Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf http://www.wtcb.be Het kader: strengere reglementeringen en uitdagingen voor de bouwsector Luk Vandaele Dept. Akoestiek, Energie en Klimaat
Inhoud U K E BENG Belangg van goede uitvoering Ambitie op korte en lange termijn Uitdagingen voor de bouwsector 2
Energiereglementering in evolutie Vllaanderen Brussel Wallonië 3
Beperkte ambities tot voor kort... U max voor verschillende wanden Situatie in 2007 Muren Daken Vloeren Bron : Eurima - 2007 4
Energiereglementering in evolutie: steeds sneller... 5
Er is vooruitgang Prestaties verbeteren... 5 jaar ervaring met EPB in Vlaanderen E-peil as built volgens de EPB-aangiften Eis Gemiddelde prestatie Eis Gemiddelde prestatie Woningen Kantoren en scholen Bron : www.energiesparen.be 26/10/2010 Energieneutraal bouiwen 6
5 jaar ervaring met EPB-eisen in VL Aantal niet-conforme EPB-aangiften daalt Eind 2010: boete 6% EPB-aangiften > 250 Ventilatie blijft probleem nr 1 25000 % aangiftes dat niet aan EPB-eisen voldoet Boete o.m.v. niet voldoen aan 50% 100% 20000 40% 90% aantal inge ediende aangiftes 15000 10000 5000 0 2006 2007 2008 2009 30% 20% 10% 0% boete > 250 % van aangiftes met 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% E of K E K U ventilatie oververhitting aanvraagjaar aanv raagjaar aantal ingediende aangiften % aangiften dat niet aan EPB-eisen v oldoet 0% 2006 2007 2008 2009 aanvraagjaar september 2011 7 7
Prestaties verbeteren... Voorbeeld isolatie hellende daken 8
Uitvoeringskwaliteit... Invloed van koudebruggen = = Energieverlies door onoplettend bouwen met koudebruggen,... zelfde orde van grootte als energie uit thermische zonnepanelen. Woning E80 E spec 130 kwh/m² jaar 150m 9
Bouwknopen worden meegerekend in de EPB In voege vanaf: Vlaanderen: 01/2011 Brussel: 07/2011 Wallonië: (mei?) 2012 EPB - aanvaarde bouwknoop Voldoet aan één van de BASISREGEL(S) En/of Voldoet aan Ψ e Ψ e,lim BASISREGEL 1 Minimale contactlengte isolatielagen BASISREGEL 2 Tussenvoeging isolerende delen BASISREGEL 3 Weg van minste weerstand 10
Hoe invloed van bouwknopen inrekenen? OPTIE A Gedetailleerde methode OPTIE B Methode van de EPB-aanvaarde bouwknopen OPTIE C Forfaitaire toeslag variabele K-peil toeslag EPBaanvaarde bouwknopen + 3 K-punten niet -EPBaanvaarde bouwknopen (+ beter presterende EPBaanvaarde bouwknopen) variabele K-peil toeslag + 10 K-punten 11
Bouwwijze verandert! Grotere aandacht voor goede bouwdetails Blocs terre-cuite f = 0.66 e = 0.278 W/mK f = 0.79 e = -0.033 W/mK Blocs béton Bron : WTCB contact 2011/4 12
Van de theoretische prestatie... naar de werkelijke k prestaties... 13
Invloed van uitvoeringskwaliteit... wandisolatie IR-opname buiten Annex 58 Reliable building energy performance characterisation based on full scale dynamic measurements U (W/m²K) Isolatie Berekend Gemeten Minerale wol 0.22 Zorgvuldige uitvoering Slechte uitvoering XPS Deelvulling Zorg- vuldig 0.21 ± 0.01 Slechte uitvoering 0.35 ± 0.04 S 022± 0.22 086± 0.86 0.21 0.01 0.01 XPS Volledige vulling 0.20 0.21 ± 0.65 ± 0.01 0.14 Bron : Hens et al. 2007 14
Invloed van uitvoeringskwaliteit... Schilisolatie... Meting van thermische prestaties van nieuwe woningen in Engeland gemeten en berekend warmteverlies Geen enkel gebouw haalt de verwachte prestatie! Annex 58 Reliable building energy performance characterisation based on full scale dynamic measurements Bron : Leeds Metropolitan University UK - 2011 15
Nieuwe ambities: Het EU-beleid 20-20-20 in 2020 Greenhouse Energy Renewables in gas levels consumption energy mix -20% -20% 100% +20% 8,5%
Nieuwe ambities EPBD Recast 2010 Article 9: Nearly zero energy buildings 1. Members States shall ensure that: a) by 31 December 2020, all new buildings are nearly zero energy buildings as defined in Article 2(1a), and b) after 31 December 2018, public authorities that occupy and own a new building shall ensure that the building is a nearly zero energy building as defined d in Article 2(1a). Art. 2(1a) "nearly zero energy building" means a building that has a very high energy performance, determined in accordance with Annex I. The nearly zero or very low amount of energy required should to a very significant extent be covered by energy from renewable sources, including renewable energy produced on-site or nearby; Vlaamse definitie bijna-energieneutraal gebouw : gebouw met een zeer hoge energieprestatie, zoals vastgesteld volgens bijlage I. De dichtbij nul liggende of zeer lage hoeveelheid energie die is vereist, dient in zeer aanzienlijke mate te worden geleverd uit hernieuwbare bronnen, en dient energie die ter plaatse of dichtbij uit hernieuwbare bronnen wordt geproduceerd te bevatten 17
Evolutie van energie-eisen EPB 1992 1993 1 ste Isolatie wetgeving VL 1 ste verstrenging 2006 2010 2012 fase 1 fase 2 fase 3 Energieprestatie Primaire Energie De toekomst. 2019 2021 U max K65 U max K55 U max K45 E100 Ventilatie U max K 45 E w100 E spec 170 K45 E80 U max K40 E70 E60 E50? Evolutie op 20 jaar 7à9jaar jaar 18
15kWh/m² jaar Strenge eis? Blocs terre-cuite f = 0.66 e = 0.278 W/mK f = 0.79 e = -0.033 W/mK Blocs béton Bron : WTCB contact 2011/4 19
Uitdagingen g voor de bouwsector Overgang Van enkele voorlopers, demonstratiegebouwen op vrijwillige basis... Naaar een algemene verplichting Voor iedereen en voor alle gebouwen! In een periode van 7 9 jaar! Aan een betaalbare kostprijs Alle bouwberoepen zijn betrokken! 20
Luchtdichtheid wordt zeer belangrijk Zeer luchtdicht bouwen impliciete eis 2019 2021 Bijna energie neutraal BUILD TIGHT VENTILATE RIGHT Energie efficient ventileren wordt essentieel
Luchtdichtheid wordt zeer belangrijk Voor een E100 gebouw: 2006...2010 Luchtdicht bouwen wordt aangemoedigd BENG: E30...E40 vanaf 2019/2021 Luchtdicht bouwen is impliciete eis Expliciete eis in Brussel vanaf 2015 VEA: onderzoek naar draagvlak voor VEA: onderzoek naar draagvlak voor luchtdichtheidseisen
Luchtdichtheid wordt zeer belangrijk Meting is noodzakelijk In 2009 in VL: 7% gebouwen gemeten In 2021...100%! Gemiddelde v 50 = 3.6 m³/hm² Ook in grote gebouwen Nieuwe technieken nodig Bron : www.energiesparen.be Energieneutraal bouwen 23
Luchtdichtheid: huidige prestaties Goede prestatie mogelijk (v50<2..3 m³/hm²) door zorgvuldige uitvoering Lichte wanden en aansluitingen, schrijnwerk, doorboringen Hoge eisenniveaus (v50 <1m³hm²) vereisen bijzondere zorg op alle punten! Aansluiting vloeren muren Hulpstukken voor schrijnwerk Technische installaties... 24
Goede prestaties in luchtdichtheid vanaf het ontwerp! 1. Luchtdicht ontwerpen 2. Keuze van installaties en doorboringen 3. Luchtdicht bouwen 4. Prestatie meten 26/10/2010 Energieneutraal bouwen 25
Technische installaties Belangrijke evoluties! Drastische beperking van warmtebehoefte anders verwarmen, flexibele installatie die (extreem) lage warmtebehoefte kan dekken Hernieuwbare energie wordt algemeen gangbaar Hoogkwalitatieve en energiezuinige ventilatie Vermijden van oververhitting Zonder airco Passieve koeling, zonwering, nachtventilatie Toegenomen belang van Warmwaterproductie Verlichting... Elektrisch verbruik voor pompen, ventilatoren,... 26/10/2010 26 Energieneutraal bouwen
Besluit Energiebesparing begint bij beperking van de energiebehoefte! belangrijke rol voor algemeen aannemer Samen met andere bouwberoepen Belangrijke evoluties Technologisch Uitvoering Coördinatie van de werken Opvolgen van de prestaties Uitvoeringskwaliteit zeer belangrijk: Isolatie Luchtdichtheid Installaties Afwerking 27
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf http://www.wtcb.be 10 feb 2010 Themadag Laagenergieconstructies 28