Analyse RB-klanten met door koopsompolissen vervangen overlijdensrisicoverzekeringen Strikt vertrouwelijk - onder voorbehoud van alle rechten Naarden, 1 juli 2011 1
Aanleiding Stelling dat bij het sluiten van leningen al aanwezige overlijdensrisicoverzekeringen onterecht buiten aanmerking zijn gelaten c.q. onnodig zijn overgesloten. Ter toetsing daarvan moet in kaart worden gebracht in hoeverre er: 1. bij het aangaan van een lening sprake was van al bestaande verzekeringen waarmee het uit de lening resulterende schuldrestrisico op passende wijze kon worden afgedekt; 2. sprake was van een wezenlijk nadeel indien desondanks nieuwe overlijdensrisicoverzekeringen werden afgesloten. Als 1e indicatie kan dan de prijsstelling voor de al aanwezige periodiek premiebetalende polissen worden vergeleken met die voor de koopsompolissen. Door dit ook te doen bij het niet passend zijn van de al aanwezige polis(sen), wordt dan toch in elk geval nog enige indicatie verkregen over de prijsstelling voor de koopsompolissen. 2
Algemeen Voorzover compensatiebedragen worden genoemd of zijn verwerkt, is uitgegaan van de volgende instelling van het knoppenmodel : 1. Provisie + TC maximaal 45% van de betaalde koopsom, maar: a. minimaal 500 per polis; b. maximaal 3.750 per polis. 2. Provisie + TC maximaal 7.500 per klant. 3
Dossier Van R. Overgelegde verzekeringen: 1. UBO-uitvaartpolis vrouw, ingangsdatum 1-10-1976, 1.361 verzekerd kapitaal, aanvullende dekking van 13.613 bij overlijden voor 1-10-2006 2. UBO-uitvaartpolis vrouw, ingangsdatum 1-1-1991, 2.269 verzekerd kapitaal 3. UBO (winstdelende) composietpolis (man), ingangsdatum 1-1-1991; a. 4.538 uitkering bij leven op 1-4-2015 b. 817 erfrente bij overlijden voor 1-4-2005 c. 33.126 uitkering bij overlijden voor 1-4-2008 d. 4.538 uitkering bij overlijden tussen 1-4-2008 en 1-4-2015 e. 6.807 extra uitkering bij overlijden door een ongeval voor 1-4-20015 4. Reaal-uitvaartpolis vrouw, ingangsdatum 1-3-2007, 4.700 verzekerd kapitaal 4
Dossier Van R. Beoordeling overgelegde verzekeringen: 1. Van lopende uitvaartpolissen mag worden aangenomen dat deze al een ander doel dienen dan het afdekken van een schuldrest bij overlijden. 2. Zie onder 1. 3. Gezien: a. het gelijktijdig met een uitvaartpolis voor de vrouw sluiten van de verzekering; b. de complexe en kennelijk welbewust gekozen structuur van de verzekering; c. het (veel) eerder sluiten van de verzekering zonder dat duidelijk is dat dit is gebeurd in het kader van een inmiddels afgeloste financiering; mag vooralsnog worden aangenomen dat ook deze polis een ander doel diende en dient. Bovendien lijken noch de einddatum van 1-4-2008, noch het verzekerd kapitaal aan te sluiten op de financiering. Zie onder 1. 5
Dossier Van R. Conclusie: In het onderhavige dossier lijkt geen sprake te zijn geweest van bij sluiten al beschikbare overlijdensrisicoverzekeringen die op een voor de hand liggende wijze hadden kunnen c.q. hadden moeten worden aangemerkt als passend voor de afdekking van het uit de gesloten financiering lopende schuldrestrisico bij vooroverlijden. Gezien de sterk afwijkende verzekeringsvormen biedt e.e.a. ook geen basis voor het maken van een vergelijking van de gehanteerde premieniveaus. 6
Overgelegde verzekeringen: Dossier T. 1. RABO/Interpolis (winstdelende) overlijdensrisicoverzekering man, ingangsdatum 1-11-1993, 40.840 verzekerd kapitaal gelijkblijvend, looptijd 20 jaar, kwartaalbetaling 2. RABO/Interpolis overlijdensrisicoverzekering man, ingangsdatum 29-8-2003, 37.033 verzekerd kapitaal gelijkblijvend, looptijd 25¼ jaar 3. Koopsompolis man, ingangsdatum 11-1-2006, 23.074 verzekerd kapitaal gelijkblijvend, looptijd 20 jaar, koopsom 4.569, compensatie 571 4. Koopsompolis man, ingangsdatum 28-7-2008, 25.000 verzekerd kapitaal 8% annuïtair dalend, looptijd 20 jaar, koopsom 4.000, compensatie 800 7
Poliskenmerken van de gesloten verzekeringen ing.dat. n kapitaal vorm totaalpremie m/v geb.dat. lft. 1 1-11-1993 20 40.840 gelijkbl. 880,80 m 13-11-1963 29 Interpolis winstdelend 2 29-8-2003 25¼ 37.033 gelijkbl. 7.575,00 m 13-11-1963 39 Interpolis 3 11-1-2006 20 23.074 gelijkbl. 4.569,00 m 13-11-1963 42 Reaal 4 28-7-2008 20 25.000 8%-ann. 4.000,00 m 13-11-1963 44 ing.dat. n kapitaal vorm maandlast m/v geb.dat. lft. KO 0904 ORV Plus2006 1 1-11-1993 20 40.840 gelijkbl. 11,01 m 13-11-1963 29 Interpolis winstdelend 2 29-8-2003 25¼ 37.033 gelijkbl. 25,00 m 13-11-1963 39 Interpolis 3 11-1-2006 20 23.074 gelijkbl. 25,80 m 13-11-1963 42 Reaal 4 28-7-2008 20 25.000 8%-ann. 22,70 m 13-11-1963 44 KO 0904 ORV Plus2006 8
Opmerkingen vooraf 1) Het navolgende betreft enkel één, door de BO s geselecteerd en aangedragen, geval. 2) De gemaakte vergelijkingen zijn niet normatief van aard. 3) Bij het vergelijkbaar maken van alternatieven zijn diverse (globale) benaderingen en schattingen toegepast. E.e.a. is dan ook enkel (globaal) indicatief van aard. 4) Het navolgende betreft zodanig kleine polissen dat de vaste kostencomponent relatief (zeer) zwaar weegt, waardoor de toegepaste omrekeningen (te) onzuiver worden. 5) De leeftijd bij het afsluiten en de ingangs- én einddatum van de eerste periodiek premiebetalende polis wijken zo sterk af van die van de koopsompolissen, dat een zinvolle vergelijking (o.b.v. een op ruwe benaderingen gebaseerde omrekening) feitelijk niet mogelijk is. 6) De al lopende verzekeringen dienden (kennelijk) al een ander doel en konden dus (kennelijk) niet dienen voor de afdekking van de uit de bij DSB gesloten leningen voortvloeiende risico s. 7) Om enig idee te krijgen over de prijsstelling van de koopsompolissen is toch nog de vergelijking gemaakt met die van de overgelegde polissen (in eerste aanleg o.b.v. 3% discontering; vervolgens o.b.v. 5% discontering). 8) Gevoeglijk kan daarbij worden aangenomen, dat RABO/Interpolis indertijd relatief scherpe premies hanteerden. 9) Er heeft (nog) geen controle plaatsgevonden van de aan de gemaakte vergelijkingen ten grondslag liggende (complexe) berekeningen. 9
Gestandaardiseerde maandlasten per 100.000 kapitaal, 8%-ann. dalend per jaar, met n = 20 voor een 42-jarige man 80,00 voor compensatie 80,00 na compensatie 70,00 70,00 60,00 60,00 50,00 50,00 40,00 40,00 30,00 30,00 20,00 20,00 10,00 10,00 0,00 Interpolis 37.033 Interpolis 40.840 Reaal 23.074 25.000 0,00 Interpolis 37.033 Interpolis 40.840 Reaal 23.074 25.000 per. pr.bet. kps per. pr.bet. kps 10
Gestandaardiseerde maandlasten per 100.000 kapitaal, 8%-ann. dalend per jaar, met n = 20 voor een 42-jarige man (o.b.v. 5% discontering) 100,00 voor compensatie 100,00 na compensatie 90,00 90,00 80,00 80,00 70,00 70,00 60,00 60,00 50,00 50,00 40,00 40,00 30,00 30,00 20,00 20,00 10,00 10,00 0,00 Interpolis 37.033 Interpolis 40.840 Reaal 23.074 25.000 0,00 Interpolis 37.033 Interpolis 40.840 Reaal 23.074 25.000 per. pr.bet. kps per. pr.bet. kps 11
Let wel: In het onderhavige geval is sprake van: 1. koopsompolissen met relatief lage verzekerde kapitalen en daardoor naast een relatief zware vaste kosten component tevens geen extreem hoge absolute provisiebedragen; 2. een relatief beperkt aantal koopsompolissen en daardoor geen extreme cumulatie van provisiebedragen N.B.: Zie tevens de opmerkingen vooraf! (parametrisatie van het) knoppenmodel met name gericht op gevallen waarbij sprake is van (een cumulatie van) hoge provisiebedragen in absolute zin 12
Dossier B. Overgelegde verzekeringen: 1. Stad Rotterdam overlijdensrisicoverzekering man, ingangsdatum 23-10-1986, 34.034 verzekerd kapitaal 6,2%- annuïtair dalend, looptijd 30 jaar, premiebetaling 25 jaar 2. Koopsompolis man, ingangsdatum 14-9-2005, 100.000 verzekerd kapitaal 8% annuïtair dalend, looptijd 17 jaar, koopsom 9.138, compensatie 2.077 3. Koopsompolis vrouw, ingangsdatum 14-9-2005, 50.000 verzekerd kapitaal 8% annuïtair dalend, looptijd 17 jaar, koopsom 7.421, compensatie 1.441 Niet overgelegde verzekering: 4. Koopsompolis man, ingangsdatum 17-5-2003, 26.000 verzekerd kapitaal 8% annuïtair dalend, looptijd 15 jaar, koopsom 1.457, compensatie 302 13
Poliskenmerken van de gesloten verzekeringen ing.dat. n kapitaal vorm totaalpremie m/v geb.dat. lft. 1 23-10-1986 30/25 34.034 6,2%-ann. 2.297 m 21-6-1963 23 St. R'dam 2 14-9-2005 17 100.000 8%-ann. 9.138 m 21-6-1963 42 3 14-9-2005 17 50.000 8%-ann. 7.421 v 5-11-1952 52 4 17-5-2003 15 26.000 8%-ann. 1.457 m 21-6-1963 39 ORV Plus2004 ORV Plus2004 ing.dat. n kapitaal vorm jaarlast m/v geb.dat. lft. 1 23-10-1986 30/25 34.034 6,2%-ann. 91,89 m 21-6-1963 23 St. R'dam 2 14-9-2005 17 100.000 8%-ann. 685,00 m 21-6-1963 42 3 14-9-2005 17 50.000 8%-ann. 564,00 v 5-11-1952 52 4 17-5-2003 15 26.000 8%-ann. 120,00 m 21-6-1963 39 ORV Plus2004 ORV Plus2004 14
Opmerkingen vooraf 1) Het navolgende betreft enkel één, door de BO s geselecteerd en aangedragen, geval. 2) De gemaakte vergelijkingen zijn niet normatief van aard. 3) Bij het vergelijkbaar maken van alternatieven zijn diverse (globale) benaderingen en schattingen toegepast. E.e.a. is dan ook enkel (globaal) indicatief van aard. 4) De kleinste koopsompolis betreft een zodanig kleine polis dat de vaste kosten relatief (zeer) zwaar wegen, waardoor de omrekeningen (te) onzuiver worden. 5) Leeftijd bij afsluiten, ingangsdatum, looptijd, vorm en verzekerd kapitaal van de premiebetalende polis wijken zo sterk af van die van de koopsompolissen, dat een zinvolle vergelijking (o.b.v. een op ruwe benaderingen gebaseerde omrekening) feitelijk niet mogelijk is. 6) De al lopende verzekering betrof alleen de man; voor de vrouw was er nog geen enkele dekking. 7) De al lopende verzekering sloot noch qua einddatum, noch qua dekkingsverloop, noch qua verzekerd kapitaal aan bij de bij DSB gesloten leningen. Ter realisatie van de gewenste dekking was dan ook een aanvullende polis nodig. Inpassing van de lopende dekking was complex en niet zonder meer voordeliger. 8) Om enig idee te krijgen over de prijsstelling van de koopsompolissen is nog de vergelijking gemaakt met die van de overgelegde polissen (o.b.v. discontering tegen 3 en 5%). 9) Er heeft (nog) geen controle plaatsgevonden van de aan de gemaakte vergelijkingen ten grondslag liggende (complexe) berekeningen. 15
Gestandaardiseerde maandlasten per 100.000 kapitaal, 8%-ann. dalend per jaar, met n = 17 voor een 42-jarige man 800,00 800,00 700,00 700,00 600,00 600,00 500,00 500,00 400,00 400,00 300,00 300,00 200,00 200,00 100,00 100,00 0,00 St. R'dam 34.034 100.000 50.000 26.000 0,00 St. R'dam 34.034 100.000 50.000 26.000 per. pr.bet. kps per. pr.bet. kps 16
Gestandaardiseerde maandlasten per 100.000 kapitaal, 8%-ann. dalend per jaar, met n = 17 voor een 42-jarige man (o.b.v. 5% discontering) 800,00 800,00 700,00 700,00 600,00 600,00 500,00 500,00 400,00 400,00 300,00 300,00 200,00 200,00 100,00 100,00 0,00 St. R'dam 34.034 100.000 50.000 26.000 0,00 St. R'dam 34.034 100.000 50.000 26.000 per. pr.bet. kps per. pr.bet. kps 17
Dossier De N. Overgelegde verzekeringen: 1. Winterthur overlijdensrisicoverzekering op 2 levens, ingangsdatum 1-6-2002, 68.067 verzekerd kapitaal gelijkblijvend, looptijd 30 jaar 2. Koopsompolis man, ingangsdatum 26-5-2003, 80.000 verzekerd kapitaal gelijkblijvend, looptijd 29 jaar, koopsom 13.858, compensatie 6.535 3. Koopsompolis vrouw, ingangsdatum 26-5-2003, 80.000 verzekerd kapitaal gelijkblijvend, looptijd 29 jaar, koopsom 7.293, compensatie 2.896 Niet overgelegde verzekering: 4. Koopsompolis man, ingangsdatum 4-9-2004, 52.646 verzekerd kapitaal 8% annuïtair dalend, looptijd 20 jaar, koopsom 2.679, compensatie 1.042 5. Koopsompolis vrouw, ingangsdatum 4-9-2004, 52.646 verzekerd kapitaal 8% annuïtair dalend, looptijd 20 jaar, koopsom 1.667, compensatie 648 6. Koopsompolis man, ingangsdatum 3-3-2007, 45.000 verzekerd kapitaal gelijkblijvend, looptijd 25 jaar, koopsom 7.594, compensatie 3.251 7. Koopsompolis vrouw, ingangsdatum 3-3-2007, 45.000 verzekerd kapitaal gelijkblijvend, looptijd 25 jaar, koopsom 4.214, compensatie 1.804 18
Poliskenmerken van de gesloten verzekeringen ing.dat. n kapitaal vorm totaalpremie m/v geb.dat. lft. 1 1-6-2002 30 68.067 gelijkbl. 12.420 m/v 30-4-1972 30 Winterthur 31-12-1974 27 2 26-5-2003 29 80.000 gelijkbl. 13.858 m 30-4-1972 31 3 26-5-2003 29 80.000 gelijkbl. 7.293 v 31-12-1974 28 4 4-9-2004 20 52.646 8%-ann. 2.679 m 30-4-1972 32 5 4-9-2004 20 52.646 8%-ann. 1.667 v 31-12-1974 29 6 3-3-2007 25 45.000 gelijkbl. 7.594 m 30-4-1972 34 7 3-3-2007 25 45.000 gelijkbl. 4.214 v 31-12-1974 32 19
Poliskenmerken van de gesloten verzekeringen ing.dat. n kapitaal vorm maandlast m/v geb.dat. lft. 1 1-6-2002 30 68.067 gelijkbl. 34,50 m/v 30-4-1972 30 Winterthur 31-12-1974 27 2 26-5-2003 29 80.000 gelijkbl. 60,30 m 30-4-1972 31 3 26-5-2003 29 80.000 gelijkbl. 31,50 v 31-12-1974 28 4 4-9-2004 20 52.646 8%-ann. 14,90 m 30-4-1972 32 5 4-9-2004 20 52.646 8%-ann. 9,20 v 31-12-1974 29 6 3-3-2007 25 45.000 gelijkbl. 36,40 m 30-4-1972 34 7 3-3-2007 25 45.000 gelijkbl. 20,10 v 31-12-1974 32 20
Opmerkingen vooraf 1) Het navolgende betreft enkel één, door de BO s geselecteerd en aangedragen, geval. 2) De gemaakte vergelijkingen zijn niet normatief van aard. 3) Bij het vergelijkbaar maken van alternatieven zijn diverse (globale) benaderingen en schattingen toegepast. E.e.a. is dan ook enkel (globaal) indicatief van aard. 4) De annuïtair dalende koopsompolissen hebben een zodanig lage maandlast, dat de omrekeningen (te) onzuiver worden indien geen rekening wordt gehouden met het effect van de vaste kosten. 5) De al lopende verzekering betrof een verzekering op 2 levens; de koopsompolissen zijn steeds aparte polissen op het leven van de man en de vrouw. 6) De al lopende verzekering sloot qua einddatum en dekkingsverloop aan bij de bij DSB gesloten leningen. Qua verzekerd kapitaal schoot deze echter tekort. Ter realisatie van de (kennelijk) gewenste dekking was aanvulling of vervanging nodig. Zonder meefinanciering van de verschuldigde koopsommen was daarentegen sprake van overdekking ( 68.067 versus 58.849). Dit laatste roept echter weer de vraag op of de lopende verzekering niet al (mede) een ander doel diende. 7) De in 2004 en 2007 gesloten koopsommen waren in elk geval complementair ten opzichte van de al lopende polis. 8) Om enig idee te krijgen over de prijsstelling van de koopsompolissen is nog de vergelijking gemaakt met die van de overgelegde polissen. 9) Er heeft (nog) geen controle plaatsgevonden van de aan de gemaakte vergelijkingen ten grondslag liggende (complexe) berekeningen. 21
Betaalde koopsommen versus contante waarde premies bij voortzetting van de lopende polis cw premies na com- Winterthur vanaf 2003 pensatie 1-6-2032 gelijkbl. 68.067 m/v 8.073 aanv. dekking 11.933 m/v 1.468 9.541 Koopsommen 26-5-2032 gelijkbl. 80.000 m 13.858 7.323 26-5-2032 gelijkbl. 80.000 v 7.293 4.397 21.151 11.720 11.933 X onderdekking en voorheen juist overdekking? Herleiding koopsommen tot koopsom op 2 levens: 20.653 11.444 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 68.067 + aanvulling cw premies m + v kps. na comp. m/v E.e.a. exclusief het effect van vaste kosten componenten: - aanvullende dekking is slechts een fractie van de oorspronkelijke dekking - twee aparte verzekeringen = tweemaal vaste kosten Winterthur zat noch qua marktaandeel, noch qua prijsstelling boven in de markt 22
Betaalde koopsommen versus contante waarde premies bij voortzetting van de lopende polis 14000 14000 12000 12000 10000 10000 8000 8000 6000 6000 4000 4000 2000 2000 0 68.067 + aanvulling m + v m/v 0 68.067 + aanvulling m + v m/v cw premies kps. na comp. cw premies kps. na comp. Effect van een veronderstelde opslag voor vaste kosten van 5,-- per maand. 23
Gestandaardiseerde maandlasten per 100.000 kapitaal, gelijkblijvend, met n = 29 voor een 31-jarige man en een 28-jarige vrouw 125,00 125,00 100,00 100,00 75,00 75,00 50,00 50,00 25,00 25,00 0,00 Winterthur 68.067 80.000 52.646 45.000 0,00 Winterthur 68.067 80.000 52.646 45.000 per. pr.bet. kps per. pr.bet. kps 24
Gestandaardiseerde maandlasten per 100.000 kapitaal, gelijkblijvend, met n = 29 voor een 31-jarige man en een 28-jarige vrouw (bij 5 vaste kn/mnd) 120,00 120,00 100,00 100,00 80,00 80,00 60,00 60,00 40,00 40,00 20,00 20,00 0,00 Winterthur 68.067 80.000 52.646 45.000 0,00 Winterthur 68.067 80.000 52.646 45.000 per. pr.bet. kps per. pr.bet. kps 25
Conclusies dossier De N. 1. Het oversluiten naar de 1e koopsompolissen lijkt onvoordelig te zijn geweest. 2. Rekeninghoudend met de meefinanciering van de koopsommen kunnen ook vraagtekens worden geplaatst bij de noodzaak tot oversluiten. 3. Het is echter niet duidelijk of ook werkelijk sprake was van oversluiten (noch dat het bestaan van de al lopende polis indertijd kenbaar is gemaakt). 4. Wel is een andere (uitgebreidere) dekking (op beider leven) verkregen, wat een reden tot oversluiten kan zijn geweest. 5. Daarnaast kan de wens tot aanvullende dekking een reden zijn geweest voor de oversluiting. Het apart verzekeren van de gewenste aanvulling (DSB was een gebonden agent) kon door vaste kosten componenten eventueel juist duurder uitvallen (afhankelijk van de hoogte van de kosten en de gebruikte disconteringsvoet). 6. De koopsompolissen uit 2004 en 2007 waren in elk geval complementair. 7. Rekeninghoudend met de uitgebreidere dekking (apart op beider leven) en met de daardoor zwaar wegende vaste kosten component, ligt (ook) voor die polissen de prijsstelling na compensatie in lijn met die bij Winterthur (o.b.v. 3% discontering). De beoordeling hiervan moet worden gezien in het licht van de marktpositie van Winterthur en de overige omstandigheden. 26