen. Om zo n leefomgeving te bereiken, is het belangrijk vervoer per fiets en elektrische auto te stimuleren. Ook vinden wij dat fietsers in de stad bevoorrecht mogen worden. Er staan op diverse plaatsen in Zaanstad al verkeerslichten die de fietsers eerder groen geven. GroenLinks-Zaanstad is er voorstander van dat er nog meer verkeerslichten fietsvriendelijker worden afgesteld. De fietsparkeervoorzieningen bij de stations moeten verbeterd worden. We zijn trots op het Fietsenpakhuis in het centrum van Zaandam, dat mede dankzij onze wethouder is gerealiseerd. Deze veelbezochte fietsenstalling waar je ook reparaties kunt laten uitvoeren en buggy s, rollators en boodschappenwagentjes kunt huren is zeer succesvol en weet vele winkelbezoekers te verleiden om op de fiets naar het centrum te komen. Karin en Louise winkelen graag op de vernieuwde Gedempte Gracht. Lekker kijken, keuvelen en kopen. Sinds het Fietsenpakhuis is geopend gaan ze meestal op de fiets. Vanuit de Vinkenstraat loop je zo naar alle winkels toe. En het is een fijn idee dat er toezicht wordt gehouden op de fietsen. Louise heeft al eens van de reparatieservice gebruikgemaakt. Haar voorlamp is gemaakt door een vriendelijke meneer van het Fietsenpakhuis. Als er goede fietsenstallingen zijn, kiezen mensen er eerder voor om aansluitend voor het openbaar vervoer te kiezen. GroenLinks wil dat het systeem van de deelauto gestimuleerd wordt. Er kan in elke wijk aparte parkeerruimte komen voor een deelauto. Op die manier steunen we de trend om niet allemaal zelf een auto aan te schaffen. Ter ondersteuning en stimulering van een zorgvuldige verkeersafwikkeling rondom en door Zaanstad, kan GroenLinks instemmen met een doortrekking van de A8 mits deze goed landschappelijk wordt ingepast. 3.8 HERGEBRUIK Door nog meer aandacht te vestigen op de mogelijkheden van hergebruik, kan de leefomgeving verbeteren. Door producten slimmer her te gebruiken, bespaar je namelijk grondstoffen. 14

Al eerder werden de Zaanse Repair Cafés genoemd. GroenLinks-Zaanstad vindt het daarnaast goed dat er steeds meer mogelijkheden zijn om de afvalstromen te scheiden. Behalve GFT, kan er inmiddels papier en plastic worden gescheiden. Wij vinden het belangrijk dat de gemeente nog actiever wordt in de voorlichting hierover. En wat ons betreft mag het gescheiden groene afval vaker opgehaald worden dan het restafval (de grijze containers). 15

Vragen bij dit hoofdstuk: *Zaanstad Energieneutraal in 2020 - is dat nog wel haalbaar? Het wordt een lastige, misschien zelfs onmogelijke opgave om heel Zaanstad in 2020 energieneutraal te maken. Maar GroenLinks vindt het van groot belang om wél een ambitie te blijven uitstralen. Zonder ambities kom je nergens. En een ambitie zorgt ervoor dat Zaanstad subsidies ontvangt en een koploper blijft op klimaatgebied. Verder maakt het van Zaanstad een inspirerend voorbeeld voor bedrijven, bewoners en externe partijen. * De provincie wil geen windmolens toestaan in het Noordzeekanaalgebied. En er lijkt sowieso veel weerstand tegen windmolens. Waarom blijft GroenLinks er toch voor pleiten? Het rendement van windmolens is vooralsnog hoger dan dat van zonnepanelen. Om onze maatschappij werkelijk duurzamer te maken, is het van groot belang om in te zetten op meerdere natuurlijke energiebronnen. GroenLinks vindt het essentieel om bewoners en bedrijven te betrekken bij de verduurzaming. Wanneer mensen kunnen participeren in (én profiteren van) duurzame projecten, blijkt hun weerstand enorm af te nemen. Met andere woorden: Een windmolen bezorgt mensen nauwelijks of geen overlast als ze kunnen meedelen in de gerealiseerde opbrengst. * Er wordt regelmatig groen omgezet in parkeerruimte. Hoe is dat te voorkomen? Het is belangrijk om al bij de behandeling van bestemmingsplannen alert te zijn. De bestemming groen mag daarin niet zomaar gewijzigd worden. Voor OudKoog hebben we daar de afgelopen periode een succesvol amendement voor ingediend. * Het lijkt er op dat sommige dieren, bijvoorbeeld de bijen en de mussen, verdwijnen uit de stad. Hoe krijgen we deze dieren terug? Allereerst is het belangrijk om kritisch te kijken naar welke bestrijdingsmiddelen er worden gebruikt. Veel middelen hebben kwalijke neveneffecten. GroenLinks wil de meest schadelijke middelen (zoals Kerb en Round Up) verbieden. Voor de terugkeer van bijen is het bovendien nuttig om imkers in staat te stellen hun belangrijke werk te verrichten. Daarnaast moeten we bewoners stimuleren niet al het groen uit het tuintjes te verwijderen. Steeds meer tuinen worden verhard (geasfalteerd) en dat is niet aanlokkelijk voor mussen, merels en andere vogels. * Kunnen we het hergebruik in de eigen leefomgeving stimuleren? Een heel eenvoudige manier van hergebruik is het gebruikmaken van een regenton. GroenLinks heeft er bij de gemeente op aangedrongen het gebruik hiervan te stimuleren. Het kan een besparing opleveren van vele duizenden liters water per jaar. 16

4. GELIJKE KANSEN VOOR IEDEREEN Mede door de crisis is het verschil tussen rijk en arm de laatste jaren nog groter geworden. Het aantal onmisbare bankiers dat met een bonus vertrok naar een andere werkgever is gestegen. Net als de groep mensen die hun baan heeft verloren. En de groep Nederlanders die met enige regelmaat een beroep moeten doen op schulddienstverlening of voedselbank, is eveneens groter geworden. Het is helaas een utopie om al het aanwezige kapitaal eerlijk en gelijkelijk te verdelen onder alle mensen. GroenLinks zet zich ervoor in om de verschillen tussen rijk en arm kleiner te maken. Op initiatief van GroenLinks is door Zaanstad in 2007 een Armoedemonitor ingevoerd, die eens in de twee jaar wordt toegepast. Deze monitor geeft een goed inzicht in het gemeentelijke armoedebeleid. Naar aanleiding daarvan worden waar nodig verbeteringen aangebracht. 4.1 ZELFREDZAAM OP DE ARBEIDSMARKT Er lijkt een grote groep mensen te zijn die de aansluiting met de rest van de maatschappij heeft verloren of dreigt te verliezen. Deze groep kan door een gebrek aan onderwijs en sociale vaardigheden, of simpelweg door het verliezen van hun baan moeilijk toegang krijgen tot de arbeidsmarkt. GroenLinks vindt dat een slechte ontwikkeling. Het blijft belangrijk om een vorm van begeleiding te bieden aan deze groep mensen. Zelfredzaamheid is goed en nastrevenswaardig, maar voor sommigen (vooralsnog) te veel gevraagd. Anderen hebben, vaak voor een beperkte periode, juist een klein extra beetje ondersteuning nodig om het leven weer op de rit te krijgen. Vrijwilligerswerk kan een handig opstapje zijn bij het streven naar zelfredzaamheid. Vooral als de werkzaamheden aansluiten bij de belevingswereld van de vrijwilliger. Ook mensen met een beperking mogen niet uit de boot vallen. Voor hen is het essentieel dat er een vorm van beschut werk in stand wordt gehouden. Want zonder deze voorziening zal hun afstand tot de gewone maatschappij alleen maar groter worden. GroenLinks denkt dat een verduurzaming van de bouw een belangrijke prikkel kan geven aan de Zaanse arbeidsmarkt. In de gehele bouwketen kunnen duurzame elementen worden ingebouwd. 4.2 WET MAATSCHAPPELIJKE ONDERSTEUNING (WMO) In de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (2006) wordt de functie van de gemeente op het gebied van welzijn en maatschappelijke ondersteuning geregeld. Het gaat o.a. om het bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid, preventief beleid voor jeugdigen, maatschappelijke opvang en deelname aan het maatschappelijke verkeer van mensen met een beperking en ondersteuning van Mantelzorg. Dit gebeurt bijvoorbeeld door een scootmobiel of een traplift te verstrekken aan mensen die slecht ter been zijn. GroenLinks vindt het 17

goed dat mensen zo lang mogelijk in hun eigen omgeving kunnen blijven wonen. Het is belangrijk dat deze voorzieningen in de toekomt bereikbaar blijven. Om dit te garanderen, vindt GroenLinks het acceptabel - en in veel gevallen vanzelfsprekend - dat mensen naar draagkracht meebetalen aan de faciliteiten. De huidige tijd vergt een grote inzet van mantelzorgers. Het werk dat zij verzetten is van onschatbare waarde. GroenLinks vindt het enerzijds een verrijking van de maatschappij dat steeds meer mensen mantelzorg bieden. Aan de andere kant is het noodzakelijk dat mantelzorgers op hun beurt op goede ondersteuning kunnen rekenen. Zij verrichten emotioneel zeer belastend werk waardoor zij een verhoogd risico lopen op burn-out. De overheid mag het belang van mantelzorgers zeker niet onderschatten. Raouls moeder is vorig jaar gevallen en heeft daarbij haar heup gebroken. Gelukkig kwam ze na de operatie in aanmerking voor enkele aanpassingen aan haar woning. Ook kon ze tegen een kleine vergoeding enige tijd een rollator gebruiken. Dankzij de woningaanpassingen woont ze nu nog steeds zelfstandig, dankzij haar verbeterde gezondheid heeft ze de rollator inmiddels weer teruggebracht naar de zorginstantie. 4.3 DECENTRALISATIES De komende jaren wordt er veel gedecentraliseerd door de landelijke overheid. Dat betekent concreet dat er diverse overheidstaken worden overgeheveld naar de gemeentelijke overheid. Het meest genoemd zijn de drie grote decentralisaties. Daarmee wordt gedoeld op: 1. De begeleiding en ondersteuning uit de AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) wordt vanaf 2015 overgeheveld naar de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning). De WMO valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. Bij begeleiding en ondersteuning gaat het om voorzieningen voor én dagbesteding en maatschappelijke participatie van mensen met een beperking en maatschappelijk kwetsbare mensen. 2. Uitvoering van de participatiewet valt vanaf 2015 ook onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. Onder deze participatiewet valt het beleid dat momenteel valt onder de WWB (Wet Werk en Bijstand) en de WSW (Werken in de Sociale Werkvoorziening). Ook de voormalige Wajong-regeling (Wet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening Jonggehandicapten) zal onder de participatiewet vallen. 3. De gemeente is vanaf 2015 verantwoordelijk voor een groot deel van de jeugdzorg. Het gaat hierbij om jeugdbescherming en reclassering, alsook de zorg voor geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen. GroenLinks begrijpt de keuze om bovengenoemde taken meer decentraal te gaan organiseren. De gemeente krijgt op deze manier namelijk een grotere zeggenschap over het gehele sociale domein. Dat biedt de 18

mogelijkheid om sterk in te zetten op preventie en om, desgewenst dwarsverbanden te leggen tussen de verschillende domeinen. Zo kan er bij de uitvoering van de participatiewet meer aandacht komen voor leerwerkplekken, vrijwilligerswerk en het inzetten van uitkeringsgerechtigden bij bijvoorbeeld zorginstanties ( social return on investment ). Een grote bedreiging echter, is dat de decentralisatie gepaard gaat met een forse financiële bezuiniging. Over de hele linie zal er minimaal 25% worden gekort op het sociale domein. GroenLinks meent dat deze bezuiniging te ingrijpend is. Mede daarom vindt GroenLinks het essentieel dat het geld dat overkomt van de landelijke overheid ook daadwerkelijk gebruikt wordt in het domein waar het voor bestemd is. Wat ons betreft dienen deze financiën dus geoormerkt worden, zodat ze niet weg kunnen vloeien naar andere domeinen. GroenLinks vindt dat er bij besteding van gelden prioriteit mag worden gegeven aan minima en zwakkeren in de samenleving. Zodat er zorg op maat kan worden gegeven aan de meest kwetsbaren. Ook blijft het belangrijk om het recht op privacy niet uit het oog te verliezen. 4.4 SCHULDDIENSTVERLENING Het is eenvoudiger om schulden te maken dan om ze af te lossen Om deze reden is het belangrijk om in te zetten op preventie. De gemeente moet voorlichting (laten) geven over het omgaan met geld (en schulden). Zeker als dit vroegtijdig gebeurt, kan dit veel ellende voorkomen. Helaas raken steeds meer jongeren in financiële moeilijkheden. Kostbare verleidingen (de nieuwste smartphones, de hipste kleren en de vetste drankjes) en een consumptiemaatschappij waarin je vaak pas achteraf hoeft af te rekenen, zijn factoren die daar sterk aan bijdragen. Om deze reden is het essentieel om zeker jongeren voorlichting te geven over budgettaire kwesties. Daarnaast is het belangrijk om schuldproblemen zo tijdig mogelijk in kaart te brengen. Dan is er een grotere kans dat de problemen nog opgelost kunnen worden. 4.5 ONDERWIJS Juist in het onderwijs zou iedereen gelijke kansen moeten krijgen. Gelukkig stromen er steeds meer meisjes door naar hoger onderwijs, en zijn jongeren uit sociaal lagere milieus zich vaker bewust van het grote belang van onderwijs. Maar er zijn minder fraaie voorbeelden. Soms wordt er, wanneer er een advies wordt gegeven voor het voortgezet onderwijs, vooral gekeken naar de achtergrond van het kind. Terwijl de capaciteiten en de leervaardigheden van een kind natuurlijk veel belangrijker horen te zijn bij het bepalen van zijn of haar toekomstmogelijkheden. GroenLinks-Zaanstad vindt het verder belangrijk dat er aandacht is voor het binnenklimaat in scholen. Kinderen en leerkrachten brengen veel tijd 19

door in de gebouwen, en hebben daarom recht op een gezonde atmosfeer. Uit onderzoek blijkt bovendien dat gezonde scholen een positief effect hebben op de leerprestaties van kinderen. Ook is het van groot belang om het onderwijs en het bedrijfsleven beter op elkaar af te stemmen. Er moet geïnvesteerd worden in de samenwerking tussen scholen en werkgevers dit om de arbeidsmarktperspectieven van jongeren te verbeteren. Voor werkgevers is het eveneens fijn als onderwijs en praktijk goed op elkaar aansluiten. Het kan hen stimuleren om te kiezen voor jonge Zaanse werknemers. Op de basisschool van Kevin en Louise ben je ook in de zomer welkom: zomerschool! Kevin en Louise gaan er niet heen, ze leren makkelijk en zitten keurig op het gewenste niveau. Maar er zijn veel klasgenootjes die de zomerlessen wel volgen. Het helpt hen om niet al vóór de middelbare school op een onoverbrugbare kennisachterstand te zijn gezet. 4.6 SPORT EN CULTUUR Alle inwoners van Zaanstad hebben het recht om in aanraking te komen met cultuur én sport. Beide disciplines hebben een zeer belangrijke sociale functie. Wanneer je sport bedrijft of lessen volgt bij de muziekschool, kom je in contact met andere mensen. Het bezorgt mensen plezier en afleiding. En het helpt de stress te verminderen. Cultuur fungeert als een venster op de wereld. Het brengt mensen in contact met andere mensen. En met andere ideeën. Je kunt cultuur beoefenen door naar een muziek- of dansschool te gaan, of door je in te zetten voor een festival. Maar je kunt cultuur ook beleven, door een festival, theater of filmzaal te bezoeken. Sport vraagt in de eerste plaats om een actieve houding. Er zijn vele tientallen binnen- en buitensportverenigingen die in allerlei competitieverbanden actief zijn. Sport helpt mensen weerbaarder te worden en gezonder te leven. Veel mensen hebben dankzij hun sport een sociaal netwerk opgebouwd. GroenLinks vindt dat de nadruk in Zaanstad op breedtesport moet liggen én op een zo breed mogelijk cultureel aanbod. Natuurlijk is het leuk als talenten gestimuleerd worden om nog beter te worden, maar dat is geen kerntaak van de gemeente. Een kerntaak is het wel om sport en cultuur bereikbaar te houden voor alle lagen van de bevolking. Om die reden zijn we erg blij met het bestaan van het Jeugdcultuurfonds en het Jeugdsportfonds. Dankzij deze fondsen blijven cultuur en sport bereikbaar voor alle inwoners van de stad. 20