Colo Barometer. van de stageplaatsen- en leerbanenmarkt maart Volwassenen in de bbl Peiling maart 2010 Trends arbeidsmarkt Trends stagemarkt

Transcriptie

1 Colo Barometer van de stageplaatsen- en leerbanenmarkt maart 2010 In dit nummer: Volwassenen in de bbl Peiling maart 2010 Trends arbeidsmarkt Trends stagemarkt

2 Volwassenen in de bbl, de opmaat voor een leven lang leren Foto: Hollandse Hoogte Van de ruim deelnemers die dit schooljaar deelnemen aan de beroepsbegeleidende leerweg (bbl) van het mbo zijn er ruim ouder dan 25 jaar. Meer dan deelnemers aan de bbl-opleidingen zijn ouder dan 40 jaar en bijna daarvan zijn boven de 55 jaar. De oudere deelnemers zijn voor de helft werkenden die alsnog hun kwalificatie behalen, hun kwalificatie naar een hoger niveau willen brengen of die hun kwalificatie uitbreiden om van baan te kunnen veranderen. De andere helft zijn herintreders die werken en leren willen combineren omdat ze een inkomen nodig hebben om hun gezin te kunnen onderhouden. Het blijkt dat bbl-opleidingen in vergelijking met bol-opleidingen het meeste arbeidsmarktperspectief bieden. 80% Van alle bbl-ers krijgt na diplomering een baan bij het leerbedrijf. De meeste ouderen die deelnemen aan de bbl-opleidingen komen we tegen in de zorg met deelnemers boven de 40 jaar. Daar is de gemiddelde leeftijd bij diplomering 33 jaar. Tweede is de agrarische sector en derde de procesindustrie. Spectaculaire stijger is transport en logistiek. In deze sector is het aantal deelnemers boven de 40 jaar meer dan verdubbeld in vergelijking met vorig jaar tot bijna Bijna alle bedrijfstakken laten een groei zien met gemiddeld 16%. gevolgd, vanwege de goede organisatie en begeleiding in de opleiding en vooral vanwege de combinatie van werken en leren, dat elkaar versterkt. Het is een vorm van leren met een hoog rendement en een grote tevredenheid bij de deelnemer. Er is ook hoge waardering voor de duidelijke planning van de opleiding met persoonlijke opleidingsplannen en voor de individuele aandacht en de begeleiding van leermeesters in het eigen bedrijf. Scholing van ongekwalificeerde werkenden in de bbl om werkloosheid te vermijden, komt veel voor in de technische sectoren en de industrie. Voor de leerbedrijven is de bbl-opleiding een belangrijke en noodzakelijke bron van nieuw personeel. Voor het midden- en kleinbedrijf is het zelfs de belangrijkste vorm van personeelsvoorziening. Er wordt tijd, geld en aandacht in geïnvesteerd, dus de bedrijven hebben belang bij duurzame dienstverbanden. CAO-afspraken over scholing, vaak met de financiële ondersteuning vanuit bedrijfstakfondsen, stimuleren de bedrijven om de scholing van nieuwkomers uit te breiden met de scholing voor het eigen personeel. De keuze daarbij voor de bbl is vanzelfsprekend vanwege de bestaande relatie met de school en de beschikbaarheid van praktijkopleiders in eigen huis. Het ligt voor de hand dat het in hoofdzaak erkende leerbedrijven zijn die deze stap het eerst maken. Bbl biedt volwassenen volop kansen Ouderen kiezen voor de bbl-opleiding vanwege het erkende diploma, omdat de opleiding in het eigen bedrijf kan worden Kwalificatiedossiers leidraad De nieuwe kwalificatiestructuur is een belangrijke impuls geworden voor het organiseren van scholing van werkenden. 2

3 Het biedt onderwijsaanbieders meer mogelijkheid maatwerk te leveren. De vormgeving van de nieuwe kwalificaties in kerntaken en werkprocessen vergemakkelijkt het besluit tot scholing in de bbl voor werkenden. De onderdelen van de opleiding zijn nu beter herkenbaar in het bedrijf en het maken van persoonlijke opleidingsplannen is eenvoudiger. Bovendien kan door EVC worden bepaald welke onderdelen van de kwalificaties al worden beheerst en welke kerntaken en werkprocessen overblijven voor het scholingstraject. Samenwerking Er zijn bedrijven die de investering niet kunnen bieden, de mensen voor een goede begeleiding niet vrij kunnen maken of die door productiedruk geen leertijd kunnen inbouwen. Deze bedrijven kunnen dan wel samenwerkingsverbanden aangaan om praktijktrainingsfaciliteiten en professionele leermeesters te delen. Deze samenwerking komt vooral in de techniek en de bouw voor. Deze infrastructuur wordt steeds vaker van belang voor de verdere scholing van het zittende personeel. De leercultuur is er professioneel, de steun van de bedrijfstak garandeert continuïteit en het rendement is hoog. In de samenwerkingsverbanden van de bouw en de metaal behaalt meer dan 90% het diploma. Wie is de bbl-er? Bbl-ers zijn doorgaans mensen die een kans zien om te doen wat ze echt willen. Daarmee nemen ze een echt risico. Vaak hebben ze een gezin. Het zijn ook regelmatig wat oudere mensen - dertigers, veertigers. Het valt me ook op dat er onder de bbl-ers die ik onder mijn hoede heb veel allochtone vrouwen zijn die via een re-integratietraject met financiële ondersteuning van de gemeente een bbl-traject volgen. Door hun achtergrond en voorgeschiedenis zijn deze mensen extra gemotiveerd. Zo begeleid ik nu een vrouw van 49 die altijd in de zaak van haar man heeft gewerkt. Na haar scheiding moest ze voor zichzelf zorgen. Ze ging haar droom achterna en koos voor de kinderopvang. De bbl is haar kans die droom waar te maken. (Iris, docent opleiding Pedagogisch Werker) * * Bewust BBL, De Beroepsbegeleide leerweg nader beschouwd, MBO 2010, september 2009 het ontwikkelen van een interne scholingscultuur voor het eigen personeel. Het stimuleren van die dubbele doelstelling van bedrijven kan wel eens de eenvoudigste en snelste weg zijn naar een duurzame infrastructuur voor een leven lang leren. Scholen en bedrijven die gezamenlijk optrekken bij het opleiden van werkenden, zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het welslagen van de samenwerking. De mix aan dienstverlening van de school in EVC, maatwerktrajecten, scholing en begeleiding vraagt flexibiliteit en een klantgerichte opstelling van de onderwijsinstelling. Deze investering loont, want het rendement voor de school is navenant. Docenten komen vaker bij de bedrijven over de vloer, ontwerpen nieuwe leertrajecten en verfrissen hun kennis van het vak. Dit heeft vervolgens een stimulerend effect op de reguliere bbl-trajecten. Bewust BBL, De beroepsbegeleide leerweg nader beschouwd, een uitgave van MBO 2010, geeft tal van voorbeelden van succesvolle samenwerking. Dit geeft weer dat onderwijs en bedrijfsleven elkaar hebben gevonden bij de scholing van volwassenen. Uit de voorbeelden blijkt ook dat de samenwerking slaagt als er serieus werk wordt gemaakt van co-makership. Rol kenniscentra Kenniscentra hebben daarbij een belangrijke rol omdat zij het bedrijf helpen zich als leerbedrijf te professionaliseren en optreden als makelaar tussen onderwijsinstellingen en het bedrijf. Daarnaast werven kenniscentra nieuwe leerbedrijven binnen de sector en professionaliseren zij leerbedrijven. Zo kunnen zij nieuw personeel laten instromen via bbl en boltrajecten. Nog belangrijker is dat kenniscentra ook helpen bij Werkend leren stimuleren De Denktank Leren en Werken heeft aanbevolen om de scholing van werkenden te versterken door werkgevers en werknemers daarover afspraken te laten maken. Beide partijen moeten scholing voelen als een investering in het functioneren van de werknemer binnen het bedrijf en daarbuiten. Bij dit soort afspraken valt men voor de uitvoering terug op de bestaande scholingsvoorzieningen die hun rendement hebben bewezen. Het werkend leren, nu bbl genoemd, heeft daarin een lange historie, is een succesvolle traditie en geniet het vertrouwen van alle betrokken partijen. De onderwijsraad stelt in haar verkenning middelbaar en hoger onderwijs voor volwassenen van juli 2009 dat de deelname van volwassenen aan een leven lang leren met 16% achter blijft ten opzichte van de doelstelling van 20%, omdat er geen sprake is van een systematisch aanbod. Ook de Onderwijsraad onderkent daarbij de potentie van de bbl-opleidingen als kwalificerende opleidingsvorm voor werkenden. Zoeken naar nieuwe vormen is niet nodig. Er hoeft zelfs geen nieuwe scholingsinfrastructuur te worden ontwikkeld. Die is er al. Er moeten drie zaken worden gestimuleerd: afspraken tussen sociale partners om hun werkenden in het bbl-systeem deel te laten nemen; onderwijs om de bbl te maken tot hét scholingsaanbod voor werkenden; bedrijven om zich te professionaliseren als leerbedrijf. 3

4 Arbeidsmarkt Foto: Hollandse Hoogte Hoewel de economie weer enigszins aantrekt, is de situatie nog steeds zorgelijk. Het aantal faillissementen en werkzoekenden is toegenomen. De jeugdwerkloosheid (jeugd tot 27 jaar) is volgens de cijfers van het UWV WERKbedrijf, sinds oktober 2009 van gegroeid naar Het aantal nieuwe vacatures is wederom gedaald. Het aantal openstaande vacatures is het laatste kwartaal van 2009 verder gedaald van naar Waarmee dit nog wel boven het dieptepunt van 2003 ligt. De kenniscentra geven hieronder de ontwikkelingen per sector aan. Zorg, Welzijn en Sport De arbeidsmarkt in de sector Zorg en Welzijn wordt ruimer. Instellingen krijgen gemakkelijker personeel. Instellingen worden terughoudender met het aannemen van personeel. Personeel blijft langer op dezelfde plek en kan niet meer met prepensioen. Verder wordt er door de introductie van zorgzwaartepakketten meer lager gekwalificeerd personeel ingezet. De grootste tekorten op de arbeidsmarkt bestaan bij de gespecialiseerde verpleegkundigen zoals operatieassistenten en ICverpleegkundigen. De arbeidsmarkt voor doktersassistenten is krap. (bron: Calibris) Economisch Administratief, ICT en Veiligheid Baanperspectieven zijn gunstiger bij gediplomeerden met niveau 3 en 4, zowel bij de economisch- administratieve- als ICT-opleidingen, met uitzondering van de particulier digitaal onderzoeker. Perspectief op een baan in de particuliere Colo Barometer Vier keer per jaar brengt Colo de partijen in het veld van arbeidsmarkt en beroeponderwijs op de hoogte van de actuele stand van zaken op de stageplaatsen- en leerbanenmarkt. Alle Colo Barometers kunt u vinden op Colo.nl. Ruim 800 medewerkers van de zeventien kenniscentra verzamelen de informatie die leidt tot 258 branche- regioscores van 43 branches in zes districten. De vorige rapportage was in december De volgende Colo Barometer komt uit in juni beveiliging is minder gunstig, mede omdat het niveau van gediplomeerden onder de maat is. In de publieke veiligheid zijn de meeste vacatures van tijdelijke aard. (bron: ECABO) Installatie-, Elektrotechniek- en Metaal Voor de technische sector blijven de arbeidsmarktperspectieven voor de langere termijn gunstig vanwege de verwachte vervangingsvraag. Er is nu geen krapte meer aan personeel. Er is zelfs een overschot aan lager opgeleiden. Voor de middelbare beroepen is de situatie gunstiger dan voor de lagere beroepen. Voor deze laatste groep is de situatie ongunstiger geworden. In de installatieberoepen is de situatie iets gunstiger dan in de metaalen elektroberoepen. (bron: Kenteq) Handel, Textiel en Mode De ruimste mogelijkheden zijn er voor de mensen die een verkoopfunctie zoeken. Supermarkten en modewinkels hebben in de meeste regio s zelfs moeite om hun vacatures vervuld te krijgen. Voor interieuradviseur zijn de mogelijkheden duidelijk minder. Er worden meer deelnemers opgeleid dan dat er arbeidsplaatsen beschikbaar 4

5 Kenniscentra zien terugloop in kansen op de arbeidsmarkt In januari 2010 hebben de kenniscentra het overzicht van de kansen voor deelnemers op de arbeidsmarkt geactualiseerd ( Kenniscentra brengen jaarlijks in beeld wat de kansen zijn van deelnemers op de arbeidsmarkt die nu met de opleiding starten. De kenniscentra zien een groei van opleidingen met matige perspectieven. Het aantal opleidingen met redelijk en goede perspectieven is flink teruggelopen van 60% naar minder dan 40%. Ondanks de economische crisis blijven kenniscentra op termijn voor veel opleidingen kansen zien. Op zijn voor de afzonderlijke kwalificaties met de daarbij behorende niveaus de kansen voor deelnemers in beeld gebracht. Daarin is ook een verdere regionale verfijning aangebracht die aansluit op de indeling in de Colo Barometer. zijn. De groothandel heeft meer last van de recessie, vooral voor manager handel. Voor de commercieel medewerker binnen- en buitendienst zijn er ruime mogelijkheden. Voor de meeste mode- en textielrichtingen is er relatief weinig vraag naar personeel. Het aantal deelnemers op de roc s is voor deze richtingen te groot voor de vraag op de arbeidsmarkt. (bron: KC Handel) Voedsel en Leefomgeving De situatie is weinig veranderd in vergelijking met het vorige kwartaal. Er is nog altijd behoefte aan personeel in de binnen- en buitenteelt en de voedingsindustrie. Met name op de niveaus 3 en 4 is er een tekort aan geschikt personeel. (bron: Aequor) Uiterlijke verzorging Het aantal zelfstandigen zonder personeel (zzp-ers) in branches van de uiterlijke verzorging blijft groeien. Meestal wordt dan begonnen met een salon aan huis. Naast pedicures en schoonheidsspecialisten gaan ook kappers steeds meer op deze wijze hun beroep uitoefenen. (bron: KOC) Bouw en Infra Er zijn geen structurele personeelstekorten in de huidige recessie. Door de aanhoudende vorst in de winter is er minder vraag naar personeel. In 2011 trekt de arbeidsmarkt weer aan en zal er vanwege vergrijzing een toenemende vraag naar vakmensen zijn. (bron: Fundeon) Hout en Meubel De economische crisis lijkt op een dieptepunt in de timmerindustrie. De situatie in de meubelindustrie en interieurbouw is niet dramatisch, maar verslechtert wel langzaam. Er zijn weinig tot geen baanopeningen. Bedrijven durven geen nieuw personeel aan te nemen. Duidelijk is dat na het economische herstel weer tekorten zullen optreden voor medewerkers op niveau 3 en 4. (bron: SH&M) Grafimedia In alle creatieve branches loopt op dit moment de werkgelegenheid terug en is de positie van zzp-ers problematisch. Het aantal vacatures is extreem laag en de kans om als zzp-er een volwaardig inkomen te verdienen, is klein. (bron: GOC) Gezondheids-, Creatieve en Ambachtelijke techniek Voor een aantal beroepen in de gezondheidstechniek bestaat er een structureel tekort aan opgeleide vakmensen. In beroepen als audicien en medewerker steriele medische hulpmiddelen is constant behoefte aan instroom van nieuwe vakmensen. In de schoenherstellersbranche is door de groei van reparaties en vergrijzing van medewerkers een structureel tekort aan vakmensen. (bron: SVGB) Proces-, Laboratoriumtechniek en Fotonica Al enige jaren is er een groeiende vraag naar niveau 4-medewerkers te constateren in de laboratorium- en procestechniek. Dit uit zich in tekorten aan de analist klinische chemie in de regio midden-west, chemisch fysisch analist in het noorden, oosten en middenwesten, operator C in het zuidwesten en zuidoosten en allround operationele techniek in het midden- en zuidwesten. (bron: PMLF) Transport, Logistiek en Scheepvaart De economische crisis heeft het minste invloed in de Randstad, daarbuiten is het effect groter. Daarbij zijn kansen voor de niveaus 3 en 4 slechter dan voor niveau 2. Niveau 2 is aantrekkelijk voor werkgevers omdat deze directe productiviteit biedt. (bron: VTL) Horeca, Bakkerij, Recreatie, Reizen en Facilitaire dienstverlening Bij de horeca is de vraag naar zelfstandig werkend gastheer/gastvrouw groot. De instroom van deelnemers is laag en de doorstroom van niveau 2 naar 3 gering. In de bakkerijsector is sprake van een tekort aan ondernemers brood- en banketbakkerij niveau 4. Vergrijzing speelt hierin een rol. (bron: Kenwerk) Versdetailhandel, -groothandel, -industrie Bedrijven zijn terughoudend met grote investeringen. In alle regio s blijft vraag naar personeel met uitzondering van Zuid-Nederland. (bron: SVO) 5

6 Kans op stage- en leerbanen in de verschillende regio s in Nederland Branche Regio 1 Regio 2 Regio 3 Regio 4 Regio 5 Regio 6 Noord Oost Middenwest Noordwest Zuidwest Zuidoost Zorg Welzijn Dokter-, Apotheek-, Tandartsassistenten Sport Economisch Administratief ICT Veiligheid Installatie-, Elektro- en Metaaltechniek Detailhandel Food en Non Food Groothandel Food en Non Food Textielindustrie Mode-industrie Groene ruimte Bloemen en Tuincentra Voedingsindustrie Plantenteelt Dierverzorging Veehouderij en Paardenhouderij Kapper Schoonheidspecialist Voetverzorger Bouw en Infra Hout en Meubel Uitgeven, Vormgeven en Printmedia AV, Multimedia en Gaming Artiesten, Theater en Evenementen Gezondheidstechniek Creatieve en Ambachtelijke techniek Afbouw en Onderhoud Reclame en Presentatie Schoonmaak en Glazenwassen Carrosserie Mobiliteit Procestechniek Laboratoria Fotonica Transport en Logistiek Scheepvaart Horeca Bakkerij Reizen Recreatie Facilitaire dienstverlening Versdetailhandel, -groothandel, -industrie * In dit aantal zijn de leerbedrijven die bij meerdere kenniscentra erkenningen hebben vaker meegeteld. Het totaal aantal unieke leerbedrijven in februari 2010 is

7 Landelijk Kenniscentrum Aantal leerbedrijven* gemiddelde Gemiddelde situatie van kans op stage- en leerbanen per regio in Nederland 1 Calibris ECABO Kenteq KC Handel Aequor KOC Fundeon SH&M GOC SVGB Regio Noord 2 Regio Oost 3 Regio Middenwest 4 Regio Noordwest 5 Regio Zuidwest 6 Regio Zuidoost 6 Savantis Legenda VOC Innovam KC PLMF VTL Kenwerk SVO Totaal er zijn meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen t.o.v. het aantal leerlingen over het algemeen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen, bij sommige opleidingen is er evenwicht over het algemeen is er evenwicht, bij sommige opleidingen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen de vraag naar en het aanbod aan stageplaatsen en leerbanen zijn in evenwicht over het algemeen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen, in sommige opleidingen is er een tekort over het algemeen is er evenwicht, bij sommige opleidingen is er een tekort aan stageplaatsen en leerbanen over het algemeen is er een tekort aan stageplaatsen en leerbanen, in sommige opleidingen is er evenwicht er is een tekort aan stageplaatsen en leerbanen t.o.v. het aantal leerlingen 7

8 Stage- en leerbanenmarkt In het eerste kwartaal van 2010 zijn bedrijven door de economische crisis terughoudend met het aanbieden van leerplaatsen. Het aantal bbl-leerlingen neemt af ten gunste van het aantal bol-leerlingen. Op dit moment worden er meer stages aangeboden dan leerbanen. De tekorten vallen tot nog toe mee, maar de perspectieven zijn in sommige sectoren ongunstig. Dit geldt bijvoorbeeld voor bepaalde richtingen in de handel. Niettemin is het totale tekort aan leerbanen verder teruglopen van begin december 2009 tot begin maart Over het algemeen zijn er voldoende stages en leerbanen in de zorg, welzijn, techniek en administratieve richtingen. Tekorten zijn er in de mobiliteit, transport en logistiek. Verder groeit het aantal leerlingen in commerciële en financiële opleidingen, terwijl het aantal leerlingen in technische richtingen iets afneemt. Zorg, Welzijn, en Sport Over het algemeen is het aanbod van stageplaatsen in de zorgrichtingen Leerbanen en stageplaatsen Waar in de barometer de term leerbaan wordt gebruikt wordt de beroepspraktijkvorming bedoeld zoals die vorm krijgt in bbl-opleidingen: meestal 4 dagen werkend leren met een arbeidsovereenkomst en 1 dag naar school. Waar stageplaats wordt gebruikt wordt de beroepspraktijkvorming bedoeld zoals die vorm wordt gegeven in de bol-opleiding: een periode van een aantal weken tot een half jaar onafgebroken werkzaam in een bedrijf, maar zonder arbeidsovereenkomst op enig moment tijdens de opleiding. Waar leerplaats wordt gebruikt, wordt beide bedoeld: een beschikbare plaats bij een bedrijf voor een leerling. voldoende. Voor deelnemers in de opleiding helpende zorg en welzijn op niveau 2 zijn er stageknelpunten. Ditzelfde geldt voor deelnemers in het eerste jaar van de opleidingen tot verpleegkundige en doktersassistent op niveau 4. Welzijnsopleidingen bieden een wisselend beeld. In de opleiding tot pedagogisch werk op niveau 4 sluit het aanbod van stageplaat- Foto: Hollandse Hoogte sen op kinderdagverblijven en bij jeugdzorginstellingen niet aan op de vraag van deelnemers. De vraag van deelnemers is groter. In deze richting doen zich problemen voor. Het aanbod van stageplaatsen in de richtingen sport en bewegen is over het algemeen voldoende, al zijn er knelpunten in sommige differentiaties, zoals bewegingsagoog. (bron: Calibris) Economisch Administratief, ICT en Veiligheid Het totaal aantal leerlingen in de ECABOopleidingen is het afgelopen jaar met ruim gestegen. De sectoren commercieel en orde en veiligheid zetten de eerder ingezette groei voort, terwijl financiële opleidingen na een jarenlange krimp weer groeien. Het aantal bbl-deelnemers is in verschillende opleidingen gegroeid, zoals in het bank- en verzekeringswezen. Vooral het aantal deelnemers in de niveaus 3 en 4 opleidingen neemt toe. Voor deelnemers in de economisch administratieve opleidingen zijn er over het algemeen voldoende leerplaatsen beschikbaar. Op de lagere niveaus zijn er wel tekorten. Het werven van leerbedrijven voor nieuwe opleidingen, zoals junior accountmanager, 8

9 verloopt moeizaam. Er is een tekort aan leerplaatsen voor deelnemers in de opleidingen particulier digitaal onderzoeker op niveau 4 en medewerker ICT op niveau 2. Leerbedrijven geven de voorkeur aan ICT-leerlingen op niveau 3. ECABO neemt maatregelen om het tekort aan leerbedrijven in de publieke veiligheid tegen te gaan. Er is een tekort aan leerplaatsen als gevolg van de geringe bereidheid van publieke organisaties om op te leiden. (bron: ECABO) Installatie-, Elektro- en Metaaltechniek Het aantal bbl-ers is afgenomen ten gunste van het aantal bol-ers. Het totaal aantal deelnemers in technische opleidingen is iets afgenomen. Bedrijven zijn door de crisis terughoudender met het aanbieden van leerplaatsen. Toch is het aanbod voldoende. Iets minder dan de helft van de leerbedrijven in de installatie-, elektro- en metaaltechniek heeft onbezette leerplaatsen. Dit aantal is in het afgelopen kwartaal weinig veranderd. Deelnemers op de niveaus 3 en 4 hebben minder moeite om een leerplaats te vinden dan deelnemers op de niveaus 1 en 2. (bron: Kenteq) Handel, Textiel en Mode Het aantal deelnemers is gestegen, maar het aanbod van stages is over het algemeen toereikend. Sommige bedrijven zijn terughoudend met het aanbieden van leerbanen. Hierdoor concurreren deelnemers met elkaar. Voor de meeste opleidingen in de detailhandel zijn er voldoende leerbanen beschikbaar. Verkoopfuncties in supermarkten en modewinkels bieden genoeg perspectieven. Voor interieuradviseur zijn minder plaatsen dan deelnemers. Enige beperkingen in deelnemersaantallen zijn daardoor noodzakelijk. Het aantal leerplaatsen in de groothandel verschilt per regio, maar leerlingen vinden hier moeilijker een leerplaats dan in de detailhandel. Groothandelsbedrijven zijn kritisch geworden bij het aannemen van stagiaires. Voor leerlingen in de opleidingen commercieel medewerker op niveau 3 en vestigingsmanager groothandel op niveau 4 zijn de stageperspectieven minder gunstig dan voor overige kwalificaties. Mbo-sector groeit licht Het aantal deelnemers in het middelbaar beroepsonderwijs is in het schooljaar in vergelijking met het jaar daarvoor met ruim deelnemers gestegen tot deelnemers. Opvallend is daarbij dat het aantal deelnemers in de beroepsbegeleidende leerweg (bbl) is gestabiliseerd tot De beroepsopleidende sector is met gegroeid naar bijna deelnemers. Niveau 1 vertoont een opvallende stijging naar ruim deelnemers, met name bij de beroepsbegeleidende leerweg. Niveau 2 kent een daling van ruim bbl- deelnemers terwijl bol juist met deelnemers stijgt. De deelname op de niveaus 3 en 4 (zowel de bol als bbl) is gegroeid. Niveau 3 kent in bijna deelnemers en niveau deelnemers. Voor leerlingen in de opleidingen basis medewerker-, allround medewerker-, en specialist mode en maatkleding op de niveaus 3 en 4, zijn te weinig leerplaatsen beschikbaar. (KC Handel) Voedsel en Leefomgeving Over het algemeen zijn er voldoende leerplaatsen beschikbaar. In de richting dierverzorging recreatiedieren blijft het aantal leerlingen groter dan het aanbod van leerplaatsen. In sommige regio s zal op termijn een tekort aan leerplaatsen ontstaan voor de opleiding vakfunctionaris zorg en leefomgeving op niveau 3, wanneer het aantal leerlingen dat kiest voor deze richting blijft stijgen. Er is een tekort aan leerbedrijven in de groothandel van teeltbedrijven. Door de economische crisis bieden deze bedrijven weinig stages aan. Ook het aantal leerbanen loopt in sommige regio s terug. Daardoor is een verschuiving van de bbl naar de bol zichtbaar. (bron: Aequor) Uiterlijke verzorging Voor leerlingen in de opleidingen schoonheidsverzorging en voetverzorging is het moeilijk een stageplaats te vinden. Dit geldt vooral voor de opleidingen tot allround schoonheidsspecialist en medisch pedicure op niveau 4. In enkele regio s is er een tekort aan stageplaatsen voor leerlingen in de opleiding kapper op niveau 2. (bron: KOC) Bouw en Infra Het aantal bbl-ers loopt begin dit schooljaar terug, waardoor de druk op de leerbanenmarkt afneemt. Het aantal bolers neemt iets toe, maar het totaal aantal leerlingen is afgenomen. In de eerste periode van 2010 is het, ondanks het afgenomen aantal leerlingen, lastig alle leerlingen van een leerplaats te voorzien. Dit geldt voor alle opleidingen in de bouw en infra. Door de aanhoudende vorst is het moeilijker leerplaatsen voor de opleiding straatmaker op niveau 3 te vinden. (bron: Fundeon) Hout en Meubel In de hout- en meubelindustrie is er sprake van krapte op de stagemarkt. In het westen is de vraag naar stages als gevolg van het toenemend aantal opleidingen toegenomen. In de overige regio s zijn de stagetekorten een gevolg van de terughoudendheid van bedrijven om deelnemers aan te nemen. Door extra inspanningen van SH&M en onderwijsinstellingen vinden alle leerlingen over het algemeen nog een stageplaats. Wanneer dat niet mogelijk is, weigeren scholen soms leerlingen in te schrijven. Leerlingen kunnen dan kiezen voor een bol-opleiding. (bron: SH&M) Grafimedia Het aantal leerlingen in de printmedia loopt sterk terug. Het aantal leerplaatsen voor deze leerlingen is daarom toereikend. De creatieve industrie is hard geraakt door de economische crisis, waardoor er op dit moment stageknelpunten zijn. Tegelijkertijd zijn er veel nieuwe bedrijven die potentie hebben te worden erkend als leerbedrijf. Het aantal leerbedrijven in de creatieve industrie zal hierdoor in de komende periode toenemen. (bron: GOC) 9

10 Gezondheids-, Creatieve en Ambachtelijke techniek In de gezondheidstechniek en creatiefambachtelijke techniek zijn voldoende leerbanen en stageplaatsen beschikbaar. Deze sectoren bieden goede perspectieven voor deelnemers. (bron: SVGB) Afbouw en Onderhoud, Schoonmaak, Presentatie en Communicatie Door de economische crisis is het aantal beschikbare leerbanen in de afbouw afgenomen. Tot voor kort werden alleen bbl-ers voor deze richting opgeleid. Nu bieden onderwijsinstellingen de opleiding stukadoor op niveau 2 ook voor bol-ers aan. (bron: Savantis) Carrosserie Er zijn voldoende stageplaatsen beschikbaar voor bol-ers. Wel zijn er stageknelpunten voor bbl-ers in de richting aankomend voorbewerker niveau 1 en autospuiter niveau 2. (bron: VOC) Mobiliteit Door de economische crisis zijn bedrijven in de mobiliteitsbranche terughoudend om leerwerkplaatsen aan te bieden. Omdat veel bbl-ers geen leerwerkplek konden vinden, is het aantal bol-ers, dat praktijkervaring opdoet met stages, toegenomen. Hierdoor neemt de behoefte aan stageplaatsen toe en ontstaan stagetekorten op de niveaus 1 en 2. Het aantal bbl-ers is met bijna 10% afgenomen ten opzichte van vorig schooljaar. De instroom van leerlingen in de tweewielerbranche is toegenomen, terwijl het aantal dat kiest voor de personenwagenen truckbranche is teruggelopen op de niveaus 1 en 2. (bron: Innovam) Proces-, Laboratoriumtechniek en Fotonica In de proces- en laboratoriumtechniek zijn over het algemeen voldoende leerplaatsen beschikbaar. Alleen voor niveau 1 procestechniek en niveau 2 laboratoriumtechniek zijn er stageknelpunten. In de richting van de fotonica is sprake van een toegenomen druk op de stage- en leerbanenmarkt. Dit is het gevolg van het toenemend aantal leerlingen dat kiest voor deze richting. (bron: PMLF) Transport, Logistiek en Scheepvaart In de regio s zuidwest en noord is een grote vraag naar leerplaatsen in de richtingen transport, scheepvaart en logistiek. Het aanbod is niet toereikend. In het noordwesten zijn voldoende stageplaatsen beschikbaar. Er is een verschuiving van de bbl naar de bol zichtbaar. Op dit moment worden meer stageplaatsen aangeboden dan leerbanen. Bedrijven zijn in verband met de kosten terughoudend om leerbanen aan te bieden. In het oosten neemt het aantal stages en leerbanen toe. Dit geldt vooral voor leerlingen in de richting logistiek. (bron: VTL) Horeca, Bakkerij, Recreatie, Reizen en Facilitaire dienstverlening In de bakkerij en de horeca zijn over het algemeen voldoende leerplaatsen beschikbaar. In enkele stedelijke gebieden is er een tekort. Het gebrek aan vervoer is voor leerlingen een belemmering om een leerplaats buiten de stedelijk gebieden te vinden. Sommige leerlingen willen alleen in de eigen woonplaats praktijkervaring opdoen. Bij een tekort aan leerbanen wordt vaak gekozen voor een bol- traject. Het aantal reisbureaus loopt terug, waardoor de druk op de stagemarkt toeneemt. Door de invoering van het nieuwe competentiegerichte kwalificatiedossier kunnen leerlingen alleen nog praktijkervaring opdoen bij reisbureaus. In geringe mate is er sprake van verdringing van mbo ers door hbo ers in de reis- en recreatiesector. In sterkere mate geldt dit voor de facilitaire dienstverlening. Bedrijven kiezen eerder voor een hbo-student dan voor een mbodeelnemer op niveau 4 voor een stageplaats. (bron: Kenwerk) Versdetailhandel, -groothandel, -industrie Er zijn voldoende leerplaatsen in de verssectoren. Voor de opleidingen op niveau 2 is het aanbod ruim. In de versindustrie en in de detailhandel is er veel vraag naar leerlingen. Op dit moment worden deze plaatsen opgevuld door jonge werkzoekenden. Door de economische crisis zijn bedrijven terughoudend om veel in leerlingen te investeren. De vraag naar leerlingen blijft daardoor stabiel. (bron: SVO) 10

11 Kansrijke beroepen Tekorten aan leerplaatsen Beroep Niveau Sector Operatie-assistent 4 Zorg en welzijn IC-verpleegkundigen 4 Zorg en welzijn Anesthesie-assistent 4 Zorg en welzijn Dialyseverpleegkundige 4 Zorg en welzijn Servicemonteur 3 Techniek Servicemonteur werktuigbouw 3 Techniek Werkvoorbereiden 4 Techniek Secretaresse 4 Economisch Administratief Applicatieontwikkelaar 4 Economisch Administratief Aankomend verkoopmedewerker 1 Handel en textiel Verkoper 2 Handel en textiel Verkoopspecialist 3 Handel en textiel Opticiens 4 Specialistische beroepen Audiciens 4 Specialistische beroepen Schoenherstellers 2 Specialistische beroepen Productiemedewerker versdetailhandel 2 Verssector Productiemedewerker versindustrie 2 Verssector Verkoopmedewerker versspeciaalzaak 2 Verssector Winkelslager 3 Verssector Assistent logistiek medewerker 1 Transport en Logistiek Timmerkracht 4 Bouw en Infra Vakman infra 2/3/4 Bouw en Infra Brood- en banketbakker 2/3 Horeca, bakkerij, etc. Gastheer/gastvrouw 2/3 Horeca, bakkerij, etc. Zelfstandig werkend kok 3 Horeca, bakkerij, etc. Carrosseriebouwer 2 Carrosserie Fietstechnicus 2 Mobiliteit Tweewielertechnicus 2 Mobiliteit Operator A 2 Proces- en lab. techniek Chemisch fysisch analist 4 Proces- en lab. techniek Analist klinische chemie 4 Proces- en lab. techniek Vakfunctionaris bedekte teelt 2 Voedsel en leefomgeving Allround operator voedingsindustrie 3 Voedsel en leefomgeving Printmedia 2/3 Grafimedia Kijk op voor het volledige (regionale) overzicht. Beroep Niveau Sector Helpende zorg en Welzijn 2 Zorg en welzijn Medewerker maatschappelijke zorg 3 Zorg en welzijn Sport en bewegingscoördinator 4 Zorg en welzijn Beveiliger 2 Economisch Administratief Secretarieel- / administratief medewerker 2 Economisch Administratief Bedrijfsadministratief medewerker 2 Economisch Administratief Administratief medewerker / Arbeidsmarktgekwalificeerd Assistent (AKA) 1 Economisch Administratief Medewerker ICT 2 Economisch Administratief Junior accountmanager 4 Economisch Administratief Servicemedewerker ICT 2 Economisch Administratief Particulier digitaal onderzoeker 4 Economisch Administratief Interieuradviseur 4 Handel en Textiel Woningstoffeerder 3 Handel en Textiel Specialist mode/maatkleding 4 Handel en Textiel Vestigingsmanager groothandel 4 Handel en Textiel Medewerker Design 4 Handel en Textiel Ondernemer / manager groothandel 4 Handel en Textiel Medewerker design (CAD stylist) 4 Handel en Textiel Medewerker design 4 Handel en Textiel Allround medewerker mode/maatkleding 3 Handel en Textiel Productiecoördinator 4 Handel en Textiel Chauffeur goederenvervoer 2 Transport en Logistiek Logistiek medewerker 2 Transport en Logistiek Planner wegtransport 3 Transport en Logistiek Opperman bestratingen 2 Bouw en Infra Straatmaker 3 Bouw en Infra Metselaar primair 2 Bouw en Infra Metselaar Allround 3 Bouw en Infra Meubelmaker/ (scheeps) interieurbouwer 2 Hout en Meubel Aankomend voorbewerker 1 Carrosserie Autospuiter 2 Carrosserie Assistent mobiliteitsbranche 1 Mobiliteit Assemblagetechnicus 2 Mobiliteit Autodemontagetechnicus 2 Mobiliteit Eerste verkoper tankstation 2 Mobiliteit Autotechnicus 2 Mobiliteit Dieselmotortechnicus 2 Mobiliteit Logistiek medewerker 2 Mobiliteit Revisietechnicus 2 Mobiliteit Onderdelenadviseur 2 Mobiliteit voertuigtechnicus 2 Mobiliteit Medewerker bos en natuurbeheer 2 Voedsel en leefomgeving Dierenassistent paraveterinair 4 Voedsel en leefomgeving Dierverzorger recreatiedieren 3 Voedsel en leefomgeving Vormgever leefomgeving 4 Voedsel en leefomgeving Allround schoonheidsspecialist 4 Uiterlijke verzorging Kijk op voor het volledige (regionale) overzicht. 11

12 Voedsel en leefomgeving Colo is de vereniging van zeventien samenwerkende kenniscentra. Voor meer dan 40 branches verbinden zij bedrijfsleven, arbeidsmarkt en beroepsonderwijs. Kenniscentra werken landelijk én regionaal als strategische partners voor ministeries, gemeenten, sociale partners en beroepsonderwijs. Uitgave Colo, Zoetermeer, maart 2010, jaargang 4 Zorg, Welzijn en Sport Redactie en vormgeving Colo, Zoetermeer Economie, administratie, ICT en veiligheid Drukwerk Bestenzet, Zoetermeer Bouw en infra Grafimedia Mobiliteit Handel Technisch vakmanschap Horeca, bakkerij, reizen en recreatie, facilitaire dienstverlening Uiterlijke verzorging Proces-, milieu-, laboratoriumtechniek en fotonica Afbouw en onderhoud, presentatie en communicatie Hout en meubel Creatieve techniek, ambachtelijke techniek en gezondheidstechniek Foodsector Voor meer informatie over stage- en leerbanenmarkt: Will Seignette (Colo) [079] , [06] Colo Postbus AG Zoetermeer T [079] F [079] Carrosserie Transport en logistiek over de arbeidsmarkt: Ruud Baarda (Colo) [079] , [06] ISSN: Foto omslag: Hollandse Hoogte