STUDIEGIDS OPLEIDING GEODESIE DUAAL 2005 / 2008

STUDIEGIDS OPLEIDING GEODESIE DUAAL 2005 / 2008 Faculteit Natuur en Techniek Instituut voor Gebouwde Omgeving Postbus 182-3500 AD Utrecht Bezoekadres: Nijenoord 1-3552 AS Utrecht Tel. 030 238 86 34 - Fax 030 238 86 01 Utrecht September 2005

Voor alle gevallen waarin deze studiegids niet in voorziet, wordt verwezen naar de Studiegids van de dagopleiding Geodesie/Geo-informatica van het Instituut Gebouwde Omgeving. Klik hier om naar een internetpagina te gaan waar de studiegids te downloaden is... Studiegids 2

Inhoudsopgave 1. Algemene, beknopte informatie.. 4 2. Praktische informatie.. 5 3. De inhoud van de vakken.. 5 3.1. Het eerste studiejaar (S1+S2).. 5 3.2. Het tweede studiejaar (S3+S4).. 6 3.3. Het derde studiejaar (S7+S8).. 7 4. Overzicht van de cursus (jaarindeling).. 10 5. De examenregeling.. 11 6. De inschrijvings- en toelatingsprocedure.. 11 7. Hoe uitschrijven?.. 12 Bijlage A. Cursusoverzicht (behorend bij het Onderwijs- en Examenreglement) 13 Bijlage B. Lesroosters 2005/2006, 2006/2007 en 2007/2008 15 Bijlage C. Adreslijst docenten 18 Studiegids 3

1. Algemene, beknopte informatie De Hogeschool Utrecht is een instelling voor hoger beroepsonderwijs. Op het gebied van de geodesie verzorgt men, naast de reguliere dagopleiding Geodesie/Geo-informatica, sinds 1991 ook de avondopleiding tot Geodetisch Ingenieur (HBO-niveau). Gezien de belangstelling, die er nog steeds is voor een dergelijke opleiding, is besloten om deze cursus, met een vernieuwde opzet, in september 2005 opnieuw te starten. De cursus is officieel een duale opleiding, wat wil zeggen dat het combinatie is van leren op school en leren binnen een bedrijf ( werkend leren ). De officiële naam van de cursus is dan ook Geodesie Duaal. Doel Het doel van de cursus is de cursisten op te leiden tot Geodetisch Ingenieur op HBO-niveau. Voor wie bestemd De cursus Geodesie Duaal richt zich op personen met minimaal een MBO-opleiding in de landmeetkunde en die bovendien minstens vijf jaar werkzaam zijn in de landmeetkundige praktijk en daardoor reeds een voldoende basiskennis van de geodesie hebben verworven. Cursusopzet De cursus omvat in principe alle vakken, die op de dagopleiding Geodesie/Geo-informatica van de Hogeschool worden gedoceerd. Sinds september 1999 is de opleiding gestart met een nieuw studieprogramma, dat beter aansluit op de nieuwe ontwikkelingen in het middelbaar onderwijs. Dit betekent onder andere, dat er bij alle vakken van een hoeveelheid zelfstudie, soms in de vorm van opdrachten, wordt uitgegaan. Ook worden er projecten in groepsverband uitgevoerd, waarin de stof van een aantal vakken wordt toegepast. De cursus is afgestemd op dit nieuwe studieprogramma van de dagopleiding. De lessen worden gegeven door docenten die verbonden zijn aan de dagopleiding Geodesie van de Hogeschool. Data en lestijden De cursus Geodesie Duaal duurt drie jaren, van begin september 2005 tot juli 2008. De lessen worden gegeven op maandag en dinsdag, van 18.30 tot 21.30 uur. Plaats Leslocatie is het gebouw van het Instituut voor Gebouwde Omgeving, Nijenoord 1 te Utrecht. Het gebouw is goed bereikbaar per openbaar vervoer vanuit het NS-station Utrecht Centraal. Er is bovendien ruime parkeergelegenheid op een afgesloten parkeerplaats achter het gebouw. Certificatie Wanneer u alle vakken met voldoende resultaat hebt afgerond èn wanneer de afstudeerscriptie volgens de examencommissie van voldoende niveau is, ontvangt u aan het einde van de cursus het officiële diploma Bachelor Built Environment (B BE), afstudeerrichting Geodesie. Op internet: www.ptgroep.nl/geodesie-duaal Meer informatie Ir. F.J. de Vroege, tel. 030 238 8634 (niet op woensdag), e-mail: frans.devroege@hu.nl Studiegids 4

2. Praktische informatie De lessen worden gegeven op de locatie Nijenoord 1 te Utrecht. Dit gebouw is uitstekend bereikbaar met het openbaar vervoer. Komt u met eigen vervoer dan is, tegen een borgsom van 7 Euro, een parkeerpasje te verkrijgen via de cursusleider. Dit pasje geeft toegang tot het parkeerterrein achter het gebouw en de achteringang. Voor een routebeschrijving zie http://www.ptgroep.nl/route.html. De lestijden zijn van 18.30 tot 21.30 uur en er is rond 20 uur een pauze van ca een kwartier. In deze pauze kunt u gratis gebruik maken van het koffieapparaat in de docentenkamer. In het algemeen worden de lessen gegeven in een van de lokalen op de eerste verdieping van de C-vleugel ( geodesievleugel ) van het gebouw. Meestal is dat lokaal C.01.08 of C.01.12. De receptionist kan u vertellen waar u precies moet zijn. Voor alle vragen over de opleiding kunt u bellen of e-mailen met de cursusleider, Frans de Vroege. Voor vragen met betrekking tot inschrijvingen en financiën kunt u contact opnemen met de studentenadministratie van het Instituut voor Gebouwde Omgeving. 3. De inhoud van de vakken 3.1. Eerste studiejaar (S1+S2) Inwinningstechnieken deel 1 (INW-1) Doel: na afloop kent de student de volgende landmeetkundige methoden: waterpassen, hoekmeten, afstandmeten en het gebruik van eenvoudige hulpmiddelen als pentagoonprisma, meetband en jalons. Tevens begrijpt hij/zij hoe uit deze metingen een kaart of profieltekening gemaakt kan worden. Hij/zij is op de hoogte van enkele praktische gebruiken binnen het vakgebied zoals het maken van een veldwerk en het gebruik van formulieren. De student beseft zich dat een meting een bepaalde nauwkeurigheid heeft, en dat deze afhangt van zowel natuurkundige/technische als van menselijke/organisatorische factoren. De student raakt vertrouwd met de belangrijkste landmeetkundige principes en ontwikkelingen. Hij/zij is in staat instrumenten te controleren en in specifiek omschreven gevallen te ijken. Inhoud: inleiding over de geodesie, het verschil tussen inwinningstechnieken en puntsbepaling, het verschil tussen situatie- en hoogtemeting en het principe van projectie. Het meten met eenvoudige hulpmiddelen zoals pentagoonprisma. Meetlijnenverband, orthogonale methode, eigenmaten en rechthoekige polygonen. Het maken van kaartjes aan de hand van voorgaande methoden. Notatie-afspraken, het gebruik van een veldwerk en formulieren. Het uitzetten van rechte lijnen. Waterpassing, trigonometrische hoogtemeting en hydrostatische (en barometrische...) hoogtemeting. De definitie van een horizontale richting en verticale hoek, het meten daarvan. Mechanische, optische en elektronische afstandmeting. Sextanten, waterpasinstrumenten, theodolieten, meetbanden, elektronische afstandmeters en tachymeters. Het uitrekenen van standaardafwijkingen van richtingsmetingen en langere sessies van waterpassingen. Kartografie (KAR) Doel: een overzicht geven van het vakgebied. Basiskennis constructie topografische (basis) kaarten en hun toepassingsgebied. Aanleren basisvaardigheden kaartgebruik. : informatie is de logisch samenhang van gegevens zoals een gebruiker die ervaart. Bij het verstrekken van specifieke gegevens is de vorm waarin deze gepresenteerd worden dus bepalend voor de mate waarin de gebruiker hier voor hem/haar zinvolle informatie kan afleiden. Naast teksten zijn afbeeldingen vaak minstens zo krachtige informatiemedia, voor het verstrekken van vastgoedinformatie is de kwaliteit van de kartografie dus bepalend voor het uiteindelijke inzicht van de gebruiker in bepaalde vastgoedproblemen, en dus voor de kwaliteit van zijn beslissingen. Inhoud: kartografie en maatschappij. Kaartgebruik, -interpretatie en maken van kaarten. Kennismaken met kaarttypen, doel en inhoud. De begrippen generalisatie, basisregistratie en classificatie van topografie, thematische basisregistraties en thematisch karteren zullen aan de orde komen. Natuurkunde (NAT) Doel: de belangrijkste grondslagen en de toepassing van de geometrische optica in de geodesie. Inhoud: elementen uit de optica (lenzen, prisma=s, kijkers, accommoderen, breking), EM-straling, atmosfeer (ondulatie, refractie) en fasemeting (eenvoudig, t.b.v. afstandmeters). Verder: elektronica, vervolg EMstraling, Doppler-meting, radarmeting, telemetrie, modulatietechnieken, ionosfeer & digitale sensoren. Studiegids 5

Waarnemingsrekening deel 1(WAR-1) Doel: verkrijgen van inzicht in de rol van de waarnemingsrekening binnen de geodesie. Verkrijgen van kennis over het geodetische modelbegrip, over een aantal elementaire begrippen uit de statistiek en over het principe van vereffenen en toetsen volgens de methode der kleinste kwadraten. Verkrijgen van ervaring in het oplossen van eenvoudige vraagstukken over de voortplanting van fouten en standaardafwijkingen en in het oplossen van eenvoudige vereffenings- en toetsingsproblemen. Inhoud: inleiding over de geodesie, de waarnemingsrekening en het modelbegrip. Fouten en afwijkingen in meetuitkomsten. Histogram en kansdichtheidsfunctie. Stochastische variabelen en stochastische vectoren. Variantie, gewicht en gewichtscoëfficiënt. De voortplantingswet van varianties in eenvoudige vorm. Het A- en B-model voor vereffeningsproblemen met twee waarnemingsgrootheden en één onbekende parameter. Geometrische interpretatie van het vereffenen. Motivatie van de methode der kleinste kwadraten. Toetsing in eenvoudige vorm. Wiskunde (WIS) Calculus (goniometrie, Exp- en log-functies, integralen), lineaire algebra en statistiek (o.a. normale verdeling). Direct gebruik bij de lessen INW, MGD en WAR. 3.2. Tweede studiejaar (S3+S4) GIS-technieken (GST) Doel: vertrouwd raken met de algemene principes van GIS en de bijbehorende basisbegrippen. Inhoud: kenmerken, verschillen en overeenkomsten van raster- en vectorsystemen. Verder komen aan de orde de wijzen van: inwinning van gegevens (scannen, digitaliseren, satellieten), vastlegging (topologie en geometrie, opslagstructuren), verwerking (interpolatie, generalisatie, ruimtelijke analyses) en presentatie (kaarten, 3D-modellen, multimedia, internet). Er wordt kennisgemaakt met raster- en vectorgeoriënteerde GIS-systemen en wordt in het practicum met dergelijke systemen geoefend. Er wordt geleerd een ontwerp te maken voor toepassingen met raster- en vectorgeoriënteerde GIS-systemen. Daarvoor is inzicht nodig in de databasestructuur van GIS-systemen, wat tijdens de lessen uitgebreid aan de orde komt. Kaartredactie (KRE) Het doel is de student zelfstandig en kritisch tal van typen klein- en middelschalige kaarten te leren compileren welke afgestemd zijn op de gebruikerseisen en de aard van het kaartgebruik. Voorts de student kennis laten maken met esthetisch verantwoorde vormgeving en lay-out en tevens een link leggen tussen vormgeving en efficiënte informatieoverdracht. Kaarttypografie. Aan kaartbeschrifting wordt andere eisen gesteld dan aan het normale schrift in boeken of publicaties. De studenten maken kennis met deze eisen specifiek gericht op de middelschalige topografische kartografie voor raadpleging op papier en in elektronische vorm. Vormgeving. Kartografen worden vanuit hun prepress functie vaak benaderd voor het verzorgen van de vormgeving van publicaties met (kaart)afbeeldingen. Dit betreft kaartseries, posterkaarten, (kaart)illustraties (in rapporten, handleidingen voor software, jaarverslagen e.d.). De kleurstelling in kaarten heeft niet alleen esthetisch of psychologische kanten, kleurgebruik kan een specifieke grammaticale betekenis hebben. Naast de theorie en oefeningen op bovengenoemde punten, worden een aantal nationale middelschalige landdekkende kaarten behandeld en geëvalueerd op inhoud, generalisatie, classificatie, typografie, vormgeving en kleurstelling, waarbij een kennismaking met dit materiaal plaats heeft. Puntsbepaling (PUB) Doel: inzicht geven in de geodetische verwerking van gegevens, waarbij de theorie uit de meetkundige geodesie en waarnemingsrekening gebruikt wordt om geodetische gegevens te verwerken tot een eindproduct. De student moet in staat zijn voor op verschillende wijze ingewonnen geometrische gegevens een verwerkingstraject te ontwerpen, dat zowel recht doet aan het verschil in kwaliteit tussen technieken en het gewenste product oplevert. Inhoud: referentiesystemen, driehoeksmeting, veelhoeken en kringnetten, veelhoekvereffening: benaderingsmethode, opsporen van fouten Toepassing meetkunde: 2D-gelijkvormigheidstransformatie, tachymetrie, insnijdingen, meetlijnberekeningen en vrije opstelling. Oppervlakte- en inhoudsbepaling. Opzet en verkenning: detail- en grondslagmeting, excentrische opstellingen. Geodetische inwinningstechnieken: "hogere" geodesie (gravimetrie, Studiegids 6

traagheidsnavigatie en satellietgeodesie). Basisprincipes GPS. Uitzetwerkzaamheden, technische en ondergrondse metingen. Vastgoedinformatie (VGI) Doel: studenten kennis laten maken met het gebruik, de ontwikkeling en het maatschappelijke belang van vastgoedinformatie bij diverse (overheids)instanties, alsmede technische en bestuurlijke ontwikkelingen in Nederland. Inhoud: een overzicht van de vastgoedinformatievoorziening in Nederland en de taak en functie van het huidige Kadaster. Ruim aandacht voor hedendaagse ontwikkelingen zoals de WOZ, GBKN, RAVI, GFO s, NCGI en gemeentelijk vastgoedbalies (overheidsloketten). Er wordt ingegaan op het Nederlandse kadaster en op het functioneren van de kadastrale en hypothecaire boekhouding. Verder komen gemeentelijke vastgoedinformatiesystemen aan de orde. Waarnemingsrekening deel 2 (WAR-2) Doel: het verkrijgen van kennis over de praktische uitvoering en de theoretische achtergronden van lineaire vereffenings- en toetsingsproblemen en lineaire voortplantingsproblemen van fouten en standaardafwijkingen. Het verkrijgen van ervaring in het oplossen van praktische opgaven ter zake. Het verkrijgen van inzicht in de tweedimensionale overbepaalde gelijkvormigheidstransformatie als voorbeeld van een vereffening volgens de methode der kleinste kwadraten. Inhoud: vereffening met het lineaire A- en B-model voor een willekeurig aantal waarnemingsgrootheden en een willekeurig aantal onbekende parameters. Benodigde begrippen uit de lineaire algebra, zoals vectorruimten, gegeneraliseerd inwendig product en projecties op deelruimten. Geometrische interpretatie van het vereffenen. Toetsing met de algemene toets van het model en met w-toetsen. De overbepaalde gelijkvormigheidstransformatie. De begrippen correlatie en covariantie en de toepassing ervan bij het vereffenen. De meest algemene vorm van de lineaire voortplantingswetten van verwachtingswaarden, fouten, varianties en covarianties. Geometrische interpretatie van correlatie. 3.3. Derde studiejaar (S7+S8) Bedrijfskunde (BED) Bij dit vak wordt inzicht en kennis verworven in het functioneren van organisaties en in de wisselwerking met de maatschappij. Vanuit concrete situaties worden voorbeelden en opdrachten geformuleerd. Inwinningstechnieken fotogrammetrie (IFO) Doel: De student moet de verschillende fasen in het fotogrammetrisch meetproces kunnen beschrijven, en het onderlinge verband aangeven. De student moet verder voldoende van fotogrammetrie weten inclusief kennis van digitale fotogrammetrische technieken, analytische instrumenten en orthofoto's. In staat zijn de fotogrammetrie als geodetische inwinningstechniek op waarde te kunnen schatten en in staat zijn de geometrische kwaliteit van fotogrammetrische producten te kunnen beoordelen. Op de hoogte zijn van de mogelijkheden van de digitale fotogrammetrie Inhoud: Overzicht fotogrammetrie: opnametechnieken, stereoscopie, relatie met andere vakgebieden, plaats fotogrammetrie, onderscheid remote sensing, foto-interpretatie, terrestrische en luchtfotogrammetrie. Wiskundige definities: foto/beeld, stralenbundelbegrip, fouten en remedies bij opname, projectieve transformatie, schaal, omvalling. Opname: eigenschappen van fotografisch materiaal en digitale beelden.enkelbeelduitwerking: reconstructie opnamesituatie, inwendige en uitwendige oriëntering, ontschranken/monoplotten (toevoeging hoogteinformatie). Stereoscopie: parallaxmeting. Stereo-uitwerking: relatieve oriëntering, absolute oriëntering (3D-gelijkvormigheidstransformatie), Uitwerkingsinstrumenten: analoog, ontschrankingsapparaten, analytische plotters, orthofoto's, digitaal fotogrammetrische werkstations. Triangulatie: fotogrammetrische blokken, vliegplan, paspunten, puntsoverdracht, meting, blokvereffening, methode met onafhankelijke modellen en stralenbundelmethode, rekenstappen en vereffeningsaspecten Digitale beeldverwerking: beeldtransformaties en resampling. Digitale fotogrammetrie: opname digitaal, histogram, punt- en lokale operatoren, geometrische transformatie, beeldpyramiden, extractie van beeldkenmerken, matchingmethoden en toepassingen van digitale fotogrammetrie Inwinningstechnieken deel 2 (INW-2) Doel: de student is op de hoogte van belangrijke geodetische ontwerpprincipes voor grondslagen, zoals het Studiegids 7

werken van groot naar klein en het inbouwen van voldoende controles. De student ziet het nut van de automatisering van het werkproces, en kan een landmeetkundige procedure vertalen in een functioneel ontwerp. De student kent de mogelijkheden van tachymeters, veldboeken, pencomputers en automatische waterpasinstrumenten, en beseft dat er nog legio andere meettechnieken bestaan. Van die andere meettechnieken heeft hij/zij weinig kennis, alleen van GPS worden de belangrijkste principes bekend verondersteld. Inhoud: ontwerpen van geodetische netwerken, automatisering van geodetische processen, GPS, controle en ijking van instrumentarium. Grondslag- en detailmeting, gebruik tachymetrie. Trigonometrische hoogtemeting en nauwkeurigheidswaterpassing. Oppervlakte en inhoudsbepaling. Toepassing van de gelijkvormigheidstransformatie. Gebruik en mogelijkheden van veldboeken & pencomputers. Nieuwste ontwikkelingen als one-man station, field-finish, RTK etc. Eerste verwerking van landmeetkundige gegevens tot controlekaartje en profieltekening. Systemen van codering in de praktijk. Inwinningstechnieken practicum (INP) Doel: na afloop van de practicumsessies is de student in staat met de 'klassieke' landmeetkundige instrumenten zoals bij de theorie omschreven, te werken, en kent de functies van de diverse instrumenten. Tevens is hij/zij in staat uit de resultaten eenvoudige eindproducten als een situatiekaartje en een profiel met de hand te vervaardigen. De student is in staat zijn/haar werkzaamheden goed vast te leggen op veldwerken en formulieren (papier!), en deze zorgvuldig te archiveren. De student is in staat snel met geavanceerde instrumenten te werken, en kan een instrument of hulpmiddel (stelschroevenblok b.v.) controleren en eventueel afstellen. Een student kan een instrument met optisch lood binnen vijf minuten gecentreerd opstellen boven een punt. De student kan zijn metingen zodanig digitaal opslaan dat een ander er goed mee verder kan werken. De student is in staat eventuele fouten in de meting en/of de codering op te sporen en te verbeteren. Inhoud: oefening meetlijnenverband en orthogonale methode, training in maken van correct veldwerk. Oefening uitzetten van rechte lijn en kartering van eenvoudige situatiekaart. Leren kennen van waterpasinstrument en werken ermee. Idem voor theodolieten en elektronische afstandmeters (tachymeters). Uitvoeren van een doorgaande waterpassing, een profielmeting, meerdere richtingsmetingen (dubbelserie), en een optische- en elektronische afstandmeting. Meting en berekening van trigonometrische hoogtemeting & nauwkeurigheidswaterpassing. Controle en afstelling van een waterpasinstrument. Bepaling optelconstante bij elektronische afstandmeter. Ontwerpen en testen van geautomatiseerde methoden van meten. Meting en berekening met GPS. Onderzoeken van de werking van twee verschillende tachymeters. Uitvoeren van een detailmeting met tachymeter volgens een codering, en de verwerking daarvan. Meetkundige Geodesie (MGD) Doel: de student vertrouwd maken met de beginselen van de goniometrie, de vlakke meetkunde en met het uitvoeren van elementaire geodetische berekeningen, de meetkunde van bogen, overgangsbogen en met het uitvoeren van geodetische berekeningen. De student vertrouwd maken met de beginselen van de boldriehoeksmeting, de beginselen van de kaartprojecties en de geodetische referentiesystemen. Inhoud: omrekenen van oude graden, nieuwe graden en radialen. Coördinaatberekeningen. Berekeningen in een cirkel. Eigenschappen van hoeken en afstanden in een cirkel. Berekeningen in driehoeken. Gelijkvormigheidstransformatie. Uitwerking tachymetermeting. Snijpuntsberekeningen. Veelhoeksberekening. Samengestelde bogen, kromtestraal, kromming, overgangsbogen. Boldriehoeksmeting: pooldriehoek, oppervlakte van een boldriehoek, de rechthoekige boldriehoek, de scheefhoekige boldriehoek, sinusregel, cosinusregels.kaartprojecties: verschillen tussen geodetisch en kartografisch gebruik, vervormingen bij kaartprojecties; azimutale projecties; cilinder- en kegelprojecties. De stereografische projectie in Nederland. Geodetische coördinaten; ellipsoïdische meetkunde. Coördinatentransformaties, datumtransformaties. Mercatorprojectie, UTM-projectie, meridiaanlengte. Recht (REC) Het vak recht geeft kennis en inzicht in de bemoeienis die de drie bestuurslagen (rijk, provincie en gemeente) in Nederland hebben op het gebied van de ruimtelijke ordening. De daarbij relevante wetgeving komt aan de orde. Doel: studenten kennis en inzicht verschaffen omtrent de plaats van het vak in de opleiding en de functie en betekenis van het recht in de samenleving. Inhoud: de belangrijkste begrippen uit het privaatrecht en publiek recht. De hoofdlijnen van het staatsrecht Studiegids 8

(en grondrechten), het vermogensrecht, het verbintenissenrecht, het straf- en strafprocesrecht en het bestuurs- en bestuursprocesrecht N.B. De namen en adressen van de docenten staan in bijlage C. Studiegids 9

4. Overzicht van de cursus (jaarindeling) Cursusjaar 2005/2006 blok Maandag Dinsdag nr 1 KAR (Kartografie) WIS (Wiskunde) 2 NAT (Natuurkunde) WIS 3 INW-1 (Inwinningstechnieken deel 1) WIS 4 INW-1 WAR-1 (Waarnemingsrekenen deel 1) 5 NAT WAR-1 totaal : 10 modulen Cursusjaar 2006/2007 blok Maandag Dinsdag nr 1 VGI (Vastgoedinformatie) WAR-2 (Waarnemingsrekenen deel 2) 2 VGI (Vastgoedinformatie) WAR-2 halve module 3 GST (GIS-technieken) KRE (Kaartredactie) 4 GST (GIS-technieken) KRE 5 GSTp (GIS-technieken practicum) PUB (Puntsbepaling) 6 PUB totaal : 10,5 modulen Cursusjaar 2007/2008 blok Maandag Dinsdag nr 1 REC (Recht) MGD (Meetkundige geodesie) 2 REC (Recht) MGD 3 BED (Bedrijfskunde) INW-2 (Inwinningstechnieken deel 2) 4 IFO (Fotogrammetrie) INW-2 5 AFO (Afstudeeropdracht) INWp (Inwinningstechnieken practicum) halve module totaal : 9,5 modulen Studiegids 10

= module WIS moet gevolgd zijn! = module WAR moet gevolgd zijn! = module NAT moet gevolgd zijn! Voor een gedetailleerd jaarrooster wordt verwezen naar bijlage B, achterin deze studiegids. De indelingen voor het tweede en derde studiejaar zijn zeer voorlopig! 5. De examenregeling De Onderwijs- en examenregeling bestaat uit drie delen: a) de Onderwijs- en examenregeling van de Hogeschool Utrecht 20052006 die algemeen van toepassing is op de gehele Hogeschool Utrecht. b) de Onderwijs- en examenregeling van de Faculteit Natuur en Techniek 2005/2006 die alleen van toepassing is op de Faculteit Natuur en Techniek. c) de aanvullingen van de opleiding Geodesie op de Onderwijs- en examenregeling, inclusief het overzicht van cursussen, toetsen en studiepunten. De delen genoemd onder a) en b) zijn samengevoegd tot de Onderwijs- en examenregeling HU/FNT Bacheloropleidingen. De papieren versie ligt ter inzage in de mediatheek, de digitale versie is te vinden op internet via de volgende link Onderwijs Examen Regeling (OER). De onder c) genoemde regeling is alleen te vinden op internet en wel hier:aanvulling OER GEO. Het onder c) genoemde overzicht van cursussen staat in bijlage A van deze studiegids. In het algemene deel van de Onderwijs- en examenregeling staat beschreven volgens welke principes en regels iedere opleiding van de Hogeschool examens afneemt en studieresultaten beoordeelt op grond van de WHW (Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek) en de Onderwijs- en examenregeling HU/FNT. Aanvullingen In tegenstelling tot wat staat in de hiervoor genoemde regelingen, geldt voor de duale opleiding Geodesie nog het volgende: - Voor de Propedeuse slaagt de student als hij of zij voor niet meer dan vakken met een omvang van ten hoogste 9 studiepunten (ECTS) een onvoldoende heeft; - Voor de Hoofdfase slaagt de student als hij of zij voor niet meer dan vakken met een omvang van ten hoogste 12 studiepunten (ECTS) een onvoldoende heeft. Daarbij geldt bovendien dat de onvoldoende vakken niet alle onderdeel mogen zijn van het zevende semester (S7) Een overzicht van de vakken (=cursussen) per fase van de studie wordt gegeven in het Cursusoverzicht behorend bij het Onderwijs- en Examenreglement van de opleiding Geodesie (zie bijlage A achterin deze gids). 6. De inschrijvings- en toelatingsprocedure De toelatingsprocedure start zodra de student zich heeft aangemeld voor de opleiding Geodesie Duaal bij de Informatie Beheer Groep te Groningen, bij voorkeur via internet (www.ib-groep.nl). Na deze aanmelding ontvangt de student bericht van de Studentenadminstratie van het Instituut voor Gebouwde Omgeving. Vervolgens maakt de cursusleider een afspraak met de cursist voor intakegesprek. Doel van dit intakegesprek is onder andere het vaststellen of de aangemelde student toelaatbaar is tot opleiding. 7. Hoe uitschrijven? Iemand, die als student staat ingeschreven voor een opleiding aan de Hogeschool Utrecht, kan zich via een Studiegids 11

speciaal formulier verkrijgbaar bij het Onderwijsbureau uit laten schrijven. Studiegids 12

BIJLAGE A Cursusoverzicht (behorend bij het Onderwijs- en Examenreglement). Cursus Naam Toets Omschrijving gewicht punten (ECTS) min.cijfer (anders dan 3.5) studiejaar modulen cursusjaar 1 modulen cursusjaar 2 modulen cursusjaar 3 september 2005 Cursusjaar 1 PROPEDEUSE TGEO-AWLD1-05 Algemeen werkend leren 27 Opdracht 1 Bedrijfsbezoek 1 50% 5,5 1 0 Opdracht 2 Bedrijfsbezoek 2 50% 5,5 1 0 TGEO-INWD1-03 Inwinningstechniek 6 Tentamen 1 Inwinningstechniek t1 50% 1 1 Tentamen 2 Inwinningstechniek t2 50% 1 1 TGEO-KARD1-03 Kartografie 6 Tentamen Kartografie t1 100% 1 1 TGEO-NATD1-03 Natuurkunde 6 Tentamen 1 Natuurkunde t1 50% 1 1 Tentamen 2 Natuurkunde t2 50% 1 1 TGEO-WR1D1-05 Waarnemingsrekening deel 1 6 Tentamen 1 Waarnemingsrekening 1 t1 50% 1 1 Tentamen 2 Waarnemingsrekening 1 t2 50% 1 1 TGEO-WISD1-03 Wiskunde 9 Tentamen 1 Wiskunde t1 34% 1 1 Tentamen 2 Wiskunde t2 33% 1 1 Tentamen 3 Wiskunde t3 33% 1 1 Jaartotaal studiepunten 60 Cursusjaar 2 HOOFDFASE deel 1 TGEO-AWLD2-05 Algemeen werkend leren 27 Opdracht 1 Bedrijfsbezoek 3 50% 5,5 2 0 Opdracht 2 Bedrijfsbezoek 4 50% 5,5 2 0 TGEO-GSTD2-05 GIS-technieken 6 Tentamen 1 GIS-technieken t1 50% 2 1 Tentamen 2 GIS-technieken t2 50% 2 1 TGEO-GSPD2-05 GIS-technieken practicum 3 Opdracht GIS-techniek practicum o1 100% 5,5 2 1 TGEO-KRED2-03 Kaartredactie 6 Tentamen 1 Kaartredactie t1 50% 2 1 Tentamen 2 Kaartredactie t2 50% 2 1 TGEO-PUBD2-05 Puntsbepaling 6 Tentamen 1 Puntsbepaling t1 50% 2 1 Tentamen 2 Puntsbepaling t2 50% 2 1 TGEO-VGID2-05 Vastgoedinformatie 6 Tentamen 1 Vastgoedinformatie t1 50% 2 1 Tentamen 2 Vastgoedinformatie t2 50% 2 0,5 TGEO-WR2D2-03 Waarnemingsrekening deel 2 6 Tentamen 1 Waarnemingsrekening 2 t1 50% 2 1 Tentamen 2 Waarnemingsrekening 2 t2 50% 2 1 Jaartotaal studiepunten 60 Studiegids 13

Cursus Naam Toets Omschrijving gewicht punten (ECTS) min.cijfer (anders dan 3.5) studiejaar modulen cursusjaar 1 modulen cursusjaar 2 modulen cursusjaar 3 september 2005 TGEO-ST1D3-03 Stageperiode 1 30 Opdracht Stageperiode 1 o1 100% 5,5 TGEO-ST2D3-03 Stageperiode 2 30 Opdracht Stageperiode 2 o1 100% 5,5 Jaartotaal studiepunten 60 Cursusjaar 3 HOOFDFASE deel 2 TGEO-AFOD4-05 Afstudeeropdracht 27 Opdracht Afstudeeropdracht o1 100% 5,5 3 0,5 TGEO-BFOD4-03 Bedrijfskunde en fotogrammetrie 6 Tentamen 1 Bedrijfskunde 50% 3 1 Tentamen 2 Fotogrammetrie 50% 3 1 TGEO-INWD4-05 Inwinningstechniek 6 Tentamen 1 Inwinningstechniek t1 50% 3 1 Tentamen 2 Inwinningstechniek t2 50% 3 1 Inwinningstechniek TGEO-INPD4-03 practicum 6 Opdracht Inwinningstech practicum o1 100% 5,5 3 1 TGEO-MGDD4-05 Meetkundige geodesie 6 Tentamen 1 Meetkundige geodesie t1 50% 3 1 Tentamen 2 Meetkundige geodesie t2 50% 3 1 TGEO-PVAD4-05 Plan van aanpak 3 Opdracht Afstudeeropdracht o1 100% 5,5 3 0 TGEO-RECD4-05 Recht 6 Tentamen 1 Recht t1 50% 3 1 Tentamen 2 Recht t2 50% 3 1 Jaartotaal studiepunten 60 10 10,5 9,5 Totaal aantal studiepunten 240 30 modulen Studiegids 14

BIJLAGE B Lesroosters 2005/2006, 2006/2007 en 2007/2008 LESROOSTER 2005/2006 week datum module/vak rooster week datum module/vak rooster nr en lesnummer dagopl nr en lesnummer dagopl 34 22 aug toets+org 6 6 feb INW-1 4 1 23 aug 7 feb WIS 17 35 29 aug toets+org 7 13 feb INW-1 5 2 30 aug 14 feb WIS 18 36 5 sep KAR 1 1 8 20 feb voorjaars- vrij 6 sep WIS 1 21 feb vakantie regio M+N 37 12 sep KAR 2 2 9 27 feb INW-1 6 3 13 sep WIS 2 28 feb WAR-1 1 regio Z 38 19 sep KAR 3 3 10 6 mrt INW-1 7 4 20 sep WIS 3 7 mrt toets-3 WIS 39 26 sep KAR 4 4 11 13 mrt toets-1 INW-1 5 27 sep WIS 4 14 mrt WAR-1 2 40 3 okt KAR 5 5 12 20 mrt INW-1 8 6 4 okt WIS 5 21 mrt WAR-1 3 41 10 okt KAR 6 6 13 27 mrt INW-1 9 7 11 okt WIS 6 28 mrt WAR-1 4 42 17 okt herfst- vrij 14 3 apr INW-1 10 toets+org 18 okt vakantie regio M+Z 4 apr WAR-1 5 +exc.g4 43 24 okt toets KAR 7 15 10 apr INW-1 11 toets+org 25 okt WIS 7 regio N 11 apr WAR-1 6 44 31 okt NAT 1 toets+org 16 17 apr pasen toets+org 1 nov toets-1 WIS 18 apr WAR-1 7 45 7 nov NAT 2 toets+org 17 24 apr INW-1 12 1 8 nov WIS 8 25 apr toets-1 WAR-1 +Limb. G2 46 14 nov NAT 3 1 18 1 mei mei- vrij 15 nov WIS 9 2 mei vakantie alle regio's 47 21 nov NAT 4 2 19 8 mei NAT 7 2 22 nov WIS 10 9 mei toets-2 INW-1 48 28 nov NAT 5 3 20 15 mei NAT 8 3 29 nov WIS 11 16 mei WAR-1 8 49 5 dec studie 4 21 22 mei NAT 9 4 6 dec WIS 12 23 mei WAR-1 9 50 12 dec NAT 6 5 22 29 mei NAT 10 5 13 dec WIS 13 30 mei herk WIS 51 19 dec studie 6 23 5 jun pinksteren 6 20 dec toets-1 NAT 6 jun WAR-1 10 52 26 dec kerst- vrij 24 12 jun NAT 11 7 27 dec vakantie alle regio's 13 jun WAR-1 11 1 2 jan kerst- vrij 25 19 jun NAT 12 toets+org 3 jan vakantie alle regio's 20 jun WAR-1 12 2 9 jan INW-1 1 7 26 26 jun studie toets+org 10 jan toets-2 WIS 27 jun toets-2 WAR-1 3 16 jan INW-1 2 toets+org 27 3 jul studie toets+org 17 jan WIS 14 4 jul toets-2 NAT 4 23 jan INW-1 3 toets+org 28 10 jul zomer- toets+org 24 jan WIS 15 11 jul vakantie regio M 5 30 jan herk KAR toets+org 29 17 jul zomer- org 31 jan WIS 16 18 jul vakantie regio M Studiegids 15

LESROOSTER 2006/2007 (onder voorbehoud) week datum module/vak rooster week datum module/vak rooster nr en lesnummer dagopl nr en lesnummer dagopl 34 21 aug toets+org 6 5 feb 22 aug 6 feb 35 28 aug toets+org 7 12 feb 29 aug 13 feb 36 4 sep 8 19 feb voorjaars- vrij 5 sep 20 feb vakantie regio M+Z 37 11 sep 9 26 feb 12 sep 27 feb regio N 38 18 sep 10 5 mrt 19 sep 6 mrt 39 25 sep 11 12 mrt 26 sep 13 mrt 40 2 okt 12 19 mrt 3 okt 20 mrt 41 9 okt 13 26 mrt 10 okt 27 mrt 42 16 okt 14 2 apr 17 okt regio Z 3 apr 43 23 okt herfst- vrij 15 9 apr pasen 24 okt vakantie regio M+N 10 apr 44 30 okt 16 16 apr 31 okt 17 apr 45 6 nov 17 23 apr 7 nov 24 apr 46 13 nov 18 30 apr mei- vrij 14 nov 1 mei vakantie alle regio's 47 20 nov 19 7 mei 21 nov 8 mei 48 27 nov 20 14 mei 28 nov 15 mei 49 4 dec 21 21 mei 5 dec 22 mei 50 11 dec 22 28 mei pinksteren 12 dec 29 mei 51 18 dec 23 4 jun 19 dec 5 jun 52 25 dec kerst- vrij 24 11 jun 26 dec vakantie alle regio's 12 jun 1 1 jan kerst- vrij 25 18 jun 2 jan vakantie alle regio's 19 jun 2 8 jan 26 25 jun 9 jan 26 jun 3 15 jan 27 2 jul 16 jan 3 jul 4 22 jan 28 9 jul 23 jan 10 jul 5 29 jan 29 16 jul 30 jan 17 jul 30 23 jul zomer- 24 jul vakantie regio M Studiegids 16

LESROOSTER 2007/2008 (onder voorbehoud) week datum module/vak rooster week datum module/vak rooster nr en lesnummer dagopl nr en lesnummer dagopl 34 20 aug zomer- vrij 5 4 feb 21 aug vakantie regio M 5 feb 35 27 aug zomer- vrij 6 11 feb voorjaars- vrij 28 aug vakantie regio M 12 feb vakantie 36 3 sep 7 18 feb 4 sep 19 feb regio N 37 10 sep 8 25 feb 11 sep 26 feb 38 17 sep 9 3 mrt 18 sep 4 mrt 39 24 sep 10 10 mrt 25 sep 11 mrt 40 1 okt 11 17 mrt 2 okt 18 mrt 41 8 okt 12 24 mrt pasen 9 okt 25 mrt 42 15 okt 13 31 mrt 16 okt 1 apr 43 22 okt herfst- vrij 14 7 apr 23 okt vakantie regio M+N 8 apr 44 29 okt 15 14 apr 30 okt regio Z 15 apr 45 5 nov 16 21 apr 6 nov 22 apr 46 12 nov 17 28 apr 13 nov 29 apr 47 19 nov 18 5 mei mei- vrij 20 nov 6 mei vakantie 48 26 nov 19 12 mei pinksteren 27 nov 13 mei 49 3 dec 20 19 mei 4 dec 20 mei 50 10 dec 21 26 mei 11 dec 27 mei 51 17 dec 22 2 jun 18 dec 3 jun 52 24 dec 23 9 jun 25 dec 10 jun 1 31 dec kerst- vrij 24 16 jun 1 jan vakantie alle regio's 17 jun 2 7 jan kerst- vrij 25 23 jun 8 jan vakantie alle regio's 24 jun 3 14 jan 26 30 jun 15 jan 1 jul 4 21 jan 27 7 jul 22 jan 8 jul 5 28 jan 28 14 jul 29 jan 15 jul regio M+Z alle regio's Studiegids 17

BIJLAGE C Adreslijst van de docenten vakken dr. J.A.M. (Jacques) Stuifbergen Tel :(030) 2388626 werk WIS E-mail : jacques.stuifbergen@hu.nl ir. J.B. (Jan) Ebbinge Tel :(0592) 309588 werk (0592) 309605 privé E-mail : J.B.Ebbinge@ebbjong.demon.nl INW-1 ir. H.J. (Eric) Hagemans Tel :(030) 2388633 werk (038) 4440500 privé E-mail : eric.hagemans@hu.nl WAR IFO, INW-2, INWp, ing. H. (Henk) Jongbloed Tel :(030) 2388633 werk (0347) 370353 privé E-mail : henk.jongbloed@hu.nl INWp mevr. M. (Marijke) Klemann Tel :(030) 2388888 werk E-mail : M.Klemann@ptgroep.nl contactpersoon PT-Groep ir. F.J. (Frans) de Vroege Tel :(030) 2388634 werk (035) 6028453 privé (tussen 20 en 22 uur) E-mail : frans.devroege@hu.nl F.de.Vroege@hccnet.nl AFO, GST, GSTp, tevens cursusleider drs. R.J. (Rob) de Wijs Tel :(030) 2388634 werk (030) 2934234 privé E-mail : rob.dewijs@hu.nl KAR, KRE N.B. De docenten voor Bedrijfskunde (BED), Meetkundige geodesie (MGD), Natuurkunde (NAT), Recht (REC) en Vastgoedinformatie (VGI) zijn nog niet bekend! Studiegids 18