Colo Barometer van de stageplaatsen- en leerbanenmarkt december 2010 In dit nummer: Deelnemers nog positiever over leerbedrijf en leerplaats Peiling december 2010 Trends arbeidsmarkt Trends stagemarkt
Deelnemers nog positiever over leerbedrijf en leerplaats Foto: Hollandse Hoogte Op 9 november 2010 is de JOB-monitor 2010 verschenen. Eens in de twee jaar doet de Jongerenorganisatie Beroepsonderwijs (JOB) een onderzoek naar wat mbostudenten vinden van hun opleiding op school en in hun leerbedrijf. Maar liefst 146.533 deelnemers van meer dan 60 mbo-instellingen gaven daarover in 2010 hun mening. bbl ers over hun leerbaan verschilt nauwelijks naar niveau van de opleiding. Oudere deelnemers zijn in hun totaaloordeel over de stage positiever dan jongere deelnemers. Er zijn geen grote verschillen in de totaalscore tussen mannen en vrouwen. Vrouwen zijn positiever over de aansluiting van de theorie bij wat er op de leerplaats wordt geleerd: 50% van de mannen tegenover 57% van de vrouwen. De JOB-monitor staat uitgebreid stil bij het oordeel van deelnemers over hun leerbedrijf, stage of leerbaan. Sinds de eerste meting in 2001 vertoont het totaalbeeld van de tevredenheid van zowel bol ers over hun stage als bbl ers over hun leerbaan, een stijgende lijn. Bbl ers zijn over het algemeen meer tevreden (67% ) over hun leerbaan dan bol ers (61% ) over hun stage. In 2008 was nog 61% van de bbl ers en 58% van de bol ers tevreden over de eigen leerplaats. Net als bij de vorige meting geven deelnemers dit jaar de hoogste waardering aan het voldoende leren op de leerplaats: maar liefst 78% van de bol ers en 81% van de bbl ers is hier tevreden over. Voor de kenniscentra ligt er dus de grote uitdaging om met een teruglopend budget door middel van gerichte kwaliteitsbewaking en begeleiding van de erkende leerbedrijven de komende jaren deze trend vast te houden. Verschillen naar opleidingsrichting en branches Deelnemers die de opleidingsrichting onderwijsassistent volgen, zijn het meest tevreden over hun stage. Ook bij de opleidingsrichtingen openbare orde en veiligheid, laboratoriumopleidingen, gezondheidszorg en thuis- en bejaardenzorg is de tevredenheid onder deelnemers hoog. Als de tevredenheid gerelateerd is aan branches, zijn deelnemers in de richtingen van de verssectoren (SVO), de zorg (Calibris) en de bouw (Fundeon) het meest tevreden over hun leerbaan. In de verssectoren en de zorg is 71% van de deelnemers tevreden over de leerbaan, in de bouw is dit 72%. Deelnemers in de richting transport en logistiek (VTL), de zorg (Calibris) en laboratoriumindustrie (PMLF), zijn het meest tevreden over hun stage, dit betreft respectievelijk 63%, 67% en 68% van de deelnemers. Verschillen tussen deelnemers Bol ers op een lager niveau oordelen positiever over hun stage. Zo oordeelt 68% van niveau 1 deelnemers en 60% van niveau 4 deelnemers positief over hun stage. Het totaaloordeel van Weinig moeite om een leerplaats te vinden Deelnemers hebben in 2010 iets meer moeite gehad om een stage of bpv-plaats te vinden dan twee jaar geleden, toen de 2
voorlaatste meting door JOB plaatsvond. Ongetwijfeld hangt dit samen met de economische crisis, waarin kenniscentra in het kader van het Plan van Aanpak Jeugdwerkloosheid van het vorige kabinet, er in geslaagd zijn voldoende erkende leerbedrijven en leerplaatsen te genereren voor het toenemende aantal mbo-ers. Bol ers zijn over het vinden van een stageplek minder positief dan bbl ers (bol: 65% had geen moeite om een stageplaats te vinden, bbl: 82% geen moeite een leerbaan te verwerven). Dit verschil is wellicht te verklaren vanwege de verplichting die bbl-deelnemers hebben om een leerbaan te hebben, voordat zij aan een opleiding kunnen beginnen. Bbl-deelnemers die veel moeite hebben (of hebben gehad) om een leerbaan te vinden, zullen zijn overgestapt naar de bol of zijn soms niet aan hun opleiding begonnen. Toch heeft net als voorgaande jaren ook het merendeel van de bbl ers geen moeite met het vinden van een leerbaan voor hun opleiding. Deelnemers in opleidingsrichtingen in de verssectoren en de zorg hebben de minste moeite om een leerplaats te vinden. Vrouwen hebben iets minder moeite om een leerbaan te vinden. Van de mannen heeft 80% geen moeite om een leerbaan te vinden, tegenover 85% van de vrouwen. De tevredenheid over de begeleiding door de school ligt een stuk lager dan die voor het leerbedrijf. Dat verschil is ook in eerdere JOB-monitoren te zien. Ten opzichte van de vorige JOB-monitor (2008) is er wel een verbetering zichtbaar op het gebied van de voorbereiding op de stage door de school: 50% van de bol ers geeft aan dat zij goed voorbereid zijn door de school, twee jaar geleden was dit nog 43%. Slechts 44% van de bol ers is tevreden over de begeleiding door de school tijdens hun stage. Bbl-deelnemers zijn iets positiever over het contact tussen hun school en het leerbedrijf dan voorgaande jaren. In 2008 was slechts 26% hier tevreden over, nu is dat 42%. Het contact tussen school en het leerbedrijf blijft een aandachtspunt. Het initiatief van OCW, MBO Raad, centrale werkgeversorganisaties en Colo om te komen tot een bpv-protocol moet leiden tot een hogere waardering van de begeleiding van de deelnemers door hun school. Lesbrieven Stagemarkt.nl en Beroepeninbeeld.nl verkrijgbaar Toenemende tevredenheid over het leerbedrijf Deelnemers zijn de afgelopen jaren steeds meer tevreden over de begeleiding door het leerbedrijf. In 2005 was nog 59% van de bol ers tevreden over de begeleiding tijdens de stage, in 2010 is dat maar liefst 72%. Ook bij de bbl is een stijgende lijn zichtbaar: in 2010 is 73% tevreden over de begeleiding van de leerbaan, in 2005 was dat 67%. Bbl ers zijn ook erg tevreden over wat er op de leerbaan wordt geleerd: 81% is hier tevreden over. De tevredenheid van bol ers over de begeleiding op de stageplaats ligt het hoogst in de opleidingsrichtingen techniek (Kenteq), laboratoriumindustrie (PMLF) en mobiliteit (Innovam) 1. In de techniek en laboratoriumindustrie is 78% tevreden over de begeleiding door het stagebedrijf, in de mobiliteit is dit 79%. Bbl ers die een opleiding volgen in de richtingen hout en meubel, de bouw en de zorg zijn het meest tevreden over wat wordt geleerd op de leerbaan. In de richting hout en meubel is dit 82%, in de bouw 84% en de in de zorg zelfs 86%. Om docenten in het mbo en vmbo te ondersteunen heeft Colo lesbrieven ontwikkeld voor een optimaal gebruik van Stagemarkt.nl en Beroepen in Beeld.nl. Tijdens Competent City op 4 oktober 2010, zijn de lesbrieven voor het eerst uitgereikt. De lesbrief voor Beroepen in Beeld.nl ondersteunt de docent bij lessen over loopbaan- en beroepenoriëntatie. De lesbrief voor Stagemarkt.nl geeft de stagebegeleider of docent handvatten om een les in te richten waarin leerlingen een stage leren vinden. De lesbrieven zijn als het ware een gereedschapskist die gevuld is met ideeën voor lesvormen en concrete opdrachten waarmee de leerlingen individueel of in tweetallen aan de slag kunnen. De lesbrieven kunnen gedownload worden van de websites Stagemarkt.nl (onder de link stagebegeleider ) en Docent.beroepeninbeeld.nl. Verder kunnen papieren exemplaren aangevraagd worden bij Colo via Lesbrief voor Stagemarkt.nl: stagemarkt@colo.nl en BeroepeninBeeld.nl: info@beroepeninbeeld.nl. Contact tussen leerbedrijf en school kan beter In de JOB-monitor is een aanzienlijk verschil te zien tussen de tevredenheid over de begeleiding door de school en de tevredenheid over de begeleiding door de leerbedrijven. LESBRIEF BEROEPENORIËNTATIE LESBRIEF STAGEMARKT.NL 1 Onder het kenniscentrum Kenteq vallen de sectoren Metaal, electroen installatietechniek, onder PMLF de procestechniek, de milieu- en laboratoriumtechniek en fotonica. 3
Arbeidsmarkt Foto: Hollandse Hoogte De arbeidsmarkt klimt langzaam uit het dal.uit de recente analyse van UWV WERKbedrijf blijkt dat de Nederlandse economie zich herstelt, vooral als gevolg van exportgroei. Toch verwachten werkgevers dat in het derde kwartaal van 2010 de personeelssterkte licht terugloopt. Het Economisch Instituut voor het Middenen Kleinbedrijf (EIM) verwacht over heel 2010 een lichte krimp en in 2011 een hele voorzichtige groei van de werkgelegenheid. In de zomer telde UWV WERKbedrijf nog 58.000 jeugdwerklozen, in oktober 2010 is dit aantal gedaald naar 54.000. De kenniscentra voor beroepsonderwijs en bedrijfsleven lichten hieronder de arbeidsmarktontwikkelingen per sector toe. Zorg, Welzijn en Sport De zorgsector heeft diverse beroepen met goede kansen op de arbeidsmarkt. Het gaat om verzorgende (niveau 3), verpleegkundige (niveau 4), doktersassistent (niveau 4) en medewerker gehandicaptenzorg (niveau 4). In de welzijnsector bieden pedagogisch medewerker kinderopvang (niveau 3) en medewerker maatschappelijke zorg volwassenenwerk (niveau 4) kansen. (bron: Calibris) Economisch-Administratief, ICT en Veiligheid Voor gediplomeerden met een economisch administratieve opleiding op niveau 4 zijn de arbeidsmarktperspectieven gunstig. Dit geldt vooral voor de secretariële, financiële en commerciële opleidingen en voor de juridische opleiding personeel en arbeid. Vanwege de grote vraag is er (nog steeds) een tekort aan applicatieontwikkelaars/- Colo Barometer Vier keer per jaar brengt Colo de partijen in het veld van arbeidsmarkt en beroepsonderwijs op de hoogte van de actuele stand van zaken op de stageplaatsen- en leerbanenmarkt. Alle Colo Barometers kunt u vinden op Colo.nl. Ruim 800 medewerkers van de zeventien kenniscentra verzamelen de informatie die leidt tot 258 branche- regioscores van 43 branches in zes districten. De vorige rapportage was in oktober 2010. De volgende Colo Barometer komt uit in februari 2011. beheerders. Ook zij hebben goede kansen, net als netwerkbeheerders. Binnen de sector veiligheid zijn de perspectieven gunstig voor beveiligers (niveau 2). Gezien de aangekondigde bezuinigingen zijn de perspectieven na een opleiding voor defensie minder gunstig. (bron: ECABO) Installatie-, Elektro- en Metaaltechniek De geringe instroom en hoge vervangingsvraag zorgen de komende jaren voor gunstige arbeidsmarktperspectieven. MKB-metaal en Metalektro signaleren een voorzichtig herstel van de werkgelegenheid. Vooral in de verspaning en de machinebouw zijn veel vacatures. Bij bouwgerelateerde bedrijven is het moeilijker. De jeugdwerkloosheid is veel lager dan begin 2010. Het aantal bedrijven dat moeilijk vacatures kan vervullen groeit. (bron: Kenteq) Handel, Textiel en Mode De detailhandel heeft voldoende vacatures wegens gebrek aan kandidaten. De perspectieven bij modewinkels en supermarkten zijn gunstig. Op niveau 1 en 2 is 75% van de vacatures in de detailhandel geschikt voor gediplomeerden zonder werkervaring. Dit geldt ook voor 50% van de vacatures 4
op niveau 3. Eenderde van de groothandels kampt met een tekort aan sollicitanten en heeft daarom een structureel personeelstekort. De bedrijven zoeken kandidaten met voldoende kennis en ervaring. In de groothandel is 85% van de vacatures geschikt voor gediplomeerde jongeren zonder werkervaring (op niveau 1, 2 en 3). Gediplomeerden hebben moeite om in de mode- en interieurbranche een baan te vinden. In de tapijt- en textielindustrie is het juist lastig om personeel te vinden. Dit geldt vooral in de regio Zuid-Oost, waar de meeste bedrijven zijn gevestigd. Een op de drie bedrijven heeft te weinig sollicitanten. (bron: KC Handel) Voedsel en leefomgeving Er is ruim voldoende kans op werk in de open teelt, bedekte teelt, groothandel, veehouderij en voeding. De paardensport en recreatiedierenbranche bieden weinig baankansen. Een diploma op niveau 3 en 4 biedt de meeste kansen. In de bedekte teelt zijn steeds vaker mensen uit Oost- Europa werkzaam. Een deel van hen volgt een AKA-opleiding. (bron: Aequor) Uiterlijke verzorging Uiterlijke verzorging kent een zeer dynamische arbeidsmarkt. De werkgelegenheid bij kappers stijgt door het groeiend aantal zzp ers. In de salons met personeel blijft de werkgelegenheid op niveau. De vervangingsvraag is erg hoog. Niveau 3 biedt duidelijk beter perspectief dan niveau 2. Schoonheidsspecialisten en pedicures zijn vrijwel altijd zzp ers. (bron: KOC) Hout en Meubel Het aantal bedrijven in de hout- en meubelbranche blijft afnemen als gevolg van de economische crisis. Daarmee daalt ook de werkgelegenheid. Vacatures worden snel ingevuld door zittende medewerkers. Extra werk wordt vaak uitbesteed aan externen. (bron: SH&M) Bouw en Infra De werkgelegenheid staat onder druk. Dit is een gevolg van de arbeidsmarktsituatie in het afgelopen jaar en de aankomende bezuinigingen bij gemeenten. (bron: Fundeon) Grafimedia Als gevolg van de economische crisis loopt de werkgelegenheid in de Grafimediabranche sterk terug. GOC heeft in opdracht van de sociale partners een eigen mobiliteitscentrum (C3) opgericht. Samen met UWV WERKbedrijf en andere kenniscentra bemiddelen zij werkloze grafici naar andere branches. De sterke vergrijzing zorgt op langere termijn voor krapte op de arbeidsmarkt, zeker als de economie weer aantrekt. Nog maar weinig jongeren kiezen voor een grafischtechnische opleiding. Het is dan ook zeer waarschijnlijk dat bedrijven zelf jongeren gaan werven en hen een bbl-opleiding aanbieden. (bron: GOC) Schilderen, afbouw, onderhoud en reclame en presentatie Met name in de regio s Midden-West en Noord-Brabant is veel vraag naar personeel voor de tentoonstellingbouw. (bron: Savantis) Gezondheids-, Creatieve en Ambachtelijke techniek Mede als gevolg van de vergrijzing groeit de markt voor medische hulpmiddelen zoals brillen hoortoestellen, (gebits)protheses en orthopedische schoenen. Hierdoor ontstaat een structureel tekort aan vakmensen als audiciens, opticiens en medewerkers steriele hulpmiddelen. (bron: SVGB) Proces-, Laboratoriumtechniek en Fotonica De procestechniek is voorzichtig. Bedrijven werken veel met flexcontracten. In de regio s Zuid-Oost en Noord-West is een tekort aan personeel op niveau 3 en 4. Laboratoriumtechniek is een kansrijke beroepengroep, al komen er door sluiting van bedrijven als Solvay meer werkzoekenden. Regio Zuid-Oost kent vooral een tekort aan analisten pathologie. (bron: PMLF) Horeca, Bakkerij, Recreatie, Reizen en Facilitaire dienstverlening Het grote tekort aan personeel in de horeca van voor de economische crisis lijkt terug te lopen. Een van de oorzaken is het weinig positieve imago van werken in deze branche. De facilitaire diensverlening biedt goede kansen op de arbeidsmarkt. De opleiding is breed en biedt toekomstmogelijkheden in verschillende sectoren en beroepsgroepen. (bron: Kenwerk) Transport en logistiek De branche heeft nog steeds voldoende personeel. De regio Zuid-West (havens) verwacht groei als gevolg van het economische herstel. Ook komen er banen vrij door de verwachte uitstroom. In Zuid- Oost trekt de vraag naar personeel aan en wordt een tekort verwacht. In de regio Noord-Oost zijn geen tekorten. (bron: VTL) Carrosserie Opvallend is dat bedrijven terughoudend zijn met het aannemen van personeel. Het lijkt erop dat de economische crisis nu pas in de carrosseriebranche toeslaat. De efficiëntere sturing van verzekeraars leidt tot verschuiving en soms tot afname van werk. (bron: VOC) Mobiliteit In de mobiliteitsbranche verbeteren de perspectieven. Meer dan een kwart van de bedrijven heeft het komende jaar behoefte aan nieuw personeel. De groei van bedrijven en de vervangingsvraag zorgt voor meer vacatures. Het aantal vacatures is in 2011 naar verwachting hoger dan in 2010. In de bedrijfswagenbranche is de terugval in transport en daarmee het onderhoud merkbaar. Bedrijven in regio Noord-West hebben meer behoefte aan personeel dan bedrijven in de regio s Oost en Zuid-Oost. (bron: Innovam) Verssectoren De versindustrie is minder bekend bij schoolverlaters en werkzoekenden. De sector biedt veel opleidingsmogelijkheden en carrièrekansen. Er is behoefte aan ambitieuze productieleiders die de kwaliteit en productiviteit verder kunnen optimaliseren. In de versdetailhandel blijft sprake van opvolgingsproblematiek. Het aantal bedrijven stabiliseert en de branche biedt goede kansen voor startende ondernemers en nieuwe ambachtelijke vakmensen. (bron: SVO) 5
Kans op stage- en leerbanen in de verschillende regio s in Nederland Branche Regio 1 Regio 2 Regio 3 Regio 4 Regio 5 Regio 6 Noord Noord Oost Middenwest Noordwest Zuidwest Zuidoost Zorg Welzijn Dokter-, Apotheek-, Tandartsassistenten Sport Economisch Administratief ICT Veiligheid Installatie-, Elektro- en Metaaltechniek Detailhandel Food en Non Food Groothandel Food en Non Food Textielindustrie Mode-industrie Groene ruimte Bloemen en Tuincentra Voedingsindustrie Plantenteelt Dierverzorging Veehouderij en Paardenhouderij Kapper Schoonheidspecialist Voetverzorger Bouw en Infra Hout en Meubel Uitgeven, Vormgeven en Printmedia AV, Multimedia en Gaming Artiesten, Theater en Evenementen Gezondheidstechniek Creatieve en Ambachtelijke techniek Afbouw en Onderhoud Reclame en Presentatie Schoonmaak en Glazenwassen Carrosserie Mobiliteit Procestechniek Laboratoria Fotonica Transport en Logistiek Scheepvaart Horeca Bakkerij Reizen Recreatie Facilitaire dienstverlening Versdetailhandel, -groothandel, -industrie * In dit aantal zijn de leerbedrijven die bij meerdere kenniscentra erkenningen hebben vaker meegeteld. Het totaal aantal unieke leerbedrijven in december 2010 is 216.541. 6
Landelijk Kenniscentrum Aantal Waarvan gemiddelde leerbedrijven* buitenlands Gemiddelde situatie van kans op stageen leerbanen per regio in Nederland 1 Calibris 50.844 689 ECABO 46.092 835 4 Kenteq KC Handel 18.636 83 39.380 543 3 Aequor 24.771 970 2 KOC Fundeon SH&M GOC SVGB 9.443 114 11.386 16 3.332 9 7.491 131 3.345 45 5 1 Regio Noord 2 Regio Oost 3 Regio Middenwest 4 Regio Noordwest 5 Regio Zuidwest 6 Regio Zuidoost 6 Savantis VOC Innovam KC PLMF VTL Kenwerk SVO Totaal 9.976 53 2.059 5 10.325 9 3.305 38 5.701-17.722 1.582 3.527 5 267.335 5.127 Legenda er zijn meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen t.o.v. het aantal leerlingen over het algemeen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen, bij sommige opleidingen is er evenwicht over het algemeen is er evenwicht, bij sommige opleidingen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen de vraag naar en het aanbod aan stageplaatsen en leerbanen zijn in evenwicht over het algemeen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen, in sommige opleidingen is er een tekort over het algemeen is er evenwicht, bij sommige opleidingen is er een tekort aan stageplaatsen en leerbanen over het algemeen is er een tekort aan stageplaatsen en leerbanen, in sommige opleidingen is er evenwicht er is een tekort aan stageplaatsen en leerbanen t.o.v. het aantal leerlingen 7
Stage- en leerbanenmarkt Het aantal leerbedrijven is in het laatste kwartaal van 2010 verder toegenomen. Hoewel de economie iets aantrekt, is de crisis in sommige sectoren nu duidelijk merkbaar. Voorbeelden hiervan zijn de bouw, de mobiliteit, de carrosserie, schilderen en onderhoud. In sommige richtingen zoals de zorg, de handel en economischadministratieve opleidingen blijft sprake van een verdringing van mbo ers door hbo ers. Over het algemeen komt het niet voor dat leerlingen stoppen met hun opleiding, omdat er geen leerplaats beschikbaar is. Gezien het teruglopende budget, ligt er voor de kenniscentra de uitdaging om in voldoende leerplaatsen te blijven voorzien. Zorg, Welzijn, en Sport Er zijn weinig leerplaatsen beschikbaar voor helpende in de zorg (niveau 2). Ook voor doktersassistent en pedagogisch werker (beide niveau 4) is het lastig een leerplaats te vinden. Hbo-stagiairs verdringen regelmatig pedagogisch werkers en verpleegkundigen op niveau 4. (bron: Calibris) Leerbanen en stageplaatsen Waar in de barometer de term leerbaan wordt gebruikt wordt de beroepspraktijkvorming bedoeld zoals die vorm krijgt in bbl-opleidingen: meestal vier dagen werkend leren met een arbeidsovereenkomst en één dag naar school. Waar stageplaats wordt gebruikt wordt de beroepspraktijkvorming bedoeld zoals die vorm wordt gegeven in de bol-opleiding: een periode van een aantal weken tot een half jaar onafgebroken werkzaam in een bedrijf, maar zonder arbeidsovereenkomst op enig moment tijdens de opleiding. Waar leerplaats wordt gebruikt, wordt beide bedoeld: een beschikbare plaats bij een bedrijf voor een leerling. Economisch Administratief, ICT en Veiligheid Ook in de economisch-administratieve richtingen verdringen hbo ers de mbodeelnemers. De druk op de stage- en leerbanenmarkt op de lagere niveau s neemt toe. Bij een aantal opleidingen zijn er meer deelnemers dan leerplaatsen. Foto: Hollandse Hoogte Dit geldt vooral opleidingen medewerker ICT en bedrijfsadministratief medewerker (beiden niveau 2), particulier digitaal onderzoeker (niveau 4) en juridisch medewerker sociale zekerheid (niveau 4) (bron: ECABO) Installatie-, Elektro- en Metaaltechniek In het afgelopen kwartaal is het aantal leerplaatsen weinig veranderd. Bedrijven zijn nog steeds terughoudend. Toch is het aanbod voldoende. Iets minder dan de helft van de leerbedrijven heeft onbezette leerplaatsen. In de installatiebranche is het percentage onbezette plaatsen in vergelijking met de industrie lager. (bron: Kenteq) Handel, Textiel en Mode Het aantal bbl ers dat uiteindelijk voor een bol-traject kiest neemt iets af, waarschijnlijk door de aantrekkende economie. Bedrijven kiezen steeds bewuster voor een stagiair. Houding en gedrag zijn belangrijke selectiecriteria. In de detail- en groothandel zijn de perspectieven zeer gunstig. Voor interieuradviseurs (niveau 4) zijn meer deelnemers dan leerplaatsen. In de groothandel is er op niveau 4 sprake 8
van verdringing door het hbo. Hierdoor is het voor bol-deelnemers vestigingsmanager groothandel (niveau 4) lastig een stageplaats te vinden. De instroom bij (junior) accountmanager groothandel (niveau 4) is sterk toegenomen. KC Handel werft extra leerplaatsen voor hen. In de mode en interieurindustrie zijn ook meer deelnemers dan plaatsen. Voor het beperkte aantal deelnemers in de tapijt- en textielindustrie zijn voldoende leerplaatsen beschikbaar. (bron: KC Handel) Voedsel en Leefomgeving Over het algemeen zijn er voldoende leerplaatsen beschikbaar. In regio West stappen bbl ers over naar bol. Dit duurt waarschijnlijk voort totdat de economie weer aantrekt. Er is een tekort aan leerplaatsen in de richtingen dierenassistent paraveterinair en manager groene detailhandel (niveau 4). (bron: Aequor) Uiterlijke verzorging Er zijn voldoende erkende leerbedrijven en voldoende stageplaatsen beschikbaar. Voor kappers zijn de perspectieven beter dan voor schoonheidsspecialisten en pedicures. Met de komst van de opleiding tot allround schoonheidsspecialist en medisch pedicure op niveau 4, is de druk op de stage- en leerbanenmarkt toegenomen. Het is lastig meer leerbedrijven te werven. Een groot deel van deze branches bestaat uit zzp-ers en voor zelfstandigen is het niet vanzelfsprekend zich aan te melden als leerbedrijf. (bron: KOC) Bouw en Infra Over het algemeen is er een tekort aan leerplaatsen, maar het komt niet voor dat deelnemers daarom stoppen met de opleiding. Wel is er minder instroom. Op een aantal plaatsen in Nederland kiezen deelnemers een andere opleiding omdat er geen leerbaan beschikbaar is. In 2009 daalde het aantal deelnemers op niveau 2 met 40%. Er wordt in 2010 nog een daling verwacht van 10%. De grootste opleidingen hebben zeker te maken met minder instroom als gevolg van minder aanbod van leerplaatsen. (bron: Fundeon) Hout en Meubel Deelnemers zijn langer op zoek naar leerplaatsen. Toch is er (nog) geen sprake van een tekort. Leerbedrijven geven de voorkeur aan bol ers. Bbl ers zijn daarom langer op zoek. Dit geldt vooral voor niveau 1. Er is veel vraag naar leerplaatsen. Bedrijven kunnen dus kiezen en hebben dan een voorkeur voor een hoger niveau. (bron: SH&M) Creatieve industrie Voor de richtingen artiest, mediavormgever en gaming dreigt een tekort aan stageplaatsen. Deelnemers artiest en theater- en evenemententechniek lopen vaak stage bij productiehuizen of evenementenorganisaties. Andere stagiairs worden via een impresariaat ingezet bij een specifieke theateruitvoering. De bezuinigingen beperken de mogelijkheden om mee te draaien en producties. Het is nog niet duidelijk in hoeverre het mogelijk is om producties uit private gelden te financieren. (bron: GOC) Gezondheids-, Creatieve en Ambachtelijke techniek In de gezondheids-, creatieve en ambachtelijke techniek zijn voldoende stageplaatsen beschikbaar. In de creatief ambachtelijke techniek is sprake van vergrijzing. Er is grote behoefte aan de instroom van nieuw talent. Dit is vooral merkbaar in de schoenherstellersbranche. Door het toegenomen aanbod van schoenreparaties is er een tekort aan goed opgeleide vakmensen. (bron: SVGB) Afbouw en Onderhoud, Schoonmaak, Presentatie en Communicatie In de sector schilderen en onderhoud worden veel leerlingen binnen een samenwerkingsverband opgeleid. Het samenwerkingsverband plaatst hen bij schildersbedrijven. Als gevolg van de economische crisis en de winterperiode is er minder werk. Daarom doet een aantal deelnemers nu de beroepspraktijkvorming binnen het samenwerkingsverband. Na de winter gaan zij weer aan de slag bij de schildersbedrijven. (bron: Savantis) Carrosserie In de carrosseriebranche zijn de gevolgen van de economische crisis duidelijk merkbaar. Bedrijven zijn terughoudend met stageplaatsen en het aannemen van deelnemers. De grootste tekorten zijn zichtbaar in de richtingen autospuiten en autoschadeherstel. (bron: VOC) Mobiliteit Naar verwachting is het aantal leerwerkplekken in 2010-2011 lager dan vorig jaar. Bedrijven verkiezen ervaren personeel boven bbl ers. Toch vinden veel deelnemers een leerplaats. Een vijfde van de bedrijven heeft in 2011 behoefte aan een leerling. Het vinden van plaatsen voor managementopleidingen op niveau 4 blijft lastig. (bron: Innovam) Proces-, Laboratoriumtechniek en Fotonica In de procestechniek worden de gevolgen van vergrijzing zichtbaar. Er is een toenemende vraag naar de functie operator C. In het oosten is er onvoldoende instroom voor bol-opleidingen. De vraag naar chemisch analisten is groot, terwijl weinig deelnemers deze richting kiezen. Voor microbiologie en biotechnologie geldt aan tekort aan leerbedrijven. Sommige ziekenhuizen vinden het niveau van mbo ers te laag om hen binnen wisselende diensten te plaatsen en te laten werken met patiëntenmateriaal. Bij fotonica neemt de druk op de stage- en leerbanenmarkt toe door het grote aantal opleidingsvarianten. Dit geldt vooral voor de richting multimedia. Regio Noord kampt met stageknelpunten fotonica niveau 2. De vraag naar breed inzetbare stagiaires op niveau 4 neemt toe. (bron: PMLF) Transport, Logistiek en Scheepvaart In de regio Zuid-West is het nu gemakkelijker om een leerbaan te vinden dan eerder dit jaar. Bij opleidingen in de havensector vindt verschuiving van bbl naar bol plaats. Deelnemers in de richting leidinggeven in de logistiek vinden soms lastig een leerbaan. Zij kosten meer geld dan deelnemers in andere richtingen. 9
Sommige leerbedrijven hebben dat er niet voor over. Deelnemers op de hogere niveaus betekenen door hun gebrek aan ervaring en jonge leeftijd niet evenredig meer dan bijvoorbeeld een logistiek medewerker. (bron: VTL) Horeca, Bakkerij, Recreatie, Reizen en Facilitaire dienstverlening Het aantal leerbanen is beperkt. Leerbedrijven geven de voorkeur aan bol-deelnemers. In de richting bakkerij hebben de grote steden minder stageplaatsen op niveau 2. In de reisbranche is er over het algemeen evenwicht in vraag en aanbod van stageplaatsen. Sommige richtingen zoals manager verkoop reizen op niveau 4, hebben een tekort. Door de lage bezetting in sommige reiswinkels is er onvoldoende tijd om stagiairs te begeleiden. (bron: Kenwerk) Versdetailhandel, -groothandel, -industrie In de verssectoren zijn voldoende leerbanen beschikbaar. (bron: SVO) 6650 KLEDINGZAKEN HEBBEN ÉÉN DING GEMEEN. EEN STAGIAIR. Al meer dan 200.000 bedrijven werken aan de toekomst en bieden samen zo n 400.000 stageplekken aan. Zij combineren ervaring met talent zoals kledingzaak Manon Luca met hun stagiair. Zorg dat de kennis en ervaring van ú en úw bedrijf niet verloren gaan en maak tegelijk gebruik van de vele voordelen van een stagiair. Bied ook een stageplek of een leerbaan aan. Want ervaring telt. Ga naar www.stagemarkt.nl, een initiatief van de samenwerkende kenniscentra. 10
Kansrijke beroepen Tekorten aan leerplaatsen Beroep Niveau Sector Verkoper 2 Detailhandel Aankomend verkoopmedewerker 1 Detailhandel Verkoopspecialist 3 Detailhandel Gastheer/Gastvrouw 2/3 Horeca Zelfstandig werkend kok 2/3 Horeca Zelfstandig werkend gastheer/gastvrouw 2/3 Horeca Administrateur 4 Economisch-administratief Commercieel medewerker binnendienst 3 Economisch-administratief Contactcenter medewerker 3 Economisch-administratief Verzorgende 3 Zorg en Welzijn Doktersassistent 4 Zorg en Welzijn Pedagogisch werker 3 Zorg en Welzijn Servicemonteur werktuigbouw 3 Technisch vakmanschap Servicemonteur installatietechniek 3 Technisch vakmanschap Constructiewerker 3 Technisch vakmanschap Opticien 4 Gezondheidstechniek Audicien 4 Gezondheidstechniek Tandtechnicus 4 Gezondheidstechniek Operator B 3 Procestechniek Operator C 4 Procestechniek Operator A 2 Procestechniek Intererieurbouwer 2/3 Hout en meubel Machinaal houtbewerker 2/3 Hout en meubel Werkvoorbereider 4 Hout en meubel Timmerman 4 Bouw en infra Vakman infra/grondweg en waterbouw 2/3/4 Bouw en infra Assistent bouw en infra 1 Bouw en infra Hovenier 2 Voedsel en leefomgeving Medewerker teelt 4 Voedsel en leefomgeving Voedingsindustrie 2/3/4 Voedsel en leefomgeving Carrosseriebouwer 2 Carrosserie Caravanhersteller 2 Carrosserie Autoschadetechnicus 2 Carrosserie Voedingsoperator 3 Versindustrie Productiemedewerker versindustrie 2 Versindustrie Productiemedewerker/medewerker versspeciaalzaak 2 Versindustrie Schoonmaker 2 Schoonmaak Tentoonstellingsbouwer 2 Schilderen en afbouw Plafond- en wandmonteur 2 Schilderen en afbouw Mediavormgever 4 Creatieve industrie Desktop publishing 2/3 Creatieve industrie Mediamanagement 4 Creatieve industrie Chauffeur goederenvervoer 2 Transport en logistiek Manager havenlogistiek 4 Transport en logistiek Manager havenoperaties 4 Transport en logistiek Beroep Niveau Sector Pedagigisch werker jeugdzorg 4 Zorg en welzijn Helpende 2 Zorg en welzijn Doktersassistent 4 Zorg en welzijn Medewerker ICT 2 Economisch-administratief Particulier digitaal onderzoeker 4 Economisch-administratief Bedrijfsadministratief medewerker 2 Economisch-administratief Interieuradviseur 4 Handel en textiel Allround medewerker mode/maatkleding 4 Handel en textiel (Junior) accountmanager 4 Handel en textiel Manager verkoop reizen 4 Reizen Verkoper reizen 3 Reizen Analist pathologie 4 Laboratoriumtechniek Klinisch chemisch analist 4 Laboratoriumtechniek Microbiologisch analist 4 Laboratoriumtechniek Meubelmaker/(scheepsinterieurbouwer) 2/3/4 Hout en meubel Logistiek medewerker houthandel 4 Hout en meubel Assistent houtbranche 1 Hout en meubel Metselaar 2/3 Bouw en infra Timmerman 2/3 Bouw en infra Dierenassistent paraveterinair 4 Voedsel en leefomgeving Vormgever leefomgeving 4 Voedsel en leefomgeving Manager dierverzorging 4 Voedsel en leefomgeving Autoschadehersteller 2 Carrosserie Autospuiter 2 Carrosserie Medewerker stukadoren 2 Schilderen en afbouw Assistent schilderen 1 Schilderen en afbouw Artiest 4 Creatieve industrie Mediavormgever 4 Creatieve industrie Gaming 4 Creatieve industrie Chauffeur goederenvervoer 2 Transport en logistiek Scheepswerktuigkundige kleine schepen 3 Transport en logistiek Eerste autotechnicus 3 Mobiliteit Autotechnicus 2 Mobiliteit Verkoopadviseur mobiliteitsbranche (personenauto s) 3 Mobiliteit Kijk op barometer.colo.nl voor het volledige (regionale) overzicht. Kijk op barometer.colo.nl voor het volledige (regionale) overzicht. 11
Voedsel en leefomgeving www.aequor.nl Colo is de vereniging van zeventien samenwerkende kenniscentra. Voor meer dan 40 branches verbinden zij bedrijfsleven, arbeidsmarkt en beroepsonderwijs. Kenniscentra werken landelijk én regionaal als strategische partners voor ministeries, gemeenten, sociale partners en beroepsonderwijs. Uitgave Colo, Zoetermeer, december 2010, jaargang 4 Zorg, Welzijn en Sport www.calibris.nl Redactie en vormgeving Colo, Zoetermeer Economie, administratie, ICT en veiligheid www.ecabo.nl Drukwerk Bestenzet, Zoetermeer Bouw en infra www.fundeon.nl Creatieve industrie www.goc.nl Mobiliteit www.innovam.nl Handel www.kchandel.nl Technisch vakmanschap www.kenteq.nl Horeca, bakkerij, reizen en recreatie, facilitaire dienstverlening www.kenwerk.nl Uiterlijke verzorging www.koc.nl Proces-, milieu-, laboratoriumtechniek en fotonica www.pmlf.nl Schilderen en onderhoud, afbouw, reclame, presentatie en communicatie, schoonmaak en glazenwassen www.savantis.nl Hout en meubel www.shm.nl Creatieve techniek, ambachtelijke techniek en gezondheidstechniek www.svgb.nl Voor meer informatie over stage- en leerbanenmarkt: Will Seignette (Colo) [079] 329 40 31, [06] 513 375 31 Foodsector Colo Postbus 7259 2701 AG Zoetermeer T [079] 329 40 00 F [079] 351 54 78 www.colo.nl www.svo.nl Carrosserie www.vocar.nl Transport en logistiek over de arbeidsmarkt: Ruud Baarda (Colo) [079] 329 40 32, [06] 533 213 00 www.vtl.nl ISSN: 1879-7911 Foto omslag: Hollandse Hoogte