Laboratoria Nieuwsbrief Januari 2013 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium In dit nummer: - Aanpassing referentiewaarde Vitamine B6 naar 51-183 nmol/l - Publieksprijs voor ZGV-bepalingenwijzer - CRP en bezinking - Doorbellen van alarmwaarden
Inleiding Voor u ligt de nieuwe digitale uitgave van nieuwsbrief laboratoria van Ziekenhuis Gelderse Vallei. We hebben ervoor gekozen om de nieuwsbrief te doen toekomen via een link in E-Medisein. De nieuwsbrief wordt ± 4 maal per jaar gepubliceerd. Heeft u weinig leestijd? Bekijk dan alleen de express-info. Wij wensen u veel leesplezier. Namens de laboratoria, Jacqueline Klein Gunnewiek, klinisch chemicus, specialist manager KCHL Arjanne van Griethuysen, arts-microbioloog, specialist manager MML
Express-info - Aanpassing referentiewaarde Vitamine B6 naar 51-183 nmol/l Met ingang van maandag 14 januari 2013 worden de referentiewaarden voor de vitamine B6 bepaling aangepast van 35-110 nmol/l naar 51-183 nmol/l. 1 - Publieksprijs voor ZGV bepalingenwijzer Bescheidenheid kan sieren... maar verbeteringen willen we vieren. Is op jouw afdeling een werkproces verbeterd? Of introduceerde je misschien een nieuwe werkwijze? Meld je verbetering aan voor de veiligheidsprijs 2012. - CRP EN BEZINKING De CRP staat door de opname van de CRP sneltest in de NHG standaarden Acuut Hoesten en Diverticulitis in de spotlights. De CRP sneltest wordt ook door het KCHL aangeboden. In dit stuk wordt ingegaan op de CRP bepaling in relatie tot de bezinking. - Doorbellen van alarmwaarden Van een aantal bepalingen wordt de uitslag telefonisch doorgegeven aan de aanvrager. Het betreft dusdanig afwijkende waarden dat onmiddellijk klinisch ingrijpen geïndiceerd kan zijn.
Aanpassing referentiewaarde Vitamine B6 naar 51-183 nmol/l Met ingang van maandag 14 januari 2013 worden de referentiewaarden voor de vitamine B6 bepaling aangepast van 35-110 nmol/l naar 51-183 nmol/l. 1 Eigen onderzoek heeft uitgewezen dat 50% van de patiënten buiten het huidige referentiewaardegebied vallen. Op grond van statistische gegevens zou dit veel lager moeten zijn. Tevens meldden aanvragers ons dat ondanks dat patiënten geen supplementen gebruiken er waarden gevonden werden welke net boven onze huidige bovengrens (110 nmol/l) vallen. Naar aanleiding van deze informatie heeft een tijdelijk wetenschappelijk onderzoeker onze bepaling onder de loep genomen, patiëntendata verder geanalyseerd en literatuuronderzoek verricht. Hieruit is gebleken dat 80 % van de patiënten vitamine B6 waarden hebben onder 183 nmol/l. Dit komt overeen met de referentiewaarden zoals vastgesteld door Vlasveld en collega s 1. Momenteel participeren we in een landelijk multi-center onderzoek 2 waaruit eveneens blijkt dat de door ons gebruikte methode vraagt om aanpassing van de referentiewaarden (ongepubliseerde data). 1 L.Th. Vlasveld, A. Castel, A.J.M. Custers en G. Steen. Onderzoek naar referentiewaarden van laboratoriumonderzoek in een algemeen ziekenhuis: kanttekeningen en aanbevelingen. Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk 2009; 34: 44-48. 2 B.D. van Zelst, R. de Jonge. A stable isotope dilution LC ESI-MS/MS method for the quantification of pyridoxal-5_-phosphate in whole blood. Journal of Chromatography B, 903 (2012) 134 141.
Publieksprijs voor ZGV bepalingenwijzer Bescheidenheid kan sieren... maar verbeteringen willen we vieren. Is op jouw afdeling een werkproces verbeterd? Of introduceerde je misschien een nieuwe werkwijze? Meld je verbetering aan voor de veiligheidsprijs 2012. Met deze tekst riep ziekenhuis Gelderse Vallei (ZGV) in oktober 2012 haar medewerkers op een afdelingsgebonden of een afdelingsoverstijgend project voor te dragen voor de ZGV Veiligheidsprijs 2012, waarbij het thema veiligheid bezien werd in het licht van patiëntveiligheid, arbeidsomstandigheden, hygiëne en brandveiligheid. De laboratoria van ZGV hebben hun ZGV Bepalingenwijzer, de online database met uitgebreide info over het bepalingenpakket, die afgelopen zomer gelanceerd werd voor gebruikers binnen én buiten het ziekenhuis, voorgedragen. Onze motivatie voor het willen behalen van de prijs was de volgende: Op elk moment kan elke medewerker, specialist, huisarts, verloskundige etc. in deze online database bij elke bepaling zien wat de klinische betekenis is, wat de referentiewaarden zijn, op welke afnamelocatie het afgenomen kan worden, wat de specifieke afnamecondities zijn, hoe vaak per week iets bepaald wordt, hoe lang een onderzoek duurt, wie de contactpersoon is voor meer informatie. Laboratoriumdiagnostiek kan met gebruikmaking van de ZGV Bepalingenwijzer beter en gerichter worden toegepast en de patiënt loopt minder risico dat hij/zij op de verkeerde locatie is voor bloedafname, dat bloed niet in de goede buis wordt afgenomen, of dat het niet op de juiste wijze wordt bewerkt. De inzendingen werden door een vakjury en een publieksjury beoordeeld en het eindoordeel was een gemiddelde van deze twee. De ZGV bepalingenwijzer is op een 2 e plaats geëindigd in de competitie, maar kreeg wel een eervolle vermelding van de vakjury en de eerste prijs van het publiek. De jury was vol lof over de bepalingenwijzer en prees het als een project waarbij voortdurend informatie wordt gecheckt en bijgesteld ten behoeve van een zorgvuldige afhandeling van de bloedafname. Het is voor de laboratoria en voor degene die hier hard aan gewerkt hebben een opsteker dat de bepalingenwijzer ook buiten het laboratorium gewaardeerd wordt. Kent u de ZGV bepalingenwijzer nog niet? Kijk dan snel op www.zgv.nl/bepalingenwijzer
CRP EN BEZINKING De CRP staat door de opname van de CRP sneltest in de NHG standaarden Acuut Hoesten en Diverticulitis in de spotlights. De CRP sneltest wordt ook door het KCHL aangeboden. In dit stuk wordt ingegaan op de CRP bepaling in relatie tot de bezinking. C-reactive protein (CRP) CRP is een acute fase eiwit, dat vrij snel (binnen 6-8 uur: zie figuur 1) na de uitlokkende prikkel door de lever wordt gevormd. CRP zorgt voor herkenning van pathogenen en beschadigde cellen en bevordert het opruimproces hiervan. Hierdoor is CRP niet alleen verhoogd bij infecties of ontstekingen maar bijvoorbeeld ook na chirurgische ingrepen, bij maligniteiten, letsel door een trauma en brandwonden. CRP stijgt snel na de uitlokkende prikkel maar daalt ook weer snel nadat deze uitlokkende prikkel verdwenen is. De tijd die nodig is voor het halveren van de concentratie (halfwaardetijd) bedraagt 9-12 uur. Figuur 1. Reactie van acute fase eiwitten na een uitlokkende prikkel. CRP reageert het snelst. Fibrinogeen reageert veel later. Forse verhogingen (>100 mg/l) worden aangetroffen bij bacteriële infecties. Dit is dan ook gelijk de kracht van de CRP sneltest in de NHG standaard Acuut Hoesten. Virale infecties geven doorgaans een matige CRP verhoging (<100 mg/l) en bij lichte virale infecties kunnen zelfs normale CRP waarden voorkomen. Bezinking van de erytrocyten (BSE) Het principe van de BSE is eenvoudig: bloed wordt gedurende 1 uur geplaatst in een dunne verticale capillair. Na een uur wordt de plasmakolom gemeten (zie figuur 2). Normaal gesproken is na een uur een geringe plasmakolom ontstaan. De reden hiervan is dat de negatief geladen rode bloedcellen een bepaalde afstand tot elkaar bewaren zodat de kolom rode bloedcellen niet `inzakt onder invloed van de zwaartekracht.
Plasma Rode bloedcellen Figuur 2. Principe van de BSE. Na een uur wordt de hoogte van de plasmakolom gemeten en uitgedrukt in mm/uur. Als de negatieve lading van de rode bloedcellen wordt verminderd kunnen de cellen dichter bij elkaar komen en stijgt de BSE. Dit gebeurt onder andere bij infecties (ten gevolge van het verhoogde fibrinogeen) maar ook bij vorming van autoantistoffen (bv reumatoïde artritis) en overmatige productie van immunoglobulinen (M-proteïne bij M. Waldenström en M. Kahler). Na de uitlokkende prikkel duurt het veel langer (enkele dagen) alvorens verhogingen van de BSE worden waargenomen. Ook blijft een verhoogde BSE langer bestaan. De halfwaardetijd van fibrinogeen bedraagt 4 dagen en van M-proteïne 4 weken. Bij zwangerschap is sprake van een verhoogde BSE ten gevolge van een toename van het fibrinogeen. Hebt u vragen of bent u geïnteresseerd in de CRP sneltest neem dan contact op met de dienstdoend klinisch chemicus (tel 0318-435907).
Doorbellen van alarmwaarden Van een aantal bepalingen wordt de uitslag telefonisch doorgegeven aan de aanvrager. Het betreft dusdanig afwijkende waarden dat onmiddellijk klinisch ingrijpen geïndiceerd kan zijn. Graag attenderen wij u op de doorbelgrenzen zoals deze gebruikt worden voor de analyseresultaten van het KCHL. Deze doorbelgrenzen zijn vastgesteld in samenspraak met de aanvragers. Indien er nog vragen zijn kunt u uiteraard contact opnemen met de klinisch chemicus (tel 0318-435907).