expertisecentrum e d m e n t i e vormingsbrochure 2010 2011 V l a a n d e r e n
Colofon Samenstelling: VTO-werkgroep Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw, Els Peeters en Patrick Verhaest Verantwoordelijke uitgever: Jurn Verschraegen Foto s: Jurn Verschraegen Beelden uit de tentoonstelling van Riet Blomme Tijd-loos heden Vormgeving en druk: EPO drukkerij, t 03 239 61 29
De kogel is door de kerk De kogel is door de kerk: de federale overheid erkent de functie referentiepersoon dementie. Dat er met de ermee verbonden financiële tegemoetkoming ook stevige voorwaarden geformuleerd zijn voor de invulling ervan, is voor ons geen punt. Het is voor de vele honderden referentiepersonen dementie die we sinds 2002 opleidden, een blijk van erkenning van het belang van hun functie. Tegelijk beseffen we meer dan ooit dat de uitdagingen voor de referentiepersoon dementie en zijn collega s groot zijn. Geen enkele zorgorganisatie ontkomt aan de noodzaak van een specifiek dementiebeleid en het ontwikkelen van een geëigende begeleiding en zorg. Zorgorganisaties en hun medewerkers staan op de eerste lijn om ervoor te helpen zorgen dat de diagnose dementie niet een eindpunt is. Want dat wensen we personen met dementie en hun familie toe: dat men ondanks de diagnose dementie toch kwaliteit van leven kan ervaren. Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw Lokkaardstraat 8 2018 Antwerpen t/f 070 224 777 secretariaat@dementie.be Rekeningnummer: BE13 7350 1899 7739 BIC KREDBEBB Maar om dit mogelijk te maken hebben hulpverleners een overheid nodig die hen de nodige armslag geeft. Welnu, we hebben er goede hoop in dat de tegemoetkoming voor de referentiepersoon dementie niet op zichzelf staat, maar deel uit maakt van een ruimer pakket van maatregelen die onze dementiezorg en de mensen die er dag in dag uit het beste van maken voldoende ondersteunt. Van onze kant presenteren we je met deze nieuwste vormingsbrochure alvast een aantal nieuwe en vernieuwde initiatieven. We hopen je alvast op een van deze vormingsinitiatieven te mogen ontmoeten! Patrick Verhaest, wetenschappelijk medewerker Jurn Verschraegen, coördinator Wino Baeckelandt, waarnemend voorzitter e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 w w w. d e m e n t i e. b e 3
Inhoudsopgave De kogel is door de kerk...3 Onderdompeling in de wereld van dementie - versie Fe-Bi...5 Onderdompeling in de wereld van dementie...6 Training in omgaan met personen met dementie...7 Impuls dementie...8 Palliatieve zorg bij dementie...8 Les geven over dementie...8 Introductie in persoonsgerichte zorg en Dementia Care Mapping...9 Zorg voor allochtone ouderen...9 Voedingsbegeleiding bij personen met dementie...9 Omgaan met familie...10 Van kamer tot woonkamer - dementievriendelijke architectuur en inrichting...10 Zorgen voor jezelf...10 Moeilijk hanteerbaar gedrag...10 Dementie bij personen met een verstandelijke beperking...12 Dementie thuis...13 Zorgdiagnostiek...14 Nederlandstalige Basisopleiding Dementia Care Mapping...15 De stem als sleutel tot belevingsgericht contact...16 Een steen in je hand...23 Referentiepersoon dementie...26 Spreken voor publiek...31 Oefendag: omgaan met moeilijk hanteerbaar gedag...31 Fixatiereducerend / vrijheidsbevorderend beleid...31 Atypische vormen van dementie...31 Zinvolle activiteiten...32 Vorming geven over dementie: methodieken en materialen...32 Tussen kracht en kwetsbaarheid: omgaan met familie...32 Zorgen voor jezelf...32 Een referentiepersoon met slagkracht...34 Begeleide intervisie voor referentiepersonen dementie...35 Overzicht docenten...40 Documentatiecentrum Dementie...42 Een expertisecentrum dementie in uw buurt...45 4 w w w. d e m e n t i e. b e v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w
Onderdompeling in de wereld van dementie Voor basiswerkers in private rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen In samenwerking met Sociaal Fonds (Fe-bi) Werken met mensen met dementie en op een goede manier met hen omgaan, veronderstelt een goed inzicht in wat dementie precies is en wat het doet met de persoon die er aan lijdt. De onderdompeling in de wereld van dementie probeert je dit doorleefd inzicht bij te brengen. Concreet gaan we in op volgende vragen: wat zijn symptomen van dementie? Wat zijn oorzaken en corresponderende vormen van dementie? Hoe verloopt een doorsnee dementeringsproces? Hoe beleven mensen hun ziekte? Hoe ga je om met mensen met dementie in de verschillende fasen? Verder staan we stil bij je eigen motivatie, draagkracht en werkpunten en word je uitgenodigd hierover in kleine groep van gedachten te wisselen. Deze intensieve eendagsmodule richt zich tot nieuwe medewerkers die recent van start gingen als basishulpverlener in een privaat rusthuis of rust- en verzorgingstehuis. > Data Locatie Datum Docent WIV, Lijnmolenstraat 151, 9040 Sint-Amandsberg (Gent) 15/10/2010 Nadine Praet Welzijnscampus, A. Rodenbachstraat 29/9, 3500 Hasselt 20/01/2011 Ils Mattheussen CC Colibrant, Deensestraat 6, 2500 Lier (i.s.m. Stad Lier) 11/02/2011 Herman Wauters Provinciaal Noord-Zuidcentrum, Hugo Verriestraat 22, 8800 Roeselare 01/04/2011 Claire Meire WZC Sint-Augustinus, Monseigneur Senciestraat 4,1500 Halle 30/05/2011 Jasmijn Driegelinck > Tijdstip Deze vorming loopt van 9.30 tot 16.30 uur. > Inschrijven Inschrijvingen verlopen via het Sociaal Fonds voor de private rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen op www.fe-bi.org (zie opleidingsprojecten) of via de brochure van het fonds dat aan de voorzieningen wordt toegestuurd. Deelnemers moeten werkzaam zijn binnen een privaat rusthuis of rust- en verzorgingstehuis (ook ziekenhuis-rvt). Het Sociaal Fonds biedt deze vorming gratis aan. Er is geen lunch voorzien. e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 w w w. d e m e n t i e. b e 5
Onderdompeling in de wereld van dementie Voor wie niet in aanmerking komt voor Fe-bi Werken met mensen met dementie en op een goede manier met hen omgaan, veronderstelt een goed inzicht in wat dementie precies is en wat het doet met de persoon die er aan lijdt. De onderdompeling in de wereld van dementie probeert je dit doorleefd inzicht bij te brengen. Concreet gaan we in op volgende vragen: wat zijn symptomen van dementie? Wat zijn oorzaken en corresponderende vormen van dementie? Hoe verloopt een doorsnee dementeringsproces? Hoe beleven mensen hun ziekte? Hoe ga je om met mensen met dementie in de verschillende fasen? Verder staan we stil bij je eigen motivatie, draagkracht en werkpunten en word je uitgenodigd hierover in kleine groep van gedachten te wisselen. Deze intensieve ééndagsmodule richt zich tot elke professionele zorgverlener die recent van start ging in begeleiding van en zorg voor personen met dementie in zowel de residentiële zorg, ziekenhuissector als de thuiszorg. We denken aan verpleegen zorgkundigen, ergotherapeuten, animatoren, logistieke medewerkers, > Datum Plaats Datum Docent Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, Lokkaardstraat 8, 2018 Antwerpen 15/03/2011 Jurn Verschraegen > Inschrijven Inschrijven kan via www.dementie.be. Je kan ook het bijhorende inschrijvingsformulier op pagina 17 volledig ingevuld terugsturen naar het secretariaat via faxnummer 070 224 777. > Betalingsmodaliteiten De deelnameprijs bedraagt 80 euro (incl. syllabus, broodjeslunch en koffie). Na inschrijving ontvang je van ons een factuur. Deze vorming is erkend voor opleidingscheques. Meer informatie over het gebruik van opleidingscheques vind je achteraan in deze brochure. 6 w w w. d e m e n t i e. b e v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w
Training in omgaan met personen met dementie Voor basiswerkers in private rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen In samenwerking met Sociaal Fonds (Fe-bi) Belevingsgericht omgaan met een persoon met dementie is makkelijker gezegd dan gedaan. Je communicatie telkens weer met een zekere vanzelfsprekendheid aanpassen aan de individuele persoon veronderstelt niet alleen inzicht in dementie maar ook goede communicatieve vaardigheden en enig inzicht in de invloed van je eigen omgangsstijl op de persoon met dementie. In deze module ligt de focus dan ook op oefeningen die aansluiten bij concrete levensechte situaties, maar ook op reflectie op ervaringen in de eigen praktijk. Want soms is het omgaan met de persoon met dementie ook makkelijker gedaan dan gezegd. We krijgen het niet altijd helder waarom het precies lukt om voldoende veiligheid en houvast te bieden. Krijg je dit wel verwoord, dan kan je je strategie in volgende situaties bewuster inzetten. Tegelijk kan je het er ook makkelijker met collega s over hebben en zo binnen het team van elkaars inzichten en ervaringen leren. Deze module is bedoeld voor basishulpverleners, werkzaam in een privaat rusthuis of rust- en verzorgingstehuis. Enige basiskennis over dementie wordt verondersteld. Het is dan ook aanbevolen de onderdompeling (zie pagina hiervoor) of iets gelijkaardigs te hebben gevolgd. > Data Locatie Data Docent Zaal Helleput, Kerkstraat 115, 9200 Dendermonde 23/11-7/12-14/12/2010 Annemie Van Neck Jeugdherberg Blauwput, Martelarenlaan 11A, 3010 Leuven 2/05-16/05-30/05/2011 Marie-Christine Adriaensen > Tijdstip Deze vorming loopt van 9.30 tot 16.30 uur. > Inschrijven Inschrijvingen verlopen via het Sociaal Fonds voor de private rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen op www.fe-bi.org (zie opleidingsprojecten) of via de brochure van het fonds dat aan de voorzieningen wordt toegestuurd. Deelnemers moeten werkzaam zijn binnen een privaat rusthuis of rust- en verzorgingstehuis (ook ziekenhuis-rvt). Het Sociaal Fonds biedt deze vorming gratis aan. Er is geen lunch voorzien. e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 w w w. d e m e n t i e. b e 7
Impuls dementie Geconcentreerd werken rondom een specifiek thema gedurende een halve of volledige dag met focus op de transfer van de theorie naar de praktijk. Dat is een impuls dementie. We noemen deze vormingen impulsen, omdat ze jou een impuls geven om ermee aan de slag te gaan en je verder in het thema te verdiepen. Enkele deelnemers aan een impuls schreven: Deze impulsen bezorgden mij en mijn organisatie extra zuurstof. Meer van dat! We nemen je mee doorheen negen bijzonder actuele onderwerpen, gespreid over 2010 en 2011. Sommige impulsen beslaan een hele dag, andere een halve dag. Sterk aanbevolen aan de medewerkers van thuiszorgdiensten, woonzorgcentra, ziekenhuizen en voorzieningen voor personen met een handicap die zich willen informeren over diverse aspecten van dementiezorg. Tip: volg meerdere impulsen in verband met de overgangsmaatregelen m.b.t. de referentiepersoon dementie overgangsmaatregel M.B. 06/11/03 gew. op 01/06/2010. > Inschrijven Inschrijven kan via www.dementie.be. Je kan ook het bijhorende inschrijvingsformulier op pagina 15 volledig ingevuld terugsturen naar het secretariaat via faxnummer 070 224 777. > Betalingsmodaliteiten De deelnameprijs bedraagt 45 euro voor een halve dag en 85 euro voor een hele dag (incl. koffie, syllabus en broodjeslunch bij hele dagen). Na inschrijving ontvang je van ons een factuur. Deze vorming is erkend voor opleidingscheques. Meer informatie over het gebruik van opleidingscheques vind je achteraan in deze brochure. Palliatieve zorg bij dementie Dementie is een degeneratief proces dat op langere termijn onvermijdelijk leidt tot ernstige zorgbehoefte en sterven. Goede dementiezorg houdt bijgevolg ook palliatieve zorg in, met aandacht voor zowel lichamelijke, psychosociale als spirituele noden. We bekijken hoe een palliatieve cultuur rondom dementie vorm te geven in de context van een woonzorgcentrum. Bijzondere aandacht gaat uit naar hoe specifiek bij personen met ernstige dementie pijn en lichamelijke ongemakken te herkennen. Verder staan we uitdrukkelijk stil bij hoe voorafgaande zorgplanning in de werking te integreren en hoe daar alle betrokkenen, inclusief de persoon met dementie, zoveel mogelijk bij te betrekken. We verwerken de theorie aan de hand van concrete casussen en uitwisseling van ervaringen. docent datum locatie Maartje Wils dinsdag 19 oktober 2010 van 9.30 tot 16.30 uur Jeugdherberg Blauwput, Martelarenlaan 11A, 3010 Leuven Les geven over dementie Les geven over dementie is een uitdaging. Zowel ziektebeeld als omgang zijn niet in een eenvoudig schema te vatten. Dementie moet je van binnenuit begrijpen en groeien in dementiezorg is een haast permanente uitdaging. Vraag is dan hoe je het dementiethema binnen een opleiding integreert zodat leerlingen/studenten op het einde van hun opleiding competent met mensen met dementie kunnen werken. Een ideaal hulpmiddel om dit helder te krijgen is alvast het competentieprofiel. Om welke competenties gaat het precies? Welke inzichten, vaardigheden en attitudes zijn daarin verondersteld? We gaan in op deze vragen, maar leiden ook toe tot interessant didactisch materiaal uit het documentatiecentrum van de expertisecentra dementie, zoals getuigenissen van personen met dementie en familie of documentaires. Het is weliswaar niet het opzet om voorgekauwd cursusmateriaal te bezorgen, wel om handvatten en ideeën aan te reiken. Deze impuls is bedoeld voor iedereen die in onderwijsverband dementie in zijn lessenpakket heeft. docent datum locatie Els Miechielsen i.s.m. documentatiecentrum Foton woensdag 24 november 2010-13.30 tot 17 uur Openbare Bibliotheek Permeke, De Coninckplein 26, 2060 Antwerpen 8 w w w. d e m e n t i e. b e v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w
Introductie in persoonsgerichte zorg en Dementia Care Mapping Persoonsgerichte zorg is een visie en een houding die respect en waardering uitstralen voor de persoon met dementie. Het vormt de basis van kwaliteitsvolle contacten met personen met dementie. Dementia Care Mapping is een gestandaardiseerde methode om kwaliteit van zorg en welbevinden bij personen met dementie te meten. Zowel de visie op zorg als het meetinstrument werden geïntroduceerd door Tom Kitwood. Na zijn dood werd zijn gedachtengoed verder ontwikkeld aan de universiteit van Bradford en van daaruit wereldwijd verspreid. Centraal in deze benaderingswijze staan communicatie en in relatie gaan met personen met dementie. We verkennen de doorheen het ziekteproces evoluerende, individuele emotionele en psychologische behoeften en maken concreet kennis met persoonsondersteunende en persoonsondermijnende acties. Via oefeningen en groepsgesprekken linken we de theorie van de Persoonsgerichte zorg met de eigen praktijkervaring en reiken we een aantal pijlers aan om Persoonsgerichte zorg te verankeren in de dagelijkse praktijk. Aansluitend maak je kennis met Dementia Care Mapping. Het instrument draagt de kracht in zich om het beste in jezelf naar boven te halen. DCM houdt je als het ware een spiegel voor. docent datum locatie Hilde Vermeiren dinsdag 30 november 2010 van 9.30 tot 16.30 uur WIV, Lijnmolenstraat 151, 9040 Sint-Amandsberg (Gent) Zorg voor allochtone ouderen Ouderen van allochtone afkomst doen nog weinig beroep op het professionele zorgaanbod. Gezien de leeftijd van de eerste generatie migranten komt dementie nog relatief zelden voor maar dit zal de komende jaren snel veranderen. Vraag is dan hoe je je als thuiszorgorganisatie of zorgvoorziening kan voorbereiden op de komst van Italiaanse, Marokkaanse, Turkse of zwart-afrikaanse zorgvragers. Met deze impuls krijg je inzicht in de moeilijkheden van deze mensen om hun weg te vinden naar het zorgaanbod. We gaan in op de impact van migratie op het ouder worden. Hoe verschillend is het referentiekader naargelang de herkomst en hoe leer je dit ten volle begrijpen? Dit laatste is immers een voorwaarde om specifieke zorgbehoeften goed te kunnen invullen, in het bijzonder in het geval van dementie. Wat is bijvoorbeeld de rol van reminiscentie hierin? En welke mogelijkheden biedt interculturalisering van de organisatie? docent datum locatie Saloua Berdai donderdag 16 december 2010-13.30 tot 17 uur Openbare Bibliotheek Permeke, De Coninckplein 26, 2060 Antwerpen Voedingsbegeleiding bij personen met dementie Met het vorderen van het dementeringsproces treden slik- en voedingsproblemen steeds meer op de voorgrond. Het vergt van het team een intensieve opvolging en veel vakkundigheid om de voeding en de toediening ervan adequaat af te stemmen op de mogelijkheden van de persoon. Na een duiding van het normale slikproces, verkennen we welke slikproblemen en specifieke voedingsproblemen er zich kunnen voordoen bij personen met dementie, wat de alarmsignalen en de mogelijke gevolgen zijn, en hoe deze concreet kunnen worden ondervangen. We gaan ook in op goede mondzorg bij kwetsbare personen en schetsen kort de tendensen rond diëten bij ouderen. Deelnemers mogen zich verwachten aan een dag vol aandachtspunten en tips, oefeningen en uitwisseling; een dag die hen de concrete handvatten meegeeft om de maaltijd- en voedingsbegeleiding op de eigen werkvloer te verbeteren. docent datum locatie Sabine Boerjan maandag 21 februari 2011 van 9.30 tot 16.30 uur Provinciaal Noord-Zuidcentrum, Hugo Verrieststraat 22, 8800 Roeselare e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 w w w. d e m e n t i e. b e 9
Omgaan met familie Begeleiding van personen met dementie houdt in de regel ook begeleiding van zijn of haar sociale netwerk in. Familie of andere voor de persoon belangrijke personen worden bovendien steeds meer gezien als partner in de zorg. Vaak gaat dat goed, maar even vaak zitten we met vragen over hoe het beste met een familie om te gaan of hoe te reageren op hun gedrag. Vertrekkend vanuit casussen van de deelnemers gaan we op zoek naar een mogelijke aanpak in de omgang met familie van personen met dementie. docent datum locatie Hilde Stroobants dinsdag 29 maart 2011 van 9.30 tot 16.30 uur HIVSET, Herentalsstraat 70, 2300 Turnhout Van kamer tot woonkamer - dementievriendelijke architectuur en inrichting De invloed van de materiële omgeving op ons welbevinden en functioneren is groter dan vermoed. Dit geldt in het bijzonder voor kwetsbare mensen, zoals personen met dementie. De vraag rijst dan hoe we de persoon met dementie kunnen ondersteunen vanuit zorg voor de vormgeving en inrichting van de woonomgeving. Wat maakt dat de persoon met dementie houvast vindt in zijn omgeving? Wat is het ideale grondplan van een afdeling? Hoe richt je het beste een woonkamer in? Wat is het belang van kleuren en licht? Hoe zorg je er voor dat mensen makkelijk hun weg kunnen vinden? Wat bevordert contact tussen mensen? Op deze en soortgelijke vragen proberen we in deze impuls een antwoord te formuleren op basis van de stand van zaken van het wetenschappelijk onderzoek. Deelnemers worden uitgenodigd foto s uit de eigen voorziening op stick mee te brengen. docenten datum locatie Patrick Verhaest Erik Stroobants donderdag 31 maart 2011 9.30 tot 16.30 uur WIV, Lijnmolenstraat 151, 9040 Sint-Amandsberg (Gent) Zorgen voor jezelf Zorgen voor anderen lijkt evident in de zorgsector. Maar het wordt moeilijker als die anderen langzaamaan aftakelen, pijn lijden en uiteindelijk sterven. Hoe ga je als professionele hulpverlener zelf om met die pijn van anderen, met de psychische werkdruk en het personeelstekort, met verlies en de dood? Deze dagelijkse emotionele belasting zorgt vaak voor spanningen, ziekte en burn-out. We weten maar al te goed dat je enkel voor anderen kan zorgen als je zelf ook goed in je vel zit. Op deze studie- en doedag leren we de stresssignalen herkennen en ermee om gaan. We geven tips rond communicatie met collega s en staan stil bij zelfzorg. Uiteraard kan dit enkel door samen te praten, te voelen en te ervaren hoe je naast een zware zorgtaak ook kan genieten van kleine dingen. Een dag vol fijne methodieken en veel afwisseling. docenten datum locatie An Lootens en Ilse Masselis donderdag 26 mei 2011-9.30 tot 16.30 uur Regionaal expertisecentrum dementie Sophia, Lounge WZC Heilig-Hart, Budastraat 30, 8500 Kortrijk Moeilijk hanteerbaar gedrag Onderzoek en ervaring wijzen uit dat vele personen met dementie in de loop van hun ziekteproces gedurende een tijd gedrag stellen dat voor de begeleider moeilijk te hanteren is. De begeleider voelt zich al snel machteloos bij bijvoorbeeld aanhoudend agressief gedrag, aanklampend gedrag, roepen of onrust. Er is zelden een eenduidige oorzaak aan te wijzen, maar in de regel wijst het gedrag er wel op dat de persoon met dementie het lastig heeft om zich staande te houden. Een uitweg is onvermijdelijk te zoeken in het antwoord op de vraag waarom dit voor deze persoon in deze context normaal gedrag is. Wat brengt hem tot dit gedrag? Wat maakt het hem moeilijk? Minstens even belangrijk is de vraag op welke sterktes van de persoon we beroep kunnen doen. Een doorleefd inzicht hierin, voedt de gesprekken met collega s om tot een gemeenschappelijk gedragen aanpak te komen. docent datum locatie Patrick Verhaest donderdag 9 juni 2011 van 9.30 tot 16.30 uur Welzijnscampus, A. Rodenbachstraat 29/9, 3500 Hasselt 1 0 w w w. d e m e n t i e. b e v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w
Datum Thema Locatie 19/10/2010 Palliatieve zorg en dementie Leuven 24/11/2010 Les geven over dementie Antwerpen 30/11/2010 Persoonsgerichte zorg en DCM Sint-Amandsberg (Gent) 16/12/2010 Zorg voor allochtone ouderen Antwerpen 21/02/2011 Voedingsbegeleiding bij personen met dementie Roeselare 29/03/2011 Omgaan met familie Turnhout 31/03/2011 Architectuur en design Sint-Amandsberg (Gent) 26/05/2011 Zorgen voor jezelf Kortrijk 09/06/2011 Moeilijk hanteerbaar gedrag Hasselt e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 w w w. d e m e n t i e. b e 1 1
Dementie bij personen met een verstandelijke beperking De levensverwachting van personen met een verstandelijke beperking is de voorbije eeuw spectaculair gestegen. Daar staat echter een sterke stijging van het voorkomen van dementie tegenover. In deze vormingsmodule verkennen we hoe daar als individuele hulpverlener en als zorgorganisatie mee kan worden omgegaan. Basis is in elk geval een goed begrip van dementie: de verschillende oorzaken en verschijningsvormen, de mogelijkheden en beperkingen van de persoon, maar vooral ook hoe de betrokkene dementie en het veranderend in de wereld staat beleeft. We bekijken verder het belang van een tijdige en correcte diagnostiek. Vertrekkende vanuit deze inzichten en vanuit concrete casuïstiek gaan we op zoek naar goede omgangsvormen en specifieke begeleidingsmethodieken. We verkennen de mogelijkheden en beperkingen van homogene en heterogene groepen en hoe daar op een zinvolle manier invulling aan te geven. We gaan concreet in op hoe het samenleven te bevorderen vanuit het open bespreekbaar maken van dementie met de betrokkene en zijn medebewoners. Tot slot staan we in het bijzonder stil bij de impact van dementie op zowel familieleden als hulpverleners en hoe dementie samen te dragen. > Doelgroep Deze driedaagse vormingsmodule is bedoeld voor opvoeders, hoofdopvoeders en opvoeder-groepschefs die dementiezorg binnen de organisatie mee gestalte willen geven. > Docenten Noël Derycke, ortho-agoog Els Laureys, orthopedagoog en woonverantwoordelijke Sofie Sergeant, educatief medewerker Vormingscentrum Handicum Patrick Verhaest, wetenschappelijk medewerker Expertisecentrum Dementie Vlaanderen Patricia Wildiers, orthopedagoog bij Huize Monnikenheide te Zoersel > Data en tijdstip De vorming gaat door op vrijdagen 19 november en 3 en 17 december 2010, telkens van 9.30 tot 16.30 uur. Aantal uur: 18 > Locatie WIV, Lijnmolenstraat 151, 9040 Sint-Amandsberg (Gent) > Inschrijven Inschrijven kan via www.dementie.be. Je kan ook het bijhorende inschrijvingsformulier op pagina 19 volledig ingevuld terugsturen naar het secretariaat via faxnummer 070 224 777. > Betalingsmodaliteiten De deelnameprijs bedraagt 275 euro (incl. koffie, syllabus en lunch bij hele dagen). Na inschrijving ontvang je van ons een factuur. Deze vorming is erkend voor opleidingscheques. Meer informatie over het gebruik van opleidingscheques vind je achteraan in deze brochure. 1 2 w w w. d e m e n t i e. b e v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w
Dementie thuis Medewerkers in de thuiszorg worden onvermijdelijk geconfronteerd met personen en families die op een of andere manier aangeven dat er iets niet pluis is. Of men ziet als buitenstaander heel duidelijk dat er iets ernstigs aan de hand is, terwijl de betrokkene en zijn familie het hardnekkig ontkennen. Bij sommige vormen van dementie is de symptomatologie zo atypisch dat het vele jaren kan duren alvorens ook maar aan de mogelijkheid van dementie wordt gedacht, terwijl de familie door gedragsproblemen ernstig onder druk staat. Eens de diagnose gesteld, volgt een jarenlang proces van zich voortdurend aanpassen aan het zich wijzigend in de wereld staan van de persoon met dementie. Hoe kan de thuiszorgmedewerker omgaan met dit soort situaties? Hoe kan hij dementie bespreekbaar maken binnen de familie? Hoe voer je een gesprek met de persoon met dementie zelf over zijn ziekte? Hoe kan hij een rol spelen in vroegdetectie en tijdige diagnostiek van dementie? Wat zijn mogelijke eenvoudige aanpassingen aan de woning die het zelfstandig blijven leven mogelijk maken? Hoe kan hij de persoon met dementie en zijn familie ondersteunen doorheen dit proces, zonder de regie uit hun handen te nemen? Hoe ga je om met weerstand en de grenzen van de thuiszorg? > Doelgroep Deze tweedaagse is bedoeld voor medewerkers op sociale diensten van mutualiteiten, OCMW s, CAW s en ziekenhuizen en voor verantwoordelijken en stafmedewerkers binnen organisaties voor thuiszorg en thuisverpleging, oppasdiensten, en dienstencentra. > Docenten Claire Meire, medewerker expertisecentrum dementie en consulent bij de thuisbegeleidingsdienst Foton te Brugge Rita Joos, mantelzorger en systeemgeoriënteerde psychotherapeut Herman Wauters, coördinator van het Psychogeriatrisch Netwerk arr. Mechelen i.s.m. het ouderenteam van CGG De Pont. > Data en tijdstip Vrijdagen 27 mei en 24 juni 2011, telkens van 9.30 tot 16.30 uur. Aantal uur: 12 uur. > Locatie Gelijkekansenhuis, Koningsstraat 136, 1000 Brussel > Inschrijven Inschrijven kan via www.dementie.be. Je kan ook het bijhorende inschrijvingsformulier op pagina 20 volledig ingevuld terugsturen naar het secretariaat via faxnummer 070 224 777. > Betalingsmodaliteiten De deelnameprijs bedraagt 185 euro (incl. syllabus, broodjeslunch en koffie). Na inschrijving ontvang je van ons een factuur. Deze vorming is erkend voor opleidingscheques. Meer informatie over het gebruik van opleidingscheques vind je achteraan in deze brochure. e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 w w w. d e m e n t i e. b e 1 3
Zorgdiagnostiek Naast ziektediagnostiek is een goede evaluatie van de zorgbehoefte van de patiënt, de zorgbelasting en de draagkracht van het mantelzorgsysteem van groot belang in functie van een adequate zorgplanning. Dit geldt in het bijzonder bij een chronisch degeneratief ziektebeeld als dementie, waar de bijdrage van de mantelzorger in het gehele zorgproces bijzonder groot is. Een goede afstemming van de zorg op de behoeftes van zowel de patiënt als de mantelzorger zorgt voor een verhoging van de levenskwaliteit van zowel de patiënt als de mantelzorger en voor minder opnames in een woonzorgcentrum! Vraag rijst dan hoe dit vorm en inhoud te geven. We verkennen dit aan de hand van concrete casussen. Deelnemers wordt verzocht eigen casuïstiek in te brengen. > Doelgroep Coördinerend en raadgevende artsen in woonzorgcentra, huisartsen, specialisten (o.m. neurologen, geriaters) > Docent Prof. Dr. Jan De Lepeleire, professor huisartsgeneeskunde aan de K.U.Leuven en coördinator Qualidem, tevens gewezen CRA. > Datum en tijdstip Zaterdag 26 maart 2011 van 9.30 tot 12 uur met aansluitend broodjeslunch > Locatie Holiday Inn Express, Akkerhage 2, 9000 Gent > Inschrijven Inschrijven kan via www.dementie.be of per e-mail aan secretariaat@dementie.be. > Betalingsmodaliteiten Deelnameprijs bedraagt 45 euro (incl. broodjeslunch en koffie). Na inschrijving bezorgen we een factuur. Accreditering wordt aangevraagd. 1 4 w w w. d e m e n t i e. b e v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w
Nederlandstalige Basisopleiding Dementia Care Mapping Dementia Care Mapping: het instrument om kwaliteit van zorg te meten Tom Kitwoods persoonsgerichte zorgvisie ligt aan de basis van Dementia Care Mapping. Hij ontwikkelde deze visie vanuit een oprechte bekommernis om de zorg voor mensen met dementie ruimer te zien dan vanuit een louter medisch zorgperspectief waarbij de zieke te sterk herleid wordt tot zijn ziektebeeld. Persoonsgerichte zorg is een basishouding in de dagelijkse zorg waarbij communicatie en in relatie gaan met personen met dementie centraal staan. Respect en waardering voor alle mensen, ongeacht leeftijd of beperking, zijn de belangrijkste uitgangspunten van deze zorgvisie. Een persoon met dementie wordt benaderd als een unieke persoonlijkheid. Persoonsgerichte zorg is veel ruimer dan taakgerichte zorg. Men komt niet alleen tegemoet aan de fysieke noden van personen met dementie maar ook aan hun individuele emotionele en psychologische behoeften in alle stadia van het ziekteproces. Goede zorg kan pas dan geboden worden wanneer er inzicht is in het gedrag van mensen. Zelfs wanneer het gedrag in de loop van het dementieproces moeilijker te vatten wordt, blijft men op zoek gaan naar begrip en inzicht. Dementia Care Mapping helpt ons om de basiselementen van persoonsgerichte zorg te vertalen naar de praktijk. Het is een aangewezen instrument om de aangeboden zorg te analyseren en de evolutie in het zorgproces te evalueren. Daarnaast krijgt men een gedetailleerd beeld van de wijze waarop een persoon met dementie de geboden zorg ervaart. Dementia Care Mapping is dus een aangewezen instrument om tevredenheid en welbevinden te meten bij mensen met dementie. De resultaten van een observatiesessie zijn een concreet uitgangspunt voor kwaliteitsverbeterende projecten in de zorg voor mensen met dementie. Basisopleiding Dementia Care Mapping Tijdens deze vierdaagse (Nederlandstalige) opleiding leer je wat Dementia Care Mapping inhoudt en hoe je er zelf mee kan werken. Je krijgt een introductie over de manier waarop je met de resultaten aan de slag kan in je eigen voorziening. Naast theoretische uiteenzettingen zijn er heel wat oefenmomenten waarin je je de methode eigen kan maken. De opleiding wordt afgesloten met een schriftelijke proef waarin je de nieuw verworven competenties om met Dementia Care Mapping te werken kan aantonen. Deelnemers die slagen in deze proef ontvangen het certificaat van Basisgebruiker Dementia Care Mapping, erkend door de University of Bradford. > Inschrijven Inschrijven kan via www.dementie.be. Je kan ook het bijhorende inschrijvingsformulier op pagina 21 volledig ingevuld terugsturen naar het secretariaat via faxnummer 070 224 777. > Betalingsmodaliteiten Kostprijs voor de vierdaagse opleiding is 750 euro per persoon (inclusief syllabus, broodjeslunch s middags en koffie). Na inschrijving ontvang je van ons een factuur. Deze opleiding kun je (gedeeltelijk) betalen met opleidingscheques. Meer informatie over het gebruik van opleidingscheques vind je achteraan in deze brochure. > Opleidingsdata De opleiding gaat door van dinsdag 22 maart tot en met vrijdag 25 maart 2011. Elke opleidingsdag start om 9 uur (onthaal vanaf 8.30 uur) en eindigt om 17 uur. Voor deelnemers die van verder komen zijn er verblijfsmogelijkheden in de omgeving. De kosten voor de overnachtingen en de extra maaltijden (ontbijt en avondmaal) zijn echter niet inbegrepen in de basisprijs. > Locatie Hof van Watervliet, Oude Burg 27, 8000 Brugge > Meer informatie Voor vragen over de cursusinhoud, inschrijving, overnachtingen of eventuele vervoersproblemen kan je contact opnemen met Hilde Vermeiren, coördinator DCM België op het nummer 0472 47 37 57 of via mail: hilde.vermeiren@docendo.be. In samenwerking met Anahata vzw. e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 w w w. d e m e n t i e. b e 1 5
De stem als sleutel tot belevingsgericht contact Zesdaagse cursus onder supervisie van Marianne Hartmann Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw organiseert dit najaar in samenwerking met Marianne Hartmann en de regionale expertisecentra van Oost-Vlaanderen ECD Paradox en ECD Meander een zesdaagse cursus rond het gebruik van een belevingsgericht contact met personen met dementie. De cursus omvat een ruime waaier aan thema s, zoals het belang van de lichaamshouding, relationele zorg, de stem in verhouding tot de taal, emoties, territorium, De inhoud van de cursus is niet louter theoretisch, maar is vooral praktisch gericht. De deelnemers krijgen ook de kans om oefeningen uit te voeren op de werkvloer in de voorziening waar de cursus doorgaat. De opleiding is samengesteld door Marianne Hartmann. Door haar talenkennis kwam zij in contact met Naomi Feil, grondlegster van de validation, benadering in de begeleiding van personen met dementie. Ze kreeg de kans met Feil rond te reizen in Europa, als tolk op diens lezingen rond validation. Op deze manier kreeg ze een groeiende interesse voor de problematiek dementie. Haar muziekopleiding maakte haar bewust van de kracht van muziek in communicatie. Zij bekwaamde zich in een aantal communicatietheorieën en wist deze te vertalen naar de specifieke problemen in het communiceren met personen met dementie. Momenteel geeft ze al een aantal jaar les in relationele zorg aan verschillende Europese universiteiten en personeelsleden van geriatrische voorzieningen. Open aanbod Docenten: Nadine Praet en Annemie Van Neck. Zij werden grondig voorbereid door Marianne Hartmann en verzorgen de vorming onder haar supervisie. > Data en tijdstip 21 en 22 oktober, 18 en 19 november en 2 en 3 december 2010 (telkens donderdag en vrijdag) van 9.30 tot 16.30 uur. Aantal uur: 36 > Locatie OCMW Dendermonde, Kerkstraat 115, 9200 Dendermonde > Betalingsmodaliteiten De deelnameprijs bedraagt 500 euro per persoon (incl. syllabus, broodjeslunch en koffie). Na ontvangst van je inschrijving bezorgen wij een factuur. De vorming kan gedeeltelijk betaald worden met opleidingscheques. De opleidingscheques bezorg je ten laatste op de dag van de opleiding. Meer informatie over het gebruik van opleidingscheques vind je achteraan in deze brochure. > Inschrijving Er wordt gevraagd om met twee personen van dezelfde voorziening in te schrijven. Dit kan via www.dementie.be of met het inschrijvingsformulier op pagina 22 in deze brochure. Gesloten aanbod Marianne Hartmann komt voor een in-service training ook naar jouw voorziening. De deelnemers worden door Marianne Hartmann zelf getraind gedurende 6 dagen, gespreid over 3 maanden. Meer info over beschikbaarheid en modaliteiten: contacteer Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw info@dementie.be of t/f 070 224 777. 1 6 w w w. d e m e n t i e. b e v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w
INSCHRIJVINGSFORMULIER ONDERDOMPELING IN DE WERELD VAN DEMENTIE per fax aan Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw f 070 224 777 (of schrijf in via www.dementie.be) Naam... Voornaam... Straat:...Nr.:... Postcode:... Gemeente:... Telefoonnummer... GSM-nummer... E-mailadres:... Naam werk:... Straat:... Nr.:... Postcode:... Gemeente:... Telefoon werk... Fax werk:... E-mail werk:... Contactpersoon organisatie... Functie:... Locatie Datum Kostprijs ECD Vlaanderen, Lokkaardstraat 8, 2018 Antwerpen 15/03/2011 80,00 Deze cursus is bedoeld voor deelnemers die niet in aanmerking komen voor de tegemoetkoming van Fe-Bi. Ik betaal met opleidingscheques ter waarde van., euro ik vroeg mijn cheques aan op.../ /.. Ik wens een factuur (indien facturatieadres verschilt van werkadres, gelieve dit te vermelden) Datum Handtekening deelnemer e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 w w w. d e m e n t i e. b e 1 7
Inschrijvingsformulier IMPULS dementie per fax aan Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw f 070 224 777 (of schrijf in via www.dementie.be) Naam... Voornaam... Straat:...Nr.:... Postcode:... Gemeente:... Telefoonnummer... GSM-nummer... E-mailadres:... Naam werk:... Straat:... Nr.:... Postcode:... Gemeente:... Telefoon werk... Fax werk:... E-mail werk:... Contactpersoon organisatie... Functie:... Thema Datum Locatie Kostprijs Palliatieve zorg en dementie 19/10/2010 Leuven 85,00 Les geven over dementie 24/11/2010 Antwerpen 45,00 Persoonsgerichte zorg en DCM 30/11/2010 Sint-Amandsberg (Gent) 85,00 Zorg voor allochtone ouderen 16/12/2010 Antwerpen 45,00 Voedingsbegeleiding bij personen met dementie 22/02/2011 Brugge 85,00 Omgaan met familie 29/03/2011 Turnhout 85,00 Architectuur en design 31/03/2011 Sint-Amandsberg (Gent) 85,00 Zorgen voor jezelf 26/05/2011 Kortrijk 85,00 Moeilijk hanteerbaar gedrag 09/06/2011 Hasselt 85,00 Ik betaal met opleidingscheques ter waarde van.. euro ik vroeg mijn cheques aan op.../ /.. Ik wens een factuur (indien facturatieadres verschilt van werkadres, gelieve dit te vermelden) Datum Handtekening deelnemer 1 8 w w w. d e m e n t i e. b e v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w
INSCHRIJVINGSFORMULIER DEMENTIE BIJ PERSONEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING per fax aan Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw f 070 224 777 (of schrijf in via www.dementie.be) Naam... Voornaam... Straat...Nr.:... Postcode... Stad... Telefoonnummer... GSM-nummer... E-mailadres... Naam organisatie... Straat... Nr.:... Postcode... Stad... Telefoon werk... Fax werk... E-mail werk:... Locatie Datum WIV, Lijnmolenstraat 151, 9040 Sint-Amandsberg (Gent) 19/11 3 en 17/12/2010 Ik betaal met opleidingscheques ter waarde van., euro ik vroeg mijn cheques aan op../ /.. Ik wens een factuur (indien facturatieadres verschilt van werkadres gelieve dit te vermelden) Datum Handtekening deelnemer e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 w w w. d e m e n t i e. b e 1 9
INSCHRIJVINGSFORMULIER DEMENTIE THUIS per fax aan Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw f 070 224 777 (of schrijf in via www.dementie.be) Naam... Voornaam... Straat...Nr.:... Postcode... Stad... Telefoonnummer... GSM-nummer... E-mailadres... Naam organisatie... Straat... Nr.:... Postcode... Stad... Telefoon werk... Fax werk... E-mail werk:... Locatie Datum Gelijkekansenhuis, Koningstraat 136, 1000 Brussel 27/05/2011-24/06/2011 Ik betaal met opleidingscheques ter waarde van., euro ik vroeg mijn cheques aan op../ /.. Ik wens een factuur (indien facturatieadres verschilt van werkadres gelieve dit te vermelden) Datum Handtekening deelnemer 2 0 w w w. d e m e n t i e. b e v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w
INSCHRIJVINGSFORMULIER BASISOPLEIDING DEMENTIA CARE MAPPING per fax aan Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw f 070 224 777 (of schrijf in via www.dementie.be) Naam... Voornaam... Straat...Nr.:... Postcode... Stad... Telefoonnummer... GSM-nummer... E-mailadres... Naam organisatie... Straat... Nr.:... Postcode... Stad... Telefoon werk... Fax werk... E-mail werk:... Locatie Datum Hof van Watervliet, Oude Burg 27, 8000 Brugge 22 tot 25/03/2011 Ik betaal met opleidingscheques ter waarde van., euro ik vroeg mijn cheques aan op../ /.. Ik wens een factuur (indien facturatieadres verschilt van werkadres gelieve dit te vermelden) Datum Handtekening deelnemer e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 w w w. d e m e n t i e. b e 2 1
INSCHRIJVINGSFORMULIER De stem als sleutel tot belevingsgericht contact per fax aan Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw 070 224 777 (of schrijf in via www.dementie.be) Naam organisatie... Straat... Nr... Postcode... Gemeente... Telefoon werk... Fax werk... E-mail werk... Contactpersoon organisatie... Functie... Deelnemer 1 Naam... Voornaam... Functie... Straat...Nr... Postcode... Gemeente... Telefoonnummer... GSM-nummer... E-mailadres... ik wens een factuur voor het inschrijvingsbedrag ik vroeg opleidingscheques aan bij de VDAB voor euro (vul bedrag in) Deelnemer 2 Naam... Voornaam... Functie deelnemer... Straat...Nr... Postcode... Gemeente... Telefoonnummer... GSM-nummer... E-mailadres... ik wens een factuur voor het inschrijvingsbedrag ik vroeg opleidingscheques aan bij de VDAB voor euro (vul bedrag in) Het inschrijvingsgeld bedraagt 500 per persoon inclusief koffie/thee, water, lunch en syllabus Datum Handtekening deelnemers 2 2 w w w. d e m e n t i e. b e v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w
Een steen in je hand Tweedaagse introductiecursus voor begeleiders van een ontmoetingsgroep voor mensen met dementie Het gaat er niet om te spreken of te zwijgen: het gaat erom tussen woord en stilte iets open te maken Roberto Juarroz Het regionale expertisecentrum dementie Foton organiseert en begeleidt sinds 2005 een ontmoetingsgroep voor mensen met dementie. Het is een belevings- en ervaringsgeoriënteerde groep waarin het uiten en delen van emoties en ervaringen, het samen zoeken naar zin en betekenis en het delen van manieren om zich te handhaven, belangrijke thema s zijn. Dergelijke groep biedt mensen met dementie een eigen veilige plek die extra betekenis geeft aan hun bestaan en hen ondersteunt in het proberen verwerken van hun ziekte. Vanuit een diepe verbondenheid met mensen met dementie willen wij met deze ontmoetingsgroep een aanvulling bieden op het bestaande hulpaanbod voor mensen met dementie. Tijdens deze tweedaagse introductiecursus willen wij onze jarenlange ervaring delen met andere hulpverleners. De auteurs van het boek Een steen in je hand begeleiden de introductiecursus. > Voorwaarden tot het volgen van de introductiecursus Het opnemen van een engagement om zelf een groep op te starten Kennis hebben van de basisprincipes van belevingsgerichte zorg Actieve deelname in interactie met de groep Het lezen van het boek Een steen in je hand. Dit wordt op voorhand aan de deelnemers bezorgd. Inhoud Dag 1 Kennismaking en duiding Beeldvorming dementie en ritueel: Bart Deltour, coördinator Foton Bespreekbaarheid van de ziekte en waarheidsmededeling: Dr. Lieve Lemey, ouderenpsychiater Algemeen concept van de groep, principes, groepsdynamiek en vaardigheden: Claire Meire, consulent Foton Relaxatie: Heidi Huys en Karl Devreese, kinesi- en relaxatietherapeuten Dag 2 Het meevolgen en observeren van een groepssessie met mensen met dementie Reflectie en dialoog over de groepssessie van de ochtend Organisatorische aspecten > Voor wie? Voor hulpverleners uit de thuis- en ambulante zorg en de residentiële sector, die de intentie hebben om dergelijke groep op te starten. Het aantal deelnemers is beperkt tot 15 personen. > Data en lestijden vrijdag 18 maart en dinsdag 29 maart 2011, telkens van 9.30 tot 16.30 uur. > Locatie Regionaal expertisecentrum dementie Foton, Biskajersplein 2, 8000 Brugge t 050 44 67 93 e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 w w w. d e m e n t i e. b e 2 3
> Hoe inschrijven? Inschrijven gebeurt via opgeven van naam, contactgegevens (adres, tel, e-mailadres), organisatie en functie op fotondoc@dementie.be > Betalingsmodaliteiten De prijs van de cursus bedraagt 195 euro per persoon. In deze prijs zijn het boek Een steen in je hand en de broodmaaltijden inbegrepen. Deze vorming kan betaald worden met opleidingscheques. De opleidingscheques bezorg je ten laatste op de dag van de opleiding. Meer informatie over het gebruik van opleidingscheques vind je achteraan in deze brochure. Inschrijving is pas geldig na overschrijving op rekeningnummer KBC 471-5361071-78 van Familiezorg West-Vlaanderen vzw met vermelding naam deelnemer + Foton intro of ontvangst van de opleidingscheques op het regionaal expertisecentrum dementie Foton, Biskajersplein 2 te 8000 Brugge. 2 4 w w w. d e m e n t i e. b e v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w
Opleiding en navorming referentiepersoon dementie e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 w w w. d e m e n t i e. b e 2 5
Referentiepersoon dementie VERNIEUWDE OPLEIDING NIEUW IN 2011! De opleiding richt zich uitdrukkelijk tot personen die de functie referentiepersoon dementie vervullen of binnenkort zullen vervullen. Wie zich wil verdiepen in dementie zonder de functie referentiepersoon te zullen opnemen, verwijzen we graag naar een van de andere vormingsmodules. We vragen ten laatste op dag 11 te beschikken over een functieomschrijving voor referentiepersoon dementie. Met de deelnemers staan we uitdrukkelijk stil bij de functie als referentiepersoon. We verkennen hoe je het mandaat dat de functie biedt optimaal kan inzetten. De referentiepersoon moet zich in de functie waarmaken, maar kan dit niet zonder een goede coaching door de leidinggevende en integratie van de functie in de organisatie. Daarom vragen we dat de direct leidinggevende van de ingeschreven referentiepersoon zich engageert om twee maal een halve dag op de opleiding aanwezig te zijn (zie dag 6bis en dag 11). We verkennen met hen de mogelijkheden van de functie en hoe de referentiepersoon voldoende mandaat en slagkracht kan geven. Wat is een referentiepersoon dementie Een referentiepersoon dementie is een professionele hulpverlener in de zorgsector, die zich engageert om in de eigen werksetting de kwaliteit van de begeleiding van en de zorg voor personen met dementie en hun omgeving te bevorderen. Dit doet hij door: te sensibiliseren voor het onderkennen van tekenen van beginnende dementie en aandacht te vragen voor zorgvuldige diagnostiek; zorgverleners, directie en beleid, vrijwilligers en familieleden te sensibiliseren om blijvend te zoeken naar onvermoede mogelijkheden om de kwaliteit van leven van personen met dementie te bevorderen; inzichten, vaardigheden en gepaste attitudes in begeleiding van en zorg voor personen met dementie en hun omgeving te bevorderen via eigen proactief optreden, inbreng tijdens intern overleg en detectie en invulling van vormingsbehoeften; zich op te stellen als aanspreekpunt bij vragen omtrent begeleiding en zorg voor personen met dementie en hun omgeving; geïndividualiseerde zorg en begeleiding te bevorderen, aansluitend bij de eigen behoeften en mogelijkheden van de persoon met dementie. In functie daarvan stimuleert hij het interdisciplinair overleg bij complexere begeleidings- of zorgsituaties en levert hierin ook een eigen actieve bijdrage; bij te dragen tot de invulling van het kwaliteitssysteem (visie, functie- en taakomschrijvingen, procedures, e.a.) voor wat betreft diagnostiek, begeleiding en zorg voor personen met dementie; een goede netwerking met relevante actoren in het werkveld: het expertisecentrum dementie, geriatrisch dagziekenhuis waarmee er een functionele binding is, CRA, andere referentiepersonen dementie in de regio, ; zich voortdurend te informeren en bij te scholen omtrent diagnostische, zorginhoudelijke en juridische ontwikkelingen. Doelstellingen van de opleiding tot referentiepersoon dementie Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw wil een degelijke, op evidentie gebaseerde opleiding aanbieden die voorbereidt op de uitoefening van functie referentiepersoon dementie. Het beoogt daarom: een grondig inzicht in dementie (oorzaken, diagnostiek, beleving, ) bij te brengen; de eigen competenties in begeleiding van en zorg voor personen met dementie aan te scherpen; voor te bereiden op het opnemen van vakinhoudelijk leiderschap. Dit is leiderschap gebaseerd op vakinhoud en niet op een hiërarchische relatie. Het is het leiderschap van een deskundige die op basis van zijn of haar kennis het heft in handen neemt in het belang van de patiënten of bewoners. (Definitie Landelijk Expertisecentrum Verpleging & Verzorging, Nl). Opdrachten in het kader van de opleiding Leren veronderstelt activiteit. Daarom word je als cursist gestimuleerd om de inzichten, vaardigheden en attitudes die tijdens de opleiding aan bod komen, meteen toe te passen in de praktijk. Een referentiepersoon dementie wordt op zijn werkplaats 2 6 w w w. d e m e n t i e. b e v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w
aanspreekbaar voor andere collega s in verband met dementiegerelateerde thema s. In die zin is de opleiding niet vrijblijvend. We verwachten dat de deelnemer actief reflecteert op de cursusinhouden en minstens één concreet initiatief neemt binnen zijn/haar werksetting. Reflectie - Na elke dag krijg je als cursist enkele gerichte reflectievragen mee naar huis. Bedoeling is stil te staan bij de aangereikte inhouden en hoe deze in het eigen handelen en/of binnen de eigen werking te integreren. Een minimale schriftelijke neerslag van deze reflectie is een voorwaarde tot het verkrijgen van het getuigschrift referentiepersoon dementie. Praktijkopdracht - Van elke deelnemer wordt verwacht een concreet initiatief te nemen dat er op gericht is de kwaliteit van de begeleiding van en zorg voor personen met dementie binnen de eigen werksetting te verhogen. Bedoeling is het gehele proces samen met het team te gaan, van behoeftedetectie of droom over keuze van het initiatief tot uitvoering. Zo zet je al doende een belangrijke stap in het verwerven van je mandaat als referentiepersoon binnen je team. Naast de uitvoering op het werkveld zorg je voor een korte schriftelijke neerslag. Gedurende de opleiding wordt er elke dag even ruimte gemaakt voor uitwisseling en feedback op het proces dat je met je team gaat. Wie komt in aanmerking voor de opleiding tot referentiepersoon dementie? Voorwaarde om te kunnen deelnemen aan de opleiding tot referentiepersoon dementie is door de directie aangesteld te zijn in de functie referentiepersoon dementie of dit binnen het jaar te zullen opnemen. Dit blijkt uit een verklaring van de directie. In deze verklaring blijkt ook: de intentie om na dag 6 en in voorbereiding van dag 11 van de opleiding een functie- en taakomschrijving voor de referentiepersoon dementie op te stellen; het engagement van de direct leidinggevende tot het bijwonen van dag 6 en de namiddag van dag 11. We veronderstellen dat deze aanstelling betekent dat je: zelf gemotiveerd bent om de opleiding te volgen en de rol van referentiepersoon dementie op te nemen; ervaring hebt en over de minimale basiscompetenties beschikt in begeleiding van en zorg voor personen met dementie; over voldoende communicatieve en agogische vaardigheden beschikt om de rol van referentiepersoon op te nemen. Opmerking: personen die niet voldoen aan de RIZIV-voorwaarden in het kader van de financiële tegemoetkoming, maar wel de functie binnen de voorziening (zullen) opnemen, komen wel in aanmerking voor deze opleiding. Alle disciplines kunnen de functie van referentiepersoon opnemen. Vanuit de praktijk merken we op dat de functie binnen een organisatie of afdeling best niet samenvalt met de functie van leidinggevende van diezelfde organisatie of afdeling. Voor leidinggevenden bereiden we in het najaar van 2011 een studiedag en een meerdaagse cursus voor. 2 7 w w w. d e m e n t i e. b e v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w e x p e r t i s e c e n t r u m d e m e n t i e v l a a n d e r e n v z w v o r m i n g s a a n b o d 2 0 1 0-2 0 1 1 w w w. d e m e n t i e. b e 2 7