Informatie over toezicht Toezicht
Wilt u geld sparen, pensioen opbouwen of uzelf verzekeren tegen een risico? Dan moet u kunnen vertrouwen op financiële instellingen. Wat banken, verzekeraars en pensioen fondsen doen met ons geld, wordt scherp in de gaten gehouden door twee toezichthouders: de Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM). DNB en de AFM letten erop dat banken en andere financiële instellingen: afspraken met hun klanten nakomen; zorgvuldig omgaan met het geld van spaarders, verzekerden en gepensioneerden en geen onnodig grote risico s nemen; eerlijke informatie geven over hun producten. Door erop toe te zien dat financiële instellingen hun verplichtingen nakomen, dragen DNB en de AFM bij aan een gezonde en betrouwbare financiële sector. En dat is essentieel voor het goed functioneren van onze economie en bevorderen van onze welvaart. In deze brochure leest u wat het toezicht van DNB en de AFM inhoudt. 1
Wat houdt toezicht in? DNB en de AFM Gedrag DNB en de AFM houden samen toezicht op financiële instellingen in Nederland. Daarbij hebben ze de taken verdeeld: DNB kijkt vooral naar de financiële gezondheid van instellingen, de AFM met name naar het gedrag. Om de juiste keuze te kunnen maken voor een verzekering of hypotheek, moet u zich kunnen baseren op heldere en betrouwbare informatie. De AFM houdt in de gaten of de informatie die financiële instellingen aan consumenten verstrekken juist, begrijpelijk en niet misleidend is. Financiële gezondheid Als u een zorgverzekering afsluit, wilt u daar een beroep op kunnen doen op het moment dat u ziek wordt. Wie zijn spaargeld voor vijf jaar vastzet, verwacht na die periode weer over dat geld te kunnen beschikken. En als u jaren pensioenpremie hebt betaald, verwacht u een passend pensioen wanneer u de pensioengerechtigde leeftijd hebt bereikt. Om ervoor te zorgen dat financiële instel lingen zich aan hun afspraken houden, ziet DNB erop toe dat instellingen voldoende geld in kas hebben en geen al te grote risico s nemen. 2 Natuurlijk vertrouwt u uw geld niet aan de eerste de beste toe. Bestuurders van financiële instellingen moeten verstandig omgaan met uw spaargeld en afgedragen premies. DNB en de AFM controleren gezamenlijk of bestuurders van financiële instellingen deskundig én betrouwbaar zijn.
Instellingen DNB en de AFM houden toezicht op allerlei financiële partijen in Nederland. De belangrijkste zijn: banken pensioenfondsen verzekeraars beleggingsinstellingen / beleggingsonder nemingen geldtransactiekantoren financiële dienstverleners (bijvoorbeeld hypotheekadviseurs) Vergunning Instellingen met een vergunning staan onder toezicht van de AFM en DNB. Zij moeten voldoen aan tal van regels en wetten. DNB en de AFM controleren of de instellingen zich daaraan houden. Zo moeten zij regelmatig hun cijfers rapporteren. Ook gaan de toezichthouders op bezoek bij instellingen om te controleren of alles in orde is. Wanneer dat niet het geval is, neemt de toezichthouder maatregelen. Hebben die maatregelen onvoldoende effect, dan kan de toezicht houder besluiten de vergunning weer in te trekken. Niet iedereen kan zomaar een bank of verzekeringsbedrijf beginnen. Hiervoor is een vergunning nodig van DNB of de AFM. Zo n vergunning wordt alleen afgegeven als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Zo moet een bank over voldoende start kapitaal beschikken. Alleen instellingen met een vergunning mogen financiële diensten aanbieden. 3
Geen garantie Geheimhoudingsplicht DNB en de AFM doen er alles aan om te voorkomen dat een bank, verzekeraar of pensioenfonds failliet gaat of genationali seerd wordt. Maar toezicht biedt geen garantie. In een enkel geval kan het voorkomen dat een instelling toch failliet gaat. Wel verkleint goed toezicht de kans op problemen of een faillissement aanzienlijk. DNB en de AFM krijgen veel vertrouwelijke informatie van financiële instellingen. Deze informatie is nodig om goed toezicht te kunnen houden. De toezichthouders mogen deze informatie echter niet naar buiten brengen. Voor deze informatie geldt een geheimhoudingsplicht. Die is bedoeld om financiële instellingen te beschermen. Stel dat DNB of de AFM informatie naar buiten zou brengen waaruit blijkt dat een bank er tijdelijk minder goed voorstaat. Dan kan het gebeuren dat iedereen zijn geld bij die bank weghaalt, waardoor die bank ernstig in de problemen komt en misschien zelfs omvalt. Ook willen instellingen natuurlijk niet dat hun informatie in handen van de concurrent valt. Tip Om ervoor te zorgen dat u niet al uw geld kwijtraakt als een bank failliet gaat, is er het depositogarantiestelsel. Raadpleeg voor meer informatie de brochure over deze regeling of de website van DNB: www.dnb.nl. 4
Samenwerking met buitenlandse toezichthouders Omdat veel financiële ondernemingen internationaal zakendoen, is samenwerking met buitenlandse toezichthouders belangrijk. Op Europees niveau worden daarom wetten en regels op het gebied van toezicht steeds meer op elkaar afgestemd. Dat maakt het voor alle partijen duidelijker en efficiënter. De Europese Centrale Bank (ECB) in Frankfurt werkt op dit moment hard aan een gezamenlijk toezicht op banken in de eurolanden, dat op 1 november 2014 ingaat. Daarbij zijn vanzelfsprekend ook de verschillende toezichthouders van de eurolanden betrokken. Afgesproken is dat de ECB toezicht gaat houden op de grote internationale banken en dat de kleinere banken onder toezicht blijven van de nationale toezichthouders. In Nederland dus DNB en de AFM. 5
Toezicht op specifieke instellingen Toezicht op banken Bijna iedereen heeft een bankrekening. Om betalingen te kunnen verrichten, uw salaris te laten uitkeren of om spaargeld opzij te zetten. DNB ziet erop toe dat banken uw geld zorgvuldig beheren. Dat ze geen onverantwoorde risico s nemen en genoeg geld in kas houden om het geld op uw spaarrekening te kunnen uitbetalen als u daarom vraagt. De AFM zorgt ervoor dat banken consumenten eerlijk en in begrijpe lijke taal informeren over hun producten. Toezicht op verzekeraars Een verzekering sluit u af voor financiële risico s die u zelf niet kunt dragen. U betaalt premie en verwacht dat u een vergoeding krijgt als u aanspraak maakt op uw verzekering. Net zoals bij banken gaat DNB na of verzekeraars financieel gezond zijn zodat ze kunnen uitkeren wanneer dit nodig is. De AFM let erop dat verzekeraars consumenten juist en in duidelijke taal informeren over hun producten. 6 Tip Alle instellingen die financiële diensten aanbieden, moeten beschikken over een vergunning van DNB of de AFM. Op de websites www.dnb.nl en www.afm.nl kunt u nagaan of uw bank of verzekeraar een vergunning heeft. Raadpleeg hiervoor het Register onder toezicht staande instellingen.
Financiële dienstverleners U kunt ook een hypotheek of verzekering afsluiten via een financiële dienstverlener. Dat zijn bedrijven of personen die advies geven over financiële producten, daarin bemiddelen of deze producten verkopen. Nederland telt zo n 20.000 financiële dienstverleners. De AFM controleert of deze dienstverleners deskundig en betrouwbaar zijn en of ze zich houden aan de zorgplicht. Dat laatste houdt in dat zij moeten handelen in het belang van hun klanten. Ze moeten alle informatie verstrekken die u nodig hebt om een keuze te maken. Die informatie moet bovendien juist, begrijpelijk en niet misleidend zijn. Tip Wilt u weten of een financiële dienstverlener een vergunning heeft en waarvoor? Raadpleeg dan het Register onder toezicht staande instellingen op www.dnb.nl of www.afm.nl. 7
Toezicht op pensioenuitvoerders Als u met pensioen gaat, wilt u dat u uw opgebouwde pensioen krijgt uitbetaald. DNB ziet erop toe dat pensioenuitvoerders (pensioenfondsen en verzekeraars die pensioenregelingen aanbieden) zorgvuldig met de pensioengelden omgaan, zodat zij genoeg geld in kas hebben om pensioen uit te betalen. Nu, maar ook later. Voor iedere euro die een pensioenuitvoerder moet uitkeren, moet zij tenminste 1,05 in kas hebben. Die marge is bedoeld om financiële tegenvallers op te kunnen vangen. Bijvoor beeld wanneer de beleggingsresultaten tegenvallen. De AFM let erop dat pensioenuitvoerders de consument goed informeren. Zo moet uw pensioenuitvoerder u jaarlijks een Uniform Pensioenoverzicht (UPO) toesturen. Hierin staat hoeveel pensioen u ongeveer kunt verwachten. Ook wanneer een pensioenuitvoerder bijvoorbeeld nood gedwongen besluit om uw pensioen te korten, moet u daarover tijdig en duidelijk worden geïnformeerd. Tip Ga naar www.mijnpensioenoverzicht.nl. Hier kunt u met uw DigiD een overzicht krijgen van uw opgebouwde AOW en pensioen. 8
Toezicht op beleggingsinstellingen en -ondernemingen U kunt onder andere beleggen in aandelen, opties of obligaties, onder meer via beleg gingsondernemingen, beleggingsinstellingen en aanbieders van beleggingsobjecten. De AFM controleert of deze partijen over een vergunning beschikken en zich houden aan de wet. Ook moeten ze klanten op juiste wijze informeren. Instellingen die effecten uitgeven, zijn bijvoorbeeld verplicht een door de AFM goedgekeurde prospectus aan te bieden. Daarin staat informatie waarmee u als belegger een goed oordeel kunt vormen over de effecten: door wie worden ze aangeboden, wat zijn de risico s, et cetera. Beursgenoteerde bedrijven moeten koersge voelige informatie tijdig en correct naar buiten brengen. Marktmisbruik gebruik van voorkennis, manipulatie of misleiding is verboden. Tip In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst! Een hoog rendement betekent vaak een hoog risico. Ook houdt de AFM goed in de gaten of andere spelers op de beurs zich aan de regels houden. Denk aan accountants die de boekhouding van beleggingsinstellingen controleren. 9
Geldtransactiekantoren In Nederland wordt veel gebruikgemaakt van money transfers. Dit is het verzenden van contant geld via een geldtransactiekantoor naar het buitenland voor bijvoorbeeld het financieel ondersteunen van familieleden, of naar een aannemer voor de bouw van een huis. Nederland telt inmiddels meer dan 800 locaties waar u geld naar het buitenland kunt versturen: telefoonwinkels, tabakszaken en buurtwinkels. De grote hoeveelheden contant geld bij money transfers verhoogt de risico s op het witwassen van geld, het financieren van terroristische activiteiten en fraude. Daarom houdt DNB actief toezicht op money transfer ondernemingen en werkt DNB nauw samen met de Fraudehelpdesk om fraude zoveel mogelijk te beperken. 10 Tip betaal uw internetaankopen niet via money transfers als u niet zeker weet wie de ontvanger van het geld is wees op uw hoede voor aantrekkelijke voorstellen, bijvoorbeeld voorgespiegelde prijzen in loterijen, of verzoeken via datingsites, waarbij u via internet, e-mail of telefoon wordt gevraagd een geldbedrag over te maken via money transfer Vermoedt u dat u slachtoffer bent van fraude? Mail dan naar info@dnb.nl of bel 0800 020 1068 (gratis). U kunt ook terecht op de website www.fraudehelpdesk.nl.
Klachten Contact Heeft u een klacht over uw bank, verzekeraar of adviseur? Meld deze dan schriftelijk bij de betreffende financiële instelling om te kijken of er een oplossing mogelijk is. Lukt het niet om er samen uit te komen, dan kunt u de hulp inroepen van het Klachteninstituut Financiële Dienst verlening (www.kifid.nl). Heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen, dan kunt u contact opnemen met de Informatiedesk van DNB of met het Meldpunt Financiële Markten van de AFM. Meld klachten, tips en signalen ook aan DNB en de AFM. Daarmee helpt u de toezichthouders nog beter toezicht te houden. Een klacht kan ertoe leiden dat er onderzoek naar een financiële instelling wordt gedaan. Hieronder vindt u de contactgegevens. Informatiedesk DNB Hier kunt u op werkdagen terecht met vragen over betalen, sparen, verzekeren en pensioenen. Telefoon: 0800 020 1068 (gratis) E-mail: info@dnb.nl Website: www.dnb.nl Meldpunt Financiële Markten Hier kunt u op werkdagen terecht met vragen en klachten over financiële instellingen. Telefoon: 0800 540 0540 (gratis) E-mail: info@afm.nl Website: www.afm.nl/contact 11
12
Colofon Afdeling Communicatie Illustraties: Podium, Ton Schamp April 2014 Westeinde 1 Dit is een uitgave van de Nederlandsche Bank en de 1017 zn Amsterdam Autoriteit Financiële Markten. Telefoon (020) 524 91 11 Website: www.dnb.nl Niets uit deze uitgave mag worden over genomen E-mail: info@dnb.nl zonder voorafgaande en schriftelijke toestemming van Infodesk: 0800-020 10 68 (gratis) de Nederlandsche Bank. Twitter: @infodeskdnb_nl