Trio 25 Trio 15 NL Drievoudige bescherming tegen roest voor verwarmingssystemen ELYSATOR trio Installatie Functie Werking Service Trio 10 www.elysator.com
Corrosie in verwarmingssystemen NL Inhoud 4 ELYSATOR trio, 1. Ontgassing 5 2. De anodebescherming ELYSATOR 6 3. De magneetstromingsfilter 7 Gegevens en afmetingen 8 De juiste inbouw 9 Vereisten voor het vulwater 10 Vereisten voor het systeemwater 10 Functie-indicator 11 Ontslikken 12 Anode wisselen 13 Serviceboek 88 Wijzigingen voorbehouden. De recentste versie vindt u op www.elysator.com
NL 4 Vroeger werden vloerverwarmingen met niet-zuurstofdichte kunststofbuizen aangelegd. Er is ondertussen al zoveel technische vooruitgang geboekt dat zo goed als geheel diffusiedichte vloerverwarmingsbuizen kunnen worden vervaardigd. Toch is het niet uit te sluiten dat er via ventielen, schroefverbindingen, circulatiepompen, regeleenheden, automatische ontluchters of defecte expansievaten nog zuurstof in het systeem terechtkomt. De in het verwarmingswater verspreide zuurstof, een te lage ph-waarde, alsmede een verhoogde elektrische geleidbaarheid van het systeemwater kunnen leiden tot corrosie en slikvorming in het verwarmingssysteem, veroorzaakt door corrosieproducten. In het verleden was het bijmengen van chemische corrosieremmers de meest gebruikte corrosiewering. Vaak moest echter toch worden geconstateerd dat in de spleten of onder vuil of roestafzettingen geen actieve bescherming werd gerealiseerd en dat het probleem daardoor niet naar tevredenheid kon worden opgelost. Bovendien is de bewaking van een correcte dosering van inhibitoren tijdrovend en duur. Ook het inzetten van warmtewisselaars voor de systeemscheiding in het verwarmingsen ketelcircuit zorgt er uiteindelijk alleen voor dat de problemen worden opgesplitst, zonder daarbij een actieve bescherming tegen corrosie te verwezenlijken. Moderne verwarmingsinstallaties reageren gevoeliger op het verschijnen van corrosie en het neerslaan van stoffen in het water. Mogelijke problemen Slikvorming in vloerverwarmingsbuizen door corrosieproducten Regelkleppen en pompen blokkeren Corrosiedoorbrekingen in de cv-ketel Doorbrekingen die tot waterschade leiden Stromingsgeluiden door gasvorming veroorzaakt door corrosie Verhoogd energieverbruik door onregelmatige warmteverdeling
De ELYSATOR trio: drievoudige veiligheid 5 NL 1. Ontgassing Microbellen blazen afscheiding 2. Anodebescherming ELYSATOR-systeem tegen roest 3. Magneetstromingsfilter Ontslikking en reiniging 1. Ontgassing In het koude water lossen gassen op, wordt het water opgewarmd, dan komen ze weer vrij. Zo ontstaan kleine gasbellen, net zoals wanneer water in een pan wordt opgewarmd. In een verwarmingssysteem koelt het water in de radiatoren en verwarmingscircuits af. Het 'ademt' daar gassen in en laat deze weer ontsnappen tijdens het opwarmen in de cv-ketel. Helaas worden deze microbellen samen met de circulatie getransporteerd omdat ze minder snel opstijgen dan de stromingssnelheid. Traditionele ontluchters kunnen alleen grotere luchtophopingen die niet bewegen, afvoeren. Voor het uitscheiden van microluchtbellen is een speciaal filter nodig. De fijne bellen moeten worden opgevangen en met elkaar worden verenigd. Want alleen grote bellen stijgen voldoende om het rustniveau te kunnen bereiken, waar ze dan met een automatische inrichting uit het systeem worden verwijderd. Wordt het verwarmingswater na het opwarmen in de cv-ketel ontgast, ontstaat er een absorberend water dat opnieuw in staat is, gas op te lossen. De ELYSATOR trio maakt daarom gebruik van het temperatuurverschil in de circulatie, net zoals een 'pomp' en voert zo de gassen in de installatie af. Oplosbaarheid van gassen in water (bij 2 bar) Temp. C 70 60 50 40 30 20 10 0 O 2 10 20 N 2 30 40 50 mg/l Bij een stijgende temperatuur daalt het gasoplosbaarheidsvermogen van water - er worden gasbellen gevormd.
NL 6 2. De anodebescherming Door de reactie met het oplossende reactieve metaal (magnesium) daalt de concentratie van het zich in het water verspreidende zuurstof uit de lucht tot een verwaarloosbaar niveau. Het magnesiumhydroxide dat door dit proces wordt opgewekt, helpt om de phwaarde te laten stijgen tot een optimaal niveau. Als gevolg daarvan daalt, afhankelijk van de watersamenstelling, de elektrische geleidbaarheid van het systeemwater, waarbij ook de gedeeltelijk veroorzaakte waterhardheid een rol speelt. Zodoende ontstaat een zoutarm, alkalisch water met een minimale zuurstofconcentratie. In systemen met dergelijke watereigenschappen is corrosieschade onwaarschijnlijk. Corrosierestanten die door de volumestroom worden mee getransporteerd, zinken in de ELYSATOR naar de bodem en moeten in de zuiveringsfase worden ontslikt tot het water helder is. Sterk verontreinigd en met chemicaliën behandelde oude installaties moeten daarentegen voor de inbouw van de ELYSATOR grondig gespoeld worden (bijv. met SANOL H-15). Het daarmee gaande onderhoud beperkt zich tot het vervangen van de anoden (na 3-5 jaar). De ELYSATOR behoeft geen vreemde energiebron en werkt zonder chemische additieven. De ELYSATOR is marktleider op de markt van de corrosiebeschermingsprocedés en wordt al ruim 30 jaar met succes toegepast in verwarmings- en koelsystemen. Deze methode is zowel geschikt voor de bescherming van nieuwe installaties alsook voor de sanering van bestaande installaties. 1,00 0,75 0,50 0,25 0,00 Zuurstof opgelost O2 mg/l ph-waarde el. geleidbaarheid ms/cm 800 600 400 200 0,00 0 1 2 3 0 1 2 3 10,00 9,00 8,00 7,00 6,00 0 1 2 3 Zuurstof afbreken + ph-waarde doen stijgen + el. geleidbaarheid verlagen = een afdoende corrosiebescherming Principeschema, vereenvoudigd Elektronenstroom Meting/ controle Elektrisch potentiaalverschil Staal/ magnesium Reactievergelijking: Mg + 2H O + ½O = Mg(OH) + H O 2 2 2 2 Anode Kathode Elektrolyt (water) Circulatie Uit magnesium, water en opgeloste zuurstof ontstaat: Magnesiumhydroxide en water Uitfiltering van verontreinigingen door gepaste circulatie
3. De magneetstromingsfilter Om ervoor te zorgen dat afzettingen geen verstoppingen in verwarmingscircuits en uitvretingen veroorzaken, moet het slik uit de verwarmingsinstallatie gefilterd worden. 7 NL Traditionele slikverzamelaars werken volgen het principe van de zwaartekracht bij een topdebiet, kleine deeltjes worden hier echter niet opgevangen. Het nieuwe magneetstromingsfilter ELYSATOR trio zorgt voor een bijkomende actieve filtering met behulp van een heel sterke permanente magneet. Het toestel maakt hiervoor gebruik van de magnetische aantrekkingskracht van corrosiedeeltjes. Uniek aan de ELYSATOR trio is de aan de buitenkant gemonteerde magneet met zijn extreem grote trekkracht van 220 Newton. Magneet aantrekken Op die manier kan er worden ontslikt zonder dat het verwarmingsproces moet worden onderbroken. Door het terugtrekken van de magneet worden de corrosiedeeltjes vrijgegeven en kunnen ze eenvoudig via de ontslikkingskraan worden verwijderd. Het toestel hoeft niet te worden opengemaakt en de magneet hoeft niet gedemonteerd te worden. De ELYSATOR trio biedt zo een technisch, heel elegante oplossing en was een bijzondere uitdaging voor de ontwikkelingsingenieurs. Het volledige filter moest uit roestvrij staal worden gemaakt, want regulier staal zou het magneetveld afschermen. Ook de hightechmagneet bestaat uit een legering van zeldzame aarden (NdFeB) en beschikt over een verbazingwekkende aantrekkingskracht van 22 kg, terwijl hij zelf maar zo groot is als een munt! Aftapping activeren Aftapping stoppen Op die manier ontsnappen zelfs de kleinste slikdeeltjes niet aan de ELYSATOR trio!mit den kleinsten Schlammpartikeln fertig!
NL 8 Gegevens en afmetingen Ketelmateriaal: Chroomstaal V4A Minimale afstand Typ 10 tegen bovenkant: 80 mm Isolatie: Plaatstaal/schuim Afmetingen in mm Typ 10 Typ 15 Typ 25 A B C D E F G totale lengte bovenkant - midden aansluiting wand - midden aansluiting inbouwlengte incl. schroeven breedte ingang/uitgang aftapping 420 mm 210 mm 72 mm 260 mm 145 mm 1 3/4 580 mm 290 mm 107.5mm 360 mm 225 mm 1 1/2 3/4 750 mm 290 mm 107.5mm 360 mm 225 mm 1 1/2 3/4 Minimale afstand Typ 15/25 tegen bovenkant: 330 mm Vermogensgegevens Systeemwatervolume: Debiet ELYSATOR trio: Aansluitafmetingen: Max. bedrijfsdruk: Max. temperatuur: Typ 10 < 500 l < 3 m 3/h 1 < 10 bar < 90 C Typ 15 < 1'500 l < 5 m 3/h 1 1/2 < 10 bar < 90 C Typ 25 < 5'000 l 3 < 7 m /h 1 1/2 < 10 bar < 90 C Drukverlies in kpa [ 100 kpa = 1 bar ] Doorstroomweerstand Typ 10 Typ 15 + 25 0.9 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0.0 0 1 2 3 4 5 6 7 Debiet in m 3/h [ 1 m 3 = 1 000 l ] Debietrichting links of rechts Leveringsomvang 1 regelaar 2 afdichting 3 schroefwerk regelaar 4 display 10 ma 5 displaykabel 6 reactievat, geïsoleerd 7 afdichting 8 schroeven 1 1/2 9 schroeven 1 1/2 10 superkrachtige magneet 11 aftapkraan www.elysator.com
Ontgassing Anodebescherming Ontslikken Ontgassing Anodebescherming Ontslikken Ontgassing Anodebescherming Ontslikken Ontgassing Anodebescherming Ontslikken Trio 15 Trio 15 De juiste inbouw 9 NL Inbouw in de hoofdaanvoer Voor een maximale afscheiding van microgasbellen wordt deze ingebouwd in de hoofdaanvoer (volle stroming) van het verwarmingssysteem. Verontreinigingen die circuleren, worden ook via de aanvoer goed eruit gefilterd. Inbouw in een systeemdeel (groep) Als de bron van de zuurstofdiffusie bekend is (bijv. de vloerverwarmingsgroep) is het ook mogelijk om de ELYSATOR trio in de groepscirculatie te plaatsen. Inbouw in de nevenaansluiting De ELYSATOR trio kan worden ingebouwd in de nevenaansluiting. Daarvoor moet bovendien een debietmeter worden ingezet. Hoe kleiner de deelstroom, des te zwakker wordt het ontgassings- en filtervermogen. Tot een minimumdebiet van 2 l/min. werkt echter de conditionering van het water door de reactieve anode nog.... Inbouw in de hoofdretour Als de werking van de slikverzamelaar op de voorgrond wordt geplaatst, dan is het ook mogelijk om de ELYSATOR trio in de hoofdretour in te bouwen. De conditionering van het water door de reactieve anode werkt ook in de retour, microgasbellen kunnen echter nauwelijks meer worden afgescheiden. in de verticale leiding in de horizontale leiding
NL 10 Vereisten voor het vulwater Te hoge waterhardheid richt schade aan De hoeveelheid opgeloste kalk CaCO3 (calciumcarbonaat) per m³ systeemwater mag een bepaald volume niet overstijgen, anders kunnen er kalkafzettingen ontstaan die door de opgebouwde spanning tot barsten in de ketel kunnen veroorzaken of tot slijtage van de warmtewisselaars leiden. Bij verwarmingssystemen met krachtige warmtewisselaars, warmtepompen, capillaire buizensystemen (kunststofbuizen met een kleine diameter) en warmwaterboilers is grote voorzichtigheid geboden! Win indien mogelijk altijd advies in bij de ketelfabrikant of de systeemaanbieder over de grenswaarden. De behandeling van suppletiewater kan doorgaans achterwege blijven. Denk eraan dat om aanspraak te kunnen maken op de garantie voor de systeemcomponenten, alleen de voorschriften van de betreffende fabrikanten - en dus niet onze aanbevelingen - van toepassing zijn. Indien voorbehandeling vereist - v o l l e d i g o n t z o u t gebruiken Indien omwille van het hoge kalkgehalte een voorbehandeling vereist is, gebruik dan niet onthard water (zoutinstallatie). De ionenwisselaar vervangt alleen het calcium en het magnesium door natrium. Het totale zoutgehalte blijft dan zonder wijziging hoog, wat zorgt voor een verhoogde elektrische geleidbaarheid en zodoende corrosie in de hand werkt. Volledig ontzout water daarentegen bevat noch korstvormende carbonaten (kalk) noch corrosiestimulerende stoffen (chloride, sulfaat, nitraat, enz.) en heeft een minimale elektrische geleidbaarheid. Door zijn relatief lage ph-waarde reageert volledig ontzout water echter tijdelijk agressief. Een correctie van de ph-waarde (bijv. via de ELYSATOR) is noodzakelijk. PUROTAP - vulwater demineraliseren 60 C max 4 bar max Het etiket moet goed zichtbaar in de buurt van de cv-ketel worden gekleefd. Dit moet u ondertekenen voor de correcte vulling. Vereisten voor het systeemwater Geen chemische additieven in het water Het ELYSATOR-corrosiebeschermingssysteem mag niet worden gecombineerd met chemische stoffen. Corrosieremmers kunnen het uiteenvallen van de reactieve anode bemoeilijken en ongewenste, chemische verbindingen teweegbrengen. Om de ELYSATOR te laten werken, moeten de restanten van de remmers door middel van een grondige spoeling worden verwijderd. Een dispersiemiddel zoals SANOL H-15 is hiervoor het meest geschikte reinigingsmiddel. Dichtgeslibde systemen spoelen Systemen die zodanig zijn dichtgeslibd dat er hydraulische problemen optreden, moeten door middel van de ingebouwde ELYSATOR gespoeld worden. Ook cv-ketels en aanslaggevoelige warmwaterboilers moeten worden gespoeld. Onder te grote afzettingen in de cv-ketel die worden veroorzaakt door kalk en corrosiesporen, zou ondanks alle preventiemaatregelen schade kunnen ontstaan omdat de warmteoverdracht en de watercirculatie negatief beïnvloed worden.
Functie-indicator 11 NL Het display van de ELYSATOR meet de stroomsterkte die de anode ten opzichte van de kathode vrijgeeft. Het is een directe maatstaf voor de corrosiegevoeligheid van het systeemwater. Het ELYSATOR-systeem is zelfregulerend. Bij agressief water werkt de anode automatisch intensiever dan bij uitgehard water en geeft dan ook een hogere score op het display. De functie-indicator is permanent geactiveerd. Beweegt de naald na verloop van tijd, dan kunnen daaruit bovendien andere conclusies over de toestand van de anode worden getrokken. Hieronder enkele voorbeelden: - Is het display gedurende 1-2 jaar van 100 % plots naar 0 % gezakt, dan is de anode naar alle waarschijnlijkheid opgebruikt (snel verbruik) - Is het display gedurende 3-6 jaar van 50 % plots naar 0 % gezakt, dan is de anode naar alle waarschijnlijkheid opgebruikt (regulier verbruik) - Is het display bijv. gedurende meer dan 6 jaar gezonken tot een lagere stand, dan is er sprake van een langzaam verbruik. Controleer echter wel of het displaytoestel niet defect is. - Gaat het display enkele weken na de ingebruikname al in het rood, dan is de anode waarschijnlijk geoxideerd. Controleer dit. - In de zomerperiode daalt het vermogen van de anode normaal gezien omdat er dan geen water doorheen de ELYSATOR circuleert. Service ELYSATOR De wijzer bevindt zich tussen 10 % tot 100 %.. Dit is het normale werkbereik. Hoe lager de waarde, hoe minder de anode moet presteren. Service ELYSATOR Het display geeft steeds 100 %. De anode werkt heel intensief. Blijft de wijzer langer dan één verwarmingsperiode in deze stand staan, dan is het mogelijk dat de ELYSATOR te klein is of dat het water te veel agressieve bestanddelen bevat. Maatregelen: Warmwateranalyse, vraag raad aan uw vakman. Service ELYSATOR De wijzer gaat steeds verder in het rood, wanneer de ELYSATOR geleegd wordt, daalt hij tot tegen de '0'. De anode moet niet meer werken want het water is uitgehard, of hij kan niet meer werken omdat er een blokkerend laagje over ligt. Maatregelen: Warmwateranalyse, vraag raad aan uw vakman. Service ELYSATOR De wijzer gaat binnen enkele weken al helemaal in het rood. De anode is uitgeput of er ligt een blokkerend laagje op. Maatregelen: Het toestel moet worden opengemaakt en de anode moet worden gereinigd of vervangen. Service ELYSATOR Het toestel geeft gedurende lange tijd een 100 % constante waarde. De functie-indicator zou defect kunnen zijn. Maatregelen: Zet de ELYSATOR uit en maak hem leeg. Het display moet een waarde aangeven die dicht tegen nul ligt. Indien de wijzer zich niet heeft bewogen: indicator is waarschijnlijk defect.
Trio 15 Trio 15 Trio 15 Trio 15 NL 12 Ontslikken Is de ELYSATOR in een volle stroming geïnstalleerd: Schakel voor het ontslikken de circulatiepomp uit 1. Sluit de kraan in de aanvoer 2. Sluit de kraan in de uitgang 3. Draai de ontluchter los 4. Haal het deksel van de aftapkraan 5. Houd de emmer dicht onder de ELYSATOR 6. Open de aftapkraan 7. Indien deze verstopt is, maakt u hem met een schroevendraaier weer open 8. Trek vacuüm door druk op het luchtventiel te zetten 9. Ondertussen draait u meermaals aan het magneet, houd het daarna vast en laat terug schieten 14 10. Sluit vulslang aan op de aftapkraan 11. Houd het luchtventiel ingedrukt of schroef de ontluchter weer vast 12. Vul de ELYSATOR met vers water en herhaal stap B totdat de ELYSATOR volledig zuiver is. Is de ELYSATOR gevuld, ga dan over naar stap D 16 15 13 13. Sluit aftapkraan en kap 14. Plaats de ontluchter 15. Open de kraan aan de ingang 16. Open de kraan aan de uitgang Hoe vaak moet er worden ontslikt? Corrosierestanten die door de volumestroom worden mee getransporteerd, zinken in de ELYSATOR naar de bodem en moeten in de zuiveringsfase worden ontslikt. Sterk dichtgeslibde verwarmingsinstallaties en systemen met chemische additieven in het water moeten grondig gereinigd worden indien er een ELYSATOR-systeem wordt ingebouwd. Vers water zo'n 100 keer meer zuurstof bevat dan is toegestaan voor draaiende verwarmingssystemen. Te vaak ontslikken is ook af te raden omdat dit de corrosie door zuurstof in de hand werkt. Controleer daarom de ophopende hoeveelheid slik en pas eventueel het ontslikkingsinterval aan. Ontslik de ELYSATOR nooit meer dan 2 keer per verwarmingsperiode en niet minder dan om de 2 jaar. Om het toestel te ontslikken zijn er verschillende methoden mogelijk. De hierboven vermelde en aanbevolen methode is veilig, eenvoudig en brengt alleen vers water in het systeem.
Anode wisselen 13 NL Voorbereiding type 10 1. Zet de ELYSATOR uit, maak hem leeg 2. Draai frontbehuizing los 3. Draai de ontluchter los 4. Til de isolatie bovenaan (deksel) op 5. Trek de contactschoen van de steektong van de anode 6. Open de flens Voorbereiding type 15 1. Zet de ELYSATOR uit, maak hem leeg 2. Verwijder de frontbehuizing, maak de kabelverbinding los (stekker) 3. Draai de ontluchter los 4. Til de isolatie bovenaan (deksel) op 5. Trek de contactschoen van de steektong van de anode 6. Schroef stop 2" (A) los Flens type 10 Flens type 15 Anode wisselen 7. Trek de filterhouder (C) naar beneden zodat de konusschroef (D) vrij komt 8. Houd de isolatieschroef (E) vast met een sleutel met SW 17 vast en draai de konusschroef (D) los 9. Plaats een nieuwe afdichting (G), o-ring, EPDM, 10. Monteer nu in omgekeerde volgorde een nieuwe anode (H) 11. Na de montage van de anode moet u controleren of de isolatieschroef (E) goed vastzit, indien nodig licht aanspannen Reinigingswerkzaamheden 12. Indien nodig moet u het filter met ontkalkingsmiddel reinigen 13. Spoel de ELYSATOR tot hij proper is 14. Wrijf de buitenkant van het toestel schoon met een vochtige doek
NL 16 Servicehandboek Installateur: Voorwerp: Geïnstalleerd op: Toestelnr.: Ontslikkingsinterval: Onderhoudsinterval: Datum Werkzaamheden Teller ma Firma/ Stempel